Μικρές Κυρίες. Small Ladies

Δύο από τις έντεκα γυάλινες χάντρες σε σχήμα γυναικείας μορφής που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 14ος-13ος αι. π.Χ. Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων, αίθουσα 4, προθήκη 31 (Αρ. ευρ. Π 2286). Φωτογραφία: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο/Γ. Πατρικιάνος, Μ. Κοντάκη.

Σε κάθε αίθουσα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου υπάρχουν εκθέματα που μπορεί να διαφύγουν την προσοχή του επισκέπτη, «κρυμμένα» στο πλήθος των αντικειμένων της έκθεσης. Μερικές φορές χρειάζεται να κοιτάξουμε από κοντά κάτι για να μας αποκαλυφθεί η ομορφιά, η γοητεία του, αλλά και η σημασία που είχε για την κοινωνία και τον πολιτισμό της εποχής του. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θέλοντας να εμπλουτίσει την επικοινωνία με το κοινό, φέρνει στο προσκήνιο μη προβεβλημένα εκθέματα των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων.

Στο κείμενο που ακολουθεί η δρ Ελένη Κωνσταντινίδη-Συβρίδη, αρχαιολόγος στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και επιμελήτρια της Συλλογής Προϊστορικών, Αιγυπτιακών, Κυπριακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων του Μουσείου, παρουσιάζει ένα χρυσό περίαπτο και έντεκα γυάλινες χάντρες, σε σχήμα γυναικείας μορφής, από την Έκθεση των Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων (Αίθουσα 4, Προθήκη 31, περίαπτο: Αρ. ευρ. Π 2946, χάντρες: Αρ. ευρ. Π 2286).

Μορφές και «πορτρέτα» Μυκηναίων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Η προθήκη 31 στην Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Με τα βέλη δηλώνεται η θέση των εκθεμάτων. Φωτογραφία: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο/Γ. Πατρικιάνος, Μ. Κοντάκη.

Στην προθήκη 31 της Μυκηναϊκής Αίθουσας, ανάμεσα σε κοσμήματα από χρυσό, πολύχρωμους ημιπολύτιμους λίθους, κεχριμπάρι, γυαλί και φαγεντιανή, εκτίθενται ένα μικροσκοπικό χρυσό κόσμημα λαιμού (περίαπτο) και έντεκα γυάλινες χάντρες, σε σχήμα γυναικείας μορφής. Τα αντικείμενα αυτά ανήκαν σε πλούσιες Μυκηναίες του 14ου ή 13ου αι. π.Χ. και, μαζί με άλλα κοσμήματα και πολυτελή σκεύη, τις συντρόφευσαν στην τελευταία τους κατοικία.

Γυάλινες χάντρες σε σχήμα γυναικείας μορφής. 14ος-13ος αι. π.Χ. Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων, αίθουσα 4, προθήκη 31 (Αρ. ευρ. Π 2286). Φωτογραφία: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο/Γ. Πατρικιάνος, Μ. Κοντάκη.

Οι κυρίες της λιλιπούτειας «γυναικοπαρέας», ύψους μόλις 2 εκατοστών, αποδίδονται όρθιες σε μετωπική στάση, φορούν μακριά φούστα και έχουν τα χέρια λυγισμένα μπροστά στο στήθος. Δυστυχώς, λόγω της μικρής κλίμακας αλλά και της φθοράς του υλικού, δεν διακρίνονται άλλες λεπτομέρειες, εκτός από το σχεδόν πτηνόμορφο πρόσωπο σε κάποιες από αυτές.

Χρυσό περίαπτο του 14ου-13ου αι. π.Χ. Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων, αίθουσα 4, προθήκη 31 (Αρ. ευρ. Π 2946). Φωτογραφία: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο/Γ. Πατρικιάνος, Μ. Κοντάκη.

Το χρυσό περίαπτο, όμως, μας προσφέρει περισσότερες πληροφορίες: η γυναίκα, ύψους 2,5 εκατοστών, κρατάει μπροστά στο γυμνό στήθος της κοσμηματοθήκη (πυξίδα) και φοράει μακριά, πτυχωτή φούστα, χαρακτηριστική για την εποχή. Λεπτομέρειες όπως το περιδέραιο και το κόσμημα (διάδημα) της κεφαλής, οι κοτσίδες, η πυξίδα και οι πτυχώσεις της φούστας έχουν αποδοθεί με λεπτή κοκκίδωση.

Το πρόσωπο με τα σκληρά, αρρενωπά χαρακτηριστικά και τα δυσανάλογα μεγάλα μάτια έρχεται σε αντίθεση με τη λεπτή επεξεργασία του συνόλου. Πιθανότατα αυτό δεν απηχεί την αδυναμία του καλλιτέχνη και θα μπορούσε να αποδοθεί σε μία γενικότερη αδιαφορία της εποχής για τα πορτρέτα μικρής κλίμακας. Επιπλέον, η μορφή ίσως φορούσε προσωπείο (μάσκα), όπως και οι γυάλινες μορφές, επιτρέποντάς μας μια κλεφτή ματιά σε κάποια μυκηναϊκή τελετουργία.

Χρυσό περίαπτο του 14ου-13ου αι. π.Χ. (πίσω όψη). Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων, αίθουσα 4, προθήκη 31 (Αρ. ευρ. Π 2946). Φωτογραφία: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο/Γ. Πατρικιάνος, Μ. Κοντάκη.

Τα μαλλιά της μικρής κυρίας φαίνεται να συγκρατούνται στην κορυφή του κεφαλιού με δίχτυ ή κόσμημα, ενώ στην πλάτη της πέφτουν τρεις κοτσίδες, από τις οποίες η μεσαία, πιο μακριά, καταλήγει στη μέση της. Το χώρισμα των μαλλιών σε τρεις κοτσίδες είναι τυπικό χτένισμα της εποχής, σε απεικονίσεις κυρίως θρησκευτικού/τελετουργικού χαρακτήρα, όπως φαίνεται τόσο από γυναικεία και ανδρικά ειδώλια, όσο και από αναπαραστάσεις σε σφραγιστικά δακτυλίδια.

Πηγή: Αρχαιολογία Online