Τεχνητή νοημοσύνη αποκρυπτογραφεί αρχαία ελληνικά κείμενα. AI minds the gap and fills in missing Greek inscriptions

To σύστημα αποκατέστησε τα τμήματα που λείπουν σε αυτή την επιγραφή που αφορά διάταγμα για την Ακρόπολη των Αθηνών. This inscription (Inscriptiones Graecae, volume 1, edition 3, document 4, face B (IG I³ 4B)) records a decree concerning the Acropolis of Athens and dates to 485/4 BC. Marsyas, Epigraphic Museum, WikiMedia CC BY 2.5.

Σύστημα τεχνητής νοημοσύνης με την ονομασία «Ιθάκη» εκπαιδεύτηκε να διαβάζει μισοκατεστραμμένα αρχαιοελληνικά κείμενα με σχετικά υψηλή ακρίβεια, μια εξέλιξη που αναμένεται να επιταχύνει τις προσπάθειες γλωσσολόγων και αρχαιολόγων.

Πρόκειται για ένα επίτευγμα της DeepMind, εταιρεία της Google που ειδικεύεται στην τεχνητή νοημοσύνη, η οποία συνεργάστηκε στη μελέτη με ερευνητές του Τμήματος Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) και των  πανεπιστημίων της Οξφόρδης και της Βενετίας.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ελληνικής καταγωγής Γιάννη Ασσαέλ της Deep Mind, παρουσιάζουν την πρωτοποριακή τεχνική στο περιοδικό Nature.

Ithaca system restores text, can also ID location and date of damaged inscriptions. Detail from the Chalcis Decree, an inscription that records an oath of allegiance sworn by the city of Chalcis to Athens. Traditionally dated to 446 BCE, it was recently redated to 424 BCE. Acropolis Museum/Socratis Mavrommatis

Το σύστημα βασίζεται σε ένα νευρωνικό δίκτυο που εκπαιδεύτηκε στα αρχαία ελληνικά αναλύοντας κείμενα από επιγραφές που χρονολογούνται μεταξύ του 7ου αιώνα π.Χ. και του 5ου αιώνα μ.Χ.

Η «Ιθάκη» προσφέρει ακρίβεια 62% όταν μαντεύει μόνη της ποια γράμματα λείπουν και 72% όταν οι προτάσεις της αξιολογούνται πρώτα από ειδικούς.

The use of artificial intelligence (AI) is transforming many areas of research. A new AI tool helps to fill in missing text and estimate the timeframe and geographical origin of ancient inscriptions. Sample of Ithaca's outputs: (left) Geographical attribution of an inscription from Amorgos. (right) Chronological attribution with Ithaca's predicted distribution in yellow. Y. Assael et al., 2022

Το σύστημα μπορεί όχι μόνο να διαβάζει κείμενα και να συμπληρώνει τους χαρακτήρες που λείπουν αλλά και να εκτιμά κατά προσέγγιση την ηλικία τους και τη γεωγραφική προέλευσή τους.

Προσφέρει ακρίβεια 71% για την χρονολόγηση με εύρος 30 ετών, στην περίοδο ανάμεσα στο 800 π.Χ. και στο 800 μ.Χ., καθώς και για την εκτίμηση της τοποθεσίας προέλευσης μεταξύ 84 περιοχών.’

Οι ερευνητές τόνισαν ότι με τη βοήθεια της «Ιθάκης» δημιουργούνται νέες συνέργειες και δυνατότητες συνεργασίας ανάμεσα σε ειδικούς της πληροφορικής, ιστορικούς, επιγραφολόγους, παπυρολόγους, ειδικούς στα αρχαία νομίσματα και άλλες ειδικότητες.

Οι ερευνητές ήδη εργάζονται πάνω σε νέες εκδόσεις της Ithaca για άλλες αρχαίες γλώσσες όπως τα ακκαδικά, τα εβραϊκά, η γλώσσα των Μάγια της Κεντρικής Αμερικής.

Yannis Assael. Greek artificial intelligence research scientist working at Google DeepMind.

Ο Γιάννης Ασσαέλ αποφοίτησε από το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας το 2013. Με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών έγινε διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Σήμερα είναι ανώτερος ερευνητής (Senior Research Scientist) στην DeepMind. Στην ανάπτυξη της «Ιθάκης» συνέβαλαν ακόμα οι Γιάννης Παυλόπουλος, Μαρίτα Χατζηπαναγιώτου και Ίων Ανδρουτσόπουλος του ΟΠΑ.

Σε συνεργασία με το Google Cloud και το εργαλείο Google Arts & Culture, οι ερευνητές διέθεσαν δωρεάν το διαδραστικό σύστημα τους στο Διαδίκτυο, ενώ το σύστημα είναι διαθέσιμο ως ανοιχτός κώδικας.

Πηγές: https://www.tovima.gr/2022/03/09/science/texniti-noimosyni-tis-google-apokryptografise-arxaia-ellinika-keimena/

• Link to published paper (open access): https://www.nature.com/articles/s41586-022-04448-z 

• Link to Ithaca’s free online interface: https://ithaca.deepmind.com/ 
• Link to Nature's announcement video: https://www.youtube.com/watch?v=rq0Ex_qCKeQ
• Link to the open source code: https://github.com/deepmind/ithaca

Ithaca's authors: Yannis Assael*, Thea Sommerschield*, Brendan Shillingford, Mahyar Bordbar, John Pavlopoulos, Marita Chatzipanagiotou, Ion Androutsopoulos, Jonathan Prag & Nando de Freitas.