Χάλκινα ειδώλια ταύρων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας, Eight bronze bull figurines

Χάλκινα ειδώλια ταύρων που βρέθηκαν το 1996-1997 στο οικόπεδο ΤΕΙ κοντά στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής Άρτας. Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας. The bronze figurines were found in 1996-1997 near the church of Saint Paraskevi (© Archaeological Museum of Arta).

Μια ομάδα χάλκινων ειδωλίων ταύρων επέλεξαν ως «Έκθεμα του Μήνα» για τον Μάρτιο του 2014 το Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας και η ΛΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πρέβεζας-Άρτας. The 33rd Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities of Preveza and Arta and the Archaeological Museum of Arta present the exhibit of the month: Bronze bull figurines.

Άποψη της θέσης στην οποία βρέθηκαν τα χάλκινα ειδώλια ταύρων.

Τα ειδώλια βρέθηκαν το 1996-1997 στο οικόπεδο ΤΕΙ κοντά στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής Άρτας, όπου η ανασκαφική σκαπάνη έφερε στο φως τμήμα του τείχους της Αμβρακίας. Στην εξωτερική πλευρά του τείχους βρέθηκε ένα ιερό το οποίο ήταν αφιερωμένο στον ποταμό Άραχθο ή τον θεό Ποσειδώνα.  They were found in 1996-1997 near the church of Saint Paraskevi. The excavations brought to light part of the Wall of Ambracia. The excavations brought to light part of the Wall of Ambracia. On the outer side of the wall, a sanctuary dedicated to either the river Arachthos or the God Poseidon, was found. In the interior of the sanctuary eight bronze bull figurines, depicting the deified river Arachthos, were found.

Χάλκινο ειδώλιο ταύρου που αναπαριστά τον θεοποιημένο ποταμό Άραχθο. Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας. Figurine depicting the deified river Arachthos (© Archaeological Museum of Arta).

Στο ιερό βρέθηκαν 8 χάλκινα ειδώλια ταύρων που αναπαριστούν τον θεοποιημένο ποταμό Άραχθο.  Επίσης βρέθηκαν 5 ουρές και 1 τμήμα ποδιού από μεγαλύτερα ειδώλια ταύρων. Another five tails and a part of a leg of bigger bull figurines were found.

Χάλκινο ειδώλιο ταύρου που αναπαριστά τον θεοποιημένο ποταμό Άραχθο. Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας. Figurine depicting the deified river Arachthos (© Archaeological Museum of Arta).

Στην αρχαία Ελλάδα το νερό θεωρούνταν δώρο των θεών. Το νερό της βροχής προερχόταν από τον Δία ενώ το νερό των πηγών από την Ήρα. Επίσης πίστευαν ότι οι ποταμοί βοηθούσαν στην ευφορία της γης και στην απόκτηση πολλών παιδιών. Οι ποτάμιοι θεοί αποδίδονταν με τη μορφή ταύρου ή ταύρου με κεφάλι γενειοφόρου άνδρα. In Ancient Greece water was considered a gift of the gods. Rainwater came from Zeus while spring water came from Hera. It was also believed that rivers helped with the fertility of soil and having many children. The river Arachthos offered wealth, prosperity and physical protection from enemies to the citizens of Ambracia. In antiquity the river gods were depicted as bulls or bulls with a bearded head.

Ο Άραχθος ρέει γύρω από την Άρτα.

Ο Άραχθος, όπως και άλλα ποτάμια, στα αρχαία χρόνια θεοποιήθηκε επειδή θεωρήθηκε ευεργέτης των περιοχών από τις οποίες περνούσε, αν και όταν πλημμύριζε, η ορμητικότητα των νερών του προκαλούσε μεγάλο φόβο. Ο ποταμός Άραχθος πρόσφερε στους κατοίκους της Αμβρακίας πλούτο, ευμάρεια και φυσική προστασία από τους εχθρούς. Ένωνε και χώριζε την Αμβρακία από τον κάμπο της. Όταν ήταν ήρεμος τον διέσχιζαν οι κάτοικοι με πλωτά μέσα. Arachthos river was connecting and at the same time was dividing Ambracia from its plains. When it was calm, Ambracia’s citizens crossed over it with boats.

Το ιερό του Άραχθου στην Άρτα. The sanctuary of Arachthos in Arta (© Archaeological Museum of Arta).

Όταν πλημμύριζε γινόταν αδιάβατος. Η ανάγκη γεφυροποίησης του ποταμού προέκυψε από τα αρχαία χρόνια. Τα βάθρα του γεφυριού της Άρτας είναι χτισμένα με μεγάλους κανονικούς λίθους. Πιστεύεται ότι κατασκευάστηκαν κατά τους ελληνιστικούς χρόνους (εποχή του βασιλιά Πύρρου).  When it flooded it became impassable. The need of bridging the river was necessary since ancient times. The base of the bridge of Arta is made of big stones. It is believed that it’s construction took place during the Hellenistic era (age of King Pyrrhus).

Τα χάλκινα ειδώλια ταύρων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας. The figurines are exhibited in room A of the museum (© Archaeological Museum of Arta).

Τα ειδώλια βρίσκονται στην αίθουσα Α του Αρχαιολογικού Μουσείου Άρτας.

Πηγή: Αρχαιολογία Online

Μπαλτίς. Balthus

Thérèse Revant, Thérèse Dreaming, 1938. Courtesy The Metropolitan Museum of Art, Jacques and Natasha Gelman Collection, 1998 © Balthus. Ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσεις είναι να πεις: Ο Balthus είναι ένας ζωγράφος για τον οποίο τίποτε δεν είναι γνωστό. Και τώρα, ας ρίξουμε μια ματιά στους πίνακές του (από επιστολή του σε γκαλερίστα που ζήτησε να γράψει το βιογραφικό του, με αφορμή μια έκθεσή του). « La meilleure façon de commencer est de dire, Balthus est un peintre dont on ne sait rien. Et maintenant, regardons les peintures », telle est la réponse laconique que le peintre adresse à la Tate Gallery, qui, organisant une exposition de ses œuvres, souhaitait également agrémenter le catalogue de quelques éléments biographiques...

«Είναι ένας καλλιτέχνης, για τον οποίο κανένας δεν ξέρει τίποτε στ’ αλήθεια», φρόντισε να πει ο ίδιος για τον εαυτό του, στο γέρμα της ζωής του, οχυρωμένος πίσω από ένα περίκομψο και αινιγματικό μειδίαμα που απλωνόταν από τα χείλη στο βλέμμα. Ξέρουμε πάντως στα σίγουρα ότι υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα, ότι η αίγλη του δεν έχει σβήσει καθόλου, ότι ενέπνευσε ποιητές, εικαστικούς, σκηνοθέτες, και μουσικούς, ότι κατόρθωσε το σχεδόν ακατόρθωτο, ήτοι εμμένοντας σ’ έναν ηδύ κλασικισμό συνεπήρε πολλούς πρωθιερείς της αδιάλλακτης πρωτοπορίας, ότι ακολουθώντας το πεπρωμένο τόσων και τόσων καλλιτεχνών και διανοουμένων παρέμεινε κοσμοπολίτης άπατρις.

 Balthus, Paris 1948 - Irving Penn.

Πολωνός, πρωσικής καταγωγής, γεννημένος στο Παρίσι, που έγινε το κέντρο των δραστηριοτήτων του, έγινε παγκοσμίως διάσημος μέσω της Νέας Υόρκης, ενώ έζησε στη Ρώμη, και έδρασε στην Ελβετία, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή, πλήρης ημερών. Έζησε μια ζωή σαν μυθιστόρημα, ευτύχησε να έχει φίλους καλούς, που εμπράκτως στήριξαν το καλλιτεχνικό του όραμα, του δόθηκαν ο έρωτας και η αγάπη, έπαιξε πολύ με τη μυθοπλασία σκιάζοντας, με χρωματιστές όμως και χαριτωμένες σκιές, τα αληθινά γεγονότα του βίου του. Μια κάπως μακάβρια, ωστόσο κωμική κατά βάση, απόρροια της τάσης του να μπλέκει τον μύθο με την πραγματικότητα, είναι και η σκιώδης εμφάνισή του ως εξάδελφος του κατά συρροήν δολοφόνου Χάνιμπαλ Λέκτερ στο τρίτο μυθιστόρημα της σειράς του Τόμας Χάρις.

Autoportrait (detail), 1940

Ο Μπαλτάσαρ Κλοσόφσκι, γνωστός τοις πάσι ως Μπαλτίς, είδε το πρώτο φως στην Πόλη του Φωτός, πριν από έναν αιώνα, στις 29 Φεβρουαρίου του 1908. Το ότι γεννήθηκε τέτοια μέρα, ενός δίσεκτου έτους, σήμαινε απ’ τη μια να γιορτάζει ανά τέσσερα χρόνια τα γενέθλιά του, κάτι οχληρό για ένα παιδί, από την άλλη όμως ήταν ένα γεγονός που, όπως τον διαβεβαίωνε ο μείζων ποιητής και πρώτος μέντοράς του, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, του πρόσφερε πρόσβαση «σε ένα βασίλειο ανεξάρτητο από τις αλλαγές που υφίστανται οι άλλοι άνθρωποι». 

Les enfants Blanchard, 1937

Τα παιδικά του χρόνια, όπως και όλη την υπόλοιπη μακρά ζωή του, τα πέρασε μες στα λυτρωτικά νάματα της ζωγραφικής, της φιλοσοφίας, και της ποίησης, μιας και ο αδελφός του ήταν ο φημισμένος φιλόσοφος Πιερ Κλοσόφσκι, πατέρας του, ο Έριχ Κλοσόφσκι, ήταν διαπρεπής ιστορικός τέχνης, ενώ η μητέρα του, η Ελισάβετ Δωροθέα Σπίρο, ήταν άκρως φιλότεχνη, αλλά και ζωγράφος που εξέθετε με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Μπαλαντίν, και περιστοιχιζόταν από έναν κύκλο διακόνων της Ερατώς, ανάμεσα στους οποίους ο Ρίλκε, ο Ζαν Κοκτώ, και ο Αντρέ Ζιντ. 

Chat et Balthus, Photo by Martine Frank, 1999.

Σύμφωνα μάλιστα με κάποιους εκ των βιογράφων του Μπαλτίς, ήταν ελληνικής καταγωγής, ενώ άλλοι εντοπίζουν τις ρίζες της στους Εβραίους Σεφαραδίτες. Ούτως ή άλλως, οι περιστάσεις ανάγκασαν την οικογένεια σε περιπλανώμενη ζωή. Έφυγαν από την Πολωνία και εγκαταστάθηκα στο Παρίσι για πολιτικούς λόγους. Με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο Βερολίνο, θεωρούμενοι εχθροί από τους Συμμάχους. Το διαζύγιο των γονιών του ώθησε την Μπαλαντίν, και τον μικρό Μπαλτάσαρ, σε μιαν ακόμα μετεγκατάσταση, αυτή τη φορά στην Ελβετία, στα 1917.

Drawing the line … the final ink drawing in Balthus's Mitsou series (1919, black ink on paper, 6 x 4 3/4 in). Photograph: Private collection © Balthus

Μόλις στα δεκατρία του χρόνια, ο Μπαλτίς, ευτύχησε να δει τυπωμένα έργα του. Επρόκειτο για ένα περίκομψο τομίδιο με τίτλο «Mitsou», το οποίο περιλάμβανε 40 σχέδια με μελάνι που αφηγούνταν τα δεινά μιας μοναχικής προεφηβικής ηλικίας, και, απολύτως τιμητικά, ένα γαλλικό κείμενο που συνέθεσε ο Ρίλκε: 

Narcissus

Cat's whiskers … Balthus's 1935 self-portrait, The King of Cats (1935). Photograph: Fondation Balthus, Switzerland © Balthus

Encircled by her arms as by a shell,

she hears her being murmur,

while forever he endures

the outrage of his too pure image....

Wistfully following their example,

nature re-enters herself;

contemplating its own sap, the flower

becomes too soft, and the boulder hardens....

It's the return of all desire that enters

toward all life embracing itself from afar....

Where does it fall? Under the dwindling

surface, does it hope to renew a centre?

Rainer Maria Rilke

Ο οποίος άλλωστε φρόντιζε να συστήσει το παιδί-θαύμα σε εξέχουσες προσωπικότητες της παρισινής πνευματικής αφρόκρεμας, να του αφιερώσει το ποίημα «Νάρκισσος», στα 1925, και να χρηματοδοτήσει γενναιόδωρα, το 1926, έναν ολόκληρο χρόνο διαμονής στην Ιταλία όπου ο Μπαλτίς γνώρισε από κοντά το έργο των μεγάλων μετρ της ιταλικής ζωγραφικής. Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι, ο ταλαντούχος νεαρός συνδέθηκε φιλικά με ποιητές όπως ο Πολ Ελιάρ, συγγραφείς όπως ο Αντρέ Μαρλό, θεατρανθρώπους όπως η Μαντλέν Ρενό και ο Ζαν-Λουί Μπαρό, εικαστικούς όπως ο Ζορζ Μπρακ και ο Αλμπέρτο Τζακομέτι. Επηρεαζόταν και επηρέαζε. Εμπνεόταν και ενέπνεε, ήδη από την πρώτη του νιότη. Διόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο πληθωρικός Ζαν Κοκτώ άντλησε στιγμές των «Τρομερών Παιδιών», του θεατρικού του έργου που σημείωσε τεράστια επιτυχία, από όσα ζούσε επισκεπτόμενος το σπίτι του Μπαλτίς.

Thérèse on a Bench Seat, 1939. Photograph: Courtesy of Dorothy R. and Richard E. Sherwood Family Collection.

Ανήσυχος πάντα, ταξιδεύει στο Μαρόκο, όπου ζει δύο χρόνια και φιλοτεχνεί πολλά από τα πιο γνωστά του έργα. Επιμένει σε ένα είδος κλασικισμού, μορφολογικά, μπολιάζοντας εντούτοις τα προϊόντα της φαντασίας του με γριφώδεις υπαινιγμούς και με έναν ανατρεπτικό αισθησιασμό, κάτι που προσδίδει μιαν εξαιρετική διαχρονικότητα στα δημιουργήματά του.

 Jeune Fille au Chat, 1937

Άλλωστε αγαπημένος του συνθέτης ήταν ο Μότσαρτ, ενώ δεν έπαψε να περιδιαβάζει στα τοπία της Έμιλι Μπροντέ και του Λούις Κάρολ, απεικονίζοντας εν συνεχεία τον ανησυχητικό ερωτισμό των μικρών κοριτσιών. Στο εργαστήριό του, στην πανέμορφη μικρή πλατεία Φιρστενμπέργκ, στρέφοντας τα νώτα στον ηθικισμό και κλείνοντας τα ώτα απέναντι στις σειρήνες της αβανγκάρντ που, καλώς, έκανε θραύση εκείνη την εποχή, ο Μπαλτίς ζωγραφίζει λίαν λεπταίσθητες λάγνες «λολίτες» σε σκηνικά που θυμίζουν εξαίσιες μελωδίες της κλασικής μουσικής.

La leçon de guitar, 1934

Και εγένετο σκάνδαλο! Στα 1934, ο Μπαλτίς κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση στην Galerie Pierre, στο Παρίσι. Ανάμεσα στα έργα του θα είναι ο «Δρόμος», η «Αλίκη μες στον καθρέφτη», και το «Μάθημα Κιθάρας». Το τελευταίο εικονίζει ένα ημίγυμνο κοριτσάκι, στην αγκαλιά μιας γυμνόστηθης δασκάλας, με την κιθάρα ριγμένη στο δάπεδο, και ένα πιάνο στο φόντο. 

Enguerrand Quarton. Pietà of Villeneuve-lès-Avignon. Oil on wood, 163cm x 219cm. Musée du Louvre

Ο πίνακας θεωρήθηκε πορνογραφικός και, επιπροσθέτως, βλάσφημος καθόσον ορισμένοι θρησκόληπτοι «ανακάλυψαν» αναφορές στην Πιετά της Αβινιόν, ένα εξόχως ευλαβές έργο ανωνύμου του 15ου αιώνα, το οποίο φυλάσσεται στο Λούβρο. 

Balthus with Cybèle in 1994 © Mediamuse

Ο Μπαλτίς αρνήθηκε εντόνως ότι είχε κατά νου το εν λόγω έργο όταν ζωγράφιζε το «Μάθημα Κιθάρας», επέμεινε ότι είναι πιστός καθολικός, αν και, πάντα καλός παίκτης του διφορούμενου, ενώ φρόντισε να διακηρύξει ότι δεν καταλαβαίνει γιατί του προσάπτουν ότι είναι πορνογράφος, ότι η διαφήμιση είναι πορνογραφία, αν πράγματι φιλοτέχνησε έναν πορνογραφικό πίνακα αυτός είναι ίσως το «Μάθημα Κιθάρας». Όπως και να ’χει, το σκληρό αποτέλεσμα ήταν ότι η πρώτη έκθεση του Μπαλτίς στο Παρίσι έμελλε να είναι και η τελευταία για κάμποσα χρόνια, για μέχρι το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου!

The Moth, 1959. Photograph: Courtesy of Musée National d'Art Moderne, Centre Georges Pompidou.

Στα 1937, ο Μπαλτίς θα παντρευτεί την Αντουανέτ ντε Βατβίλ, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας της Βέρνης. Θα κάνουν δύο παιδιά, τον Θαδαίο και το Στανίσλαο. Στα 1938, μέσω της γκαλερί του Πιερ Ματίς, γιου του διάσημου ζωγράφου, στη Νέα Υόρκη, ο Μπαλτίς θα κερδίσει την παγκόσμια φήμη. Αποτελεί ένα είδος ειρωνείας το ότι ο λεπταίσθητος καλλιτέχνης καθιερώθηκε διεθνώς μέσα από εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανάμεσα στις οποίες και αυτή στο ΜΟΜΑ, στο περίφημο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, ενώ ο ίδιος δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στην Αμερική, παραμένοντας προσηλωμένος στην Ευρώπη.

An image of For Balthus (1969) by Duane Michals.

Μετά τη γερμανική εισβολή, στα 1940, η εξορία θα είναι και πάλι η μοίρα του, και η Ελβετία θα είναι το καταφύγιό του. Ο Αντρέ Μαρλό και ο Αλμπέρτο Τζακομέτι θα είναι οι πιστότεροι από τους πολλούς εξέχοντες φίλους του, στη χορεία των οποίων θα προστεθούν ο Πάμπλο Πικάσο και ο Ζακ Λακάν, ο οποίος μάλιστα εξελίχθηκε σε φανατικό συλλέκτη έργων του Μπαλτίς.

La Chambre, 1952-54

Στη δεκαετία του 1950, θα έχει την ευκαιρία να σχεδιάσει τα σκηνικά για την όπερα «Cosi fan tutte», του αγαπημένου του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και να ολοκληρώσει ορισμένα από τα πιο φιλόδοξα αριστουργήματά του, όπως το La Chambre, στα 1952, και το Le Passage du Commerce Saint-André, στα 1954, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1960, θα εγκατασταθεί στην Ιταλία, ως διευθυντής της Γαλλικής Ακαδημίας της Ρώμης, όπου και θα συνδεθεί φιλικά με τον πληθωρικό σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελίνι. 

Balthus and Setsuko, 2000, by Duane Michals.

Επίσης, θα παντρευτεί, στα 1967, την Γιαπωνέζα καλλονή Σετσούκο Ιντέτα, κατά τριάντα πέντε χρόνια νεότερή του, με την οποία θα αποκτήσει έναν γιο, τον Φούμιο, ο οποίος όμως θα αποβιώσει χτυπημένος από ασθένεια μόλις δύο χρόνια μετά τη γέννησή του, και μία θυγατέρα, την Χαρούμι.

Painter BALTHUS with his model Anna WHALI by Henri Cartier-Bresson. January 1999. SWITZERLAND. Canton of Vaud. Rossinière.

Θα αποσυρθεί στην Ελβετία, όπου θα συνεχίσει να ζωγραφίζει, μάλλον με βραδείς ρυθμούς, πάντα τελειοθήρας και λάτρης της λεπτομέρειας, ενώ θα επιτρέψει στον επίσης φίλο του, τον φημισμένο Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν, να τον φωτογραφίσει, γηραιό μα μειλίχιο και ευτυχισμένο, στα 1999.

 Le peintre et son modele, 1981

Δύο χρόνια μετά, στις 18 Φεβρουαρίου του 2001, ο Μπαλτίς θ’ αφήσει την τελευταία του πνοή. Αξίζει να θυμόμαστε, εκτός από το πλούσιο έργο του, αυτές τις μελωδίες των χρωμάτων που μας χάρισε, και το ότι ήταν ο μόνος καλλιτέχνης που εν ζωή είδε πίνακές του στο Λούβρο, όταν ο Πικάσο δώρισε στο μουσείο την ιδιωτική του συλλογή που περιείχε και δημιουργίες του Μπαλτίς, και ότι στην τελευταία του κατοικία δεν τον συνόδευσαν μονάχα κρατικοί άρχοντες, ξακουστοί γηραιοί συνάδελφοί του, και εκατοντάδες άγνωστοι θαυμαστές του, αλλά και αστέρες της ροκ μουσικής, με δεσπόζοντα τον Μπόνο των U2.

 Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Δημοσιεύτηκε στο "Έψιλον" της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας.

Η ανθρώπινη μύτη αναγνωρίζει 1 τρισ. μυρωδιές! The Human Nose Can Distinguish Between One Trillion Different Smells!

Philippe Mercier, The Sense of Smell, 1744 to 1747. Η ανθρώπινη μύτη μπορεί να «συλλαμβάνει» εκατομμύρια μυρωδιές. People can smell up to one trillion different odors, giving us a better sense of smell than we thought possible.

Η ανθρώπινη μύτη είναι. όπως φαίνεται, ένας κορυφαίος αισθητήρας, ένα όργανο υψηλής ακριβείας. Αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ανθρώπινη μύτη μπορεί να διακρίνει τουλάχιστον ένα τρισεκατομμύριο διαφορετικές μυρωδιές. Αν τελικά τα ευρήματα της νέας μελέτης επιβεβαιωθούν θα πρόκειται για μια πραγματικά εκπληκτική ανακάλυψη αφού αναβαθμίζει κατά 1 δισ. φορές τις δυνατότητες της ανθρώπινης όσφρησης. Μέχρι σήμερα οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι η ανθρώπινη μύτη μπορεί να συλλαμβάνει περίπου 10 χιλιάδες διαφορετικές μυρωδιές.

Μπορεί και περισσότερες!

The scientists presented their volunteers with three vials of scents at a time: two matched, and one different. Volunteers were asked to identify the one scent that was different from the others. Each volunteer made 264 such comparisons. Credit: © decade3d / Fotolia

Ερευνητές του Εργαστηρίου Νευρογενετικής και Συμπεριφοράς του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ, πραγματοποίησαν εργαστηριακά πειράματα με εθελοντές που κλήθηκαν να διακρίνουν ανάμεσα σε πολύπλοκα μείγματα οσμών. Με βάση την ευαισθησία που επέδειξαν οι μύτες και οι εγκέφαλοι των εθελοντών, στη συνέχεια οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι η γκάμα της όσφρησης ξεπερνά ακόμη και το ένα τρισεκατομμύριο διακριτές μυρωδιές.

Andreas Keller in the lab surrounded by vials of odors. He and his colleagues used these aromas to measure volunteers' ability to distinguish between scents. (Zach Veilleux/ Rockefeller University )

Είναι πάντως φανερό ότι κανένα πείραμα δεν μπορεί στην πράξη να αποδείξει ότι όντως ένας άνθρωπος μπορεί να διακρίνει όλες αυτές τις οσμές, συνεπώς πρόκειται για μια νέα εκτίμηση, πιθανώς πιο κοντά στην πραγματικότητα. «Το μήνυμά μας είναι ότι έχουμε πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία στην όσφρησή μας από αυτή που νομίζουμε. Απλώς δεν την προσέχουμε και δεν την χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή» αναφέρει ο Αντρέας Κέλερ, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science.

Τα τεστ

Vials of odors used by the researchers to test participants' sense of smell. (Photo by Zach Veilleux / The Rockefeller University)

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι μυρωδιές που συναντάμε καθημερινά, συντίθενται από πολύπλοκα μείγματα μορίων. Για παράδειγμα, η μυρωδιά του τριαντάφυλλου αποτελείται από 275 επιμέρους συστατικά, από τα οποία μόνο ένα μικρό ποσοστό γίνεται αντιληπτό από την μύτη μας (που διαθέτει 400 οσφρητικούς υποδοχείς) και τον εγκέφαλο που κάνει την τελική επεξεργασία.

Τα πειράματα, που βασίστηκαν στο πόσο καλά 26 άνδρες και γυναίκες μπορούσαν να διακρίνουν ανάμεσα σε διαφορετικά «κοκτέιλ» 128 διαφορετικών «μυρωδάτων» μορίων, επιβεβαίωσαν ότι η οσφρητική ικανότητα διαφέρει πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πάντως, ένας μέσος άνθρωπος μπορεί να διακρίνει ως διαφορετική μια μυρωδιά από μια άλλη, αν αυτές οι δύο οσμές διαφέρουν μεταξύ τους πάνω από 50% στα επιμέρους συστατικά (μόρια) τους. Ο λιγότερο ικανός εθελοντής του πειράματος υπολογίζεται ότι μπορούσε να μυρίσει «μόνο» 80 εκατομμύρια ξεχωριστές μυρωδιές, ενώ ο πιο ικανός πολλά τρισεκατομμύρια.

Εκτιμάται ότι οι μακρινοί πρόγονοί μας ήταν πολύ πιο εξασκημένοι στην όσφρηση από τους σύγχρονους ανθρώπους. Το «κακό» ξεκίνησε, όταν ο άνθρωπος στάθηκε όρθιος στα δύο πόδια του, οπότε η μύτη του απομακρύνθηκε από το έδαφος, όπου πηγάζουν οι περισσότερες οσμές. Πιο πρόσφατα, οι ανέσεις όπως τα ψυγεία και τα συχνά ντους έχουν περιορίσει τις μυρωδιές στην καθημερινή ζωή, με συνέπεια η οσφρητική ικανότητα των ανθρώπων να έχει «σκουριάσει» σε σχέση με την όραση και την ακοή που παραμένουν πιο οξυμένες.

Τα ζώα είναι τουλάχιστον δύο έως τρεις φορές καλύτερα στην όσφρηση από τους ανθρώπους, επειδή αφιερώνουν σε αυτήν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου τους.

Οι συγκρίσεις

Jan Brueghel the Elder, Allegory of Sight and Smell, 1618. "The message here is that we have more sensitivity in our sense of smell than for which we give ourselves credit. We just don't pay attention to it and don't use it in everyday life," Keller said. 

Όπως φαίνεται η όσφρηση υπερέχει ως προς τις «αριθμητικές» επιδόσεις σε σχέση με άλλες αισθήσεις του ανθρώπου. Ένας άνθρωπος μπορεί να διακρίνει ανάμεσα σε 2,3 έως 7,5 εκατ. διαφορετικές αποχρώσεις χρώματος και να ακούσει περίπου 340.000 ήχους διαφορετικής τονικότητας.

21 Μάρτη : Παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων - Εκπαιδευτικό υλικό για το ρατσισμό και τη διαφορετικότητα. March 21: International Day for the Elimination of Racial Discrimination - Training materials on racism and diversity

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών σε ανάμνηση ενός τραγικού συμβάντος, που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Η Σφαγή του Σάρπβιλ. The Sharpeville massacre occurred on 21 March 1960, at the police station in the South African township of Sharpeville in Transvaal (today part of Gauteng). After a day of demonstrations against the Pass laws, a crowd of about 5,000 to 7,000 black protesters went to the police station. The South African police opened fire on the crowd, killing 69 people. Sources disagree as to the behaviour of the crowd; some state that the crowd were peaceful, while others state that the crowd had been hurling stones at the police, and that the shooting started when the crowd started advancing toward the fence around the police station. In present-day South Africa, 21 March is celebrated as a public holiday in honour of human rights and to commemorate the Sharpeville massacre.

Στις 21 Μαρτίου του 1960 η αστυνομία της ρατσιστικής Νοτίου Αφρικής πυροβόλησε εν ψυχρώ κατά μιας διαδήλωσης φοιτητών στην πόλη Σάρπβιλ, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Οι νεαροί διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ειρηνικά κατά των νόμων του Απαρτχάιντ, που είχε επιβάλλει το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στη χώρα, εφαρμόζοντας τη θεωρία της ανισότητας ανάμεσα στις φυλές.

The International Day to Eliminate Racial Discrimination is a chance for people voice opinions promote equality across backgrounds and cultures. ©iStockphoto.com/skynesher

Ο ΟΗΕ μας καλεί αυτή τη μέρα να ενώσουμε τις φωνές μας για τα θύματα του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.

Εκπαιδευτικό Υλικό

1. Μάθε τα δικαιώματά σου… τώρα!

Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 υιοθετήθηκε η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ανθρώπινα δικαιώματα: οικουμενικά, πανανθρώπινα, διαχρονικά, θεμελιώδη.
Τριάντα άρθρα της διακήρυξης, τριάντα απλές προτάσεις.
α. Διαβάστε τα 30 άρθρα της διακήρυξης, ΕΔΩ!
β. Δείτε σχετικό βίντεο στο YouTube, ΕΔΩ!
γ. Επισκεφθείτε την (ελληνική) σελίδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ΕΔΩ!
δ. «Ένα νανούρισμα για τα δικαιώματα του παιδιού»
Η σύμβαση της UNICEF για τα δικαιώματα του παιδιού, «εικονογραφημένη» με μουσική επένδυση ένα γκρεκάνικο νανούρισμα.

2. Προτάσεις – υλικό διδασκαλίας

α. 4 βιντεάκια για την διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, από το 56ο Δ.Σχ. Πειραιά, που δίνουν ιδέες για αξιοποίηση του θέματος μέσα στην τάξη.
i. «Όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί».
ii. «4 παραμύθια, 1 αλήθεια».
iii. «Ζωγραφίζοντας την ιστορία της τελευταίας μαύρης γάτας».
iv.  «Μαθαίνοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα».

β. «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι»
Ταινία μικρού μήκους του 2ου Δ. Σχ. Κομοτηνής με σκοπό την ευαισθητοποίηση πάνω στο ζήτημα των ατόμων με αναπηρία. Μπορεί να συνδυαστεί με βιωματικές δραστηριότητες και συζήτηση στην τάξη.

γ. «Ο ξένος»
Πρόταση διδασκαλίας με θέμα την μετανάστευση, τον πόλεμο, τους πρόσφυγες και την ξενοφοβία, με αφορμή το βιβλίο της Ε. Χωρεάνθη: Ένας ξένος στην οικογένειά μας».

δ. «Γκασμέντ»
Πρόταση διδασκαλίας με θέμα την μετανάστευση, τον ρατσισμό, την ξενιτιά, και άλλα παρόμοια ζητήματα, με αφορμή το βιβλίο τού Κ. Μουρίκη: » Γκασμέντ, ο φυγάς με τη φλογέρα».

ε. «Ειρήνη» - Η ιστορία ενός παιδιού πρόσφυγα

Η Ειρήνη είναι ένα μικρό κορίτσι που αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι της. Στην αρχή βιώνει την ανασφάλεια και την απόρριψη μέχρι να βρει προστασία, αγάπη και ζεστασιά στο πιο απίθανο μέρος. Η «Ειρήνη» είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για παιδιά 5-8 ετών και έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν μέσα στην τάξη θέματα όπως η διαφορετικότητα, η ανεκτικότητα και οι πολιτισμικές διαφορές. Η ταινία κινουμένων σχεδίων «Ειρήνη» διαρκεί 7 λεπτά και συνοδεύεται από εγχειρίδιο με σημειώσεις για τους εκπαιδευτικούς.

3. Videos και ταινίες

α. «Κιαλό Αμαντού, ανήλικος μετανάστης στην Αθήνα»
Ένα μικρού μήκους φιλμ που προσπαθεί να περιγράψει την ζωή ενός ξένου στην Eλλάδα, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και την φασιστική απειλή. Η ιστορία του Κιαλό είναι κομμάτι του project «Portraits of Greece in Crisis». (Το είδαμε εδώ!).

β. «Το μπαλόνι»
Ένας μαύρος κατεβάζει από έναν στύλο το μπαλόνι ενός παιδιού. Το παιδί χαίρεται, όμως η μητέρα του έχει άλλη γνώμη…

γ. «Ο λαθρεπιβάτης« Αντιρατσιστική ταινία μικρού μήκους του 1994, που καταγγέλλει όχι μόνο τον καθημερινό ρατσισμό πολλών ανθρώπων, αλλά και την αδιαφορία των περισσοτέρων.
(Την είδαμε στο Αντιφασιστικό Μέτωπο Παιδείας.)

δ. Videos για την ιθαγένεια των παιδιών,
της «Ελληνικής Ένωσης  για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» (hlhr.gr)
Δείτε τα, ΕΔΩ!, ΕΔΩ!, ΕΔΩ! και ΕΔΩ!

ε. «Κι ένα θύμα ρατσιστικής βίας είναι πολύ!»
Βίντεο από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

στ. «Χρωμοφοβία» Αλληγορική ταινία μικρού μήκους (Raoul Servais, 1966) για τον φασισμό και τον ρατσισμό.

ζ. Ρατσισμός, ξενοφοβία – Στην ζυμαροχώρα
Μικρής διάρκειας βίντεο που εξηγεί με συμβολικό τρόπο στα μικρά παιδιά πως το διαφορετικό δεν απειλεί αλλά εμπλουτίζει την ζωή μας.

η. «Βρωμοέλληνες»
Ο Στέλιος Κούλογλου παρουσιάζει ένα ντοκυμαντέρ για τους Έλληνες όταν αυτοί ήταν οι «ξένοι» (μετανάστες στις Η.Π.Α. στις αρχές του αιώνα) στους κατοίκους ενός χωριού στην Πιερία για να τους φέρει αντιμέτωπους με την ρατσιστική τους συμπεριφορά.

θ. «Θάνατος στους ξένους»
Η περιπέτεια ενός Έλληνα εστιάτορα ο οποίος τον Νοέμβριο του 1997 γίνεται στόχος Γερμανών νεοναζί.
(Ντοκυμαντέρ του Στ. Κούλογλου)

ι. «Εκπαίδευση για τον θάνατο: Η δημιουργία ενός Ναζί»
Αντιφασιστικό δεκάλεπτο βίντεο της Walt Disney (από το 1943) που δείχνει την εκπαίδευση του μικρού Γερμανού Χανς στις αρχές του ναζισμού και την μετατροπή του σε κτήνος που καταλήγει να πεθάνει για τον αρχηγό…

4. Ιστορία

«Όταν οι Έλληνες…»
…ήταν από την πλευρά των μεταναστών.
Σύντομο χρονικό μιας από τις πιο μαύρες σελίδες του ελληνισμού της διασποράς: του διωγμού των Ελλήνων της νότιας Ομάχα (1910, Νεμπράσκα, Η.Π.Α.). Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

ΟΠΟΥ ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΣ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ: ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ 1ου ΕΠΑΛ & ΣΕΚ ΑΡΓΟΥΣ. Επί έναν περίπου αιώνα η Ελλάδα έστελνε μετανάστες σε άλλες χώρες, μακρινές και κοντινές. Από γενιά σε γενιά, σε πολύ δύσκολες συνθήκες και με μόχθο διέγραψαν μια αξιοζήλευτη πορεία. Τα τελευταία βέβαια χρόνια παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο. H Ελλάδα είναι πια χώρα υποδοχής μεταναστών, στους οποίους οφείλει μεγάλο μέρος της ανάπτυξής της. Ειδική Διάκριση στο Artfools International Festval.

Δυο φορές ξένος - Συνθήκη της Λωζάνης: πραγματεύεται την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.
ActionAid: Μια ιστορία που θα σε εκπλήξει: 15 Mαρτίου: Συμπληρώνονται 5 χρόνια από την έναρξη των συρράξεων στη Συρία. Στη διάρκειά τους 4,7 εκατομμύρια Σύροι έγιναν πρόσφυγες. Σχεδόν 1 εκ. άνθρωποι (έως 15/3/2016), στην πλειονότητα Σύροι, έχουν διασχίσει το Αιγαίο από τις αρχές του 2015, πολλοί χάνοντας τη ζωή τους. Συναντήσαμε κάποιους από αυτούς στη Λέσβο όπου έχουμε δράση από τον Οκτώβριο του 2015 και τους ζητήσαμε να διαβάσουν για εμάς μία ιστορία γραμμένη στη γλώσσα τους. Έπειτα ρωτήσαμε σε ποιον πιστεύουν ότι ανήκει αυτή η ιστορία. Το μήνυμά είναι ξεκάθαρο: «Πρόσφυγες ήμασταν. Πρόσφυγες είναι. Πρόσφυγας θα μπορούσε να γίνει ο καθένας μας.» Είμαστε δίπλα τους.

5. Γνωρίζουμε τους μετανάστες…

α. Προσωπικές μαρτυρίες μεταναστών –μαθητών του σχολείου για τους μετανάστες (που λειτουργεί από την ομάδα δασκάλων «Τα πίσω θρανία») οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια.
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

β. «Ποια είναι η χώρα μου;»
Η ιστορία ενός μετανάστη 2ης γενιάς.
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

γ. Παραμύθια από διάφορες χώρες.
Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

δ. Παιχνίδια, όπως τα μεταφέρουν οι μετανάστες από τις χώρες τους.
Για να κατεβάσετε το αρχείο, πατήστε ΕΔΩ!

ε. Πολυεθνικές γεύσεις και συνταγές
Για να διαβάσετε το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ!

6. Αντιρατσιστικά (ή που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως αντιρατσιστικά) τραγούδια

α. Αερικά & φίλοι: «Διαφορετικοί»
Το συγκρότημα »Αερικά» είναι μια παρέα από άτομα με ειδικές ανάγκες (ή ειδικές ικανότητες – όπως θέλετε εσείς πείτε το). Στο τραγούδι «Διαφορετικοί» συμμετέχουν ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και ο Βασίλης Λέκκας.

Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

β. John Lennon: «Imagine»
Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

γ. Locomondo: «Χέρια σαν κι αυτά»
Για να ακούσετε το τραγούδι στο YouTube, πατήστε ΕΔΩ!

7. Κείμενα – Ιστότοποι

α. «Οδηγός αντιρατσιστικής εκπαίδευσης»
Βιβλίο του Γιώργου Τσιάκαλου (σε μορφή pdf). 

β. «Δέκα χρόνια ταξιδεύοντας με τους μαθητές μας«: 10 χρόνια δράσης της ομάδας «Τα Πίσω Θρανία».

γ. Εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα – Αντιρατσιστική εκπαίδευση
Αντιρατσιστικό υλικό (videos, σχέδια μαθημάτων, κείμενα, θεατρικά, κλπ.) για αξιοποίηση στην σχολική τάξη.

8. Εκδηλώσεις

Η Γενική Γραμματεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, οργανώνει την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού και ώρα 11:00 π.μ., εκδήλωση με τη συμμετοχή 2500 παιδιών, τα οποία θα σχηματίσουν μια ανθρώπινη αλυσίδα γύρω από το μνημείο του Παρθενώνα με το σύνθημα: «Αγκαλιάζουμε την Ακρόπολη, Αγκαλιάζουμε τη Δημοκρατία, Αγκαλιάζουμε την Ανθρωπότητα». Τα παιδιά (όλων των εθνικοτήτων και ΑμεΑ) θα πουν τραγούδια σχετικά με το νόημα της ημέρας ενώ ελικόπτερο θα πραγματοποιήσει λήψεις. Τα παιδιά θα αφήσουν πολύχρωμα μπαλόνια στέλνοντας το μήνυμα της ειρηνικής και δημιουργικής χωρίς διακρίσεις συνύπαρξης των ανθρώπων. 2,500 children will form a human chain round the Parthenon on Friday March 21 to mark International Day for the Elimination of Racial Discrimination. Their motto will be “We hug the Acropolis, We hug democracy, We hug humanity.” Organized by the Greek Ministry of Justice, children of different nationalities and people with special needs will sing and release colorful balloons into the sky to sending a message “of a peaceful and creative co-existence of all human beings, without any racial discrimination.”

13 – 23 Μαρτίου 2014: Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών
Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο «ΕΜΠΡΟΣ».

Πηγή: AlfaVita - Εκπαιδευτικό Ενημερωτικό Δίκτυο 

ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ

UN - International Day for the Elimination of Racial Discrimination