Το ιστολόγιο "Τέχνης Σύμπαν και Φιλολογία" είναι ένας διαδικτυακός τόπος που αφιερώνεται στην προώθηση και ανάδειξη της τέχνης, της επιστήμης και της φιλολογίας. Ο συντάκτης του ιστολογίου, Κωνσταντίνος Βακουφτσής, μοιράζεται με τους αναγνώστες του τις σκέψεις του, τις αναλύσεις του και την αγάπη του για τον πολιτισμό, το σύμπαν και τη λογοτεχνία.
Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.
Απεικόνιση
της μορφής της ηλιακής αστρόσφαιρας (ηλιόσφαιρας) και της θέσης των
διαστημοπλοίων Voyager
1 & 2 βασισμένη σε μετρήσεις των Voyagers και του Cassini.
Ο Ήλιος βρίσκεται στο κέντρο. Το Voyager 1 (επάνω) έχει περάσει στον μεσοαστρικό χώρο από τον Αύγουστο
του 2012 και «αισθάνεται» τη ροή του μεσοαστρικού αερίου (κόκκινα βέλη) και το
μεσοαστρικό μαγνητικό πεδίο (γκρι γραμμές), ενώ το Voyager 2 (κάτω) βρίσκεται ακόμη μέσα στην
«ηλιοθήκη», έναν σχεδόν σφαιρικό φλοιό που λειτουργεί ως μια μεγάλης κλίμακας
«δεξαμενή» πλάσματος και σηματοδοτεί την αλληλεπίδραση της ηλιακής «φυσαλίδας»
με τον μεσοαστρικό χώρο. Η χρωματική κλίμακα δείχνει την κατανομή των
ενεργητικών ουδετέρων ατόμων που καταγράφει το Cassini. Τα ενεργητικά ουδέτερα άτομα προκύπτουν
από μια διαδικασία ανταλλαγής φορτίου μεταξύ ενεργητικών ιόντων και ουδέτερων
σωματιδίων και μπορούν να λειτουργήσουν ως κομιστές σημαντικών πληροφοριών
προερχόμενα από πολύ απομακρυσμένες περιοχές της ηλιόσφαιρας. (b) Σε αντίθεση με την παλαιότερη θεωρητική
αντίληψη, η μορφή της ηλιόσφαιρας είναι περισσότερο συμμετρική και μοιάζει με
μια σφαιρική «φυσαλίδα». New data from NASA’s Cassini, Voyager and Interstellar
Boundary Explorer missions show that the heliosphere — the bubble of the sun’s
magnetic influence that surrounds the inner solar system — may be much more
compact and rounded than previously thought. The image on the left shows a
compact model of the heliosphere, supported by this latest data, while the
image on the right shows an alternate model with an extended tail. The main
difference is the new model’s lack of a trailing, comet-like tail on one side
of the heliosphere. This tail is shown in the old model in light blue. Credits:
Dialynas, et al. (left); NASA (right)
Μέχρι
σήμερα η θεωρητική έρευνα για την ηλιόσφαιρα υποστήριζε πως η μορφή της μοιάζει
περισσότερο με μαγνητόσφαιρας. Η τελική πειραματική επιβεβαίωση πως η θεώρηση
αυτή δεν είναι ακριβής, ήρθε πρόσφατα από ερευνητές της Ακαδημίας Αθηνών και
του AppliedPhysicsLaboratory/JohnsHopkinsUniversity, µέσω της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων
τους στο περιοδικό NatureAstronomy στις 24 Απριλίου 2017.
Ύστερα
από 55 χρόνια επιστημονικής έρευνας, οι συνδυασμένες μετρήσεις των διαστημοπλοίων
Voyager 1, Voyager 2 και Cassini αποδεικνύουν ότι οι μεταβολές του ηλιακού
ανέμου εκτείνονται έως τα όρια της ηλιόσφαιρας κατά τη διάρκεια του 11ετούς
ηλιακού κύκλου και υποδεικνύουν πως αυτή αλληλεπιδρά µε το μεσοαστρικό αέριο ως
μία διαμαγνητική «φυσαλίδα» πλάσματος.
Η
ηλιόσφαιρα είναι μια εκτεταμένη περιοχή που κυριαρχείται από τη ροή του ηλιακού
ανέμου, περιλαμβάνει το ηλιακό µας σύστημα και εκτείνεται σε αποστάσεις ως και
120 φορές μεγαλύτερες από την απόσταση Γης-Ήλιου. Από το 1961, το σχήμα και η
αλληλεπίδρασή της με το μεσοαστρικό αέριο, περιγραφόταν στο πλαίσιο δύο σημαντικά
διαφορετικών θεωρητικών μοντέλων: ενός μοντέλου τύπου μαγνητόσφαιρας (όπως
εκείνη της Γης) µε μαγνητοουρά που θα μπορούσε να εκτείνεται σε αποστάσεις μεγαλύτερες
κατά τουλάχιστον 1000 φορές από την απόσταση Γης-Ηλίου, και ενός μοντέλου που
προέβλεπε μία περισσότερο συμμετρική, σχεδόν σφαιρική δομή που αλληλεπιδρά με
ένα μεγάλης κλίμακας μεσοαστρικό μαγνητικό πεδίο.
Many other stars
show tails that trail behind them like a comet’s tail, supporting the idea that
our solar system has one too. However, new evidence from NASA’s Cassini,
Voyager and Interstellar Boundary Explorer missions suggest that the trailing
end of our solar system may not be stretched out in a long tail. From top left
and going counter clockwise, the stars shown are LLOrionis, BZ Cam and Mira. Credits: NASA/HST/R.Casalegno/GALEX
Μετρήσεις
Ενεργητικών Ουδετέρων Σωματιδίων (ΕΝΑ) από το πείραμα MagnetosphericIMagingInstrument (MIMI) του διαστημοπλοίου Cassini σε συνδυασμό µε μετρήσεις ενεργητικών ιόντων από τα πειράματα
LowEnergyChargedParticle (LECP) στα Voyager
1 και 2, δείχνουν πως η ηλιόσφαιρα αποκρίνεται στις αλλαγές της ροής του
ηλιακού ανέμου μέσα στη διάρκεια του 11-ετούς ηλιακού κύκλου και εντός ενός
σύντομου χρονικού διαστήματος, περίπου 2-3 ετών. Η απόκριση της ηλιόσφαιρας, µμάλιστα,
εμφανίζει παρόμοια συμπεριφορά σε αυτές τις αλλαγές, τόσο προς την κατεύθυνση
της αιχμής της («ρύγχος»), όπου συναντά την εισερχόμενη ροή του μεσοαστρικού
αερίου, όσο και προς την αντιδιαμετρική κατεύθυνση, εκείνη της «ουράς».
Η
έξοδος του Voyager
1 στο μεσοαστρικό χώρο συνοδεύτηκε από ένα σύνολο εντυπωσιακών μετρήσεων, όπου,
μεταξύ άλλων αποτελεσμάτων, διαπιστώθηκε η ύπαρξη ενός πολύ ισχυρότερου μαγνητικού
πεδίου από αυτό που αναμενόταν θεωρητικά. Τα παραπάνω αποτελέσματα, σε συνδυασμό
µε την εξακρίβωση πως η πίεση του πλάσματος μέσα στην «ηλιοθήκη» (μια περιοχή,
«φλοιός», µεταξύ του κρουστικού κύματος παύσης και της ηλιόπαυσης) είναι σημαντικά
μεγαλύτερη από εκείνη του μαγνητικού πεδίου, υποδεικνύουν πως η ηλιόσφαιρα
είναι μια σχεδόν συμμετρική «φυσαλίδα» πλάσματος που εμφανίζει διαμαγνητική
συµπεριφορά: «αντιστέκεται» στη ροή του μεσοαστρικού αερίου που περιτυλίγεται
γύρω από την ηλιόσφαιρα, λίγο έως πολύ, όπως το νερό ρέει γύρω από ένα βότσαλο
σε ένα ποτάμι.
Η
Ακαδημία Αθηνών συμμετέχει ενεργά στην έρευνα των ορίων του ηλιακού µας συστήματος
µέσω των ερευνητών του Γραφείου Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας και του
Ακαδημαϊκού Καθηγητή Σταμάτιου Μ. Κριμιζή, επικεφαλής του Γραφείου και των
πειραμάτων LECP
στα Voyager 1 και 2, αλλά
και του πειράματος MIMI
στο Cassini (έως το έτος
2015).
Επίσημες
ανακοινώσεις των αποτελεσμάτων εμφανίζονται στους παρακάτω συνδέσμους:
NatureAstronomyJournal: Dialynas, K.,
S. M. Krimigis, D. G. Mitchell, R. B. Decker & E. C. Roelof, Thebubble-likeshapeoftheheliosphereobservedbyVoyagerandCassini. Nat. Astron. 1, 0115 (2017). https://www.nature.com/articles/s41550-017-0115
Σε
έναν κόσμο όπου όλοι μαζί θα ενώνουμε τα κομμάτια του παζλ της τεχνητής
νοημοσύνης αποβλέπει ο Έλον Μασκ. What would happen if your computer
worked as fast as your brain? It sounds scary right now, but Elon Musk is
already on his way to make it a reality. Elon Musk is scared that the world
will be taken over by Artificial Intelligence (AI). Was he speaking about his
own creation then? Welcome, Neuralink –
a technology that can link itself to our neurons.
Στη
δημιουργία μιας τηλεπαθητικής «γλώσσας», η οποία θα επιτρέπει την απευθείας
επικοινωνία εγκεφάλου - ηλεκτρονικού υπολογιστή, αποβλέπει ο Έλον Μασκ, και
μάλιστα σε μόλις τέσσερα χρόνια από σήμερα. Η φουτουριστική επικοινωνία
ανθρώπου - μηχανής, όπως αποκάλυψε ο ίδιος, θα βασίζεται σε λιλιπούτειες
εμφυτεύσιμες συσκευές, οι οποίες μάλιστα θα ενισχύουν τις επιδόσεις του
ανθρώπινου εγκεφάλου.
Hi-tech
«ανάγνωση» των ανθρώπινων σκέψεων
Εμφυτευμένες
μικροσυσκευές θα μπορούν στο μέλλον να «ανεβάζουν» και να «κατεβάζουν» τις
ανθρώπινες σκέψεις. Upload your thoughts and download them when needed,
Elon Musk’s ‘Neuralink’ aims at connecting brains with computers.
Το
σχέδιο από το μέλλον έχει αναλάβει η νέα επιχείρηση του Μασκ, Neuralink, η
οποία τον περασμένο Ιούλιο συστάθηκε στην Καλιφόρνια ως εταιρεία «ιατρικής
έρευνας». Η Neuralink πρόκειται να δουλέψει επάνω στο όραμα του ιδρυτή της γύρω
από την τεχνολογία «neural lace», η οποία βασίζεται στην εμφύτευση
μικροσκοπικών ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο που θα μπορούσαν κάποτε στο μέλλον να
«ανεβάζουν» (upload) και να «κατεβάζουν» (download) τις ανθρώπινες σκέψεις.
«Αν έπρεπε να εξηγήσω τη συγκεκριμένη ιδέα,
τότε πιθανότατα να την περιέγραφα ως συναινετική τηλεπάθεια» αναφέρει
χαρακτηριστικά ο Μασκ.
Στόχος
της Neuralink, ο οποίος αναμένεται να υλοποιηθεί μέσα στα επόμενα τέσσερα
χρόνια, είναι η δημιουργία ενός προϊόντος που να βοηθάει άτομα με σοβαρούς
εγκεφαλικούς τραυματισμούς, οι οποίοι οφείλονται σε σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια
ή ακόμη και καρκίνους.
Σε
οκτώ με δέκα χρόνια από τώρα η τεχνολογία αυτή δεν αποκλείεται να είναι
διαθέσιμη για το κοινό, αναφέρει ο ίδιος.
Ο
Μασκ θεωρεί ότι ο πραγματικός χρόνος κυκλοφορίας των εν λόγω μικροσυσκευών για
τη βοήθεια ασθενών θα εξαρτηθεί από την πορεία των δοκιμών, αλλά και από τις
αρμόδιες υπηρεσίες οι οποίες θα πρέπει να προχωρήσουν στην έγκρισή τους.
Συλλογική
η τεχνητή νοημοσύνη του Μασκ
Illustration by
James Bareham / The Verge
Σε
πρόσφατη συνέντευξή του ο αμερικανός επιχειρηματίας εξήγησε ότι το ιδανικό
αποτέλεσμα της επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων και υπολογιστών θα είναι ένας κόσμος
όπου «όλοι εμείς θα αποτελούμε την τεχνητή νοημοσύνη».
Κάτι
τέτοιο, σύμφωνα με τον Μασκ, θα μπορούσε να αποκλείσει την κακή πλευρά της
τεχνητής νοημοσύνης επιτρέποντας στους ενδιαφερομένους να αποτελέσουν μέρος
ενός φουτουριστικού συμβιωτή «ανθρώπου-τεχνητής νοημοσύνης». Μάλιστα, ο ίδιος
παρομοίασε τον τρόπο λειτουργίας του νέου συστήματος με την επικοινωνία μεταξύ
μεταιχμιακού συστήματος (γνωστό και ως λιμβικό) - ένα σύνολο ανατομικών
εγκεφαλικών δομών - και φλοιού του ανθρώπινου εγκεφάλου.
«Θεωρώ ότι σε περίπτωση μιας επιτυχούς
συγχώνευσης του ανθρώπου και της τεχνητής νοημοσύνης, μέσω της βελτίωσης του
νευρωνικού συνδέσμου μεταξύ του φλοιού του εγκεφάλου και της ψηφιακής
προέκτασης του εαυτού μας - ο οποίος ήδη υπάρχει αλλά χρήζει βελτίωσης ως προς
την ευρυζωνικότητά του - τότε θα μπορούσαμε να αποτελέσουμε μέρος ενός
ευρύτερου συμβιωτή ανθρώπου - τεχνητής νοημοσύνης. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι δεν
θα πρέπει να μας απασχολεί η κακή ή η επικίνδυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης,
καθώς θα την αποτελούμε όλοι μαζί συλλογικά» καταλήγει ο Μασκ.
Entrants, not to
scale. Top row (left to right): NanoMobile club (France); Nanocar Team:
Rice(USA) & Graz (Austria) Universities; Nano-windmill Compagny, Dresden
Technical University (Germany). Bottom row (left to right): MANA-NIMS,
Nano-Vehicle (Japan); Ohio Bobcat nanowagon team, Ohio University (USA);
Swiss-nano Dragster, University of Basel (CH) Credit: Nanocar Race
Αυτή
η κούρσα θα είναι διαφορετική από κάθε άλλη που έχει γίνει ποτέ στον κόσμο.
Λέγεται "Nanocar race", θα πραγματοποιηθεί στην Τουλούζη
της Γαλλίας στις 28-29 Απριλίου, θα διαρκέσει 36 ώρες και οι διαγωνιζόμενοι θα
είναι μόρια - νανοαυτοκίνητα.
Έξι
επιστημονικές ομάδες ρίχνουν τα οχήματα τους σε μία πίστα πιο λεπτή και από
ανθρώπινη τρίχα. Credit: CNRS (Délégation Paris Michel-Ange)
Εννέα
επιστημονικές ομάδες δήλωσαν συμμετοχή και -μετά από επιλογή- έξι αναμένεται να
βρεθούν στη γραμμή εκκίνησης του...μικροσκοπίου, σε θερμοκρασίες πολύ πιο κρύες
και από τις πολικές, μόλις λίγους βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν. Οι
έξι διαγωνιζόμενοι προέρχονται από τη Γαλλία, την Αυστρία, τη Γερμανία, την
Ελβετία, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.
Κάθε
«όχημα» θα αποτελείται από λίγες εκατοντάδες άτομα και θα κινείται με ενέργεια
από ηλεκτρικούς παλμούς ηλεκτρονίων που θα στέλνει το μικροσκόπιο. Τα
οχήματα-μόρια θα πρέπει να διασχίσουν μια «πίστα» μήκους 100 νανομέτρων
(δισεκατομμυριοστών του μέτρου), όσο το ένα χιλιοστό του πλάτους μιας
ανθρώπινης τρίχας, η οποία έχει φτιαχθεί από άτομα χρυσού.
Κάθε
νανο-όχημα θα πρέπει να προχωρήσει 20 νανόμετρα, να κάνει μετά μία στροφή 45
μοιρών, ύστερα να προχωρήσει άλλα 30 νανόμετρα, στη συνέχεια να κάνει μια νέα
στροφή 45 μοιρών και τελικά να διανύσει άλλα 20 νανόμετρα. Σε περίπτωση
ατυχήματος, μία ομάδα θα μπορεί να αποσύρει το «όχημά» της και να το
αντικαταστήσει με άλλο. Οι κανόνες απαγορεύουν τα «τζαρτζαρίσματα» ανάμεσα στα
μόρια.
Αν
και η συνολική απόσταση που θα διανύσουν είναι απειροελάχιστη, εξίσου
μικροσκοπικά είναι και τα οχήματα της φόρμουλας, που υπολογίζεται πως θα
χρειαστούν περίπου 36 ώρες για να περάσουν την γραμμή του τερματισμού.
The NanoCar Race is
an event organized by the CNRS, the French National Center for Scientific
Research, in which molecular machines compete on a nano-sized racetrack. These
"NanoCars" or molecule-cars can have real wheels, an actual
chassis... and are propelled by the energy of electric pulses! Nothing is
visible to the naked eye, however a unique microscope located at the CNRS's
Centre d'élaboration de matériaux et d'études structurales (CEMES) in Toulouse
(south-western France) will make it possible to follow the race. A genuine
scientific prowess and an international human adventure, the race is a one-off
event, and will be broadcast live on NanoCar-Race.cnrs.fr and the NanoCar Race
YouTube channel.
Η
εκδήλωση διοργανώνεται από το Κέντρο Μελέτης Υλικών (CEMES) του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών
(CNRS) της Γαλλίας στην
Τουλούζη και θα μεταδοθεί ζωντανά μέσω του YouTube (στο κανάλι Nanocar
Race).
Όπως
εξηγούν οι διοργανωτές, στόχος του πειράματος είναι η προώθηση της έρευνας γύρω
από τις μεθόδους ελέγχου και παρατήρησης των μοριακών μηχανών, που στο κοντινό
μέλλον θα χρησιμοποιούνται σε πληθώρα εφαρμογών, από τους κβαντικούς
υπολογιστές μέχρι την αποδόμηση αποβλήτων.
«Γεννήθηκε»
στο εργαστήριο το 1938, έγινε ανάρπαστο τη δεκαετία του ’60, απαγορεύτηκε και
κάπως ξεχάστηκε... Και τώρα το LSD
επανέρχεται δυναμικά, αν και σε μικροδόσεις. Albert Hofmann, the
discoverer of LSD, lambasted the countercultural movement for marginalizing a
chemical that he asserted had potential benefits as an invaluable supplement to
psychotherapy and spiritual practices such as meditation. Can LSD treat
depression? Microdosing in the
mainstream.
Είναι
μια ουσία τεχνητή που φτιάχτηκε στο εργαστήριο για ιατρική χρήση αλλά μετά ο
δημιουργός της ανακάλυψε την ικανότητά της να δημιουργεί πολύ δυνατές
παραισθήσεις.
Το
ανακάλυψαν και άλλοι, ώστε να φθάσει να γίνει παραισθησιογόνο του δρόμου,
τριπάκι – acid – Λουκία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στο τραγούδι των
Beatles «Lucy in the Sky with Diamonds».
Credit: TED STRESHINSKY Corbis
Αποτέλεσμα
της «τρελής» επιτυχίας του ήταν η απαγόρευσή του παγκοσμίως πριν ακριβώς
πενήντα χρόνια – παρ’ όλη τη μεγάλη διαμαρτυρία τότε, Ιανουάριος του 1967, στο
πάρκο Γκόλντεν Γκέιτ του Σαν Φρανσίσκο που γέννησε μέχρι το επόμενο καλοκαίρι
το κίνημα των παιδιών των λουλουδιών. Μέχρι σήμερα παραμένει η απαγόρευση της
παρασκευής και διακίνησης. Όμως, ιατρικές εργασίες, άρθρα σε καθιερωμένες
εφημερίδες και θεραπευτές, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχίζουν να
εξετάζουν ξανά τις δυνατότητες αυτής της ουσίας.
Ακόμη
και το «Scientific American» έγραψε:
«Η ψυχεδέλεια επιστρέφει». Για όλα αυτά ο αναγνώστης θα βρει μια ενημερωμένη παρουσίαση. Και ακόμη, μια εξήγηση για την αιτία των
παραισθήσεων, τι θέλει στη ζωή μας, αλήθειες και ψέματα γύρω από το LSD και μια
άποψη σχετικά με το ερώτημα: Ο κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια
Μυστήρια περιείχε LSD;
Ιστορίες
με ενδιαφέρον
25 squares of
blotter paper showing the complete pattern used on one variant of the
"Bicycle Day" blotter art, as commonly used for LSD.
Στην
αρχαία εποχή και μέχρι τον Θεοδόσιο τον Α', που το 380 μ.Χ. κατήργησε κάθε
τέτοιου είδους τελετές με βασιλικό διάταγμα και έβαλε να καταστρέψουν τον Ναό
της Δήμητρας στην Ελευσίνα, όταν έφθανε η άνοιξη στην Αθήνα εορτάζονταν τα
Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια, προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Στην νεότερη εποχή, στα
μέσα του προηγούμενου αιώνα συνέβη κάτι που έκανε μερικές δεκαετίες αργότερα
ανθρώπους στη Δύση, πάλι την ίδια περίπου εποχή του χρόνου, στις 19 Απριλίου
συγκεκριμένα, να γιορτάζουν κάτι παράδοξο στην απλότητά του. Ενθυμούμενοι, όσοι
είναι μυημένοι σε αυτά, το ότι ένας ελβετός ερευνητής εκείνη την Παρασκευή του
1943 έκανε την απλή διαδρομή εργαστήριο - σπίτι με το ποδήλατό του. «Bicycle
Day» λένε, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα μάτια με νόημα. Αλλά ήταν μια
ποδηλατάδα αγωνίας, υπό την επήρεια της ισχυρότατης χημικής ουσίας που την είχε
ονομάσει πέντε χρόνια πριν LSD. Δεν είναι μόνον η εποχή της άνοιξης που φέρνει
τα δυο αυτά μαζί αλλά και το ότι κάποια στιγμή έγινε προσπάθεια να συνδεθούν οι
εμπειρίες του Άλμπερτ Χόφμαν εκείνης της ημέρας και με τα Ελευσίνια Μυστήρια.
Ο
Άλμπερτ Χόφμαν (Albert Hofmann, 11 Ιανουαρίου 1906 – 29 Απριλίου 2008) ήταν
Ελβετός επιστήμονας, ο οποίος έγινε γνωστός ως ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε
να κάνει την σύνθεση και να εξηγήσει τα ψυχεδελικά αποτελέσματα του
διαιθυλαμιδίου του λυσεργικού οξέος (LSD). Δημοσίευσε περισσότερα από 100
επιστημονικά άρθρα και μια σειρά από βιβλία, μεταξύ αυτών και το σχετικό με το “LSD My Problem Child”. Του απονεμήθηκε η
θέση #1 από 100 στο περιοδικό Telegraph του 2007 στον κατάλογο "Οι κορυφαίες
100 ιδιοφυΐες εν ζωή". Dr. Hofmann, date unknown, with a chemical model of
LSD. Credit: Novartis, via
A.F.P. — Getty Images
Η
«Ημέρα ποδηλάτου» ήταν τότε που ο χημικός Χόφμαν, ερευνητής στα εργαστήρια της
ελβετικής Sandoz (είναι σήμερα τμήμα της Novartis, μετά τη συγχώνευση με την
Ciba - Geigy), δοκίμασε στον εαυτό του την επίδραση μιας ουσίας, αποτέλεσμα
δικών του πολύχρονων ερευνών, παίρνοντας από αυτήν 250 μικρογραμμάρια διαλυμένα
σε λίγο νερό. Και «είδε» πράγματα που δεν είχε ξαναδεί. Τρόμαξε να φθάσει στο
σπίτι και για ώρες είχε εφιάλτες και σωματικές αντιδράσεις που του υπέβαλαν την
ιδέα της δηλητηρίασης. Αλλά όταν η γειτόνισσα του έφερε γάλα για να
αντιμετωπίσει ακριβώς τα συμπτώματα μιας πιθανής δηλητηρίασης εκείνος την
έβλεπε σαν να ήταν μια κακή μάγισσα. Συνήλθε εντελώς την επόμενη ημέρα και
κατάλαβε πως είχε στα χέρια του μια ισχυρότατη ψυχοδραστική ουσία, δηλαδή ένα
μέσο επίδρασης στον τρόπο που ένας άνθρωπος μπορούσε να αντιληφθεί τα σήματα
των αισθήσεών του αλλά ταυτόχρονα και στοιχεία που βρίσκονταν αποθηκευμένα (;)
στον εγκέφαλό του.
Sandoz
Delysid (LSD 25) Label
Από
το χημικό τμήμα της εταιρείας η ουσία, που ήταν ένα Διαιθυλαμίδιο του
Λυσεργικού Οξέος και για λόγους συντομίας την ονόμαζαν LSD, αφού στα γερμανικά
το όνομά της ήταν: Lyserg - saure - diethylamid, πήγε στο φαρμακευτικό. Αλλά
από εκεί δεν προέκυψε κάποιο φάρμακο πολύ ευρείας λαϊκής χρήσης. Είχε
αιμοστατικές ιδιότητες και το χρησιμοποιούσαν οι γυναικολόγοι στις (αιματηρές)
επεμβάσεις τους και το έδιναν στους ψυχιάτρους, με την ονομασία Delysid, να το
συνταγογραφούν σε κάποιους από τους ασθενείς τους. Με την πολύ ρεαλιστική -
είναι η αλήθεια - σύσταση επάνω στη συσκευασία: Να χρησιμοποιηθεί πρώτα από
τους ίδιους (!!!).
Στις
αρχές της δεκαετίας του 1960 όμως, ιδιαίτερα στην Καλιφόρνια, έγινε πιο γνωστό
με την ονομασία «acid» (=οξύ) όντας η νούμερο 1 ουσία για όσους αναζητούσαν
εμπειρίες ακόμη πιο δυνατές από όσες προσέφεραν η κόκα, η ηρωίνη και τα χάπια.
Και ήταν νόμιμο, αν και φτιαχνόταν σε απομονωμένα υπόγεια από ανθρώπους που
είχαν σχέση κυρίως με το «καλλιτεχνικό» κύκλωμα. Έκαναν χρήση επιστήμονες όπως
ο νομπελίστας Φράνσις Κρικ, που βρήκε τη δομή του DΝΑ, ή ο επίσης νομπελίστας
Κάρι Μάλις, που παραδέχθηκε ότι το LSD τον βοήθησε στην επινόηση της
«Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης» (ΡCR). Μια ανακάλυψη παγκόσμιας σημασίας,
που επιτρέπει μια απειροελάχιστη ποσότητα γενετικού υλικού να πολλαπλασιαστεί
ώστε να ανιχνευθεί με βεβαιότητα το σε ποιον ανήκει. Μουσικοί αναρίθμητων
συγκροτημάτων (Greatful Dead, Jefferson Airplane, Rolling Stones, Beatles και
πολυάριθμοι άλλοι). Προσωπικότητες της λογοτεχνίας, όπως, αυτός κυρίως, ο Άλντους
Χάξλεϊ, αλλά και της επιστήμης ή της τεχνολογίας, όπως ο Ρίτσαρντ Φάινμαν, ο
Μπιλ Γκέιτς και ο Στιβ Τζομπς.
Τον
Οκτώβριο του 1968 το κακό είχε παραγίνει, ο κόσμος έπαιρνε ανεξέλεγκτα και μετά
έβγαινε να οδηγήσει, να πέσει από τα παράθυρα, ακόμη και να σκοτώσει. Τα
κίτρινα χάπια που το περιείχαν και φτιάχνονταν από διάφορους εμπόρους, τα
Orange Sunshine, απαγορεύθηκαν και η χρήση τους είναι πλέον παράνομη στις
Ηνωμένες Πολιτείες ακόμη και σήμερα, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες. Επί 35
χρόνια δεν επιτρεπόταν καν να γίνονται πειράματα για ερευνητικούς σκοπούς ούτε
με ασθενείς ούτε με εθελοντές.
Ο
δημιουργός του όμως, που δεν πήρε ποτέ Νομπέλ γι' αυτό, δεν έπαψε να πιστεύει
στην ευεργετική δράση του για τον άνθρωπο (μέχρι τον θάνατό του το 2008, σε
ηλικία 102 ετών), αρκεί να χορηγείται υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Όπως είπε σε
συνέντευξή του: «Οι ανακαλύψεις μου αποδείχθηκαν πολύ αμφιλεγόμενες. Κάποιοι
τις θεωρούν διαβολικές και άνθρωποι του κλήρου μου ζήτησαν να ομολογήσω δημόσια
πως αυτό ήταν mea culpa. Αλλά στους επαγγελματικούς κύκλους η δουλειά μου
εκτιμήθηκε».
Αποκαθήλωση
και επιστροφή
Φως
στην επίδραση που έχει το διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος στον ανθρώπινο
εγκέφαλο έριξαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες περίπου τρία τέταρτα του αιώνα
μετά την τυχαία ανακάλυψή του LSD
από τον χημικό Άλμπερτ Χόφμαν. Η γενική διαπίστωση είναι ότι η διάσημη -και απαγορευμένη
προ πολλού- ισχυρή ψυχεδελική (ψυχοδηλωτική) ουσία, που αποτέλεσε σήμα
κατατεθέν των χίπις, κάνει τον εγκέφαλο να λειτουργεί πιο απλά και ενοποιητικά,
με αποτέλεσμα να μοιάζει περισσότερο με του μωρού, καθώς εμφανίζει μικρότερη
κατάτμηση και μεγαλύτερη ενοποίηση λειτουργιών.
«Η
ψυχεδέλεια επιστρέφει». Όταν αυτό είναι η πρώτη πρόταση σε άρθρο του «Scientific American» καταλαβαίνεις ότι
κάτι άλλαξε. Το LSD φαίνεται ότι σταυρώθηκε και ήλθε η ώρα να αποκατασταθεί ως
φάρμακο πλέον, για ορισμένες καταστάσεις. Ακόμη περισσότερο όταν ο ίδιος ο
αρθρογράφος, ο γνωστός Τζον Χόργκαν, παραδέχεται ότι έχει κάνει χρήση των
λεγόμενων ψυχοδηλωτικών ουσιών. Δεν θα πρέπει να είναι πάντως αυτό έκπληξη,
διότι με τη χρήση όλο και πιο διεισδυτικών μηχανημάτων για τη χαρτογράφηση του
εγκεφάλου εν δράσει πραγματοποιούνται ερευνητικές εργασίες που δίνουν νέο
ενδιαφέρον υλικό για το τι επιτέλους κάνει αυτή η ουσία όταν φθάνει στον
εγκέφαλο.
Κατά
μια θεωρία (του μαθηματικού - βιολόγου Τζακ Κόουαν) υπερ-διεγείρονται τα
νευρικά κύτταρα του οπτικού φλοιού που έχουν αποστολή να ανιχνεύουν τις άκρες
των αντικειμένων και αυτή η υπερ-εκπυρσοκρότηση γεννάει τα έντονα και πολύ
χαρακτηριστικά οπτικά φαινόμενα: σπείρες, πλέγματα, στοές, σκακιέρες.
Συμπυκνώνοντας
τα όσα έχουν βρεθεί έως τώρα μπορούμε να αναφέρουμε ότι:
Οι
ψυχοδηλωτικές ουσίες «ρίχνουν» τη δραστηριότητα του θαλάμου στον εγκέφαλο, με
αποτέλεσμα οι πληροφορίες από τα εξωτερικά ερεθίσματα να κατακλύζουν τον
χρήστη. Ενώ στην καθημερινή μας ζωή τα ερεθίσματα φιλτράρονται δημιουργώντας
μια συγκεκριμένη «άποψη της πραγματικότητας», με το LSD ή την ψιλοκυμβίνη ο
θάλαμος γίνεται ένα φίλτρο για σπαμ που δεν λειτουργεί αποτελεσματικά.
Προσέχεις πράγματα που δεν είχες προσέξει, κάνεις συνειρμούς πρωτόγνωρους.
Όπως
διαπίστωσαν με τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου εν ενεργεία, στις καταστάσεις
αυτές, τμήματά του που λειτουργούν στην κανονική ζωή ανεξάρτητα το ένα από το
άλλο, με την επίδραση των ουσιών συλλειτουργούν ενώ αποκτάς την εντύπωση πως
διαλύεται το «εγώ» σου.
Η διάλυση του «εγώ» ενισχύει την αμφισβήτηση
ιδεών που έχουν «καλουπώσει» τη συμπεριφορά μας στη φυσιολογική ζωή και δίνει
νέα νοήματα και σε ήδη γνωστά ερεθίσματα.
Βέβαια,
η πλημμύρα των ερεθισμάτων μπορεί να σε κάνει να νομίζεις πως είσαι ένα με το
δέντρο απέναντι ή με το έδαφος κάτω, έστω και αν εσύ βρίσκεσαι στον 5ο όροφο.
Με τις γνωστές συνέπειες. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι εξασθενούν τα κύματα - άλφα
του εγκεφάλου και αυτό κάνει τις παραισθήσεις να εκλαμβάνονται ως περισσότερο
ρεαλιστικές.
Τι
θέλει στη ζωή μας;
Ayelet Waldman at
her home in Berkeley, Calif. Credit Justin Kaneps for The New York Times
Η
αλήθεια είναι πως εμείς το βάζουμε, το βγάζουμε και το ξαναφέρνουμε πίσω. Μετά
την κοπιώδη ελεύθερη χρήση και την ολοκληρωτική απαγόρευση, σήμερα ξαναγίνεται
λόγος για τη χρήση της ουσίας αυτής ανοιχτά, ακόμη και από τις στήλες
συντηρητικών και καθημερινών εντύπων.
Microdosing is
trendy. From Waldman’s 2016 book and media tour, to coverage at Marie Claire and The New Yorker,to
fodder for podcasts geared toward self-described psychonauts and
psychedelic-naive laypeople alike, to how-to manualsand private “microdosing coaching”
sessions at $97 a pop, low-dose psychedelic use has
become the drug fad du jour. The subscribers on a Reddit forum devoted to
microdosing nearly quintupled in the span of a year and a half, as Wired noted last summer. Then,
there were 7,500 members. The forum has doubled
in size in the year since then.
Στις 7 Ιανουαρίουαυτούτουχρόνου, μπορούσεςναδιαβάσεις, καιστηνπρώτησελίδαμάλιστατων «New
York Times»("How LSD Saved One Woman's Marriage"),
γιατηνκυρίαΑγελέτΓουόλντμανπουμόλιςπαρέδιδεστηνκυκλοφορίαέναβιβλίομετοντίτλο: «A Really Good Day: How Microdosing Made a
Mega Difference in My Mood, My Marriage, and My Life». Ανοιχτά και θαρρετά η κυρία αυτή, που ήταν
πρώην δικηγόρος του Δημοσίου (συμφοιτήτρια του Ομπάμα στο Χάρβαρντ), στα 52 της
χρόνια, μητέρα τεσσάρων παιδιών, παντρεμένη με συγγραφέα, υποφέροντας από
κατάθλιψη, από διπολική διαταραχή ΙΙ, από τα συμπτώματα μιας επαπειλούμενης
εμμηνόπαυσης και με δυσκολίες στο να συγκεντρωθεί να γράψει ένα βιβλίο, άρχισε
να πίνει κάθε 3 έως 4 ημέρες δύο σταγόνες από ένα υγρό διάλυμα με 10
εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LSD, το ένα δέκατο δηλαδή από ό,τι χρειάζεται
ένας χρήστης για να «φτιαχτεί». Και έτσι άρχισε πάλι να βλέπει τη ζωή με
περισσότερη ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και είναι
ακόμη παράνομη η προμήθεια της ουσίας, έστω και για προσωπική χρήση, γράφονται
πλέον και βιβλία που δίνουν το σύνθημα, ενώ υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι να
ανταλλάσσουν συμβουλές σε διάφορες ιστοσελίδες για τη μικροδοσολογία.
C.J. Hardin, a
veteran who served three tours in Iraq and Afghanistan, at a memorial in North
Charleston, S.C. He is a patient in the study of MDMA, also known as Ecstasy, as
a treatment for post-traumatic stress disorder. Credit: Travis Dove for The New York Times
Πέρα
από αυτές τις πιο εξατομικευμένες περιπτώσεις, οι γιατροί πλέον συζητούν
ανοιχτά για θεραπείες ατόμων που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες (PΤSD), από
την οδυνηρότατη αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache) ή βρίσκονται στο
τελευταίο στάδιο του καρκίνου με τη χορήγηση LSD. Σε απόλυτα όμως ελεγχόμενες
από γιατρούς και νοσηλευτές συνθήκες. Σε δωμάτια κλειστά, επιπλωμένα και διακοσμημένα
και με αγαπημένα προσωπικά τους αντικείμενα, ακουμπισμένα και αυτά εκεί γύρω
τους. Να κάνουν acid «ταξίδια». Διότι παρατηρήθηκε ότι μετά το «ταξίδι», οι
ασθενείς επιστρέφουν με μια πολύ πιο θετική διάθεση και μεγαλύτερη υπομονή
απέναντι στην οδυνηρή καθημερινότητά τους! Είναι γνωστό άλλωστε πως και ο Άλντους Χάξλεϊ, όντας στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου, απαίτησε από τη σύζυγό
του να του κάνει ένεση με LSD.
Αλήθειες
και ψέματα
Το
LSD δεν ανακαλύφθηκε κατά λάθος. Ο Χόφμαν έψαχνε για μια ουσία με αιμοστατικές
ιδιότητες κυρίως και ό,τι άλλο ήθελε προκύψει. Την είχε βρει ήδη από το 1936.
Η
ψυχοδηλωτική δράση της ουσίας ήταν που ανακαλύφθηκε τυχαία όταν μετά από πέντε
χρόνια, από τις άκρες των δακτύλων του απορροφήθηκε και διοχετεύθηκε μέχρι τον εγκέφαλό
του, οπότε εμφανίσθηκαν οι έντονες παραισθήσεις.
Psilocybe cubensis
from Coyopolan, Veracruz, Mexico.
Οι
ουσίες διαφόρων μανιταριών, όπως η ψιλοκυμβίνη από το μανιτάρι Psilocybe
cubensis, και άλλες ουσίες από τα μανιτάρια Πεγιότ (διάσημα από τα βιβλία του
Κάρλος Καστανέδα) που χρησιμοποιούν οι σαμάνοι ιερείς δεν έχουν την ίδια
ακριβώς σύσταση με το LSD αλλά έχουν περίπου την ίδια επίδραση.
Το
LSD δεν είναι ακίνδυνη ουσία. Όχι μόνον αν έχεις περάσει από σχιζοφρενείς
καταστάσεις στο παρελθόν, αλλά και αν είσαι σε νεαρή ηλικία ή βρίσκεσαι σε κακή
ψυχολογική κατάσταση αυτό που θα αντιληφθείς ως πραγματικότητα, όσο θα κρατούν
οι παραισθήσεις, μπορεί να προξενήσει αντιδράσεις πανικού και άγχους. Πέρα από
το γεγονός ότι είναι επικίνδυνο αν γίνει λάθος στη δοσολογία ή αν η ουσία
νοθευτεί με άλλη πιο επιβλαβή.
Τέλος,
παρ' όλο που μερικοί μιλούν για ένθεες εμπειρίες, σίγουρα δεν ανακαλύπτεις
απαραίτητα τον Θεό παίρνοντας LSD.
Και
η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ
Ο
κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια περιείχε LSD;
Αυτό
υποστήριξαν ο Χόφμαν και δύο άλλοι ερευνητές, οι Γουάσον και Ρακ, στο γνωστό
βιβλίο «LSD: Ο Δρόμος για την Ελευσίνα»
αποδίδοντας την παρουσία του στον κυκεώνα, το ποτό της μύησης, στην ερυσιβώδη
όλυρα, το μυκητικό παράσιτο της σίκαλης. Ωστόσο, είναι γνωστό πως αυτό, εκτός
από παραισθήσεις, προκαλεί τρομερά δυσάρεστα συμπτώματα και κάψιμο στις άκρες
των δακτύλων και επομένως δεν θα διαρκούσε επί αιώνες αυτή η μυητική
τελετουργία χωρίς κάποιος να το επισημάνει και ο κόσμος να αποφεύγει κάτι
τέτοιο. Υπάρχει μία ακόμη θεωρία που αναφέρει ότι στον κυκεώνα μπορεί να υπήρχε
ένα άλλο παράσιτο της αγρωστίδας, το Paspalum - ergot, αλλά ακόμη δεν φαίνεται
να έχει δοθεί λύση στο μυστήριο, αφού και ο γνωστός ύμνος στη Δήμητρα, από όπου
ξεκινούν όλες οι θεωρίες, μάλλον δεν δίνει (και είναι προφανές γιατί) έτσι στα
φανερά όλα τα συστατικά.
Μανιτάριακαιψυχεδέλεια
The term psychedelic is
derived from the Greek words ψυχή (psyche,
"soul, mind") and δηλείν (delein,
"to manifest"), hence "soul-manifesting", the implication
being that psychedelics can access the soul and develop unused potentials of
the human mind.The word was coined in 1956 by British psychiatrist, Humphry Osmond, the
spelling loathed by American ethnobotanist, Richard Schultes, but
championed by the American psychologist, Timothy
Leary. Aldous Huxley had
suggested to Humphry Osmond in 1956 his own coinage phanerothyme (Greek
"phaneroein-" visible + Greek "thymos" soul, thus
"visible soul").Recently, the term entheogenic has come into use to
denote the use of psychedelic drugs in a religious/spiritual/mystical context.
Τηλέξη «psychedelics» τηδημιούργησεαπόελληνικέςρίζεςτο 1956 οάγγλοςψυχίατροςΧάμφριΟσμοντ. Για να χαρακτηρίσει όσες ουσίες, δρώντας
στον ανθρώπινο οργανισμό, του αλλάζουν τον τρόπο αντίληψης αυτού που αποκαλούμε
«πραγματικότητα», επηρεάζοντας κατ' επέκταση και τη συμπεριφορά του.
Ψυχοδηλωτικές ονομάζουμε τις ουσίες αυτές στα ελληνικά, χωρίς ο όρος να λέει
και πολλά σε όποιον δεν ασχολείται συστηματικά. Ισοδύναμες ονομασίες είναι και
άλλες δύο (ελληνοπρεπείς) λέξεις: phanerothyme και entheogenic. Οι ουσίες αυτές
μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους. Να υπάρχουν στη φύση ή να
φτιάχνονται στο εργαστήριο. Στη φύση τις βρήκε ο άνθρωπος ήδη από την αρχαία
εποχή σε διάφορους μύκητες. Οι μύκητες δεν έχουν χλωροφύλλη, το σώμα τους, ο
θαλλός, αποτελείται από νήματα που ονομάζονται υφές και αυτές συγκροτούν δυο
διαφορετικά τμήματα. Το βλαστικό και το αναπαραγωγικό. Στην περίπτωση του LSD
μας ενδιαφέρουν τα σκληρώτια και μάλιστα αυτά του ασκομύκητα Claviceps
purpurea. Είναι δομές που έχουν προκύψει από τη συνάθροιση υφών του μύκητα,
έχουν σκληρύνει και εξυπηρετούν την επιβίωσή του κάτω από αντίξοες συνθήκες.
Πώς; Βλαστάνοντας όταν αυτές βελτιωθούν, ενώ το ερέθισμα για βλάστηση δίνεται,
συνήθως, από τις ουσίες που εκκρίνονται από το ριζικό σύστημα ενός ξενιστή. Τα
σκληρώτια του μύκητα Claviceps purpurea, γνωστά στη φαρμακευτική και ως
ερυσιβώδης όλυρα, περιέχουν πολυάριθμα αλκαλοειδή (δηλαδή οργανικές ενώσεις που
απαντούν και στη φύση και περιέχουν άζωτο), στα οποία οφείλεται η τοξικότητα
των αλεύρων της σίκαλης που έχουν μολυνθεί από τον μύκητα. Το Λυσεργικό Οξύ
είναι ο πυρήνας των αλκαλοειδών ουσιών που περιέχονται στα εργότια και από αυτό
ξεκίνησε ο Χόφμαν τις έρευνές του για να καταλήξει στη δραστική ουσία
Διαιθυλαμίνη του Λυσεργικού Οξέος (=LSD).