O Πλάτων κοιτάει τα άστρα. European Space Agency picks Plato planet-hunting mission

Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαλυφθεί ένας ολόκληρος ζωολογικός κήπος από εξωπλανήτες. To Plato θα εντοπίσει τους πιο φιλόξενους. The PLAnetary Transits and Oscillations of stars (PLATO) mission will identify and study thousands of exoplanetary systems, with an emphasis on discovering and characterising Earth-sized planets and super-Earths. It will also investigate seismic activity in stars, enabling a precise characterisation of the host sun of each planet discovered, including its mass, radius and age. Plato is ESA’s third medium-class science mission and is planned for launch by 2024. Credit: ESA–C. Carreau

Από τους 1.000 και πλέον πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα εκτός του Ηλιακού Συστήματος, οι περισσότεροι είναι τεχνικά αδύνατο να μελετηθούν ως προς τη σύσταση της επιφάνειας και της ατμόσφαιράς τους. Αυτό θα αλλάξει την επόμενη δεκαετία χάρη στο Plato, ένα ευρωπαϊκό διαστημικό παρατηρητήριο που θα σκανάρει ένα εκατομμύριο άστρα.

Πράσινο φως

The European Space Agency’s PLATO mission aims to discover and characterize hundreds of Earth-sized exoplanets inside the habitable zones of approximately 1 million stars. The mission is likely to be approved for implementation by ESA during an announcement due for next week. Image Credit: PLATO Definition Study Report/ESA

Η αποστολή Plato εγκρίθηκε την Τετάρτη από την Επιτροπή Επιστημονικής Πολιτικής της ESA, της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας, και εκτιμάται ότι θα κοστίσει 600 με 800 εκατομμύρια ευρώ. Η εκτόξευση προγραμματίζεται για το 2024.

Ο «Πλάτων» (PLaTO, Πλανητικές Διαβάσεις και Αστρικές Ταλαντώσεις) θα σχεδιαστεί ειδικά για τον εντοπισμό πλανητών εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης» -πλανήτες που βρίσκονται στην κατάλληλη απόσταση από το μητρικό τους άστρο ώστε να μην είναι υπερβολικά θερμοί ή ψυχροί και να επιτρέπουν την παρουσία υγρού νερού.

Επιπλέον, το Plato θα μπορεί να εντοπίσει πλανήτες στο μέγεθος της Γης, οι οποίοι είναι γενικά υπερβολικά μικροί για να γίνουν αντιληπτοί με τις σημερινές τεχνολογίες.

Σε συνδυασμό με μετρήσεις από επίγεια τηλεσκόπια, οι παρατηρήσεις του Platon θα επέτρεπαν για πρώτη φορά την ανάλυση της ατμόσφαιρας σε εξωπλανήτες, ίσως και την ανίχνευση ουσιών που συνδέονται με τη ζωή.

«Σχεδόν όλοι οι μικροί εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα βρίσκονται πέρα από τις δυνατότητες της τεχνολογίας μας όσον αφορά το χαρακτηρισμό τους. To Plato αλλάζει το παιχνίδι, καθώς θα επιτρέψει την ανίχνευση και την επιβεβαίωση πλανητών σαν τη Γη, καθώς και την εξέταση της ατμόσφαιράς τους για ίχνη ζωής» εξήγησε στο BBC ο Δρ Ντον Πολάτσο, επικεφαλής της Επιστημονικής Κοινοπραξίας του Plato.

Design calls for a suite of 34 telescopes to be mounted on a single satellite platform. Mission should confirm and characterise hundreds of rocky worlds in habitable zones. Its technology would have the sensitivity also to detect the planets' moons and rings. Intricate measurements of the host stars (asteroseismology) would yield key information. To launch from Sinnamary in French Guiana on a Soyuz rocket in 2023/2024. Plato would be stationed 1.5 million km from Earth on its "nightside".

Το Plato θα περιλαμβάνει 34 επιμέρους τηλεσκόπια, τα οποία θα εστιάζουν φως στον μεγαλύτερο αισθητήρα ψηφιακής φωτογραφίας που έχει εκτοξευτεί ποτέ στο Διάστημα, αποτελούμενο από 135 επιμέρους αισθητήρες CCD.

Θα ανιχνεύει πλανήτες έμμεσα, καταγράφοντας την ανεπαίσθητη μείωση της φωτεινότητας που προκαλούν στα μητρικά τους άστρα καθώς περνούν από μπροστά τους και κρύβουν ένα μικρό μέρος της ακτινοβολίας.

Παράλληλα θα μελετήσει τη λεγόμενη σεισμική δραστηριότητα των μητρικών άστρων, ταλαντώσεις που διαδίδονται στο εσωτερικό τους και σχετίζονται με τη μάζα, τη διάμετρο και την ηλικία του άστρου.

The wide-field of view of PLATO’s 32 telescopes will allow for a much wider coverage of the sky, compared with previous exoplanet-hunting missions. Image Credit: ESA

Συγκριτικά με το Kepler, ένα τηλεσκόπιο αναζήτησης πλανητών που είχε εκτοξεύσει η NASA, το Κepler θα έχει πολύ μεγαλύτερο οπτικό πεδίο και θα εξετάσει έως και ένα εκατομμύριο άστρα στον μισό περίπου ουρανό.

Η ΕSA θα πρέπει τώρα να καταλήξει στις λεπτομέρειες της αποστολής και να αναθέσει την κατασκευή του παρατηρητηρίου στην ευρωπαϊκή αεροδιαστημική βιομηχανία.