Άλφρεντ Τέννυσον, «Η Δεσποσύνη του Σαλότ». Alfred Tennyson, "The Lady of Shalott"

Edward Reginald Frampton (1870-1923), Elaine, the Lady of Shallott (1920), oil on canvas, 63.5 × 38 cm, location not known. Wikimedia Commons.

Μέρος Ι

Στου ποταμού κάθε πλευρά

απλώνονται αγροί με σιτηρά,

που ντύνουνε τον κάμπο ως τον ορίζοντα

κι ο δρόμος μέσ’ απ’ τον αγρό τραβά

για το πολύπυργο το Καμελότ

κι ο κόσμος πάνω-κάτω τριγυρνά,

τα κρίνα που ανθίζουνε κοιτά

γύρω από μια νήσο, κάτω εκειδά,

τη νήσο του Σαλότ.

 

Ιτιές λευκαίνουν, λεύκες φρικιούν,

αύρες ανάλαφρες σκιάζουν και ριγούν

μέσ’ από τον αέναο τον ρουν

του ποταμού που τα νερά του αργοκυλούν

πλάι στο νησί κατά το Καμελότ.

Τέσσερις τοίχοι σκυθρωποί, τέσσερις πύργοι σκυθρωποί,

δεσπόζουν σε μια περιοχή λουλουδιαστή,

και το πνιγμένο στη σιωπή νησί

έχει αγκαλιά τη Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Στην ακροποταμιά, με πέπλο τις ιτιές,

σέρνουν τις φορτηγίδες που γλιστρούν βαριές

άλογα αργοκίνητα – κι οι φελούκες ταπεινές

με τις φτερούγες τις μεταξωτές

ξαφρίζουν το νερό, γοργοπετούν κατά το Καμελότ:

Μα ποιός την είδε χέρι να κινεί;

Ή στο παράθυρο στητή;

Ή μήπως είν’ γνωστή σ’ όλη την περιοχή,

η Δεσποσύνη του Σαλότ;

 

Μονάχα κάτι θεριστές οπού θερίζουνε σκυφτοί

μες στον αθέρα των σταχυών απ’ την αυγή,

ακούν ένα τραγούδι που χαρούμενα αντηχεί

από του ποταμού τη φιδωτή ροή

κατά το πυργωμένο Καμελότ:

Και με το φεγγαρόφωτο, αποκαμωμένος πια

να υψώνει θυμωνιές σε αιθέρια υψίπεδα,

ακούει ο θεριστής, και λέει ψιθυριστά:

«Είν’ η νεράιδα, η Δεσποσύνη του Σαλότ.»

 

Μέρος ΙΙ

John William Waterhouse (1849–1917), “I am Half Sick of Shadows” said the Lady of Shalott (1915), oil on canvas, 100 x 74 cm, Art Gallery of Ontario, Toronto, Canada. Wikimedia Commons.

Να την που υφαίνει νύχτα-μέρα με τον αργαλειό

με χαρωπά χρώματα δίχτυ μαγικό.

Μια μέρα ακούει μήνυμα ψιθυριστό,

κατάρα, λέει, την ακολουθεί αν μείνει εδώ

να βλέπει από ψηλά το Καμελότ.

Ποιά να ‘ναι η κατάρα, δε γνωρίζει,

κι έτσι το πλέξιμό της συνεχίζει.

Άλλο δεν έχει να φροντίζει

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Κι απ’ τον καθρέφτη που σ’ αυτήν μπροστά

κρέμεται όλη τη χρονιά, με μία δρασκελιά

του κόσμου βγαίνουν τα φαντάσματα.

Βλέπει εκεί μπροστά τη δημοσιά

που φιδοσέρνεται κατά το Καμελότ:

Εκεί, του ποταμού οι δίνες στροβιλίζονται.

Εκεί οι κακότροποι χωριάτες συνωστίζονται,

κι εκεί οι άλικες φούστες των πωλητριών λικνίζονται,

όπως περνούν μπροστά από το Σαλότ.

 

Καμιά φορά ένα σμάρι δεσποινάρια όλο ξενιασιά,

ένας ηγούμενος μ’ ανάλαφρη περπατησιά,

καμιά φορά ένα βοσκόπουλο μ’ ολόσγουρα μαλλιά,

ή μακρυμάλλης γόνος ευγενών με ρούχα βυσσινιά,

τραβούν κατά το πυργωμένο Καμελότ.

Και μερικές φορές μέσ’ από τον καθρέφτη τον γλαυκό

οι ιππότες φτάνουν έφιπποι δυο-δυο:

Δεν έχει εκείν’ ιππότη αφοσιωμένο, αληθινό,

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Μ’ ακόμη μες το δίχτυ της είναι σαγηνεμένη

τα καθρεφτίσματα τα μαγικά να υφαίνει,

γιατί συχνά στης νύχτας τη σιωπή συνέβη να διαβαίνει

μια νεκρική πομπή, με φώτα και λοφία στολισμένη

και να τραβά με μουσικές κατά το Καμελότ.

Ή πάλι, όταν το φεγγάρι ήταν ψηλά,

κι ήρθαν δυο νιοί και νιόπαντροι εραστές σιμά –

είπε «δεν τα μπορώ πια τα φαντάσματα»

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Μέρος ΙΙΙ

John William Waterhouse (1849–1917), H Αρχόντισσα (Δεσποσύνη) του Σαλότ  (κοιτάζοντας τον Λάνσελοτ). Σπουδή. 1894. Falmath Art Gallery. Cornwal (Κορνουάλη).

 

Απ’ τη μαρκίζα του μπουντουάρ της σα σαϊτα,

ήρθε καβάλα εκείνος μέσ’ απ’ τα δεμάτια,

ο ήλιος εκθαμβωτικός ανάμεσ’ απ’ τα φύλλα,

ήρθε και φλόγισε την μπρούτζινη περικνημίδα

του θαρραλέου Σερ Λανσελότ,

ιππότη με τον κόκκινο σταυρό γονατιστού

για πάντα μπρος σε μια Κυρά με την ασπίδα του,

που άστραφτε καταμεσής του κίτρινου αγρού

πλάι στ’ απόμακρο Σαλότ.

 

Αστράψανε τα στολισμένα χαλινάρια,

όπως εκείνα τα γιομάτα άστρα κλωνάρια

που βλέπουμε κρεμάμενα στο χρυσαφένιο Γαλαξία.

Σήμαναν στα ηνία κουδουνάκια όλο ευθυμία

έτσι που κατηφόριζε προς Καμελότ.

Κι απ’ τον οικόσημα γεμάτον τελαμώνα

κρεμόταν ασημένια σάλπιγγα που έβγαζε κορώνα.

Κάλπαζε κι ηχούσε η πανοπλία σαν καμπάνα,

πλάι στ’ απόμακρο Σαλότ.

 

Η μέρα καταγάλανη, διόλου συννεφιασμένη,

η σέλα έλαμπε πετράδια φορτωμένη,

η περικεφαλαία με το φτερό πυρακτωμένη

σαν φλόγα στα ουράνια υψωμένη,

έτσι που κατηφόριζε προς Καμελότ.

Όπως συχνά μες στην πορφύρα της νυκτός

κάτω από δέσμη αστεριών λαμπρός

μετεωρίτης με αγανό, αφήνοντας ουρά από φως,

κινείται πάνω απ’ το γαλήνιο Σαλότ.

 

Το πλατύ καθάριο μέτωπό του στη λιακάδα γυάλιζε –

πάνω σε οπλές στιλπνές το άτι του βημάτιζε,

κάτ’ απ’ το κράνος του ένας χείμαρρος ξεχείλιζε:

οι κατάμαυροι βόστρυχοί του όπως κάλπαζε,

όπως κάλπαζε κατά το Καμελότ.

Από την όχθη κι απ’ τον ποταμό

αντανακλούσε μες στο κρυσταλλένιο κάτοπτρο,

«Τραλά λαρά», πλάι στον ποταμό

τραγούδαγ’ ο Σερ Λάνσελοτ.

 

Παράτησε το δίχτυ, παρατά τον αργαλειό,

έκανε τρία βήματα μες στο δωμάτιο,

είδε το που άνθιζε το νούφαρο,

είδε την περικεφαλαία με το φτερό,

κοίταξε κάτωθι το Καμελότ.

Το δίχτυ ανέμισε διάπλατα στον αγέρα –

ράγισε ο καθρέφτης πέρα ως πέρα –

βγάζει κραυγή «Έπεσε πάνω μου η κατάρα»

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Μέρος ΙV

 

Του λεβάντε η μάνητα που σύριζε,

τα χλωμά κίτρινα δέντρα λύγιζε.

Το φαρδύ ρέμα στις όχθες του κλαυθμήριζε,

μολύβι ο ουρανός χείμαρρους άδειαζε

πάνω στο πυργωμένο Καμελότ.

Κατέβηκε, βρήκε μια βάρκα λικνιστή,

κάτω από μιαν ιτιά να ‘χει αφεθεί,

και στην πλώρη γύρω γράφει τούτη τη γραφή:

Η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Κάτω στου ποταμού τη σκοτεινή έκταση

σαν κάποιο θαρραλέο μάντη σ’ έκσταση,

που βλέπει τη δική του οικτρή κατάσταση –

παγερή, ανέκφραστη

κοίταξε το Κάμελοτ.

Και στης μέρας το τελείωμα

έλυσε το σχοινί, και ξάπλωσε κατάχαμα.

Την πήρε το μεγάλο ρέμα πέρα μακριά,

τη Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Κείτονταν, ντυμένη το λευκό χιονάτο φόρεμά της

που ανέμιζε ανάλαφρα δεξιά κι αριστερά της.

Πέφταν’ απαλά τα φύλλα πάνωθέ της.

Καταμεσής της τύρβης της νυχτιάτικης

έπλεε προς το Καμελότ.

Κι όπως έσχιζε η πλώρη τα νερά με ελιγμούς

ανάμεσα από λόφους με ιτιές κι αγρούς,

το τελευταίο να τραγουδά τραγούδι της ν’ ακούς,

τη Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Μια θρηνωδία άκουσε να άδεται σεπτά,

τη μια στεντόρεια, την άλλη σιγανά,

ωσότου πάγωσε το αίμα της σιγά-σιγά,

σκοτείνιασαν τα μάτια της τελειωτικά,

στραμμένα προς το Καμελότ.

Γιατί προτού τη φέρει η φουσκονεριά

σιμά στο πρώτο σπιτικό στην ακροποταμιά,

με το τραγούδι της στα χείλη ξεψυχά

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Κάτω απ’ τον πύργο και το μπαλκόνι,

ξυστά στον τοίχο που κήπους ζώνει,

μορφή που αχνολάμπει, εκείνη αργοκυλά,

με του θανάτου τη χλομάδα και κάστρα γύρω της ψηλά,

σιωπηλά κατά το Καμελότ.

Ήρθαν στην όχθη η αρχόντισσα κι ο κύριός της,

ο απλός χωριάτης κι ο ιππότης,

και στην πλώρη διάβασαν τ’ όνομα το δικό της,

η Δεσποσύνη του Σαλότ.

 

Ποιά είν’ αυτή; και τι συμβαίνει εδώ;

Κι ευθύς στο κοντινό παλάτι το κατάφωτο

χαλάει το γλέντι το βασιλικό –

και φοβισμένοι κάνουν το σταυρό,

οι ιππότες όλοι τους στο Καμελότ:

Μ’ ανοίγει λίγο δρόμο ο Λανσελότ,

και λέει, «ωραία θωριά –

ελεήμων ο Θεός της χάρισε ομορφιά,

της Δεσποσύνης του Σαλότ».

John William Waterhouse (1849–1917), The Lady of Shalott (1888), oil on canvas, 153 x 200 cm, Tate Britain, London. Wikimedia Commons.

Πηγή: Alfred Tennyson, 12 ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Εκδόσεις Διώνη, Αθήνα – σε μετάφραση Παντελή Ανδρικόπουλου - https://tetradia.blogspot.com/2016/06/alfred-tennyson-lady-of-shalott-II-H-Desposyni-tou-Salot.html

The Lady of Shalott

William Holman Hunt (1827–1910) & Edward Robert Hughes (1851–1914), The Lady of Shalott (1905), oil on canvas, 188.3 x 146.3 cm, Wadsworth Atheneum, Hartford, CT. Wikimedia Commons.

PART I

 

ON either side the river lie           

Long fields of barley and of rye,  

That clothe the wold and meet the sky; 

And thro' the field the road runs by      

          To many-tower'd Camelot;          5

And up and down the people go,    

Gazing where the lilies blow           

Round an island there below,         

          The island of Shalott.        

 

Willows whiten, aspens quiver,          10

Little breezes dusk and shiver      

Thro' the wave that runs for ever           

By the island in the river   

          Flowing down to Camelot.   

Four gray walls, and four gray towers,       15

Overlook a space of flowers,         

And the silent isle imbowers          

          The Lady of Shalott.          

 

By the margin, willow-veil'd,          

Slide the heavy barges trail'd         20

By slow horses; and unhail'd          

The shallop flitteth silken-sail'd  

          Skimming down to Camelot:           

But who hath seen her wave her hand?   

Or at the casement seen her stand?          25

Or is she known in all the land,     

          The Lady of Shalott?         

 

Only reapers, reaping early

In among the bearded barley,       

Hear a song that echoes cheerly     30

From the river winding clearly,     

          Down to tower'd Camelot: 

And by the moon the reaper weary,         

Piling sheaves in uplands airy,        

Listening, whispers ''Tis the fairy   35

          Lady of Shalott.'    

 

PART II

Sidney Harold Meteyard (1868 –1947), “I am Half Sick of Shadows” said the Lady of Shalott (1913). Oil on canvas, 30 x 45 inches. Private Collection, Europe.

There she weaves by night and day         

A magic web with colours gay.      

She has heard a whisper say,        

A curse is on her if she stay            40

          To look down to Camelot.   

She knows not what the curse may be,   

And so she weaveth steadily,        

And little other care hath she,     

          The Lady of Shalott.             45

 

And moving thro' a mirror clear   

That hangs before her all the year,        

Shadows of the world appear.       

There she sees the highway near 

          Winding down to Camelot:    50

There the river eddy whirls,          

And there the surly village-churls,           

And the red cloaks of market girls,         

          Pass onward from Shalott.

 

Sometimes a troop of damsels glad,           55

An abbot on an ambling pad,         

Sometimes a curly shepherd-lad,  

Or long-hair'd page in crimson clad,        

          Goes by to tower'd Camelot;        

And sometimes thro' the mirror blue         60

The knights come riding two and two:     

She hath no loyal knight and true,           

          The Lady of Shalott.          

 

But in her web she still delights   

To weave the mirror's magic sights,           65

For often thro' the silent nights  

A funeral, with plumes and lights,

          And music, went to Camelot:         

Or when the moon was overhead, 

Came two young lovers lately wed;              70

'I am half sick of shadows,' said 

          The Lady of Shalott.          

 

PART III

 

A bow-shot from her bower-eaves,          

He rode between the barley-sheaves,      

The sun came dazzling thro' the leaves,    75

And flamed upon the brazen greaves      

          Of bold Sir Lancelot.         

A red-cross knight for ever kneel'd        

To a lady in his shield,        

That sparkled on the yellow field,   80

          Beside remote Shalott.      

 

The gemmy bridle glitter'd free, 

Like to some branch of stars we see       

Hung in the golden Galaxy.

The bridle bells rang merrily            85

          As he rode down to Camelot:        

And from his blazon'd baldric slung        

A mighty silver bugle hung,

And as he rode his armour rung,  

          Beside remote Shalott.         90

 

All in the blue unclouded weather

Thick-jewell'd shone the saddle-leather,

The helmet and the helmet-feather        

Burn'd like one burning flame together,  

          As he rode down to Camelot.           95

As often thro' the purple night,   

Below the starry clusters bright, 

Some bearded meteor, trailing light,       

          Moves over still Shalott.    

 

His broad clear brow in sunlight glow'd;  100

On burnish'd hooves his war-horse trode;          

From underneath his helmet flow'd         

His coal-black curls as on he rode,           

          As he rode down to Camelot.        

From the bank and from the river            105

He flash'd into the crystal mirror,          

'Tirra lirra,' by the river   

          Sang Sir Lancelot.   

 

She left the web, she left the loom,       

She made three paces thro' the room,    110

She saw the water-lily bloom,       

She saw the helmet and the plume,         

          She look'd down to Camelot.         

Out flew the web and floated wide;        

The mirror crack'd from side to side;     115

'The curse is come upon me!' cried          

          The Lady of Shalott.          

 

PART IV

 

In the stormy east-wind straining,           

The pale yellow woods were waning,         

The broad stream in his banks complaining,        120

Heavily the low sky raining

          Over tower'd Camelot;       

 

Down she came and found a boat 

Beneath a willow left afloat,         

And round about the prow she wrote       125

          The Lady of Shalott.          

 

And down the river's dim expanse—        

Like some bold seer in a trance,   

Seeing all his own mischance—      

With a glassy countenance 130

          Did she look to Camelot.    

And at the closing of the day       

She loosed the chain, and down she lay; 

The broad stream bore her far away,     

          The Lady of Shalott.           135

 

Lying, robed in snowy white           

That loosely flew to left and right—       

The leaves upon her falling light—           

Thro' the noises of the night       

          She floated down to Camelot:       140

And as the boat-head wound along          

The willowy hills and fields among,           

They heard her singing her last song,      

          The Lady of Shalott.          

 

Heard a carol, mournful, holy,       145

Chanted loudly, chanted lowly,      

Till her blood was frozen slowly,   

And her eyes were darken'd wholly,        

          Turn'd to tower'd Camelot;          

For ere she reach'd upon the tide            150

The first house by the water-side,          

Singing in her song she died,         

          The Lady of Shalott.          

 

Under tower and balcony,  

By garden-wall and gallery, 155

A gleaming shape she floated by, 

Dead-pale between the houses high,        

          Silent into Camelot.

Out upon the wharfs they came,  

Knight and burgher, lord and dame,          160

And round the prow they read her name,           

          The Lady of Shalott.          

 

Who is this? and what is here?    

And in the lighted palace near      

Died the sound of royal cheer;      165

And they cross'd themselves for fear,   

          All the knights at Camelot:           

But Lancelot mused a little space;

He said, 'She has a lovely face;   

God in His mercy lend her grace,  170

          The Lady of Shalott.' 

John Atkinson Grimshaw (1836–1893), The Lady of Shalott (c 1875), oil on canvas, 61 x 91.4 cm, Yale Center for British Art, New Haven, CT. Wikimedia Commons.

References

Wikipedia on the Lady of Shalott.

Wikipedia on Elaine of Astolat.

        

 

Βρέθηκαν 24 εξωπλανήτες που ίσως είναι πιο φιλόξενοι για τη ζωή από την ίδια τη Γη. Scientists Identify 24 Potentially ‘Superhabitable’ Exoplanets

Η Γη δεν είναι απαραίτητα ο καλύτερος πλανήτης για εμάς στο σύμπαν, καθώς επιστήμονες εντόπισαν 24 εξωπλανήτες οι οποίοι μπορεί να είναι καταλληλότεροι για ζωή από τον δικό μας- και μάλιστα κάποιοι από αυτούς κινούνται γύρω από άστρα που ίσως να είναι καλύτερα και από τον ήλιο μας. A team of geobiologists and astronomers from the United States and Germany has identified 24 extrasolar planets that may have conditions more suitable for life than Earth. Those alien worlds are older, a little larger, slightly warmer and possibly wetter than our own planet. An artist’s conception of the HR 858 planetary system. Image credit: Sci-News.com.

Έρευνα της οποίας ηγήθηκε ο Ντερκ Σούλτσε Μακούχ, επιστήμονας του Washington State University, δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Astrobiology και περιέχει τα χαρακτηριστκά πιθανών «υπερ-κατοικήσιμων» πλανητών- μεταξύ των οποίων κόσμων που είναι παλαιότεροι, λίγο μεγαλύτεροι, ελαφρώς θερμότεροι και πιθανώς υγρότεροι από τη Γη. Η ζωή επίσης θα μπορούσε να ευδοκιμήσει και σε πλανήτες που κινούνται γύρω από άστρα που μεταβάλλονται βραδύτερα από τον ήλιο και έχουν μεγαλύτερες διάρκειες ζωής.

Star-planet distances (along the abscissa) and mass of the host star (along the ordinate) of roughly 4,500 confirmed and candidate exoplanets. The temperatures of the stars are indicated with symbol colors (see color bar). Planetary radii are encoded in the symbol sizes (see size scale at the bottom). The conservative habitable zone, defined by the moist-greenhouse and the maximum greenhouse limits, is outlined with black solid lines. Stellar luminosities required for the parameterization of these limits are shown along the ordinate of the diagram. The dashed box refers to the region shown in the next figure. Image credit: Schulze-Makuch et al, doi: 10.1089/ast.2019.2161.

Οι κορυφαίοι 24 υποψήφιοι υπερκατοικήσιμοι πλανήτες βρίσκονται όλοι πάνω από 100 έτη φωτός μακριά, ωστόσο ο Σούλτσε Μακούχ είπε ότι η μελέτη θα μπορούσε να βοηθήσει να εστιαστούν περισσότερο οι μελλοντικές προσπάθειες παρατήρησης από μέσα όπως το James Web Space Telescope της NASA, το LUVIOR και το PLATO του ΕΟΔ.

«Με τα επόμενα διαστημικά τηλεσκόπια που έρχονται, θα αποκτούμε περισσότερες πληροφορίες, οπότε είναι σημαντικό να επιλέξουμε κάποιους στόχους» είπε ο ίδιος, ο οποίος είναι και καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. «Πρέπει να εστιάσουμε σε συγκεκριμένους πλανήτες που έχουν τις πιο πολλά υποσχόμενες συνθήκες για πολύπλοκες μορφές ζωής. Ωστόσο πρέπει να είμαστε προσεκτικοί να μην κολλήσουμε στην αναζήτηση μιας δεύτερης Γης, επειδή θα μπορούσαν να υπάρχουν πλανήτες που ίσως να είναι καταλληλότεροι για τη ζωή από τον δικό μας».

The habitable zone around K-dwarf stars, the potential site for superhabitable planets. Twenty-four confirmed and candidate exoplanets that are smaller than 2 Earth radii are labeled with name tags. Uncertainties in the observed stellar, planetary, and orbital parameters propagate into the planetary radius measurements, which is why we include planets as large as 2 Earth radii, although truly superhabitable planets might be restricted to radii less than 1.1 Earth radii. Image credit: Schulze-Makuch et al, doi: 10.1089/ast.2019.2161.

Οι ερευνητές επέλεξαν συστήματα με πιθανούς πλανήτες γήινου τύπου οι οποίοι κινούνταν σε τροχιά γύρω από τα άστρα τους στην αποκαλούμενη κατοικήσιμη ζώνη, όπου το νερό μπορεί να παραμένει σε υγρή μορφή στην επιφάνεια. Μεταξύ των κορυφαίων 24 «υποψηφίων», ουδείς πληροί όλα τα κριτήρια για υπερκατοικήσιμους πλανήτες, αλλά ένας έχει τέσσερα από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά- κάτι που σημαίνει πως έχει σοβαρές πιθανότητες να είναι πιο άνετος ακόμα και από τη Γη.

Πηγές: “In Search for a Planet Better than Earth: Top Contenders for a Superhabitable World” by Dirk Schulze-Makuch, René Heller and Edward Guinan, 18 September 2020, Astrobiology.
DOI: 10.1089/ast.2019.2161 - http://www.sci-news.com/astronomy/superhabitable-exoplanets-08919.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1643166/brethikan-24-eksoplanites-pou-isos-einai-pio-filoksenoi-gia-ti-zoi-apo-tin-idia-ti-gi

 

 

Δύο οι νικήτριες του Νόμπελ Χημείας: Τιμήθηκαν για ανάπτυξη μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος. Nobel Prize in Chemistry Awarded to 2 Scientists for Work on Genome Editing

To βραβείο Νομπέλ 2020 στην Χημεία απονέμεται στις: Emmanuelle Charpentier και Jennifer A. Doudna «για την ανάπτυξη μιας μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος». Emmanuelle Charpentier and Jennifer A. Doudna developed the Crispr tool, which can change the DNA of animals, plants and microorganisms with high precision. Emmanuelle Charpentier, left, and Jennifer A. Doudna in Oviedo, Spain, in 2015. Credit: Miguel Riopa/Agence France-Presse — Getty Images

Στις Εμανουέλε Σαρπεντιέ και Τζένιφερ Α. Ντούντνα απονεμήθηκε το φετινό Νόμπελ Χημείας, για την «ανάπτυξη μιας μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος». Όπως ανακοινώθηκε από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, οι δύο νικήτριες ανακάλυψαν «ένα από τα πιο κοφτερά εργαλεία της γενετικής τεχνολογίας: Το γενετικό ψαλίδι CRISPR/Cas9. Χρησιμοποιώντας αυτό, οι ερευνητές μπορούν να αλλάζουν το DNA ζώων, φυτών και μικροοργανισμών με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια».

Το CRISPR/Cas9 έχει φέρει επανάσταση στις μοριακές βιοεπιστήμες ενώ έχει ανοίξει «νέες ευκαιρίες» όσον αφορά στην τροποποίηση φυτών. Παράλληλα συμβάλλει σε καινοτόμες αντικαρκινικές θεραπείες και, όπως τόνισε η ακαδημία, μπορεί να κάνει πραγματικότητα το όνειρο της θεραπείας κληρονομικών ασθενειών.

H Γαλλίδα Σαρπεντιέ και η Αμερικανίδα Ντούντνα γίνονται η έκτη και η έβδομη γυναίκα που κερδίζουν Νόμπελ Χημείας, αποκτώντας τις θέσεις τους δίπλα στη Μαρί Κιουρί, που το κέρδισε το 1911, και τη Φράνσις Άρνολντ, που το κέρδισε το 2018.

Προκειμένου να διαπιστώσουν τα μυστικά της ζωής, οι επιστήμονες πρέπει να είναι σε θέση να τροποποιούν/ επεξεργάζονται γονίδια. Αυτό κάποτε ήταν πολύ χρονοβόρο και δύσκολο- ωστόσο χάρη στο CRISPR/Cas9 είναι πλέον δυνατό να μεταβληθεί ο κώδικας της ζωής ενός οργανισμού μέσα σε μερικές εβδομάδες.

«Υπάρχει τεράστια δύναμη σε αυτό το γενετικό εργαλείο, που μας επηρεάζει όλους. Δεν έφερε μόνο επανάσταση στη βασική επιστήμη, μα επίσης οδήγησε σε καινοτόμες καλλιέργειες και θα οδηγήσει σε πρωτοποριακές νέες ιατρικές θεραπείες» είπε ο Κλάες Γκούσταφσον, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ για τη Χημεία.

Η Εμανουέλ Σαρπεντιέ γεννήθηκε το 1968 στη Γαλλία και είναι διευθύντρια της Μονάδας Max Planck για τις Επιστήμες Παθογόνων, στο Βερολίνο. Η Ντούντνα γεννήθηκε το 1964 στις ΗΠΑ και είναι καθηγήτρια στο University of California, Berkeley, και ερευνήτρια στο Howard Hughes Medical Institute.

Η ανακάλυψη αυτού του «γενετικού ψαλιδιού» ήταν απρόσμενη: Όταν η Σαρπεντιέ μελετούσε τον Streprococcus pyogenes, ένα από τα πλέον επιβλαβή βακτήρια για την ανθρωπότητα, ανακάλυψε ένα προηγουμένως άγνωστο μόριο, το tracrRNA. Η δουλειά της έδειξε ότι το tracrRNA είναι μέρος του αρχαίου ανοσοποιητικού συστήματος των βακτηρίων, CRISPR/Cas, που «αφοπλίζει» τους ιούς κόβοντας το DNA τους.

Η Σαρπεντιέ δημοσιοποίησε την ανακάλυψή της το 2011. Την ίδια χρονιά άρχισε συνεργασία με τη Τζένιφερ Ντούντνα, βιοχημικό με μεγάλες γνώσεις και εμπειρία πάνω στο RNA. Μαζί κατάφεραν να δημιουργήσουν το «γενετικό ψαλίδι» σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα και να απλοποιήσουν τα μοριακά συστατικά έτσι ώστε να είναι ευκολότερη η χρήση τους. Μετά, σε ένα ιστορικό πείραμα, επαναπρογραμμάτισαν το «γενετικό ψαλίδι»: Στη φυσική του μορφή, το «ψαλίδι» αναγνωρίζει το DNA από τους ιούς, μα οι δύο ερευνήτριες απέδειξαν πως μπορούσε να ελεγχθεί έτσι ώστε ν ακόψει οποιοδήποτε μόριο DNA σε προκαθορισμένο σημείο. Όπου το DNA κόβεται, είναι ευκολότερο να ξαναγραφτεί ο «κώδικας της ζωής».

Από το 2012, που οι δύο επιστήμονες ανακάλυψαν το CRISPR/Cas9, η χρήση του έχει εξαπλωθεί, καθώς αξιοποιείται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς επιστημονικής έρευνας, φέρνοντας μια νέα εποχή στις βιοεπιστήμες.

Πηγές: https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/press-release/ - https://www.nytimes.com/2020/10/07/science/nobel-prize-chemistry-crispr.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1643655/duo-oi-nikitries-tou-nompel-ximeias-timithikan-gia-anaptuksi-methodou-epeksergasias-gonidiomatos

 

 

Κλείτος Κύρου, «Κραυγή δέκατη ένατη»

Edvard Munch (1863–1944), The Scream (1893), oil, tempera and pastel on cardboard, 91 × 73.5 cm, Nasjonalgalleriet, Oslo. Wikimedia Commons.

Απευθύνομαι πάλι σε σας ζητώ να μ’ ακούσετε

Για τελευταία φορά το ζητώ δε χωρεί αναβολή

Τώρα που είναι ακόμη καιρός τώρα που η μέρα

Αρχίζει πάλι και ξαναμικραίνει τώρα που κι αυτό

Το καλοκαίρι λιγοθυμάει μέσα στις χούφτες σας

Κι η κάθε λέξη γίνεται βαριά κι ασήκωτη

 

Σας προσφωνώ και πάλι με τα ίδια όπως τότε ψευδώνυμα

Τα ‘χετε ως κι αυτά λησμονήσει πάνε τόσα χρόνια

Πού να θυμάστε τώρα τις βραδινές συγκεντρώσεις

Τις ασκητικές σας μορφές κάτω από το σπασμένο φως

Πιστεύατε με φανατισμό θέσει και πράξει επιδοκιμάζατε

Υστερικά τον κάθε ομιλητή διεκδικούσατε την αποκατάσταση

Της φωτιάς της δικής σας φωτιάς που ζητούσε μια διέξοδο

Αναποδογυρίζοντας ουρανούς καταβροχθίζοντας κόκαλα

 

Δε θέλω να κουράσω τη μνήμη σας μικρό θα ‘ναι το όφελος

Μεγάλος ο κόπος ποιος τόλμησε ποτέ να ταράξει

Τον ύπνο της λάβας τώρα έχετε απομακρυνθεί απ’ το πεδίο βολής

Επαναπαύεσθε μακάρια πάνω στα τρόπαια των αστικών μαχών

Γυμνάζοντας αρνητικά τις αισθήσεις σας αποταμιεύοντας όνειρα

Κάθε μέρα γίνεσθε και πιο εκλεκτικοί αλλάζετε

Τις μάρκες των τσιγάρων αλλάζετε τα ρούχα σας αλλάζετε

Συνήθειες διασκεδάσεις κλίμα σπίτια και γυναίκες αλλάζετε

Τα δόντια σας και την καρδιά σας και τους λυγμούς

Ακόμη της καρδιάς σας τους αλλάζετε που δεν μπορώ

Να τους ξεχάσω γιατί με κυνηγούν κυκλοφορούν στο αίμα μου

Σαν ψάρια σκοτεινά που χάσαν τα νερά τους

 

Σας υπενθυμίζω πως για να φτάσετε στην αποθέωση

Θα πρέπει να ταπεινωθείτε πρώτα ν’ αρχίσετε από την τριβή

Που σιγοκαίει στα δάχτυλα σεις από φυσικού σας

Δεν ήσασταν αγέρωχοι όπως οι Άλλοι που ρουφήχτηκαν στη γη

Προτιμήσατε τη συναλλαγή απλώνοντας το χέρι στον ήλιο

Μείνατε στατικοί μέσα στο χρόνο αγάλματα του δισταγμού σας

Συνωστισμένοι μπρος στις εξόδους κινδύνου στην καμπή του δρόμου

Εκεί που χωρίσαμε οριστικά παρασυρμένοι από έξαλλα πλήθη

 

Μην απορείτε λοιπόν για τη σημερινή σας προκάλυψη

Μη διαστέλλετε τα έκθαμβα μάτια σας μπροστά

Στο άνοιγμα που μας χωρίζει το ξέρετε πως δεν μπορεί

Να κλείσει με σχήματα νεκρών πια περιπτύξεων

Σας κατηγορώ δίχως τύψη καμιά σεις οι ίδιοι

Επισπεύσατε τη μελλούμενη αναπόφευκτη πτώση σας

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606–1669), Lucretia (1666), oil on canvas, 110.2 x 92.3 cm, Minneapolis Institute of Arts, Minneapolis, MN. Wikimedia Commons.

Από τη συλλογή Κραυγές της νύχτας (1960) 

 

Νόμπελ Φυσικής σε τρεις ερευνητές για τις ανακαλύψεις τους γύρω από τις μαύρες τρύπες. Nobel prize in physics awarded to trio for work on black hole formation

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών, το Νόμπελ Φυσικής απονέμεται στον Ρ. Πένροουζ για «την ανακάλυψη ότι ο σχηματισμός της μαύρης τρύπας αποτελεί ισχυρή πρόβλεψη για την γενική θεωρία της σχετικότητας». Και στους Ρ. Γκένζελ και Α. Γκεζ για «την ανακάλυψη ενός υπερμεγέθους και συμπαγούς αντικειμένου στο κέντρο του γαλαξία μας». From left: Richard Penrose, Andrea Ghez and Reinhard Genzel, winners of the Nobel prize in physics. Composite: UCLA/MPE/EPA

Οι επιστήμονες Ρότζερ Πένροουζ, Ράινχαρντ Γκένζελ και Άντρεα Γκεζ κέρδισαν το Νόμπελ Φυσικής του 2020 για τις ανακαλύψεις τους γύρω από ένα από τα πιο περίεργα και εξωτικά φαινόμενα του σύμπαντός μας- τις μαύρες τρύπες.

«Οι ανακαλύψεις των νικητών αυτών έτους άνοιξαν νέους ορίζοντες στη μελέτη των συμπαγών και γιγαντιαίας μάζας αντικειμένων» είπε, σύμφωνα με το Reuters, ο Ντέιβιντ Χάβιλαντ, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ για τη Φυσική, κατά την απονομή του ύψους 10 εκατ. σουηδικών κορονών (1,1 εκατ. δολαρίων) βραβείου.

This year's Nobel Prize in Physics was awarded to Roger Penrose, Reinhard Genzel and Andrea Ghez.

Αναλυτικότερα, ο Ρότζερ Πένροουζ τιμήθηκε «για την ανακάλυψη πως ο σχηματισμός μαύρων τρυπών είναι μια στιβαρή πρόβλεψη της γενικής θεωρίας της Σχετικότητας», ενώ οι Γκένζελ και Γκεζ για την «ανακάλυψη ενός γιγαντιαίας μάζας συμπαγούς αντικειμένου στο κέντρο του γαλαξία μας».

Penrose, a physicist, mathematician and cosmologist at the University of Oxford, was awarded half the prize.

Ο Πένροουζ είναι Βρετανός και καθηγητής στο University of Oxford, ο Γερμανός Γκένζελ είναι στο Ινστιτούτο Max Planck και στο University of California, Berkeley, ενώ η Γκεζ είναι στο University of California, Los Angeles.

Μεταξύ των Νόμπελ η Φυσική χαίρει ιδιαίτερης αίγλης, καθώς στο παρελθόν βραβεία είχαν απονεμηθεί σε μεγάλους «αστέρες» της επιστήμης, όπως ο Άλμπερτ Άινσταϊν. Όπως είπε ο Ντέιβιντ Χάβιλαντ για τις μαύρες τρύπες, «αυτά τα εξωτικά αντικείμενα εξακολουθούν να παρουσιάζουν πολλά ερωτηματικά τα οποία ζητούν απαντήσεις, εμπνέοντας μελλοντικές έρευνες».

Ghez is only the fourth woman to be awarded a Nobel Prize in Physics.

Η Γκεζ είναι μόλις η τέταρτη γυναίκα που κερδίζει το Νόμπελ Φυσικής, μετά τη Μαρί Κιουρί το 1903, τη Μαρία Γκέπερτ Μάγιερ το 1963 και τη Ντόνα Στρίκλαντ το 2018.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της επιτροπής, ο Πένροουζ χρησιμοποίησε «ευφυείς μαθηματικές μεθόδους» στην απόδειξή του πως οι μαύρες τρύπες αποτελούν απευθείας επακόλουθο της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάν. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν δεν πίστευε πως τα συγκεκριμένα «θηρία» που καταβροχθίζουν ότι εισέρχεται μέσα τους – ακόμα και το φως- υπάρχουν στα αλήθεια, ωστόσο το 1965, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Πένροουζ έδειξε πως όντως μπορούν να σχηματίζονται και τις περιέγραψε με λεπτομέρεια, με το σχετικό επιστημονικό άρθρο να θεωρείται ακόμα ως ένα από τα σημαντικότερα στον κλάδο του.

Οι Γκένζελ και Γκεζ ηγήθηκαν ο καθένας μίας ομάδας αστρονόμων που, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, εστιάζουν σε μια περιοχή ονόματι Τοξότης Α* στο κέντρο του γαλαξία μας. Οι μετρήσεις των δύο ομάδων συμφωνούν στο ότι στο κέντρο του γαλαξία υπάρχει ένα εξαιρετικά βαρύ, αόρατο αντικείμενο που επηρεάζει τα γύρω άστρα: Περίπου τέσσερα εκατομμύρια ηλιακές μάζες (μάχες αντίστοιχες αυτής του ήλιου μας) είναι συγκεντρωμένες μαζί σε μια περιοχή όχι μεγαλύτερη από το ηλιακό μας σύστημα.

Πηγές: https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2020/press-release/ - https://www.theguardian.com/science/2020/oct/06/nobel-prize-in-physics-awarded-to-trio-for-work-on-blackhole-formation - https://www.naftemporiki.gr/story/1643189/nompel-fusikis-se-treis-ereunites-gia-tis-anakalupseis-tous-guro-apo-tis-maures-trupes

 

 

Νόμπελ Ιατρικής σε τρεις επιστήμονες για την ανακάλυψη του ιού της ηπατίτιδας C. Nobel Prize in Medicine Awarded to Scientists Who Discovered Hepatitis C Virus

To βραβείο Νομπέλ 2020 στην Ιατρική μοιράζονται οι: Harvey J. Alter, Michael Houghton και Charles M. Rice «για την ανακάλυψη του ιού της ηπατίτιδας C.» Harvey Alter, Michael Houghton and Charles Rice shared the 2020 Nobel Prize in Physiology or Medicine. Credit: Jonathan Nackstrand/Agence France-Presse — Getty Images

Σε τρεις επιστήμονες που ανακάλυψαν τον ιό της ηπατίτιδας C απονεμήθηκε το Νόμπελ Ιατρικής 2020. Οι νικητές είναι ο Βρετανός Μάικλ Χότον και οι Αμερικανοί Χάρβεϊ Άλτερ και Τσαρλς Ράις, με την επιτροπή των βραβείων Νόμπελ να τονίζει πως οι ανακαλύψεις τους έσωσαν εκατομμύρια ζωές.

Ο εν λόγω ιός αποτελεί κοινό αίτιο καρκίνου στο πάγκρεας και σημαντικό λόγο για μεταμοσχεύσεις ήπατος. Όπως ανακοινώθηκε για τον καθένα ξεχωριστά, οι μελέτες του Χάρβεϊ Άλτερ έδειξαν πως ένας άγνωστος ιός αποτελούσε κοινό αίτιο χρόνιας ηπατίτιδας, ενώ ο Τσαρλς Ράις έδωσε τα τελικά στοιχεία που έδειχναν πως από μόνος του ο ιός της ηπατίτιδας C μπορούσε να προκαλέσει ηπατίτιδα. Ο Μάικλ Χότον χρησιμοποίησε μια νέα στρατηγική για την απομόνωση του γονιδιώματος του νέου ιού, ο οποίος έλαβε το όνομα του ιού της ηπατίτιδας C.

Οι τρεις επιστήμονες, όπως ανακοινώθηκε, «συνέβαλαν αποφασιστικά στη μάχη κατά της ηπατίτιδας που μεταδίδεται από το αίμα, ενός σημαντικού προβλήματος υγείας που προκαλεί κίρρωση και καρκίνο του ήπατος σε ανθρώπους ανά τον κόσμο».

Τη δεκαετία του 1960 υπήρχε έντονη ανησυχία πως οι μεταγγίσεις αίματος μπορεί να μετέδιδαν χρόνια ηπατίτιδα μέσω μιας άγνωστης, μυστηριώδους νόσου- σε βαθμό που τότε η μετάγγιση αίματος αποτελούσε ένα είδος «Ρώσικης Ρουλέτας». Πλέον ειδικά, εξαιρετικά ευαίσθητα τεστ αίματος σημαίνουν πως σε πολλά μέρη του κόσμου αυτός ο κίνδυνος έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς, ενώ έχουν αναπτυχθεί επίσης αποτελεσματικά φάρμακα.

Η ηπατίτιδα προκαλείται κυρίως από ιικές μολύνσεις, αν και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τοξίνες από το περιβάλλον και αυτοάνοσα είναι επίσης σημαντικά αίτια. Τη δεκαετία του 1940 διαπιστώθηκε πως υπήρχαν δύο κύρια ήδη μολυσματικής ηπατίτιδας. Η πρώτη, ηπατίτιδα Α, μεταδίδεται μέσω μολυσμένου νερού ή τροφίμων και γενικά δεν αφήνει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ασθενή. Το δεύτερο είδος μεταδίδεται μέσω αίματος και σωματικών υγρών και αποτελεί πολύ σοβαρότερη απειλή, που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια προβλήματα, με ανάπτυξη κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος. Αυτή η μορφή ηπατίτιτδας είναι ιδιαίτερα ύπουλη, καθώς άτομα που είναι κατά τα άλλα υγιή μπορεί να είναι μολυσμένα για πολλά χρόνια πριν εκδηλωθούν σοβαρά προβλήματα. Η ηπατίτιδα που μεταδίδεται με το αίμα έχει υψηλά επίπεδα θνησιμότητας και προκαλεί πάνω από ένα εκατομμύριο θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο.

Τη δεκαετία του 1960 ο Μπάρουχ Μπλούμπεργκ διαπίστωσε πως μία μορφή ηπατίτιδας που μεταδίδεται από το αίμα προκαλείται από έναν ιό που έγινε γνωστός ως ο ιός της ηπατίτιδας Β, και η ανακάλυψη αυτή οδήγησε στην ανάπτυξη διαγνωστικών τεστ και ενός εμβολίου. Ο Μπλούμπεργκ κέρδισε το Νόμπελ Ιατρικής το 1976.

Ο Άλτερ εκέινη την περίοδο μελετούσε στα US National Institutes of Health την εμφάνιση ηπατίτιδας σε ασθενείς που είχαν λάβει μεταγγίσεις αίματος. Αν και τα τεστ για τον ιό ηπατίτιδας Β είχαν μειώσει τις περιπτώσεις ηπατίτιδας που μεταδιδόταν μέσω μετάγγισης, ο Άλτερ και συνάδελφοί του προβληματίζονταν επειδή σημειώνονταν ακόμα πολλές. Τεστ για την ηπατίτιδα Α αναπτύχθηκαν επίσης εκείνη την περίοδο, και διαπιστώθηκε πως η ηπατίτιδα Α δεν ήταν η αιτία. Εν τέλει ο Άλτερ και συνεργάτες του έδειξαν πως υπήρχε μια νέα μορφή χρόνιας ηπατίτιδας την οποία προκαλούσε ιός. Η μυστηριώδης αυτή ασθένεια ονομάστηκε «non-A, non-B» ηπατίτιδα.

Ο Μάικλ Χότον, που εργαζόταν για τη φαρμακευτική Chiron, ανέλαβε να απομονώσει τη γενετική αλληλουχία του ιού που την προκαλούσε και διέφευγε του εντοπισμού. Το αποτέλεσμα ήταν ο εντοπισμός ενός ιού που ανήκει στην οικογένεια Flavivirus, και ονομάστηκε ιός της ηπατίτιδας C. Η παρουσία αντισωμάτων σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα έδειχνε πως ο ιός ήταν πιθανότατα η αιτία. Η εξέλιξη αυτή ήταν αποφασιστικής σημασίας, μα έλειπε ακόμα ένα κομμάτι: Να επιβεβαιωθεί πως αυτός προκαλούσε την ηπατίτιδα- και αυτό το έκανε ο Τσαρλς Ράις, ερευνητής του Washington University in St. Louis, παρέχοντας τις τελικές αποδείξεις που χρειάζονταν για να επιβεβαιωθεί πέρα από κάθε αμφιβολία πως επρόκειτο για τον ιό που προκαλούσε τις ανεξήγητες περιπτώσεις ηπατίτιδας που είχε προκληθεί από μετάγγιση αίματος.

Όπως τόνισε η επιτροπή των βραβείων Νόμπελ, για πρώτη φορά η ασθένεια μπορεί πλέον να θεραπευτεί, αυξάνοντας τις ελπίδες πως ο ιός της ηπατίτιδας C μπορεί να εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο πληθυσμό- ένας στόχος για την επίτευξη του οποίου απαιτούνται διεθνείς προσπάθειες όσον αφορά στις εξετάσεις αίματος και στην ανάπτυξη και διάθεση των κατάλληλων φαρμάκων ανά τον πλανήτη.

Πηγές: www.nobelprize.org/prizes/medicine/2020/press-release - https://www.nytimes.com/2020/10/05/health/nobel-prize-medicine-hepatitis-c.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1642792/nompel-iatrikis-se-treis-epistimones-gia-tin-anakalupsi-tou-iou-tis-ipatitidas-c