Η αποκάλυψη του Άδη! Early Earth: A Battered, Hellish World with Water Oases for Life!

Νέα στοιχεία αποκαλύπτουν την εικόνα της Γης όταν ήταν μια πραγματική κόλαση. An artistic conception of the early Earth-moon system showing the Earth's surface after being bombarded with large impacts, causing magma extrusion on the surface, though some liquid water was retained. Image released on July 30, 2014. Credit: Simone Marchi

Η Γη σχηματίστηκε πριν από περίπου 4.5 δισ. έτη. Τα αρχαιότερα γεωλογικά υλικά που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες έχουν ηλικία περίπου 4 δισ. έτη. Τα πρώτα 500 εκ. έτη της ζωής της Γης παραμένουν μυστήριο αν και θεωρείται δεδομένο ότι ο πλανήτης μας βρισκόταν σε μια φάση διαμόρφωσης ενώ παράλληλα δεχόταν ένα ανηλεή βομβαρδισμό μικρότερων και μεγαλύτερων διαστημικών αντικειμένων.

Κομήτες, αστεροειδείς και θραύσματα από την διαδικασία σχηματισμού των υπολοίπων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος έπεφταν με αμείωτο ρυθμό για διάστημα περίπου 800 εκ ετών πάνω στη Γη. Ήταν ένας σκοτεινός, κολασμένος κόσμος για αυτό και οι επιστήμονες τον έχουν ονομάσει Αδαίο μεγααιώνα. Μια νέα μελέτη επιχειρεί για πρώτη φορά να ρίξει φως στην «Εποχή του Άδη», όπως είναι επίσης γνωστή αυτή η πρώτη περίοδος ζωής του πλανήτη μας.

Η ανάλυση

Artist’s view of Earth several billion years ago during the Late Heavy Bombardment, when the planet is thought to have been battered by impacts of comets and asteroids. Credit: Chris Butler/SPL

Προηγούμενες μελέτες είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο βομβαρδισμός που υπέστη η Γη στην πρώτη περίοδο της ύπαρξης της πρώτον δεν είχε επηρεάσει σημαντικά τη μορφή και γεωλογία του πλανήτη και δεύτερον ότι εκείνη την περίοδο η Γη ήταν ένας μόνιμα πυρακτωμένος βράχος ανέτοιμος ακόμη να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει τη ζωή.

Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Σιμόνε Μάρτσι, πλανητικό επιστήμονα στο Ινστιτούτο Ερευνών Southwest στο Κολοράντο, ανέλυσε μεταλλικά στοιχεία που ήταν παγιδευμένα μέσα σε κρυστάλλους ζιρκόνιου. Ανάμεσα τους ήταν και  σιδηρόφιλα, μια ομάδα στοιχείων που δεσμεύουν τον σίδηρο σε στερεή ή τηγμένη κατάσταση. Η ανάλυση αυτών των στοιχείων βοήθησε τους επιστήμονες να σχηματίσουν την πλέον ολοκληρωμένη εικόνα που έχουμε για τη Γη στη βρεφική της ηλικία.

Οι οάσεις και το… συνεχές λίφτινγκ

This artist's illustration shows a close-up of the early Earth, revealing magma extrusion on the surface and the scars from severe cosmic bombardment. Image released on July 30, 2014. Credit: Simone Marchi

Η ανάλυση των στοιχείων αποκαλύπτει ότι η πτώση των διαστημικών αντικειμένων στον πλανήτη μας τον τραυμάτιζαν βαθιά. Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές ορισμένες από τις συγκρούσεις προκαλούσαν ρήγματα και καταστροφές σε βάθη ως και 100 χλμ από την επιφάνεια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να λιώνουν ο εξωτερικός φλοιός αλλά και ο μανδύας της Γης.

Αυτό σημαίνει ότι η επιφάνεια της Γης τα πρώτα 800 εκ. της ζωής της θαβόταν ξανά και ξανά κάτω από τεράστιες ποσότητες λιωμένων πετρωμάτων. Αυτό το γεγονός σύμφωνα με τους ερευνητές εξηγεί και τον λόγο για τον οποίο έχουν επιβιώσει ελάχιστα πετρώματα από εκείνη την περίοδο κάνοντας εξαιρετικά δύσκολη την ζωή των γεωλόγων.

Όμως οι ερευνητές έκαναν μια ακόμη ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα διαπίστωση. Εκτιμούν ότι υπήρχε μεν συνεχής πτώση αντικειμένων αλλά τα πολύ μεγάλα που προκαλούσαν ευρείας έκτασης καταστροφή στον πλανήτη έπεφταν με απόσταση αρκετών εκατομμυρίων ετών. Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι πολύ πιθανό σε αυτά τα κενά να δημιουργήθηκαν στον πλανήτη μας κάποια σημεία που έκανε την εμφάνιση του το νερό. «Δεν ήταν η απόλυτη κόλαση που πιστεύαμε μέχρι σήμερα αφού κατά διαστήματα ίσως υπήρχαν υδάτινες οάσεις που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την παρουσία της ζωής» αναφέρει ο Μάρτσι. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Πρόβλεψη της αυτοκτονίας στο... αίμα. Blood test can predict risk of suicide

Eduard Manet, Le Suicidé, The Suicide, c.1880. Μια απλή εξέταση αίματος δείχνει με ακρίβεια τα άτομα που κινδυνεύουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους. A blood test developed by John Hopkins University in Baltimore could predict whether someone will commit suicide.

Ένα τεστ αίματος που προβλέπει αν ένα άτομο είναι πιθανό να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας αναπτύχθηκε από αμερικανούς ερευνητές δίνοντας ελπίδα ότι θα αποτρέψει πολλούς θανάτους.

Εντοπισμός «αυτοκτονικών» μεταλλάξεων στο αίμα

Alexandre-Gabriel Decamps, The Suicide, c.1836. The palette, pistol, and note lying on the floor suggest the tragic sequence of events that has taken place. An artist overcome by adversity has taken his life. Although no particular victim is indicated, this subject might have been prompted by the suicides in 1835 of Decamps' fellow artists Léopold Robert and Baron Antoine-Jean Gros, whose late paintings had been severely criticized. Researchers at John Hopkins University in Baltimore, US, found that variations in a single gene can be used to predict if someone is likely to take their own life.

Το τεστ αναπτύχθηκε μετά την ανακάλυψη ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς μεταλλάξεων σε ένα μόνο γονίδιο οι οποίες φαίνεται να αποτελούν δείκτη πρόβλεψης σχετικά με το αν κάποιος θα προσπαθήσει να βάλει τέλος στη ζωή του. Οι μεταλλάξεις αυτές μπορούν να εντοπιστούν μέσω μιας απλής εξέτασης αίματος, λένε οι επιστήμονες. Αν κάτι τέτοιο καταστεί δυνατό τότε γιατροί και θεραπευτές θα μπορούν να παρεμβαίνουν εγκαίρως σώζοντας ζωές. Για παράδειγμα η εξέταση θα ήταν πολύ χρήσιμη για εφαρμογή σε στρατιώτες προτού αυτοί μπουν στο πεδίο της μάχης ή μετά την επιστροφή τους από εμπόλεμες ζώνες.

Οι ερευνητές από το Τζονς Χόπκινς ανακάλυψαν πως το γονίδιο SKA2 δεν λειτουργεί σωστά σε άτομα που αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Το συγκεκριμένο γονίδιο διατηρεί τα επίπεδα της  κορτιζόλης – της ορμόνης του στρες – υπό έλεγχο.

«Οι αυτοκτονίες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, ωστόσο μέχρι σήμερα οι προσπάθειες να αποτραπούν δεν είχαν καρποφορήσει καθώς δεν υφίστατο κάποιος ακριβής τρόπος πρόβλεψης του ποια άτομα αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να αυτοκτονήσουν» ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης δρ Ζάκαρι Καμίνσκι, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών και προσέθεσε: «Με ένα τεστ όπως αυτό που αναπτύξαμε μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τα ποσοστά αυτοκτονιών εντοπίζοντας εγκαίρως τα επιρρεπή άτομα και παρεμβαίνοντας ώστε να προλάβουμε την καταστροφή».

Μεγάλη η ακρίβεια της εξέτασης

Antoine Wiertz, The Suicide, 1854. In a study published online in the American Journal of Psychiatry, researchers say they have discovered a genetic indicator of a person’s vulnerability to the effects of stress and anxiety and, therefore, the risk of suicidal thoughts or attempts.

Το τεστ αίματος των ειδικών προέβλεψε στο πλαίσιο μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «American Journal of Psychology», τα άτομα που αντιμετώπιζαν τον πιο σοβαρό κίνδυνο αυτοκτονίας με ακρίβεια της τάξεως του 90%. Μπόρεσε επίσης να εντοπίσει τα άτομα που είχαν ήδη κάνει απόπειρα αυτοκτονίας με ακρίβεια της τάξεως του 96%, μέσω του ελέγχου των επιπέδων του SKA2.

Το γονίδιο SKA2 εντοπίζεται στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου και εμπλέκεται στην αποτροπή των αρνητικών σκέψεων και στον έλεγχο της παρορμητικής συμπεριφοράς.

Το γονίδιο SKA2 και ο έλεγχος της κορτιζόλης

Researchers ran tests on samples of blood, looking for an increase of certain chemicals on a gene called SKA2.

Αν τα επίπεδα του γονιδίου είναι χαμηλά ή αυτό εμφανίζει μεταλλάξεις, ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να ελέγξει τα επίπεδα της κορτιζόλης. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας ή τελικώς αυτοκτονούν εμφανίζουν πολύ υψηλές ποσότητες κορτιζόλης στον οργανισμό τους.

Ο δρ Καμίνσκι τόνισε πως η απλή εξέταση θα μπορούσε να βοηθήσει τους ψυχολόγους να έχουν υπό αυστηρή επιτήρηση τα άτομα που έχουν πολλές πιθανότητες να αυτοκτονήσουν, περιορίζοντας την πρόσβασή τους σε φάρμακα ή σε εξοπλισμό τον οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να βάλουν τέλος στη ζωή τους.

Ο ειδικός συμπλήρωσε ότι το τεστ αναμένεται να αποδειχθεί πολύτιμο και στους γιατρούς προκειμένου να αποφασίσουν αν πρέπει να ξεκινήσουν σε κάποιους ασθενείς τη χορήγηση θεραπειών που συνδέονται με αυτοκτονικές σκέψεις. «Ανακαλύψαμε ένα γονίδιο το οποίο εκτιμούμε ότι είναι πολύ σημαντικό σε ό,τι αφορά τον εντοπισμό συμπεριφορών που συνδέονται με την αυτοκτονία» σημείωσε ο καθηγητής και προσέθεσε: «Χρειάζεται να διεξαγάγουμε μελέτες σε μεγαλύτερο δείγμα, ωστόσο σε κάθε περίπτωση πιστεύουμε ότι μέσω του αίματος θα είμαστε μελλοντικά σε θέση να εντοπίζουμε τα άτομα που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να αυτοκτονήσουν».

Ένα ποτήρι κρασί παρέα με τον... Περικλή. Pericles’ goblet unearthed in Greece

Αγγείο του 5ου αιώνα θεωρείται βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε από τον έλληνα πολιτικό και στρατηγό, ενώ φέρει και το όνομά του. A Greek archaeologist believes that she has found Pericles’ wine goblet, hidden in a grave located in an Athenian suburb. Pericles was one of the most influential generals, orators and statesmen of Athens during the Golden Age. Archaeologist Galini Daskalaki said that the goblet may even have Pericles’ signature on it. The goblet was unearthed in Kifisia, a northern Athenian suburb, in a grave found while digging for construction. The archaeologist said she was shocked when she pieced the goblet back together, as she saw it was signed by six ancient Greeks, Pericles among them. “It [the goblet] is the first concrete evidence of the life of one of the most famous personalities of history” Daskalaki said.

Ένα απλό κρασοπότηρο – ένας μελαμβαφής σκύφος – του 5ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε σε έναν φτωχικό τάφο στην Κηφισιά έρχεται να ταράξει τα νερά της αρχαιολογίας, καθώς όχι μόνο θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Περικλή, αλλά δεν αποκλείεται να φέρει και την ιδιόχειρη υπογραφή του. Γεγονός που καθιστά το ταπεινό αγγείο ως την πρώτη απτή απόδειξη της καθημερινής ζωής μιας από τις διασημότερες προσωπικότητες της Ιστορίας.

Λεπτομέρεια από το αγγείο με έξι ονόματα σε γενική πτώση: Αριστείδου, Διοδότου, Δαισίμου, Αρρίφρονος, Περικλέους και Ευκρίτου.

Tο αγγείο ύψους μόλις οκτώ εκατοστών βρέθηκε σπασμένο σε 12 κομμάτια μέσα σε τάφο, στα θεμέλια υπό ανέγερση οικοδομής. Όταν συγκολλήθηκε, η έκπληξη για τους αρχαιολόγους ήταν μεγάλη, αφού επάνω του ήταν χαραγμένα έξι ονόματα σε γενική πτώση: Αριστείδου, Διοδότου, Δαισίμου, Αρρίφρονος, Περικλέους και Ευκρίτου.

Μαρμάρινη προτομή του Περικλή. Μουσείο Βατικανού, Ρώμη.

«Το όνομα Αρρίφρων είναι πολύ σπάνιο και το έφεραν ο παππούς και ο μεγάλος αδελφός του Περικλή. Η αναγραφή του ονόματος αυτού πάνω από εκείνο του Περικλή στην επιφάνεια του αγγείου μας καθιστά κατά 99% βέβαιους ότι πρόκειται για τα δύο αδέλφια και ότι ο αναγραφόμενος Περικλής δεν είναι άλλος από τον άνθρωπο που καθοδήγησε την τύχη της Αθήνας στην περίοδο της ύψιστης ακμής της» εξηγεί ο γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας.

«Είναι ένα σπάνιο εύρημα. Ένα ζωντανό αυθεντικό στοιχείο μιας ιδιωτικής στιγμής» μας λέει η αρχαιολόγος της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Γαλήνη Δασκαλάκη για το αγγείο ύψους μόλις οκτώ εκατοστών που αποκαλύφθηκε στα θεμέλια μιας υπό ανέγερση οικοδομής στην οδό Σπάρτης 18 στην Κηφισιά.

Περιήγηση στην Ποταμιά. Promenade in Potamia

Η Ποταμιά, ένα από τα πιο παραδοσιακά χωριά της Νάξου, απλώνεται στην καρδιά μια καταπράσινης και δροσερής κοιλάδας, που είναι διάσπαρτη με παλιούς νερόμυλους, ξωκλήσια και ερειπωμένους πύργους.  

Potamia is a traditional village set in the heart of a wonderfully lush and cool valley, replete with monuments of Naxos’ history and its economic and cultural past since the Middle Ages  –water mills, chapels and ruined towers.

Το όνομά της προέρχεται από τα ποτάμια που διασχίζουν την περιοχή, η οποία την περίοδο της Φραγκοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή, καθώς υπήρξε δημοφιλές θέρετρο πολλών Ενετών αρχόντων. 

The village derives its name from the streams crossing the area (potami= river), which realized its heyday during the period of Frankish rule, when it was a popular country resort for the Venetian nobility.

Το χωριό σήμερα αποτελείται από τέσσερις συνοικισμούς, την Άνω Ποταμιά, τη Μέση Ποταμιά, το Λιεράδο και την Κάτω Ποταμιά, που διατηρούν το παραδοσιακό χρώμα τους, κτισμένα σε ειδυλλιακό περιβάλλον με τρεχούμενα νερά, αιωνόβια πλατάνια, και κατάφυτα περιβόλια. 

The village, located in the center of the island, comprises four neighborhoods  -Ano Potamia, Messi Potamia, Lierado and Kato Potamia- which retain their traditional color in the midst of an idyllic environment with abundant waters, age-old plane trees and lush gardens. Each neighborhood hosts the ruins of one or two olive mills, evidence of the robust productive potential of the valley which still yields excellent wine, honey, herbs and many fruit varieties.

Στην Άνω Ποταμιά ξεχωρίζει η πλατεία με τη παλιά βρύση, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του θεολόγου (1799), ενώ στα σύνορα του οικισμού έχει αναστηλωθεί και είναι επισκέψιμος, ένας από τους 14 παλιούς νερόμυλους της περιοχής.

A standout feature in Ano Potamia is the square with the old water font, next to the chapel of Agios Ioannis Theologos (1799), while one of the 14 old watermills situated on the outskirts of the settlement has been restored and can be visited.

Ο συνοικισμός της Μέσης Ποταμιάς, φιλοξενεί τον ενοριακό ναό του χωριού, τον Άγιο Γεώργιο, που κτίστηκε το 1898. Το σημαντικότερο από τα περίπου 37 ξωκλήσια της περιοχής είναι ο Άγιος Μάμας, στη θέση Μητροπούλου, στο δρόμο για Φιλώτι. Πρόκειται για βυζαντινή εκκλησία του 10ου αιώνα με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική, αφιερωμένη στον Άγιο Μάμα που θεωρείται προστάτης των βοσκών. 

The most important of the 37 churches in the Potamia area is Agios Mamas, a Byzantine 10th century basilica at Mitropoulos position, on the way to Filoti. The area is a walker’s paradise, with many trails, traditional stone bridges, ponds with ducks and waterfalls in the winter months.

Εκτός όμως από τα μνημεία της η ευρύτερη περιοχή της Ποταμιάς προσφέρεται και για απολαυστικές πεζοπορίες σε καταπράσινο περιβάλλον. 

Στο Λιεράδο, ένα από τους συνοικισμούς της Ποταμιάς, βρίσκεται ο εντυπωσιακός πύργος του Κόκκου που κτίστηκε τον 17ο αιώνα από την ορθόδοξη οικογένεια των Κόκκων. 

Lierado, one of Potamia’s neighborhoods, features the impressive Kokkos Tower, built by the same-name Greek Orthodox family in the 17th century. 

Στο υπόγειο του σώζεται νερόμυλος, ενώ στα υπέρθυρα του, διακρίνονται ενδιαφέρουσες επιγραφές όπως «Μνήμη θανάτου χρησιμεύει τω βίω 1686» κ.α. 

The remains of a watermill are seen in the basement, while the lintels bear interesting inscriptions.

Σύμφωνα με την παράδοση, στον πύργο του Κόκκου, που κάποτε ανήκε και στην οικογένεια Μπαρότσι, διαδραματίσθηκε και μια ιστορία αγάπης ανάλογη με αυτήν του Ρωμαίου και της Ιουλιέττας, ανάμεσα στις οικογένειες Κόκκου και Μπαρότσι. 

Tradition has it that the tower, which once belonged to the Barozzi family, was the scene of a love story similar to that of Romeo and Juliet, involving two young members of the respective families.

Ο πύργος ήταν για πολλά χρόνια ημιερειπωμένος και πρόσφατα αναστηλώθηκε από τον τωρινό ιδιοκτήτη του πύργου, Στράτο Φωτεινόπουλο.

The tower lay in a half-ruined state for a long time and has been recently restored by its present owner. 

Οι μόνιμοι κάτοικοι της Ποταμιάς σήμερα είναι περίπου 350 και ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το χωριό φημίζεται για τα γλυκά του κουταλιού, τα εξαιρετικά τυριά του και το κρασί του, ενώ ονομαστή για το περιβάλλον και τους μεζέδες της είναι και η ταβέρνα που λειτουργεί στην Άνω Ποταμιά.

Η εκκλησία της Κάτω Ποταμιάς είναι αφιερωμένη στην Παναγία, κτίστηκε το 1871 και θεωρείται θαυματουργή από τους κατοίκους του νησιού. 

The main source of income for the approximately 350 permanent residents of Potamia today is farming. The village is well-reputed for its sweet preserves, excellent cheeses and wine. The taverna in Ano Potamia is well-known for its setting and appetizing tidbits.

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής. Photos: © Konstantinos Vakouftsis