Στο φως η αρχαιότερη στον κόσμο σπηλαιογραφία ηλικίας τουλάχιστον 40.000 ετών. World's 'oldest figurative painting' discovered in Borneo cave

Ανακαλύφθηκε στο Βόρνεο της Ινδονησίας. A painting of wild cattle, dated at about 40,000 years old, in a cave in East Kalimantan, Borneo, part of a large panel containing at least two other animals. Photograph: Pindi Setiawan

Η αρχαιότερη στον κόσμο παραστατική βραχογραφία, η οποία χρονολογείται πριν από τουλάχιστον 40.000 χρόνια, ανακαλύφθηκε σε ένα σπήλαιο στο μεγάλο νησί Βόρνεο της Ινδονησίας. Η αινιγματική ζωγραφική αναπαράσταση στο τοίχωμα του ασβεστολιθικού σπηλαίου Λουμπάνγκ Τζερίτζι Σάλεχ απεικονίζει ένα μεγάλο απροσδιόριστο ζώο σε πορτοκαλο-κόκκινη απόχρωση.

Images of wild cattle that scientists have dated to at least 40,000 years old making them the world’s oldest know figurative depictions. Photograph: Luc-Henri Fage

Η ανακάλυψη ενισχύει την πεποίθηση ολοένα περισσότερων επιστημόνων ότι η τέχνη των σπηλαίων -μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού- δεν πρωτοεμφανίσθηκε στην Ευρώπη, όπως πιστευόταν επί χρόνια, αλλά οι παλαιολιθικοί «καλλιτέχνες» της εποχής των πάγων στη νοτιοανατολική Ασία έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξή της.

The entrance to the cave. Photograph: Pindi Setiawan

Στα σπήλαια στην ευρύτερη περιοχή του απομονωμένου και γεμάτου βουνά Ανατολικού Καλιμαντάν του Βόρνεο έχουν ανακαλυφθεί ήδη από τη δεκαετία του 1990 χιλιάδες προϊστορικές βραχογραφίες με ποικίλες παραστάσεις, που απεικονίζουν άγρια ζώα, παλάμες χεριών, ανθρώπινες φιγούρες, βάρκες και γεωμετρικά σχήματα. Μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ότι τα έργα αυτά είναι παλαιότερα από ό,τι θεωρούνταν.

Ochre and mulberry panel of hand stencils, superimposed over older reddish/orange hand stencils. The two styles are separated in time by at least 20,000 years, say scientists. Photograph: Kinez Riz

Οι Αυστραλοί και Ινδονήσιοι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Μαξίμ Όμπερτ του Πανεπιστημίου Γκρίφιθ της Αυστραλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», υπολόγισαν ότι δύο άλλες ζωγραφιές περιγραμμάτων παλάμης στο ίδιο σπήλαιο έχουν ηλικία η μία τουλάχιστον 37.200 ετών και η άλλη έως 51.800 ετών.

Από αυτές τις χρονολογήσεις, οι επιστήμονες έβγαλαν το συμπέρασμα ότι η τέχνη των σπηλαίων αναπτύχθηκε στο ανατολικό Βόρνεο πριν από 52.000 έως 40.000 χρόνια, νωρίτερα ή περίπου την ίδια εποχή με την αρχαιότερη γνωστή τέχνη των σπηλαίων στην Ευρώπη, η οποία αποδίδεται στους σύγχρονους προγόνους του ανθρώπου (Homo sapiens), οι οποίοι έφθασαν στην ήπειρό μας πριν από 43.000 έως 45.000 χρόνια.

Human figures from East Kalimantan, Indonesian Borneo. This style is dated to at least 13,600 years ago but could possibly date to the height of the last glacial maximum 20,000 years ago. Photograph: Pindi Setiawan

Οι ίδιοι ερευνητές χρονολόγησαν πριν από 20.000 έως 21.000 χρόνια -σε μια εποχή που οι παγετώνες βρίσκονταν στο αποκορύφωμά τους- μια σειρά από νεότερες βραχογραφίες που απεικόνιζαν πλέον και ανθρώπους. Παραμένει μυστήριο ποιοί ήσαν οι δημιουργοί όλων αυτών των σπηλαιογραφιών και τι συνέβη σε αυτούς. Οι πρώτοι άνθρωποι εκτιμάται ότι έφθασαν στη Σουμάτρα πριν από 63.000 έως 73.000 χρόνια, ενώ στην Αυστραλία πριν από 60.000 έως 70.000 χρόνια.

Το Βόρνεο είναι το μεγαλύτερο νησί της Ασίας και το τρίτο μεγαλύτερο του πλανήτη. Στη διάρκεια της τελευταίας εποχής των πάγων αποτελούσε το ανατολικό άκρο της Ευρασίας και δεν είχε ακόμη χωρισθεί από την ξηρά από τα νερά της θάλασσας.

Griffith University researchers are part of the team that has dated cave paintings in Borneo to as early as 40,000 years ago, demonstrating that these enigmatic artworks are among the world’s oldest examples of figurative depiction.

Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι περίπου την ίδια εποχή αναπτύχθηκαν δύο ξεχωριστά κέντρα τέχνης των σπηλαίων στα δύο άκρα της -μήκους περίπου 13.000 χιλιομέτρων- αχανούς παλαιολιθικής Ευρασίας: το ένα στη Δυτική Ευρώπη και το άλλο στη (σημερινή) Ινδονησία, καθώς σπηλαιογραφίες ηλικίας τουλάχιστον 40.000 ετών έχουν βρεθεί και στο γειτονικό νησί Σουλαβέζι, όπου εκτιμάται ότι εξαπλώθηκαν από το Βόρνεο.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0679-9 - https://www.theguardian.com/science/2018/nov/07/worlds-oldest-figurative-painting-discovered-in-borneo-cave - https://www.tovima.gr/2018/11/07/culture/sto-fos-i-arxaioteri-ston-kosmo-spilaiografia-ilikias-toulaxiston-40-000-eton/