21 Μάρτη : Παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων - Εκπαιδευτικό υλικό για το ρατσισμό και τη διαφορετικότητα. March 21: International Day for the Elimination of Racial Discrimination - Training materials on racism and diversity

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών σε ανάμνηση ενός τραγικού συμβάντος, που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Η Σφαγή του Σάρπβιλ. The Sharpeville massacre occurred on 21 March 1960, at the police station in the South African township of Sharpeville in Transvaal (today part of Gauteng). After a day of demonstrations against the Pass laws, a crowd of about 5,000 to 7,000 black protesters went to the police station. The South African police opened fire on the crowd, killing 69 people. Sources disagree as to the behaviour of the crowd; some state that the crowd were peaceful, while others state that the crowd had been hurling stones at the police, and that the shooting started when the crowd started advancing toward the fence around the police station. In present-day South Africa, 21 March is celebrated as a public holiday in honour of human rights and to commemorate the Sharpeville massacre.

Στις 21 Μαρτίου του 1960 η αστυνομία της ρατσιστικής Νοτίου Αφρικής πυροβόλησε εν ψυχρώ κατά μιας διαδήλωσης φοιτητών στην πόλη Σάρπβιλ, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Οι νεαροί διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ειρηνικά κατά των νόμων του Απαρτχάιντ, που είχε επιβάλλει το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στη χώρα, εφαρμόζοντας τη θεωρία της ανισότητας ανάμεσα στις φυλές.

The International Day to Eliminate Racial Discrimination is a chance for people voice opinions promote equality across backgrounds and cultures. ©iStockphoto.com/skynesher

Ο ΟΗΕ μας καλεί αυτή τη μέρα να ενώσουμε τις φωνές μας για τα θύματα του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.

Εκπαιδευτικό Υλικό

1. Μάθε τα δικαιώματά σου… τώρα!

Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 υιοθετήθηκε η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ανθρώπινα δικαιώματα: οικουμενικά, πανανθρώπινα, διαχρονικά, θεμελιώδη.
Τριάντα άρθρα της διακήρυξης, τριάντα απλές προτάσεις.
α. Διαβάστε τα 30 άρθρα της διακήρυξης, ΕΔΩ!
β. Δείτε σχετικό βίντεο στο YouTube, ΕΔΩ!
γ. Επισκεφθείτε την (ελληνική) σελίδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ΕΔΩ!
δ. «Ένα νανούρισμα για τα δικαιώματα του παιδιού»
Η σύμβαση της UNICEF για τα δικαιώματα του παιδιού, «εικονογραφημένη» με μουσική επένδυση ένα γκρεκάνικο νανούρισμα.

2. Προτάσεις – υλικό διδασκαλίας

α. 4 βιντεάκια για την διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, από το 56ο Δ.Σχ. Πειραιά, που δίνουν ιδέες για αξιοποίηση του θέματος μέσα στην τάξη.
i. «Όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί».
ii. «4 παραμύθια, 1 αλήθεια».
iii. «Ζωγραφίζοντας την ιστορία της τελευταίας μαύρης γάτας».
iv.  «Μαθαίνοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα».

β. «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι»
Ταινία μικρού μήκους του 2ου Δ. Σχ. Κομοτηνής με σκοπό την ευαισθητοποίηση πάνω στο ζήτημα των ατόμων με αναπηρία. Μπορεί να συνδυαστεί με βιωματικές δραστηριότητες και συζήτηση στην τάξη.

γ. «Ο ξένος»
Πρόταση διδασκαλίας με θέμα την μετανάστευση, τον πόλεμο, τους πρόσφυγες και την ξενοφοβία, με αφορμή το βιβλίο της Ε. Χωρεάνθη: Ένας ξένος στην οικογένειά μας».

δ. «Γκασμέντ»
Πρόταση διδασκαλίας με θέμα την μετανάστευση, τον ρατσισμό, την ξενιτιά, και άλλα παρόμοια ζητήματα, με αφορμή το βιβλίο τού Κ. Μουρίκη: » Γκασμέντ, ο φυγάς με τη φλογέρα».

ε. «Ειρήνη» - Η ιστορία ενός παιδιού πρόσφυγα

Η Ειρήνη είναι ένα μικρό κορίτσι που αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι της. Στην αρχή βιώνει την ανασφάλεια και την απόρριψη μέχρι να βρει προστασία, αγάπη και ζεστασιά στο πιο απίθανο μέρος. Η «Ειρήνη» είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για παιδιά 5-8 ετών και έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν μέσα στην τάξη θέματα όπως η διαφορετικότητα, η ανεκτικότητα και οι πολιτισμικές διαφορές. Η ταινία κινουμένων σχεδίων «Ειρήνη» διαρκεί 7 λεπτά και συνοδεύεται από εγχειρίδιο με σημειώσεις για τους εκπαιδευτικούς.

3. Videos και ταινίες

α. «Κιαλό Αμαντού, ανήλικος μετανάστης στην Αθήνα»
Ένα μικρού μήκους φιλμ που προσπαθεί να περιγράψει την ζωή ενός ξένου στην Eλλάδα, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και την φασιστική απειλή. Η ιστορία του Κιαλό είναι κομμάτι του project «Portraits of Greece in Crisis». (Το είδαμε εδώ!).

β. «Το μπαλόνι»
Ένας μαύρος κατεβάζει από έναν στύλο το μπαλόνι ενός παιδιού. Το παιδί χαίρεται, όμως η μητέρα του έχει άλλη γνώμη…

γ. «Ο λαθρεπιβάτης« Αντιρατσιστική ταινία μικρού μήκους του 1994, που καταγγέλλει όχι μόνο τον καθημερινό ρατσισμό πολλών ανθρώπων, αλλά και την αδιαφορία των περισσοτέρων.
(Την είδαμε στο Αντιφασιστικό Μέτωπο Παιδείας.)

δ. Videos για την ιθαγένεια των παιδιών,
της «Ελληνικής Ένωσης  για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» (hlhr.gr)
Δείτε τα, ΕΔΩ!, ΕΔΩ!, ΕΔΩ! και ΕΔΩ!

ε. «Κι ένα θύμα ρατσιστικής βίας είναι πολύ!»
Βίντεο από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

στ. «Χρωμοφοβία» Αλληγορική ταινία μικρού μήκους (Raoul Servais, 1966) για τον φασισμό και τον ρατσισμό.

ζ. Ρατσισμός, ξενοφοβία – Στην ζυμαροχώρα
Μικρής διάρκειας βίντεο που εξηγεί με συμβολικό τρόπο στα μικρά παιδιά πως το διαφορετικό δεν απειλεί αλλά εμπλουτίζει την ζωή μας.

η. «Βρωμοέλληνες»
Ο Στέλιος Κούλογλου παρουσιάζει ένα ντοκυμαντέρ για τους Έλληνες όταν αυτοί ήταν οι «ξένοι» (μετανάστες στις Η.Π.Α. στις αρχές του αιώνα) στους κατοίκους ενός χωριού στην Πιερία για να τους φέρει αντιμέτωπους με την ρατσιστική τους συμπεριφορά.

θ. «Θάνατος στους ξένους»
Η περιπέτεια ενός Έλληνα εστιάτορα ο οποίος τον Νοέμβριο του 1997 γίνεται στόχος Γερμανών νεοναζί.
(Ντοκυμαντέρ του Στ. Κούλογλου)

ι. «Εκπαίδευση για τον θάνατο: Η δημιουργία ενός Ναζί»
Αντιφασιστικό δεκάλεπτο βίντεο της Walt Disney (από το 1943) που δείχνει την εκπαίδευση του μικρού Γερμανού Χανς στις αρχές του ναζισμού και την μετατροπή του σε κτήνος που καταλήγει να πεθάνει για τον αρχηγό…

4. Ιστορία

«Όταν οι Έλληνες…»
…ήταν από την πλευρά των μεταναστών.
Σύντομο χρονικό μιας από τις πιο μαύρες σελίδες του ελληνισμού της διασποράς: του διωγμού των Ελλήνων της νότιας Ομάχα (1910, Νεμπράσκα, Η.Π.Α.). Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

ΟΠΟΥ ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΣ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ: ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ 1ου ΕΠΑΛ & ΣΕΚ ΑΡΓΟΥΣ. Επί έναν περίπου αιώνα η Ελλάδα έστελνε μετανάστες σε άλλες χώρες, μακρινές και κοντινές. Από γενιά σε γενιά, σε πολύ δύσκολες συνθήκες και με μόχθο διέγραψαν μια αξιοζήλευτη πορεία. Τα τελευταία βέβαια χρόνια παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο. H Ελλάδα είναι πια χώρα υποδοχής μεταναστών, στους οποίους οφείλει μεγάλο μέρος της ανάπτυξής της. Ειδική Διάκριση στο Artfools International Festval.

Δυο φορές ξένος - Συνθήκη της Λωζάνης: πραγματεύεται την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.
ActionAid: Μια ιστορία που θα σε εκπλήξει: 15 Mαρτίου: Συμπληρώνονται 5 χρόνια από την έναρξη των συρράξεων στη Συρία. Στη διάρκειά τους 4,7 εκατομμύρια Σύροι έγιναν πρόσφυγες. Σχεδόν 1 εκ. άνθρωποι (έως 15/3/2016), στην πλειονότητα Σύροι, έχουν διασχίσει το Αιγαίο από τις αρχές του 2015, πολλοί χάνοντας τη ζωή τους. Συναντήσαμε κάποιους από αυτούς στη Λέσβο όπου έχουμε δράση από τον Οκτώβριο του 2015 και τους ζητήσαμε να διαβάσουν για εμάς μία ιστορία γραμμένη στη γλώσσα τους. Έπειτα ρωτήσαμε σε ποιον πιστεύουν ότι ανήκει αυτή η ιστορία. Το μήνυμά είναι ξεκάθαρο: «Πρόσφυγες ήμασταν. Πρόσφυγες είναι. Πρόσφυγας θα μπορούσε να γίνει ο καθένας μας.» Είμαστε δίπλα τους.

5. Γνωρίζουμε τους μετανάστες…

α. Προσωπικές μαρτυρίες μεταναστών –μαθητών του σχολείου για τους μετανάστες (που λειτουργεί από την ομάδα δασκάλων «Τα πίσω θρανία») οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια.
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

β. «Ποια είναι η χώρα μου;»
Η ιστορία ενός μετανάστη 2ης γενιάς.
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

γ. Παραμύθια από διάφορες χώρες.
Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

δ. Παιχνίδια, όπως τα μεταφέρουν οι μετανάστες από τις χώρες τους.
Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

ε. Πολυεθνικές γεύσεις και συνταγές
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

6. Αντιρατσιστικά (ή που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως αντιρατσιστικά) τραγούδια

α. Αερικά & φίλοι: «Διαφορετικοί»
Το συγκρότημα »Αερικά» είναι μια παρέα από άτομα με ειδικές ανάγκες (ή ειδικές ικανότητες – όπως θέλετε εσείς πείτε το). Στο τραγούδι «Διαφορετικοί» συμμετέχουν ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και ο Βασίλης Λέκκας.

Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

β. John Lennon: «Imagine»
Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

γ. Locomondo: «Χέρια σαν κι αυτά»
Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

7. Κείμενα – Ιστότοποι

α. «Οδηγός αντιρατσιστικής εκπαίδευσης»
Βιβλίο του Γιώργου Τσιάκαλου (σε μορφή pdf). 

β. «Δέκα χρόνια ταξιδεύοντας με τους μαθητές μας«: 10 χρόνια δράσης της ομάδας «Τα Πίσω Θρανία».

γ. Εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα – Αντιρατσιστική εκπαίδευση
Αντιρατσιστικό υλικό (videos, σχέδια μαθημάτων, κείμενα, θεατρικά, κλπ.) για αξιοποίηση στην σχολική τάξη.

8. Εκδηλώσεις

Η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, οργανώνει την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού και ώρα 11:00 π.μ., εκδήλωση με τη συμμετοχή 2500 παιδιών, τα οποία θα σχηματίσουν μια ανθρώπινη αλυσίδα γύρω από το μνημείο του Παρθενώνα με το σύνθημα: «Αγκαλιάζουμε την Ακρόπολη, Αγκαλιάζουμε τη Δημοκρατία, Αγκαλιάζουμε την Ανθρωπότητα». Τα παιδιά (όλων των εθνικοτήτων και ΑμεΑ) θα πουν τραγούδια σχετικά με το νόημα της ημέρας ενώ ελικόπτερο θα πραγματοποιήσει λήψεις. Τα παιδιά θα αφήσουν πολύχρωμα μπαλόνια στέλνοντας το μήνυμα της ειρηνικής και δημιουργικής χωρίς διακρίσεις συνύπαρξης των ανθρώπων. 2,500 children will form a human chain round the Parthenon on Friday March 21 to mark International Day for the Elimination of Racial Discrimination. Their motto will be “We hug the Acropolis, We hug democracy, We hug humanity.” Organized by the Greek Ministry of Justice, children of different nationalities and people with special needs will sing and release colorful balloons into the sky to sending a message “of a peaceful and creative co-existence of all human beings, without any racial discrimination.”

13 – 23 Μαρτίου 2014: Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών
Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο «ΕΜΠΡΟΣ».

Πηγή: AlfaVita - Εκπαιδευτικό Ενημερωτικό Δίκτυο 

ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ

UN - International Day for the Elimination of Racial Discrimination

Tι είναι η εαρινή ισημερία και πώς φαίνεται από το Διάστημα, Vernal Equinox: First Day of Spring Seen from Space

This full-disk image from NOAA’s GOES-13 satellite was captured at 11:45 UTC (7:45 a.m. EDT) and shows the Americas on March 20, 2014. This date marks the start of astronomical spring in the northern hemisphere. Credit: NOAA/NASA GOES Project

Το βόρειο ημισφαίριο γιόρτασε την Πέμπτη την πρώτη ημέρα της άνοιξης, μια ενθαρρυντική αλλαγή που σηματοδοτείται από το εαρινό ηλιοστάσιο στις 18.57 ώρα Ελλάδας. Αυτό σημαίνει ότι η ημέρα διαρκεί πλέον περίπου όσο η νύχτα και θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέχρι το θερινό ηλιοστάσιο.

What is an equinox? The equinox is an event that happens in Earth’s orbit around the sun. Simultaneously, it happens on the imaginary dome of our sky. The imaginary celestial equator is a great circle dividing the sky into Northern and Southern Hemispheres. The celestial equator wraps the sky directly above Earth’s equator. At the equinox, the sun crosses the celestial equator, to enter the sky’s northern hemisphere.

Τι είναι όμως η ισημερία; Η απάντηση είναι πιο εύκολα κατανοητή αν κοιτάξει κανείς τη Γη από το Διάστημα αυτή την ιδιαίτερη ημέρα.

Credit: NOAA/NASA GOES Project

Η παραπάνω εικόνα τραβήχτηκε από αμερικανικό δορυφόρο τη στιγμή της εαρινής ισημερίας του 2013. Μια οριζόντια λευκή γραμμή σημειώνει τον ισημερινό, ενώ ο Ήλιος έχει τοποθετηθεί στην εικόνα εκ των υστέρων.

Όπως είναι εμφανές, τη στιγμή της ισημερίας (είτε της εαρινής είτε της φθινοπωρινής) οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα στον ισημερινό.

Ο πλανήτης παίρνει κλίση

H εναλλαγή των εποχών: την άνοιξη και το καλοκαίρι (αριστερά) ο βόρειος γεωγραφικός πόλος είναι στραμμένος προς τον Ήλιο. The tip of Earth on its axis causes the seasons. On the first day of spring or vernal equinox, the axis is perpendicular to the sun and days and nights are equally long in both northern and southern hemispheres. Notice the axis doesn’t “flip-flop” but remains pointed in the same direction. It’s the Earth’s orbital travel that causes it to point toward and away from the sun. Credit: Tao-olunga with my own additions

Οι ισημερίες, τα ηλιοστάσια αλλά και η ίδια η εναλλαγή των εποχών οφείλονται στο γεγονός ότι ο άξονας περιστροφής της Γης δεν είναι ακριβώς κάθετος στο επίπεδο στο οποίο κινείται ο πλανήτης, το λεγόμενο επίπεδο της εκλειπτικής, αλλά έχει μια μικρή κλίση, όπως στην παραπάνω εικόνα.

Σε άλλους πλανήτες, ο άξονας σχηματίζει μεγαλύτερη γωνία, όπως στην ακραία περίπτωση του Ουρανού, στον οποίο ο άξονας περιστροφής είναι σχεδόν παράλληλος με το επίπεδο της εκλειπτικής -και δημιουργεί μια αλλόκοτη εναλλαγή «εποχών».

Το σημαντικό είναι ότι ο άξονας περιστροφής κοιτάει πάντα το ίδιο σημείο του ουρανού, τον λεγόμενο ουράνιο πόλο, ανεξάρτητα από την εποχή και το σημείο όπου βρίσκεται ο πλανήτης στο ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο. Αυτό είναι εμφανές στην παραπάνω εικόνα.

Το γεγονός ότι ο προσανατολισμός του άξονα είναι σταθερός σημαίνει ότι το καλοκαίρι και την άνοιξη ο βόρειος πόλος του πλανήτη κοιτάζει προς τον Ήλιο, ενώ το φθινόπωρο και το χειμώνα (του βορείου ημισφαιρίου) ο ήλιος χάνεται από την περιοχή του βόρειου πόλου, ενώ ο νότιος πόλος λούζεται σε μια μόνιμη λιακάδα.

Δύο φορές τον χρόνο, όμως, στην εαρινή όσο και στη φθινοπωρινή ισημερία, το επίπεδο του ισημερινού περνά ακριβώς από το κέντρο του Ήλιου, επιτρέποντας στο ηλιακό φως να φτάσει ταυτόχρονα στον βόρειο και στον νότιο πόλο.

Τις ημερομηνίες, αυτές, επίσης, o Ήλιος ανατέλλει ακριβώς στη θέση της ανατολής, και η μέρα και η νύχτα έχουν περίπου ίση διάρκεια.

Η διάρκεια της ημέρας θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέχρι το θερινό ηλιοστάσιο, το οποίο πέφτει εφέτος στις 21 Ιουνίου. Και μέχρι τότε ο Ήλιος θα ανεβαίνει όλο και ψηλότερα στον ουρανό τα μεσημέρια.

Κοσμικός... πίνακας. Cosmic painting

Πραγματικά η εικόνα μοιάζει με ένα πίνακα ζωγραφικής. Great red spot of Jupiter. Plans of the Grand Tour but Voyager 1 still got up close with the giant storm on Jupiter. (Image credit: NASA/JPL)

Μια πραγματικά υπέροχη εικόνα της «κόκκινης κηλίδας» του Δία έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Η εικόνα αποτελεί σύνθεση φωτογραφιών που είχε τραβήξει το σκάφος Voyager 1 το 1979 από τον γίγαντα αερίου του ηλιακού μας συστήματος.

H κηλίδα

As it is: This visible light image of shows how the naked eye would view the region.

Η «κόκκινη κηλίδα» του Δία είναι μια μόνιμη καταιγίδα, ένας αντικυκλώνας, που βρίσκεται 22 μοίρες νότια του ισημερινού του γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος. Η κόκκινη κηλίδα είναι τόσο μεγάλη ώστε θα μπορούσαν να «χωρέσουν» μέσα σε αυτή 2-3 πλανήτες σαν τη Γη.

Celestron Celestar 8" + Imaging Source DBK21AU04.AS + Baader Ircut + Celestron barlow Ultima 2x + Extender, 75 avis processed to get this GIF,  the first avi was recorded at 0.24 of 15/9/2010 while the last avi was recorded at 3.05 of 15/9/2010, the total time is 2 hour and 40 minutes, here Jupiter + Great Red Spot + Europa Moon.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι αυτή η γιγάντια σε εύρος και ένταση καταιγίδα ξεκίνησε πριν από περίπου 300 χρόνια. Υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτηματικά για αυτό το εντυπωσιακό φαινόμενο για αυτό και αποτελεί μόνιμο στόχο των επιστημόνων.

To «κοτόπουλο από την κόλαση»! Meet the 'chicken from hell': Scientists discover fearsome new species of birdlike dinosaur named 'Anzu wyliei'

Καλλιτεχνική απεικόνιση του... κοτόπουλου της κόλασης. Anzu wyliei - a bird-like dinosaur nicknamed the "chicken from hell" that roamed the Dakotas 66 million years ago - appears in its natural environment in this artist's depiction. (Supplied: Mark Klingler, Carnegie Museum of Natural History)

Αμερικανοί παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν έναν ασυνήθιστο μεγαλόσωμο δεινόσαυρο που ονόμασαν «κοτόπουλο από την κόλαση», επειδή είχε τεράστιο ράμφος σαν των πουλιών, κεφάλι κοτόπουλου με οστέινο λοφίο και (πιθανώς) πούπουλα, ψηλά πόδια, μακριά ουρά σαν τις σαύρες, αλλά ταυτόχρονα διέθετε μακριά κοφτερά νύχια και ήταν «κολασμένα» αρπακτικός.

Ο… δαίμονας

An illustration of Anzu wyliei shows its long, slender ostrich-like neck and hind legs; unlike an ostrich, A. wyliei also had forelimbs that were tipped with large, sharp claws. The new species was identified by a team of Smithsonian scientists in collaboration with the Carnegie Museum of Natural History and University of Utah from three partial skeletons collected from the Hell Creek Formation, providing detailed evidence of North American oviraptorosaurs for the first time. (Image courtesy of Robert Walters / Smithsonian Insitution)

Ο δεινόσαυρος με την επιστημονική ονομασία Anzu wyliei (Ανζού ήταν ένας φτερωτός δαίμονας στην μυθολογία των Σουμερίων), που ζούσε στη Βόρεια Αμερική και στην Ασία πριν από περίπου 66 εκατ. χρόνια, είχε μήκος γύρω στα τρεισήμισι μέτρα (όσο ένα μικρό αυτοκίνητο), ύψος όσο ένας άνθρωπος και βάρος 200 έως 300 κιλά.

A mounted replica skeleton of the new oviraptorosaurian dinosaur species Anzu wyliei on display in the Dinosaurs in Their Time exhibition at Carnegie Museum of Natural History, Pittsburgh. (Supplied: Carnegie Museum of Natural History)

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα και των μουσείων φυσικής ιστορίας Κάρνεγκι (στο Πίτσμπουργκ) και Σμιθσόνιαν, με επικεφαλής τον παλαιοντολόγο Ματ Λαμάνα, υποστηρίζουν ότι το εν λόγω πλάσμα «όταν το έβλεπες, πρέπει να ήταν τόσο τρομακτικό, όσο και εξωφρενικό στην όψη. Ήταν πραγματικά παράξενο, ακόμα και για τα δεδομένα των δεινοσαύρων. Δεν έμοιαζε με την εικόνα που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν για τους δεινόσαυρους».

Η ανακάλυψη

The skeleton and selected bones of the new oviraptorosaurian dinosaur species Anzu wyliei. (Supplied: Carnegie Museum of Natural History)

Οι ερευνητές ανακάλυψαν στη Βόρεια και στη Νότια Ντακότα τρεις απολιθωμένους σκελετούς του αξιοπερίεργου δεινόσαυρου (διατηρημένους σε ποσοστό έως 80%). Ο Anzu wyliei έζησε λίγο πριν εξαφανιστούν οι δεινόσαυροι, όταν -κατά πάσα πιθανότητα - ένας μεγάλος αστεροειδής έπληξε την κεντρική Αμερική πριν από 65 εκατ. χρόνια.

This reconstruction shows the skull of Anzu wyliei, including its large toothless beak, which suggests that the species may have been omnivorous. The new species was identified by a team of Smithsonian scientists in collaboration with the Carnegie Museum of Natural History and University of Utah from three partial skeletons collected from the Hell Creek Formation, providing detailed evidence of North American oviraptorosaurs for the first time. (Photo by James Di Loreto / Smithsonian Insitution)

Ήταν μάλλον παμφάγος, δηλαδή τόσο σαρκοφάγος όσο και φυτοφάγος, τριγυρνώντας σε ζεστές και υγρές πεδιάδες γεμάτες ποτάμια και βάλτους, πιθανώς δίπλα - δίπλα με γνωστούς δεινόσαυρους όπως ο τρομερός Τυρανόσαυρος (στα μάτια του οποίου θα φάνταζε απλώς σαν ένα νόστιμο «κοτόπουλο»), ο Τρικεράτωψ και άλλοι.

The 500-pound (225-kilogram) dinosaur probably ate a variety of vegetation, small animals, and eggs. ILLUSTRATION BY EMILY M. ENG

Περίπου 1.000 είδη δεινοσαύρων έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, ενώ οι επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλές χιλιάδες ακόμη που δεν έχουν έλθει στο φως, γεγονός που δείχνει πόσο μεγάλη ποικιλία είχαν. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PloS ONE».

Γιατί ο Βαν Γκογκ προτιμούσε το κίτρινο χρώμα; Why did Van Gogh preferred the yellow color?

Autoportrait au chapeau de paille, Self-Portrait with Straw Hat, Paris, Winter 1887/88, Metropolitan Museum of Art.

Γιατί ο Βαν Γκογκ στην τελευταία περίοδο της ζωής του έδειχνε προτίμηση στο κίτρινο χρώμα; Μήπως δεν ήταν απλώς μια προτίμηση στο συγκεκριμένο χρώμα, αλλά μια παρενέργεια βοτάνων και ουσιών που έπαιρνε ο καλλιτέχνης και γι’ αυτό έβλεπε τα πάντα κίτρινα; Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί εικασίες ότι ο Βαν Γκογκ είχε ξανθοψία, είτε λόγω κατανάλωσης αφεψήματος δακτυλίτιδας (ενός καρδιοτονωτικού βοτάνου που μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα χρησιμοποιούνταν ως καταπραϋντικό σε ψυχικές παθήσεις), είτε λόγω κατανάλωσης αψεντιού. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι ο Βαν Γκογκ έκανε χρήση δακτυλίτιδας, το σίγουρο όμως είναι ότι έπινε αψέντι.

Κάνοντας μια αναδρομή στη βιβλιογραφία, ο καθηγητής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, Μάριος Μαρσέλος, φτάνει στο σημείο, όπου η ιστορία της Ιατρικής συναντά την ιστορία της Τέχνης και δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα του ΑΠΕ-ΜΠΕ σχετικά με αυτές τις εικασίες.

Van Gogh, Les Iris, Irises, 1890

Θα μπορούσε να γίνει διάγνωση των παρενεργειών φαρμάκων ή ουσιών από τα χρώματα που χρησιμοποιούσε ο Βαν Γκογκ στους πίνακές του;

«Αυτή είναι μία θεωρία, η οποία δεν ξέρω κατά πόσον ισχύει. Η αναφορά σε αρρώστιες ιστορικών προσώπων και οι προσπάθειες αναδρομικής διάγνωσής τους πρέπει να αντιμετωπίζονται γενικώς με σκεπτικισμό. Η βιβλιογραφία για τον Βαν Γκογκ βρίθει ανακριβειών που αναπαράγονται με περισσή επιπολαιότητα από συγγραφέα σε συγγραφέα. Έτσι, ορισμένες εικασίες καταλήγουν σε αυταπόδεικτες “αλήθειες” με τη μέθοδο της αστήρικτης επανάληψης. Από την άλλη πλευρά, ακόμη και οι “επίσημες” διαγνώσεις περιέχουν πολλές ασάφειες και αοριστίες, όπως είναι αναμενόμενο, από τις περιορισμένες ιατρικές γνώσεις της εποχής εκείνης», επισημαίνει ο κ. Μαρσέλος.

Van Gogh, The Drinkers (after Daumier), 1890

Παράλληλα, υπογραμμίζει πως είναι τεκμηριωμένο ότι ο Βαν Γκογκ έπινε πάρα πολύ, πράγμα που τον οδήγησε σε αλκοολισμό, και ότι κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του είχε αναπτύξει ξανθοψία, δηλαδή έβλεπε όλα τα φωτεινά σώματα κίτρινα με μία άλω που είχε ασαφή όρια, πράγμα που φαίνεται στους πίνακες που ζωγράφισε. Πιθανολογείται ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στην κατανάλωση αφεψήματος δακτυλίτιδας ή στην μεγάλη κατανάλωση αψεντιού.

Από πού ξεκινά η εικασία ότι ο Βαν Γκογκ έπαιρνε δακτυλίτιδα που του προκαλούσε ξανθοψία;

The Yellow House (Vincent's House In Arles), September 1888, Arles, Oil on canvas, 72 x 92 cm, Rijksmuseum Vincent van Gogh, Amsterdam.

«Η δακτυλίτιδα παραδοσιακά είναι ένα καρδιοτονωτικό φάρμακο που χρησιμοποιήθηκε όλον τον 20ό αιώνα. Ο Βαν Γκογκ δεν είχε καρδιολογικά προβλήματα. Κοιτώντας παλιά βιβλία φαρμακολογίας, διαπίστωσα ότι τον 19ο αιώνα τη χρησιμοποιούσαν και σε ψυχιατρικούς ασθενείς ή σε χρόνιους αλκοολικούς, αλλά σε άλλη δοσολογία. Δεν υπάρχουν δεδομένα ότι ο Βαν Γκογκ έπαιρνε δακτυλίτιδα. Εκείνο το οποίο κάνει εντύπωση είναι ότι βλέπουμε μια μεγάλη αλλαγή στο στυλ του. Όταν ήταν στην Ολλανδία ζωγράφιζε, χρησιμοποιώντας το συμβατικό φάσμα των χρωμάτων, ενώ μετά το 1886 που πήγε στο Παρίσι και κυρίως μετά που πήγε στην πόλη Άρλ της Προβηγκίας, όπου εγκαταστάθηκε και έζησε περίπου τρία χρόνια, παρατηρείται μια τεράστια αλλαγή. Ξαφνικά άρχισε να χρησιμοποιεί χρώματα πολύ πιο φωτεινά, κυρίως στις αποχρώσεις του κίτρινου και του πορτοκαλί. Υπάρχει μια θεωρία, ότι ίσως λόγω της μανιοκατάθλιψης που είχε, ανέπτυξε και αλκοολισμό και ότι δεν αποκλείεται να χρησιμοποιούσε και τη δακτυλίτιδα σαν κατασταλτικό φάρμακο, σαν ηρεμιστικό, πίνοντας αφέψημα από τα φύλλα της. Δεν ξέρουμε όμως αν αυτό ισχύει.

Van Gogh, Portrait du docteur Gachet, Portrait of Doctor Gachet, 1890, 68x57 cm. Given the multiplictiy of diagnoses, it is not clear if van Gogh suffered from a visual disorder and if so, its origins. Van Gogh was treated by the well-known doctor, Paul-Ferdinand Gachet, a physician for one of the France’s railroad companies. Gachet may well have treated van Gogh for mania and/or epilepsy with digitalis. In the 19th century digitalis, extracted from the purple foxglove plant, was one of the main treatments for these disorders. It was used as a sedative, an anticonvulsant, and an anti-manic agent. Interestingly, on the only two occasions that van Gogh painted Doctor Gachet he was holding a foxglove plant. Was this van Gogh's way of telling us that he suffered from the effects of digitalis poisoning at Doctor Gachet's hand?

Αυτή η παραφιλολογία ξεκίνησε από το γεγονός ότι σε δύο πίνακες του Βαν Γκογκ απεικονίζεται με ένα κλαδί με φύλλα και άνθη δακτυλίτιδας ο γιατρός Πολ Γκασέ, ο οποίος τον κούραρε στους τρεις τελευταίους μήνες πριν από την αυτοκτονία του. Ο Γκασέ ήταν φιλότεχνος και αμειβόταν με πίνακες. Ξαφνικά βρέθηκαν στην κατοχή του δυο πίνακες, που τους είχε ζωγραφίσει ο Βαν Γκογκ και τον απεικόνιζαν με ένα κλαδί δακτυλίτιδας.

Βίνσεντ Βαν Γκογκ, «Τα ηλιοτρόπια», 1888. National Gallery, Λονδίνο. One of the side effects of systemic digitalis treatment is a disturbance in yellow-blue vision (xanthopsia), similar to viewing the world through a yellow filter. Glare and colored haloes may also be experienced as visual side effects. Many of van Gogh’s works have a definite yellow cast. The Starry Night, The Night Café, Sunflowers. Later self-portraits all have a distinctive yellow hue. The yellow tone in his painting is especially noticeable in the stars in The Starry Night, the work Enclosed Field with Reaper, and in van Gogh's flesh in his self-portrait dedicated to Paul Gaugin. It is possible that digitalis-induced xanthopsia was making van Gogh perceive the world with a yellow tint. The predominance of colored halos around light sources in various works, such as The Starry Night, may also be attributable to the effects of digitalis.

Πολλοί αναρωτιούνται γιατί. Θα μπορούσε να έχει ένα τριαντάφυλλο, να έχει κάτι άλλο, γιατί ειδικά τη δακτυλίτιδα; Ένας γιατρός μαζί με ένα φαρμακευτικό φυτό, δηλαδή ένα εικαστικό στοιχείο που υποδηλώνει την ιδιότητα του εικονιζόμενου. Αυτό φαίνεται αρκετά πιθανό, επειδή η δακτυλίτιδα έχει αποδοθεί με σημαντικές λεπτομέρειες. Οπότε από εκεί ξεκίνησε όλη αυτή η εικασία ότι έπαιρνε δακτυλίτιδα. Πιστεύω ότι ο Βαν Γκογκ ήξερε τι ήταν η δακτυλίτιδα και ότι τη χρησιμοποιούν οι γιατροί σε ασθενείς διεγερτικούς που θέλουν μια καταπράυνση. Τώρα, αν έπαιρνε ο ίδιος ή δεν έπαιρνε, δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε», απαντά ο κ. Μαρσέλος.

Wheat Field with Reaper and Sun. Oil on canvas 72.0 x 92.0 cm. Saint-Rémy: late June, 1889. Otterlo: Kröller-Müller Museum. Counter to the digitalis-induced xanthopsia hypothesis, Doctor Gachet was well-known for his use and writings on the careful use of this drug. Gachet has been charged with mishandling van Gogh’s care by administering excessive doses of digitalis. Although Gachet was aware of the potency of the drug, administering large amounts of digitalis may have been the doctor’s only hope in treating a patient who was seemingly uncontrollable. In addition to any possible visual disorders, numerous other diagnoses of van Gogh’s general health have been suggested. These include mental disorders such as schizophrenia, bipolar disorder, neurosis, and epilepsy, as well as syphilis, gonorrhea, alcohol poisoning (from drinking dark absinthe), and sunstroke (diagnosed by Dr. Gachet).

Μήπως τελικά ευσταθεί η εικασία ότι η ξανθοψία του Βαν Γκογκ οφειλόταν στην κατανάλωση αψεντιού, αφού δεν μπορεί να τεκμηριωθεί η χρήση δακτυλίτιδας;

Demon in a bottle: Vincent Van Gogh painted Still Life With Absinthe in 1887. Some think the drink drove him to cut off his ear and inspired the vivid greens in his work.

«Κοιτάζοντας στη βιβλιογραφία διαπίστωσα ότι ο Βαν Γκογκ, που ήταν χρόνιος αλκοολικός, είχε αναπτύξει αυτό που εκείνη την εποχή λεγόταν αψεντισμός, δηλαδή έπινε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες από αψέντι. Το αψέντι, το οποίο οι Εγγλέζοι το λένε wormwood και οι Γερμανοί το λένε wermut (το γνωστό βερμούτ που περιέχει αψέντι), έχει ελμινθοκτόνες ιδιότητες, δηλαδή σκοτώνει τα σκουλήκια στο έντερο γιατί περιέχει μια ουσία που λέγεται σαντονίνη. Η σαντονίνη ήταν και επίσημα ελμινθοκτόνο φάρμακο μέχρι πολύ πρόσφατα, αλλά την εγκατέλειψαν γιατί είχε πολλές παρενέργειες και αντικαταστάθηκε με τα νεότερα. Μία από τις σοβαρές παρενέργειες ήταν ότι δημιουργεί ξανθοψία, δηλαδή βλέπει κανείς έντονες τις αποχρώσεις του κίτρινου και ένα θαμπό περίγραμμα, μιαν άλω στα φωτεινά αντικείμενα. Δηλαδή, τη λάμπα δεν τη βλέπει με σαφές περίγραμμα, τη βλέπει με μια φωτεινή άλω γύρω γύρω, με ασαφή όρια. Αυτό το βλέπουμε και στους πίνακες του Βαν Γκογκ, επομένως εάν δεν οφείλεται στη χρήση δακτυλίτιδας, είναι πιθανόν, με τη μεγάλη κατανάλωση αψεντιού, αυτές οι ελάχιστες ποσότητες σαντονίνης που περιέχει το ποτό να του δημιούργησαν αυτή την ξανθοψία» .

Να σημειωθεί ότι «Δακτυλίτιδα και ψυχικές παθήσεις: η περίπτωση του Βαν Γκογκ» ήταν το θέμα της κεντρικής ομιλίας του κ. Μαρσέλου στην τελετή έναρξης του 10ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αθηροσκλήρωσης που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη.

Επισκεφτείτε τον Βόρειο Πόλο της Σελήνης. Visit the North Pole of the Moon

To εντυπωσαϊκό μωσαϊκό του Βόρειου Πόλου της Σελήνης. Spectacular LROC Northern Polar Mosaic (LNPM) allows exploration from 60°N up to the pole at the astounding pixel scale of 2 meters [NASA/GSFC/Arizona State University].

Επιστήμονες της NASA χρησιμοποιώντας δεδομένα του δορυφόρου LRO που εξερευνά και χαρτογραφεί τη Σελήνη δημιούργησαν ένα υψηλής ανάλυσης μωσαϊκό του Βόρειου Πόλου του φυσικού μας δορυφόρου. Το μωσαϊκό δημιουργήθηκε από 10.581 εικόνες και καλύπτει μια περιοχή έκτασης παρόμοιας με το 25% των ΗΠΑ.

Two types of orbit that LRO experiences through a six-month cycle. Images acquired during terminator orbits have long shadows from the equator to the pole. For noon-midnight orbits the Sun is overhead (no shadows) at the equator and shadows, though still large, are minimized at the poles.

Για να δείτε σε πλήρη ανάλυση το μωσαΐκό και να περιηγηθείτε στον Βόρειο Πόλο επισκεφτείτε τον ιστότοπο http://lroc.sese.asu.edu/gigapan. Μια εφαρμογή στον ιστότοπο αυτό επιτρέπει στους χρήστες να ζουμάρουν σε κάθε σημείο του Βόρειου Πόλου της Σελήνης και τους προσφέρει την αίσθηση ότι σχεδόν... ακουμπούν το έδαφός της.