Στον βυθό αρχαίας αρειανής λίμνης βρίσκεται το Curiosity. Curiosity Rover Finds Clues to How Water Helped Shape Martian Landscape

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας μερικώς γεμάτης λίμνης νερού στον κρατήρα Gale του Άρη, εκεί όπου καταλήγει το λιωμένο χιόνι από το βόρειο τμήμα του κρατήρα. This illustration depicts a lake of water partially filling Mars' Gale Crater, receiving runoff from snow melting on the crater's northern rim. Evidence of ancient streams, deltas and lakes that NASA's Curiosity Mars rover mission has found in the patterns of sedimentary deposits in Gale Crater suggests the crater held a lake such as this more than three billion years ago, filling and drying in multiple cycles over tens of millions of years. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/ESA/DLR/FU Berlin/MSSS

Ο Κρατήρας Γκέιλ στον Άρη, τον οποίο εξερευνά εδώ και 2,5 χρόνια το ρομπότ Curiosity, πρέπει να ήταν κάποτε μια βαθιά λίμνη που παρέμενε γεμάτη νερό για εκατομμύρια χρόνια, ανακοίνωσαν ερευνητές της NASA.

Το Curiosity και οι προηγούμενες ρομποτικές αποστολές της NASA έχουν δείξει σχεδόν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο Άρης δεν ήταν πάντοτε η παγωμένη έρημος που βλέπουμε σήμερα. Παραμένει όμως άγνωστο αν ο πλανήτης ήταν υγρός και φιλόξενος για καιρό, ή αν είχε νερό στην επιφάνειά του μόνο περιστασιακά.

Μακρόβιες λίμνες και ποτάμια

Αλλεπάλληλα στρώματα διακρίνονται σε αυτόν τον ιζηματογενή βράχο, ο οποίος δεν μπορεί παρά να δημιουργήθηκε μέσα σε νερό. This view from the Mast Camera (Mastcam) on NASA's Mars rover Curiosity shows an example of cross-bedding that results from water passing over a loose bed of sediment. The cross-bedding -- evident as layers at angles to each other -- reflects formation and passage of waves of sand, one on top of the other. These are known as ripples, or dunes. The direction of migration of these small ripples and dunes was toward the southeast. That direction is toward Mount Sharp and away from the area where Curiosity found evidence of delta deposits where a stream entered a lake. The directional flows recorded in the sediments are interpreted to have formed by currents moving down the deltas and into deeper lake water. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Οι τελευταίες παρατηρήσεις του τροχοφόρου ρομπότ υποδεικνύουν ότι ο Άρης διέθετε κάποτε μακρόβιες λίμνες, μέσα στις οποίες δεν αποκλείεται να είχε εμφανιστεί μικροβιακή ζωή.

To Curiosity είδε βράχους που δημιουργήθηκαν από αλλεπάλληλα στρώματα ιζημάτων, τα οποία μεταφέρθηκαν από ποτάμια μέσα στον κρατήρα. Τα ιζήματα αυτά πρέπει να αποτέθηκαν σε κύματα στα αρχικά στάδια της εξέλιξης του Άρη, πριν από περίπου 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια.

Επιπλέον, ο ρομποτικός γεωλόγος παρατήρησε επίπεδους ιζηματογενείς βράχους με κεκλιμένη επιφάνεια,  η οποία πρέπει να αντιστοιχεί στην κατηφορική κοίτη ή το δέλτα ενός αρχαίου ποταμού.

«Βρήκαμε ιζηματογενή πετρώματα που αντιστοιχούν σε μικρά, αρχαία δέλτα ποταμών που σχηματίστηκαν το ένα πάνω στο άλλο» λέει ο Σάντζιβ Γκούπτα του Imperial College στο Λονδίνο, μέλος της επιστημονικής ομάδας του ρομπότ. «Το Curiosity διέσχισε ένα όριο από ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχούσαν τα ποτάμια σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν οι λίμνες» συνεχίζει.

Η δημιουργία του όρους Σαρπ

Μια πανοραμική εικόνα της περιοχής γύρω από το όρος Sharp στον πλανήτη Άρη – μια σύνθεση φωτογραφιών που έβγαλε το ρομποτικό όχημα Curiosity. Η διάταξη των στρωμάτων ψαμμίτη οδηγεί τους επιστήμονες να συμπεράνουν ότι εκεί υπήρχε ποταμός. This image taken by the Mast Camera (Mastcam) on NASA's Curiosity Mars rover just north of the "Kimberley" waypoint shows beds of sandstone inclined to the southwest toward Mount Sharp and away from the Gale Crater rim. The inclination of the beds indicates build-out of sediment toward Mount Sharp. These inclined beds are interpreted as the deposits of small deltas fed by rivers flowing down from the crater rim to the north and building out into a lake to the south, where Mount Sharp is now. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Οι τελευταίες παρατηρήσεις του πυρηνοκίνητου ρομπότ προσφέρουν εξάλλου μια εξήγηση για το πώς δημιουργήθηκε το Όρος Σαρπ, ένα βουνό ύψους πέντε χιλιομέτρων που βρίσκεται στο κέντρο του Κρατήρα Γκέιλ.

Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι ο κρατήρας γέμισε αρχικά με ιζήματα ποταμών σε μεγάλο βάθος. Όταν το νερό που περιείχε εξατμίστηκε, ο άνεμος διέβρωσε τα πετρώματα ανάμεσα στο κέντρο και το χείλος του κρατήρα και άφησε πίσω του έναν κεντρικό σχηματισμό, το Όρος Σαρπ.

Καθώς το Curiosity ανηφορίζει στις πλαγιές του όρους, θα μπορούσε να βρει ενδείξεις για μεταγενέστερους κύκλους απόθεσης ιζημάτων. Και αυτό θα σήμαινε ότι ο Άρης παρέμεινε υγρός και φιλόξενος δια δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, διάστημα που ίσως αρκούσε για την εμφάνιση μικροσκοπικών μορφών ζωής.

Πικάντικο χοιρινό, αβγά και θαλασσινά έτρωγαν οι Ρωμαίοι. Spicy pork, shellfish and a side dish of eggs: Diet of ancient Romans revealed after archaeologists rifle through Pompeii's toilets

Φρούτα και καρποί απεικονίζονται στις τοιχογραφίες της Πομπηίας, οι μελέτες των σκουπιδιών της αρχαίας πόλης αποκαλύπτουν όμως ότι η διατροφή των κατοίκων της δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτά. Nature morte au compotier, 74x114 cm, IVe Style, Pompéi, Maison de Julia Felix.

Χοιρινό κρέας με άφθονα μπαχαρικά, αβγά κότας και χήνας, κοχύλια που σήμερα ακόμη είναι παρόντα στην ιταλική γαστρονομία, ψάρια και ψωμί ήταν μόνο μερικά από τα εδέσματα που περιλαμβάνονταν στο καθημερινό διαιτολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων. 

Μια αχιβάδα με υπολείμματα σκόνης από κοκκινάδι προφανώς χρησίμευε ως «πουδριέρα» της εποχής. Archaeologists got a new insight into the varied diets of Romans by picking through latrines, sewers, cesspits and rubbish dumps at Pompeii and Herculaneum, which were preserved by hot ash when Mount Vesuvius erupted and destroyed life in the Roman cities in 79 AD. The discovered remains such as this scallop shell, which contains traces of rouge, hinting it may have been used as a make-up compact. (AP Photo/Mark Robinson/Oxford University Museum of Natural History) (The Associated Press)

Αυτό δείχνουν υπολείμματα που έχουν διασωθεί στις τουαλέτες, στους υπονόμους και στους σκουπιδότοπους της Πομπηίας και του Ηρακλείου στην Ιταλία, θαμμένα επί αιώνες κάτω από τη λάβα του Βεζούβιου. Τα σπάνια κατάλοιπα αναλύονται από επιστήμονες προσφέροντας για πρώτη φορά μια τόσο ενδελεχή «ματιά» στις διατροφικές συνήθειες των ρωμαϊκών χρόνων.

Μάρτυρας η τουαλέτα

Μελέτες στους υπονόμους και στις χωματερές της Πομπηίας αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της διατροφής τους. Food was often hurled down latrine holes in Roman cities. This image shows a latrine entry shaft into a sewer with calcium phosphate build-up on the side.

Τα αποφάγια που άφηναν οι αρχαίοι κάτοικοι της Πομπηίας και του Ηρακλείου στα πιάτα τους πετάγονταν στους σκουπιδότοπους και στις χωματερές, ενώ τα συστατικά των τροφών που δεν μπορούσαν να χωνέψουν κατέληγαν στις αποχετεύσεις των ιδιωτικών και δημόσιων αποχωρητηρίων τους.

The city of Pompeii (pictured) is an invaluable resource to historians because so many tiny details of daily life, from food to objects in houses, were preserved by hot ash when Mount Vesuvius destroyed the city.

Οι εγκαταστάσεις αυτές δεν ξέφυγαν από την τύχη των δύο πόλεων και καλύφθηκαν με λάβα από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Μελετώντας σήμερα το καλοδιατηρημένο περιεχόμενό τους οι περιβαλλοντικοί αρχαιολόγοι έχουν αρχίσει να ανασυνθέτουν το «μενού» όχι μόνο των ελίτ αλλά και των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων των κοινωνιών της εποχής.

Ένα θερμοπώλιο, δηλαδή εστιατόριο που αποτελούσε πρόδρομο του σημερινού «take away» κυρίως για τους φτωχούς, στο Ηράκλειο.

Τα βασικά συμπεράσματα που παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε συνέδριο στη Ρώμη από τις διάφορες ερευνητικές ομάδες που έχουν αναλάβει τις μελέτες του είδους δείχνουν πως το διαιτολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων παρουσίαζε μεγαλύτερη ποικιλία από ό,τι φανταζόμαστε, ενώ φτωχοί και πλούσιοι έτρωγαν σε γενικές γραμμές τα ίδια φαγητά. Ορισμένα «εξωτικά» εδέσματα μάλιστα δεν αποτελούσαν αποκλειστικό προνόμιο των ανώτερων τάξεων - αντιθέτως, όπως μαρτυρούν τα σκουπίδια, τα απολάμβαναν οι λιγότερο ευκατάστατοι στα εστιατόριά τους. «Έχουμε αποκτήσει μόνο μικρές "ματιές" στο περιβάλλον της εποχής, μερικές από αυτές είναι όμως αρκετά παράδοξες» δήλωσε ο Μαρκ Ρόμπινσον, καθηγητής Περιβαλλοντικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, περιγράφοντας τα ευρήματα του ιδίου και της ομάδας του στους συνέδρους.

Προτίμηση στα ντόπια

Οι τελίνες, τα κοχύλια που κατανάλωναν σε αφθονία οι αρχαίοι Ρωμαίοι, χρησιμοποιούνται ακόμη στην ιταλική κουζίνα: τα Linguine con le telline είναι μόνο ένα από τα δημοφιλή πιάτα.

Τα φαγητά που προτιμούσαν οι κάτοικοι της Πομπηίας και του Ηρακλείου είχαν ως βάση τους κυρίως τοπικά προϊόντα. Για παράδειγμα, τα περισσότερα υπολείμματα οστρακοειδών που ανακαλύφθηκαν στους υπονόμους του Ηρακλείου ήταν από τελίνες (Donax trunculus) που προέρχονταν από τις γειτονικές ακτές. Τα συγκεκριμένα κοχύλια εξακολουθούν να αποτελούν συστατικό της σημερινής ιταλικής κουζίνας - Linguine con le telline και Zuppa di telline είναι μόνο δύο από τα δημοφιλή πιάτα -, γεγονός το οποίο δείχνει μια συνέχεια στις γαστρονομικές παραδόσεις στην ιταλική χερσόνησο. Το ίδιο ισχύει για το χοιρινό κρέας, αγαπημένο των σημερινών Ιταλών αλλά όπως φαίνεται και των αρχαίων Ρωμαίων, αφού οστά χοίρων εντοπίστηκαν σε αφθονία στα σκουπίδια από την Πύλη της Σταβίας («λαϊκή» γειτονιά της Πομπηίας) που ανέλυσε ο Μάικλ Μακ Κίνον από το Πανεπιστήμιο της Γουίνιπεγκ στον Καναδά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αρχαίοι Ρωμαίοι προτιμούσαν το χοιρινό τους πικάντικο, με άφθονα μπαχαρικά, όμως το πιπέρι δεν ήταν ντόπιο. Κατά πάσα πιθανότητα προερχόταν από την Ινδία, ενώ τα σιτηρά εισάγονταν μάλλον από την Αίγυπτο. Ευρέως διαδεδομένη τροφή σε πλούσιους και φτωχούς ήταν επίσης τα αβγά της κότας. Οι ελίτ ωστόσο μάλλον δεν περιορίζονταν σε αυτά.

Rubbish heaps dating from the 1st century BC and the 1st century AD in the Pompeii neighborhood of Porta Stabia yielded an abundance of pig bones - a sure sign that pork was popular then, according to Michael MacKinnon from the University of Winnipeg. A human tooth (pictured) was found in a Herculaneum sewer.

Η Έρικα Ρόουαν από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ στη Βρετανία ανακάλυψε σε υπόνομο του Ηρακλείου τσόφλια από αβγά χήνας τα οποία θεωρεί ότι είναι υπολείμματα από κάποιο αριστοκρατικό γεύμα. Οι επιστήμονες δεν εντόπισαν ίχνη αλευριού, ωστόσο είναι βέβαιο ότι το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή όχι μόνο καθημερινών γευμάτων και ψωμιού αλλά και άρτων για προσφορές στους θεούς. Υπολείμματα από αλεσμένα σιτηρά βρέθηκαν σε υπόνομο του Ηρακλείου, ενώ λατρευτικά σκεύη μαζί με απανθρακωμένα ψωμάκια - «μπουκίτσες για τους θεούς», όπως χαρακτηριστικά τα περιέγραψε ο καθηγητής Ρόμπινσον - βρέθηκαν μέσα σε έναν φούρνο στην Πομπηία. Όπως πρόσθεσε επίσης ο επιστήμονας, δεν κατέληγαν όλα τα αποφάγια στα σκουπίδια. Ορισμένα φαίνεται ότι «ανακυκλώνονταν»: μεταξύ άλλων οι έρευνες έφεραν στο φως ένα όστρακο αχιβάδας το οποίο έχει στο εσωτερικό του υπολείμματα από κοκκινάδι, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι χρησίμευε ως «πουδριέρα» για το ρουζ της εποχής.

Μπούτι καμηλοπάρδαλης

In January, archaeologists disproved views that rich Romans dined on exported delicacies, while the poor survived on gruel, by revealing that all classes of Pompeians had a rich and varied diet. An inn with holes that held food and wine in Pompeii is pictured.

Τον περασμένο Ιανουάριο ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Στίβεν Έλις από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε ανακοινώσει μια άλλη ενδιαφέρουσα διατροφική ανακάλυψη από την Πομπηία. Οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει υπολείμματα από ένα μαγειρεμένο μπούτι καμηλοπάρδαλης, έναν αχινό καρυκευμένο με μπαχαρικά, αβγά και σιτηρά σε ένα εστιατόριο που βρισκόταν σε μια από τις φτωχές συνοικίες της αρχαίας πόλης. Η μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε στο κοινό ετήσιο συνέδριο του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής και της Αμερικανικής Φιλολογικής Εταιρείας στο Σικάγο, ήταν η πρώτη που ανέτρεψε την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι πλούσιοι Ρωμαίοι γέμιζαν το τραπέζι τους με εξωτικά εδέσματα, ενώ οι φτωχοί τρέφονταν με χυλό. «Το ότι το συγκεκριμένο οστό αποτελεί την επιτομή του εξωτικού φαγητού υπογραμμίζεται από το γεγονός πως θεωρείται το μοναδικό οστό καμηλοπάρδαλης που έχει καταγραφεί σε αρχαιολογική ανασκαφή στη ρωμαϊκή Ιταλία» είχε τονίσει ο κ. Έλις.

Instead of eating a protein-rich diet like modern athletes, the fighters (illustrated) managed on a diet of grain washed down with a 'sports drink' of vinegar and ash.

Επίσης πριν από σχεδόν δύο μήνες, στα τέλη του Οκτωβρίου, ερευνητές από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης που ανέλυσαν οστά από ένα ρωμαϊκό νεκροταφείο μονομάχων στην αρχαία Έφεσο ανακοίνωσαν ότι, αντίθετα με τους σημερινούς πυγμάχους που προτιμούν την «κρεατοφαγία», οι μαχητές της αρχαίας Ρώμης ήταν χορτοφάγοι. Το διαιτολόγιό τους περιελάμβανε κυρίως δημητριακά, όσπρια και λαχανικά και σπανίως κρέας, ενώ παράλληλα έπιναν ένα «ενεργειακό ποτό» της εποχής με ξίδι και στάχτη. «Προφανώς κατανάλωναν στάχτη από φυτικά υλικά για να ενισχύουν τον οργανισμό τους μετά τη σωματική καταπόνηση και να προάγουν την επούλωση των οστών» είχε εξηγήσει σε δελτίο Τύπου ο Φαμπιάν Καντς, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύθηκε στη διαδικτυακή επιθεώρηση PLoS ONE. «Ήταν κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουμε σήμερα - παίρνουμε μαγνήσιο και ασβέστιο, για παράδειγμα σε αναβράζοντα δισκία, ύστερα από σωματική κόπωση».

Ακόμα και οι αρουραίοι βρίσκουν σέξι το κομπινεζόν. Why Men Love Lingerie: Rat Study Offers Hints

Brassaï. Le Corset noir, 1934. Ο εγκέφαλός τους μαθαίνει να συνδέει ερεθίσματα της όρασης και της αφής με το σεξ υποστηρίζει νέα μελέτη. Just as lingerie turns on human males, tiny jackets do the same for male rats, a new study finds. In an unusual study, researchers allowed virgin male rats to have sex with females wearing special rodent "jackets." Later, when scientists gave the males a chance to mate again, the animals preferred to mate with jacket-wearing female rats rather than with unclad ones.

Παρθένοι αρσενικοί αρουραίοι που είχαν την πρώτη τους εμπειρία με ελαφρώς ντυμένα θηλυκά απέκτησαν βίτσιο με τα μικροσκοπικά τους εσώρουχα, αναφέρουν ψυχολόγοι στον Καναδά. Η ασυνήθιστη μελέτη δείχνει πώς ο εγκέφαλος μαθαίνει να συνδέει ερεθίσματα της όρασης και της αφής με το σεξ.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Κονκόρντια στο Μόντρεαλ άφησαν άπειρα αρσενικά να ζευγαρώσουν με δεκτικά θηλυκά ντυμένα με ένα μικροσκοπικό γιλέκο. Όταν τα αρσενικά είχαν ξανά την ευκαιρία να ζευγαρώσουν, έδειχναν σταθερή προτίμηση σε θηλυκά που φορούσαν ίδια γιλέκα, αντί στις ολόγυμνες υποψήφιες. Η απουσία γιλέκου βρέθηκε μάλιστα να καθυστερεί την εκσπερμάτιση.

Το «βίτσιο» που απέκτησαν τα νεαρά αρσενικά δείχνει πως ο εγκέφαλός τους έμαθε να συνδέει το γιλέκο ρόμπα με τη σεξουαλική πράξη. «Έμαθαν πως, κάθε φορά που η σύντροφός μου φορά εσώρουχα, εγώ θα κάνω σεξ» λέει στο LiveScience ο Γκονσάλο Κιντάνα Σουνίνο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Αρουραίοι με... βίτσια

Τα θηλυκά πειραματόζωα φορούσαν ένα γιλέκο, αντίστοιχο των γυναικείων εσώρουχων. Male rats can be trained to find female rats sexier when clad in tiny jackets. Credit: Gonzalo R. Quintana Zunino

Σε προηγούμενες μελέτες, η ίδια ομάδα είχε δείξει ότι οι αρουραίοι που είχαν μάθει να συνδέουν το σεξ με μια συγκεκριμένη μυρωδιά, το άρωμα του αμύγδαλου, προτιμούσαν να ζευγαρώνουν με θηλυκά που φορούσαν το συγκεκριμένο άρωμα.

Αφού εξέτασαν το ρόλο της όσφρησης, συνέχισαν τα πειράματα με την όραση και την αφή. Στη δοκιμή που πραγματοποίησαν με τα εσώρουχα για αρουραίους, τα αρσενικά όχι μόνο έβλεπαν το γιλέκο ρόμπα, αλλά επιπλέον ένιωθαν την υφή του με τα μουστάκια τους καθώς καβαλούσαν το ντυμένο θηλυκό.

Τα πειραματόζωα μπορεί να απόλαυσαν το σεξ στη διάρκεια του πειράματος, δεν τους βγήκε όμως σε καλό. Θέλοντας να μάθουν τι συνέβαινε στους εγκεφάλους τους, οι ερευνητές τα θυσίασαν αμέσως μετά την τελευταία σεξουαλική πράξη.

Στη συνέχεια εμβάπτισαν τους εγκεφάλους τους σε μια χρωστική ουσία που δείχνει σε ποιες περιοχές εκφραζόταν το γονίδιο c-fos, του οποίου η λειτουργία θεωρείται δείκτης νευρωνικής ενεργοποίησης.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, τα οποία παρουσιάστηκαν το Νοέμβριο σε συνέδριο της αμερικανικής Εταιρείας Νευροεπιστήμης στην Ουάσινγκτον, δείχνουν ότι τα αρσενικά που είχαν την πρώτη τους εμπειρία με ντυμένα θηλυκά εμφάνιζαν αυξημένη δραστηριότητα στα κέντρα επιβράβευσης του εγκεφάλου όπως ο επικλινής πυρήνας.

Brassaï. Nu, 1932.

Παρά τις διαφορές του ανθρώπου από τον αρουραίο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει στον ανδρικό εγκέφαλο όταν μαθαίνει να συνδέει το σεξ με οπτικά, απτικά ή οσφρητικά ερεθίσματα.

Σκόνη κομητών βρέθηκε στους πάγους της Ανταρκτικής. Comet dust found in Antarctica

Σωματίδιο από την ουρά κομήτη που βρέθηκε μέσα στους πάγους της Ανταρκτικής. Researchers have discovered comet dust preserved in the ice and snow of Antarctica, the first time such particles have been found on Earth's surface. The discovery unlocks a promising new source of this material. The oldest astronomical particles available for study, comet dust can offer clues about how our solar system formed. A single particle of comet dust collected from Antarctic ice, as seen through an electron microscope. Credit: TAKAAKI NOGUCHI

Σωματίδια που άφησαν πίσω τους κομήτες καθώς ταξίδευαν στο Ηλιακό Σύστημα έπεσαν στη Γη και διατηρήθηκαν αναλλοίωτα στους πάγους της Ανταρκτικής, ανακάλυψαν αμερικανοί και ιάπωνες ερευνητές. Το πολύτιμο υλικό, λένε, θα μπορούσε να προσφέρει νέα στοιχεία για το σχηματισμό των πλανητών.

Fragile comet particles were not thought to be able to survive the environment here on Earth but the cold temperatures in Antarctica locked them inside ancient ice, helping to protect them from the environment.

Μέχρι το 2006, ο μόνος τρόπος για τη συλλογή σκόνης από μετεωρίτες, επισήμως γνωστής ως «χονδριτικά πορώδη διαπλανητικά σωματίδια», ήταν οι ερευνητικές πτήσεις ψηλά στη στρατόσφαιρα. Τα αεροπλάνα αφήνουν εκτεθειμένους στον αέρα δίσκους συλλογής σωματιδίων, οι οποίοι παγιδεύουν τυχόν σωματίδια που έφτασαν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας από το Διάστημα. Οι ποσότητες που συλλέγονται με αυτή την τεχνική είναι απελπιστικά μικρές, περίπου ένα μικροσκοπικό σωματίδιο ανά αρκετές ώρες πτήσης.

Τα πρώτα δείγματα

Recently Nasa flew a mission to the comet Wild 2 (seen in the gif) where its Stardust spacecraft collected samples of dust and returned them to Earth. The Japanese scientists found features in their comet dust samples from Antarctica that are almost identical to those seen in the dust collected by Stardust and those collected in the atmosphere.

Η κατάσταση άλλαξε προς το καλύτερο για τους πλανητολόγους το 2006, όταν η αποστολή Stardust στη NASA έστειλε στη Γη τα πρώτα δείγματα που ελήφθησαν άμεσα από την κόμη ενός κομήτη.

The comet dust was found among thousands of meteorite particles in ice 58 feet deep at Tottuki Point, where several glaciers meet 10 miles north of the Japanese Syowa Research Station in Antarctica.

Πολύ μεγαλύτερες ποσότητες της πολύτιμης σκόνης φαίνεται όμως ότι κρύβονται στην Ανταρκτική. Η προσπάθεια ξεκίνησε σε δύο τοποθεσίες της λευκής ηπείρου το 2000. Οι ερευνητές έλιωσαν δείγματα πάγου, φίλτραραν το νερό και ανακάλυψαν χιλιάδες μικρομετεωρίτες με διάμετρο άνω των 10 μικρομέτρων.

Electron microscope images of meteorite particles found in the Antarctic ice around Tottuki Point, which were found to contain the same minerals, metal compounds and structures that have been found in comet dust.

Χρειάστηκαν πέντε χρόνια προσπαθειών μέχρι να εξεταστούν αυτοί οι κόκκοι ένας προς ένας και να αναγνωριστούν περίπου 40 σωματίδια με τα χαρακτηριστικά της σκόνης των κομητών.

The scientists found 'whiskers' of the mineral enstatite (shown above) similar to those found in comet dust.

Όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδα στo «Earth and Planetary Science Letters», η σκόνη από την Ανταρκτική είναι πανομοιότυπη με τα δείγματα του Stardust και τα σωματίδια που έχουν συλλεχθεί στη στρατόσφαιρα.

Comets leave behind a distinctive tail of dust and gas, which is produced as they heat up and become unstable.

Δεδομένου ότι οι κομήτες θεωρούνται κατάλοιπα από το σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος πριν από 4,6 δισ. χρόνια, η σκόνη της Ανταρκτικής θα μπορούσε να δώσει νέα στοιχεία για τη διαδικασία σχηματισμού της Γης και των υπόλοιπων πλανητών.

Read more:

• Cometary dust in Antarctic ice and snow: Past and present chondritic porous micrometeorites preserved on the Earth's surface
• Comet dust found in Antarctica | Science/AAAS | News

Ώρα αφύπνισης για την πρώτη αποστολή στον Πλούτωνα. On Pluto’s Doorstep, NASA’s New Horizons Spacecraft Awakens for Encounter

Μετά από ένα ταξίδι 9 ετών το διαστημικό σκάφος της NASA New Horizons «ξύπνησε από τη χειμερία νάρκη» σύμφωνα με την ανακοίνωση της NASA. After a voyage of nearly nine years and three billion miles —the farthest any space mission has ever traveled to reach its primary target – NASA’s New Horizons spacecraft came out of hibernation for its long-awaited 2015 encounter with the Pluto system.

Εννέα χρόνια μετά την εκτόξευση, το σκάφος New Horizons της NASA, η πρώτη αποστολή στον μακρινό Πλούτωνα, βγήκε από την κατάσταση αναμονής ενόψει της άφιξης στον στόχο. Το 2015 θα μας προσφέρει τις πρώτες καθαρές εικόνες αυτού του παγωμένου κόσμου, ο οποίος φαίνεται θολός ακόμα και στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Το απόγευμα του Σαββάτου, οι διαχειριστές της αποστολής, στο διάσημο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, έλαβαν το μήνυμα ότι το σκάφος είχε ξυπνήσει όπως ήταν προγραμματισμένο. 

This artist's concept shows NASA's New Horizons probe cruising near Pluto during a close approach scheduled for July 14, 2015. Credit: Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute (JHUAPL/SwRI)

Ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός, το σήμα χρειάστηκε τέσσερις ώρες και 26 λεπτά να φτάσει στη Γη. Το New Horizons απείχε 4,66 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον μητρικό του πλανήτη και 162 εκατ. χιλιόμετρα από τον Πλούτωνα.

Δεδομένου ότι είναι το ταχύτερο σκάφος που έχει εκτοξευτεί ποτέ, και δεν μπορεί να επιβραδύνει όταν φτάσει τον στόχο, το New Horizons θα έχει μόνο μια ευκαιρία να μελετήσει τον Πλούτωνα καθώς τον προσπερνά με μεγάλη ταχύτητα.

New Horizons LOng Range Reconnaissance Imager (LORRI) composite image showing the detection of Pluto’s largest moon, Charon, cleanly separated from Pluto itself. The frame on the left is an average of six different LORRI images, each taken with an exposure time of 0.1 second. The frame to the right is the same composite image but with Pluto and Charon circled; Pluto is the brighter object near the center and Charon is the fainter object near its 11 o’clock position. Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Ο Πλούτωνας, μικρότερος από τη Σελήνη, θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα ο ένατος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος, έχασε όμως αυτόν τον τίτλο το 2006 και εξέπεσε στη νέα κατηγορία των πλανητών νάνων. Στην απόφαση οδήγησε εν πολλοίς η ανακάλυψη ενός ακόμα μεγαλύτερου σώματος στην ίδια γειτονιά του Ηλιακού Συστήματος, τον πλανήτη νάνο Έριδα.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η λεγόμενη Ζώνη του Κάιπερ, ένας δακτύλιος που ξεκινά στην τροχιά του Πλούτωνα και εκτείνεται πολύ πιο έξω, φιλοξενεί πολλά ακόμα τέτοια σώματα, αποτελούμενα κυρίως από πάγους και βράχια.

Charon is visible as a “bump” moving around Pluto in the moon’s discovery images, taken with the 1.55-meter (61-inch) Kaj Strand Astrometric Reflector at the U.S. Naval Observatory’s Flagstaff Station in 1978. Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Το New Horizons θα εξερευνήσει για πρώτη φορά αυτή τη ζώνη στις παρυφές του Ηλιακού Συστήματος. Θα προσφέρει αρχικά τις πρώτες καθαρές εικόνες του πλανήτη-νάνου και των πέντε φεγγαριών του, όλα τους με ονόματα που συνδέονται με τον Κάτω Κόσμο: Χάροντας, Νύκτα, Ύδρα, Κέρβερος και Στυξ.

Το New Horizons θα προσπεράσει τον Πλούτωνα με μεγάλη ταχύτητα. Artist’s impression of New Horizons’ encounter with Pluto and Charon. Credit: NASA/Thierry Lombry

Αφού προσπεράσει τον Πλούτωνα, το New Horizons σχεδιάζεται να επισκεφθεί ένα ακόμα σώμα στη Ζώνη του Κάιπερ. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble αναζητά κάποιον κατάλληλο υποψήφιο, μέχρι στιγμής όμως ο επόμενος προορισμός του σκάφους δεν έχει καθοριστεί.

Λίγοι μήνες απομένουν για να βρεθεί λύση μέχρι τις 14 Ιουλίου, όταν το New Horizons φτάσει στην ελάχιστη απόστασή του από τον Πλούτωνα. Οι παρατηρήσεις θα έχουν ξεκινήσει νωρίτερα, στις 15 Ιανουαρίου.

Λόγω της μεγάλης απόστασης από τον Ήλιο (ο Πλούτωνας χρειάζεται 247,7 χρόνια για να ολοκληρώσει μια περιφορά) το σκάφος δεν χρησιμοποιεί ηλιακούς συλλέκτες. Αντλεί ενέργεια από μια θερμοηλεκτρική γεννήτρια ισοτόπων, η οποία παράγει θερμότητα από τη διάσπαση ραδιενεργών υλικών και προσφέρει κάτι λιγότερο από 200 watt ηλεκτρικής ισχύος.

Ένα Σαββατοκύριακο στην Αθήνα. A weekend in Athens

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής