Φλωρεντία: Σαν κινούμενος πίνακας. Florence: As moving painting

H Φλωρεντία αγαπήθηκε και αναδείχθηκε από την οικογένεια των Mεδίκων. Aυτοί προστάτεψαν και χρηματοδότησαν καλλιτέχνες, των οποίων το έργο σήμερα θεωρείται κληρονομιά όχι μόνον της Φλωρεντίας, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

 Γκαλερία Uffizi

Ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Ιταλίας και ολόκληρου του κόσμου είναι η Γκαλερία Uffizi στην Ιταλία. Αρχικά το κτίριο θα γινόταν στέγη των γραφείων των φημισμένων Μεδίκων. Από την αρχή όμως οι ίδιοι χρησιμοποιούσαν τα περισσότερα δωμάτια για να εκθέτουν τα σημαντικότερα και ομορφότερα έργα τέχνης των συλλογών τους.

Σήμερα το μουσείο φιλοξενεί έργα από τον 13ο αιώνα μέχρι και τον 18 ο αιώνα από διάσημους Ιταλούς και ξένους καλλιτέχνες όπως οι Cimabue, Giotto, Masaccio, Beato Angelico, Leonardo da Vinci, Botticelli, Michelangelo, Piero della Francesca, Raphael, Caravaggio, Rubens, Rembrandt, Duerer, Goya και πολλοί άλλοι. 

Το Pallazo Vecchio, δηλ. το Παλιό Παλάτι είναι το πιο σημαντικό δημόσιο κτίριο στην πόλη της Φλωρεντίας. Το παλάτι είναι πολύ όμορφης αρχιτεκτονικής και περιέχει πολλά αξιόλογα εκθέματα, καθώς άξια θαυμασμού είναι επίσης τα ίδια τα δωμάτια τα οποία διατηρούνται ατόφια από την εποχή εκείνη. Επίσης υπάρχουν και πολλά γλυπτά όπως ο Περσέας του Cellini και Βιασμός των Γυναικών Σαμπίν του Τζιαμπολόνια.

Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1299 βασισμένο σε σχέδια του Arnolfo di Cambio. Στην αρχή ήταν η έδρα των Τεχνών και της Signoria. Αργότερα αποτέλεσε οικία της οικογένειας των Δούκων και συγκεκριμένα του Cosimo I de' Medici πριν μετακομίσουν στο Palazzo Pitti. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Βασάρι μετέτρεψε το εσωτερικό του με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδυάζει το γεγονός ότι ήταν η έδρα της κυβέρνησης όσο και η επίσημη κατοικία της άρχουσας οικογένειας.

Ο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου, που φιλοτεχνήθηκε από το 1501 ως το 1504, είναι ένα αριστούργημα της Αναγεννησιακής γλυπτικής και, μαζί με την Πιετά, ένα από τα δυο σημαντικότερα γλυπτά του Μιχαήλ Άγγελου. Είναι ένα από τα πιο γνωστά αγάλματα στην ιστορία της γλυπτικής, και έχει γίνει σύμβολο δύναμης και νεανικής ομορφιάς. Παριστάνει τον Βιβλικό βασιλιά Δαβίδ, τη στιγμή που αποφασίζει να αναμετρηθεί με τον Γολιάθ. Στην εποχή του θεωρήθηκε σύμβολο της δημοκρατίας της Φλωρεντίας, μιας ανεξάρτητης πόλης-κράτους που απειλούνταν από πιο ισχυρά αντίπαλα κράτη. Αυτή η ερμηνεία τονίστηκε και με την τοποθέτηση του ύψους 5,17 μέτρων αγάλματος έξω από το Παλάτσο Βέκιο, την έδρα της τοπικής κυβέρνησης της Φλωρεντίας. Τα αποκαλυπτήριά του έγιναν στις 8 Σεπτεμβρίου του 1504.

Η Piazza della Signoria, που ξεπρόβαλλε κάποια στιγμή μπροστά μας, στην καρδιά την πόλης, στολισμένη με τον εκπληκτικό Σιντριβάνι του Ποσειδώνα, έργο του Bartolomeo Ammanati. 

Οι αναλογίες του αγάλματος διαφέρουν από αυτές ενός μέσου ανθρώπου· το κεφάλι, τα χέρια και το πάνω μέρος του σώματος είναι μεγαλύτερα σε σχέση με το κάτω μέρος. Αν και έχει υποστηριχθεί ότι αυτό είναι δείγμα μανιερισμού, η πιο αποδεκτή εξήγηση είναι ότι το άγαλμα προορίζονταν να τοποθετηθεί σε κάποιο ψηλό σημείο, όπως στην πρόσοψη μιας εκκλησίας ή σε ένα ψηλό βάθρο, και οι αναλογίες θα φαίνονταν σωστές αν κάποιος κοίταζε από χαμηλά. Προβληματισμός υπάρχει επίσης και για το γεγονός ότι, παρόλο που το άγαλμα παριστάνει ένα πρόσωπο της Βίβλου, η μορφή απεικονίζει έναν άντρα που δεν φαίνεται να έχει κάνει περιτομή, σε αντίθεση με τον πραγματικό βασιλιά Δαβίδ. Υποστηρίζεται ότι αυτό ήταν συνειδητή επιλογή του Μιχαήλ Άγγελου, που θέλησε έτσι να παραπέμψει στην αρχαία ελληνική αισθητική, σύμφωνα με την οποία ένα περιτμημένο πέος θεωρούνταν ακρωτηριασμένο. Ακόμα, το μικρό μέγεθος των γεννητικών οργάνων της μορφής -που γίνεται μερικές φορές αντικείμενο αστεϊσμού ανάμεσα στους Φλωρεντίνους- αποδίδεται στην απεικόνιση του Δαβίδ πριν από τη μάχη, σε στιγμή έντασης και φόβου, καθώς σε τέτοιες καταστάσεις τα αντρικά γεννητικά όργανα συστέλλονται.

Ο καθεδρικός ναός του Duomo είναι αφιερωμένος στη Santa Maria del Fiore και είναι χαρακτηριστικό δείγμα ιταλικής γοτθικής αρχιτεκτονικής. Το παρόν κτίριο είναι σχέδιο του Arnolfo di Cambio, έναν από τους σπουδαιότερους αρχιτέκτονες - γλύπτες της εποχής του. Η κατασκευή του τελείωσε το 1367 και ήταν πλήρως καλυμμένο με χρωματιστά μάρμαρα όπως παλαιότερα και το Βαπτιστήριο, αλλά η πρόσοψή του πήρε την τελική σημερινή μορφή της κατά το 19ο αιώνα. 

Μέσα στο ναό, πέρα από τα γλυπτά του αρχιτέκτονα, υπάρχουν και πολλά άλλα σημαντικά έργα τέχνης, όπως π.χ. τα δύο φρέσκο που βρίσκονται στο δεξί μας χέρι και απεικονίζουν τους στρατηγούς condottieri Paolo Uccello και andrea del Castagno. Η μεγάλη Pieta του Michalangelo, τα ξύλινα χαρακτικά του Ιερού σε σχέδια του Brunellesvhi και άλλων, αλλά και τα καταπληκτικά βιτρό αποτελούν σημεία θαυμασμού στον καθεδρικό. Πολλά από τα γλυπτά του Duomo φυλάσσονται σήμερα στο Μουσείο Opera del Duomo.

Η Ponte Vecchio, η παλαιότερη από τις 6 γέφυρες της Φλωρεντίας, αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης. Χρονολογείται από τους Ρωμαϊκούς χρόνους, εξαιτίας των πλήθινων βάσεων της και των ξύλινων στηριγμάτων. Το 1333 μια καταστροφική πλημμύρα την κατέστρεψε, αλλά ανακατασκευάστηκε 12 χρόνια αργότερα από τον Neri da Fioravante. Οι 5 καμάρες έγιναν 3 και το κύριο μέρος της πλατύνθηκε. Στην αρχή τα καταστήματα στη γέφυρα ανήκαν στην Κομμούνα, αλλά κατά το 15ο αιώνα πωλήθηκαν σε ιδιώτες και άρχισαν να επεκτείνονται με άναρχο τρόπο. Το 15ο αιώνα τα καταστήματα αυτά ήταν οπωροπωλεία, κρεοπωλεία και ψαράδικα. Αργότερα όμως εξαιτίας πιθανότατα της κακής οσμής, ο Ferdinando I τα αντικατέστησε με χρυσοχοεία, κάνοντας έτσι το δρόμο πιο κομψό και καθαρό. Το 1565, ο Vasari, κατασκεύασε το διάσημο Διάδρομο που περνάει επάνω από τα χρυσοχοεία της γέφυρας.

Ένα αρχιτεκτονικό θαύμα των ετρουσκικών χρόνων που αναστυλώθηκε τον 14ο αιώνα και στέκεται ακόμα πάνω σε ξύλινους πασσάλους. Και παρ’όλα αυτά ήταν η μοναδική γέφυρα της πόλης που κατάφερε να σωθεί από το μένος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Το εντυπωσιακότερο, όμως, σχετικά με αυτήν την γέφυρα είναι τα αμέτρητα κοσμηματοπωλεία, κυρίως, που στριμώχνονται πάνω της, με τις τόσο φορτωμένες βιτρίνες που πραγματικά σε θαμπώνουν και σε ζαλίζουν καθώς τις περιδιαβαίνεις.

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Βακουφτσής, Photos: Kostas Vakouftsis

Εξερεύνηση στον Τιτάνα με... Transformer. A Super Ball Bot for Titan: A Baby Step To Learning About Saturn’s Unique Moon

H NASA επενδύει στο Super Ball Bot. Ίσως στείλει στον Τιτάνα μια μεγάλη ομάδα Super Ball Bot για να τον εξερευνήσουν. NASA’s “Super Ball Bot” is a rover is made of a collapsible structure that can withstand a 60-mile drop onto a planet’s surface. Credit: NASA

Τα τελευταία χρόνια οι διαστημικές υπηρεσίες έχουν στείλει στον Άρη και τη Σελήνη προηγμένα ρομποτικά οχήματα τα οποία κινούνται στο έδαφος κάνοντας εξερεύνηση, αναλύσεις και πειράματα. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν όμως ότι η «φύση» αυτών των ρομπότ τα εμποδίζει να κινούνται άνετα στο αφιλόξενο και αχαρτογράφητο περιβάλλον των πλανητών και δορυφόρων του ηλιακού μας συστήματος.

A first prototype, called ReCTeR, built by Ken Caluwaerts from Ghent University, Belgium. Also shown is the first rod of a new, larger, prototype able to roll robustly. Credit: NASA

Ενόψει των επόμενων αποστολών που σχεδιάζονται η NASA ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός νέου τύπου ερευνητικού εργαλείου. Στην πραγματικότητα οι ερευνητές της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας αναπτύσσουν ένα ρομποτικό πολυμορφικό εξωσκελετό μέσα στον οποίο θα εσωκλείονται και θα είναι απόλυτα προστατευμένα τα όργανα εξερεύνησης και ανάλυσης. Οι δημιουργοί αυτού του  διαστημικού... transformer προτείνουν η πρώτη αποστολή που θα του ανατεθεί να είναι η εξερεύνηση του μεγαλύτερου δορυφόρου του Κρόνου, του Τιτάνα, που έχει συνθήκες παρόμοιες με εκείνες της πρώιμης Γης και οι επιστήμονες τον μελετούν επισταμένα τα τελευταία χρόνια.

Θα πηγαίνει παντού

A concept drawing of the mission, where many Super Ball Bots could be deployed and bounce to a landing before moving and exploring the surface. Credit: NASA

Ο εξωσκελετός αναπτύσεται από ειδικούς του Ames Research Center της NASA και ονομάζεται «Super Ball Bot». Η πρώτη σημαντική ιδιότητα του Super Ball Bot είναι ότι σε αντίθεση με ότι συνέβαινε με τα ρομποτικά οχήματα σε Άρη και Σελήνη δεν θα χρειαστεί αλεξίπτωτα ή μπαλόνια για να προσεδαφιστεί ομαλά.

Σύμφωνα με τους κατασκευαστές του το Super Ball Bot θα απελευθερωθεί από το σκάφος που θα τον μεταφέρει στον Τιτάνα σε ύψος περίπου 100 χλμ από την επιφάνεια του δορυφόρου και θα προσεδαφιστεί χωρίς να πάθει το παραμικρό τόσο ο ίδιος ο εξωσκελετός όσο φυσικά και τα όργανα που θα περιέχει στο εσωτερικό του.

A basic diagram of the SuperBall structure. Credit: NASA

Το Super Ball Bot είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να μπορεί να (ανα)προσαρμόζεται σε κάθε είδος και τύπο επιφάνειας ώστε να κινείται σε αυτή με άνεση. Έτσι θα μπορεί να πραγματοποιεί εξερευνήσεις και αναλύσεις παντού χωρίς να κολλάει σε φυσικά εμπόδια. Το Super Ball Bot αποτελείται από καλώδια και αλληλοσυνδεόμενες μικρές, ελαφριές αλλά εξαιρετικά ανθεκτικές και εύκαμπτες ράβδους. 

Με δεδομένο ότι στην τελική του μορφή ένα Super Ball Bot θα έχει μικρό μέγεθος και βάρος λίγων κιλών οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα μπορεί ένα σκάφος να μεταφέρει όχι ένα αλλά περισσότερα. Έτσι για παράδειγμα, στην προτεινόμενη αποστολή στον Τιτάνα το σκάφος μεταφοράς μπορεί να ρίξει Super Ball Bot σε διάφορα σημεία του δορυφόρου και να γίνει ευκολότερα, ταχύτερα και πιο ολοκληρωμένα η εξερεύνηση του.

Ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών… κομητών. Companion’s comets the key to curious exoplanet system?

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εντυπωσιακού δαχτυλιδιού κομητών που εντοπίστηκε στο άστρο Fomalhaut C. Artist’s impression of the Fomalhaut system. The newly discovered comet belt around Fomalhaut C is shown to the left. The comet belt around Fomalhaut A is in the distance to the right. The belt around Fomalhaut A is offset slightly, a signature of the elliptical orbits in the belt, which may have been caused by past interactions with the star Fomalhaut C. Credit: Amanda Smith.

Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αστρικά συστήματα που γνωρίζουμε και είναι μάλιστα στην διαστημική γειτονιά μας. Το σύστημα βρίσκεται στον αστερισμό του Νότιου Ιχθύος και έχει λάβει την ονομασία Fomalhaut που στα αραβικά σημαίνει «το στόμα του ψαριού». Αποτελείται από τρία αστέρια και έχουν εντοπιστεί εκεί πλανήτες αλλά και εντυπωσιακά δαχτυλίδια με κομήτες.

Το σύστημα

While Fomalhaut C is a red dwarf star - the most common type of star in the universe - Fomalhaut B is an orange dwarf star about three-fourths the mass of our Sun. From the vantage point of a hypothetical planet orbiting Fomalhaut C, Fomalhaut A would appear to be a brilliant white star nine times brighter than Sirius (the brightest star in our night sky) appears from Earth, similar to the typical brightness of the planet Venus.

Το Fomalhaut A είναι ο… βασιλιάς του συστήματος. Βρίσκεται σε απόσταση 25 ετών φωτός από τη Γη και είναι ένα από τα πιο λαμπρά αστέρια του ουράνιου θόλου. Το Fomalhaut Α είναι ένα πολύ νεαρό άστρο η ηλικία του οποίου υπολογίζεται στα 100-300 εκατομμύρια έτη. Έχει περίπου διπλάσια διάμετρο και μάζα από τον Ήλιο και είναι 16 φορές πιο φωτεινό από το μητρικό μας άστρο. Όμως οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το άστρο αυτό θα σβήσει σχετικά σύντομα αφού εκτιμούν ότι η διάρκεια της ζωής του δεν θα ξεπεράσει το ένα δισ. έτη.

Από τη δεκαετία του 1980 οι αστρονόμοι είχαν εντοπίσει ενδείξεις για την ύπαρξη ενός πλανήτη που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το άστρο. Μετά από περίπου 30 έτη διαφωνιών στην επιστημονική κοινότητα στα τέλη του 2012 ερευνητική ομάδα από τις ΗΠΑ και τον Καναδά επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του πλανήτη που έλαβε την ονομασία Fomalhaut b. Πιστεύεται ότι είναι ένας πλανήτης αερίων περίπου δύο φορές μικρότερος από τον Δία. Το δεύτερο άστρο του συστήματος είναι το Fomalhaut B και το τρίτο και μικρότερο σε μέγεθος το Fomalhaut C.

Τα δαχτυλίδια και οι πλανήτες

This artist’s impression shows the Fomalhaut A planetary system. Image credit: David Hardy.

Στο Fomalhaut A είχε εντοπιστεί η ύπαρξη ενός εντυπωσιακού δαχτυλιδιού που δεν αποτελείται από «παγάκια» όπως αυτά του Κρόνου αλλά από… κομήτες. Διεθνής ερευνητική ομάδα χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel ανακάλυψε ότι και το Fomalhaut C φιλοξενεί ένα εξίσου εντυπωσιακό δαχτυλίδι κομητών. Η ανακάλυψη σύμφωνα με τους ειδικούς μπορεί να φωτίσει κάποια φαινόμενα στο αστρικό σύστημα για τα οποία οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να βρουν απαντήσεις.

View of the Fomalhaut triple star system from Earth. The small inset shows a zoom of the newly discovered comet belt around Fomalhaut C as seen at infrared wavelengths by Herschel. The large inset shows a zoom of the much larger comet ring around Fomalhaut A as seen at optical wavelengths by Hubble. Telescope resolving power is lower at the infrared wavelengths observed by Herschel, so the size of the belt around Fomalhaut C is not well known. Image Credit: Grant Kennedy (Cambridge) & Paul Kalas (UC Berkeley).

«Είναι πολύ σπάνιο να βρίσκουμε δύο ζώνες κομητών σε ένα αστρικό σύστημα και αναρωτιόμαστε τώρα αν αυτές οι δύο ζώνες συνδέονται μεταξύ τους με κάποιο τρόπο» αναφέρει ο Γκράντ Κένεντι, αστρονόμος του Ινστιτούτου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ που ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Η ανακάλυψη αναμένεται να φωτίσει τις αλληλεπιδράσεις των τριών άστρων μεταξύ τους και να προσφέρει νέα στοιχεία για τις τροχιές τους αλλά και την τροχιά του πλανήτη που έχει εντοπιστεί εκεί. Πολλοί επιστήμονες με βάση τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα από το αστρικό σύστημα Fomalhaut έχουν διατυπώσει την εκτίμηση ότι είναι πιθανό να υπάρχει εκεί ένας ακόμη πλανήτης. Τα ευρήματα που θα προκύψουν από την ανακάλυψη του δεύτερου δαχτυλιδιού κομητών αναμένεται να δώσουν απάντηση στο αν υπάρχει τελικά και άλλος/άλλοι πλανήτες στο Fomalhaut. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society».

Καλλιόπη Εξάρχου, Ερωτικό

Édouard Goerg, Les Parents de Provence, 1949

            Σε αγγίζω.

Ορατός.

             Σε θωπεύω.

 Άπας.

Γεροδεμένος κορμός

όρθιος σαν τα περήφανα δέντρα.

Εδουάρδος Σακαγιάν, Εραστές πριν τα όνειρα

Έτσι σε βρίσκω

                        όταν σε χάνω στις λέξεις.

                                                               Με χάδια στα χέρια.

Καλλιόπη Εξάρχου