Τα αγάλματα στο νησί του Πάσχα… περπατούσαν. Did Easter Island’s Famous Statues ‘Walk’?

"The statues walked," Easter Islanders say. Archaeologists are still trying to figure out how—and whether their story is a cautionary tale of environmental disaster or a celebration of human ingenuity. Photograph by Randy Olson.

Από την πρώτη στιγμή που ανακαλύφθηκε το νησί του Πάσχα από Ολλανδούς θαλασσοπόρους τον 18ο αιώνα μέχρι και σήμερα κανείς δεν μπόρεσε να βρει πειστικές εξηγήσεις για την ύπαρξη των γιγάντιων πέτρινων αγαλμάτων που βρίσκονται στο νησί του Ειρηνικού Ωκεανού. Τόσο η κατασκευή τους όσο και ο τρόπος μετακίνησης των moai (όπως ονομάζονται τα αγάλματα) αποτελεί αντικείμενο έρευνας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ερευνητική ομάδα από τις ΗΠΑ επικέντρωσε την προσοχή της στον τρόπο μετακίνησης και οργάνωσε ένα πείραμα το οποίο δείχνει ότι είναι πιθανό οι κάτοικοι του νησιού να είχαν αναπτύξει μια τεχνική με την οποία τα αγάλματα… «περπατούσαν»!

Το νησί και τα αγάλματα

Στο έκτασης 163 τετραγωνικών χλμ νησί που σήμερα ανήκει στη Χιλή υπάρχουν εκατοντάδες αγάλματα το μεγαλύτερο εκ των οποίων έχει ύψος δέκα μέτρα και βάρος 74 τόνους. Όπως είναι ευνόητο η ύπαρξη αυτών των αγαλμάτων σε ένα μικρό απομονωμένο νησί στη μέση του ωκεανού προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι το νησί κατοικήθηκε για πρώτη φορά τον 13ο αιώνα από Πολυνήσιους αποίκους που ονομάστηκαν Rapa Nui.

Easter Island Sunset View (Source: Google Images)

Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία τους πρώτους αιώνες οι κάτοικοι ζούσαν στο νησί ειρηνικά και χωρίς προβλήματα. Όμως κάποια  στιγμή αναπτύχθηκαν εμφύλιες έριδες οι οποίες οδήγησαν στην ταχεία αποψίλωση των δασών για την κατασκευή των αγαλμάτων. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τους λόγους της κατασκευής των αγαλμάτων. Είναι πιθανό τα αγάλματα να κατασκευάζονταν για να αναδείξουν την υπεροχή της μιας ή της άλλης πλευράς ή για να συμβολίσουν την επικράτηση σε κάποια αναμέτρησή τους ή ίσως ως προσφορά στους θεούς. Υπάρχει και μια θεωρία που αναφέρει ότι ενδεχομένως δεν υπήρξε κάποια εμφύλια έριδα αλλά απλά οι κάτοικοι του νησιού κυριεύτηκαν κυριολεκτικά από μανία για την κατασκευή αυτών των αγαλμάτων.

Mysterious Easter Island Heads Have Bodies Too

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η κατασκευή των αγαλμάτων έλαβε τέτοια έκταση που τελικά οδήγησε στην ολοκληρωτική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος με αποτέλεσμα το νησί να γίνει ένας άγονος τόπος στον οποίο δεν μπορούσε να επιβιώσει ο τοπικός πληθυσμός. Οι θαλασσοπόροι που ανακάλυψαν το νησί βρήκαν εκεί μόλις μερικές δεκάδες άτομα που κυριολεκτικά λιμοκτονούσαν.

Το «περπάτημα»

Ομάδα ειδικών από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια έφτιαξε ένα αντίγραφο moai βάρους 4.4 τόνων και έψαξε να βρει κάποιο τρόπο που, με τα πενιχρά μέσα που είχαν στη διάθεση τους οι Rapa Nui, να είναι εφικτό το άγαλμα να μετακινηθεί σχετικά γρήγορα και με ασφάλεια σε μεγάλη απόσταση.

To move each moai, two groups may have rocked it side to side while a rear group kept it upright. Illustration by Fernando G. Baptista, National Geographic

Τελικά βρήκαν μια τεχνική μετακίνησης η οποία δείχνει ιδιαίτερα αποτελεσματική. Οι ερευνητές έδεσαν το άγαλμα με μακριά σκοινιά και χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Η μια ομάδα έπιασε το ένα σκοινί, η δεύτερη ομάδα το σκοινί που βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά από την πρώτη ομάδα και η τρίτη ομάδα έπιασε το σκοινί που ήταν δεμένο στην πλάτη του αγάλματος Οι δύο ομάδες άρχισαν να τραβούν τα σκοινιά με τρόπο ανάλογο όπως γίνεται στο παιχνίδι της διελκυστίνδας.

A 10-foot, 5-ton replica of an Easter Island "moai" dances down the road, guided by teams on each side and behind it. Archaeologists Carl Lipo and Terry Hunt, who led the experiment, report that once the balance of the teams and ropes was established, the statue "just did its thing." The experiment, funded by the National Geographic Society, is described in the July 2012 issue of National Geographic magazine. (Sheela Sharma)

Όπως αποδείχτηκε η μέθοδος αυτή επέτρεψε στο άγαλμα να κινείται προς τα εμπρός. Το άγαλμα μοιάζει κυριολεκτικά να περπατάει. Αν λοιπόν οι Rapa Nui χρησιμοποιούσαν αυτή τη τεχνική θα μπορούσαν να μετακινούν σχετικά γρήγορα τα αγάλματα από τα λατομεία στα σημεία εγκατάστασης και μάλιστα η τοποθέτησή τους θα γινόταν σχετικά εύκολα αφού τα moai μετακινούνταν σε όρθια θέση.

Scientists Make Easter Island Statue Walk

Οι ενδείξεις

Πολλά από τα moai που διασώζονται είναι πεσμένα σε διάφορα σημεία του νησιού. Σύμφωνα με τους ερευνητές που έκαναν το πείραμα η θέση στην οποία βρίσκονται τα πεσμένα αγάλματα δείχνουν ότι ο τρόπος μετακίνησής τους ήταν αυτός που δοκίμασαν οι ίδιοι. Στα ανηφορικά σημεία τα moai είναι πεσμένα με την πλάτη στο έδαφος ενώ στα κατηφορικά με το πρόσωπο στο έδαφος κάτι που σημαίνει ότι μετακινούνταν σε όρθια θέση πριν οι μεταφορείς χάσουν για κάποιο λόγο τον έλεγχό τους.

Επίσης οι θρύλοι των ντόπιων έκαναν λόγο για «περπάτημα» των αγαλμάτων αλλά μέχρι σήμερα κανείς δεν είχε δώσει βάση σε αυτές τις ιστορίες. Η έρευνα που έγινε με τη συνεργασία του National Geographic δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Journal of Archaelogical Science και παρουσιάζεται στον δικτυακό τόπο της επιθεώρησης Nature.

Μπορεί το σώμα να προβλέπει το μέλλον; Listen to Your Intuition, Because Your Body Can Predict Future Events Without Conscious Clues

Salvador Dali, L'Oeil, The Eye

Το ότι το υποσυνείδητο μέρος του μυαλού γνωρίζει πολλά περισσότερα από το συνειδητό είναι γνωστό. Μετα-ανάλυση αμερικανών επιστημόνων όμως έδειξε ότι η υποσυνείδητη διέγερση τίθεται σε λειτουργία αρκετά προτού ενεργοποιηθεί η συνειδητή μας επίγνωση, προειδοποιώντας μας για κάτι που πρόκειται να συμβεί στο πολύ κοντινό μέλλον και μάλιστα χωρίς ερεθίσματα από το γύρω περιβάλλον.

Διαβάζοντας τη γυάλινη «σφαίρα» του υποσυνείδητου

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν ανέλυσαν τα ευρήματα 26 προηγούμενων μελετών οι οποίες είχαν πραγματοποιηθεί από το 1978 μέχρι το 2010.

«Αυτό που δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο είναι κατά πόσο ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να προβλέπει σημαντικά μελλοντικά γεγονότα χωρίς καμία ένδειξη από το περιβάλλον του» εξηγεί η κύρια συγγραφέας της μελέτης δρ. Τζούλια Μόσμπριτζ από το Εργαστήριο Οπτικής Αντίληψης, Νόησης και Νευροεπιστήμης του πανεπιστημίου.

Για παράδειγμα, όταν ένας εργαζόμενος παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια στο γραφείο φορώντας ακουστικά, δε μπορεί να ακούσει πότε πλησιάζει ο διευθυντής του.

«Από την ανάλυσή μας όμως φάνηκε ότι εάν βρισκόμαστε σε πλήρη συντονισμό με το σώμα μας, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε κάποιες αλλαγές δύο με 10 δευτερόλεπτα νωρίτερα και να κλείσουμε το παιχνίδι εγκαίρως» αναφέρει η ειδικός. «Αν είμαστε αρκετά γρήγοροι μπορεί να προλάβουμε να ανοίξουμε ακόμη και το αρχείο επάνω στο οποίο εργαζόμαστε και όλα αυτά, αν είμαστε τυχεροί, μπορεί να συμβούν προτού το αφεντικό μπει στον χώρο».

Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ονομάζεται προαίσθηση και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως διαίσθηση του κοντινού μέλλοντος. Ωστόσο οι απόψεις γύρω από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, διίστανται.

«Προσωπικά, θα ονόμαζα το φαινόμενο αυτό “ανώμαλη προληπτική δράση”» λέει η δρ. Μόσμπριτζ. «Πρόκειται για ένα “ανώμαλο” φαινόμενο καθώς δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τον βιολογικό μηχανισμό που κρύβεται πίσω του - ίσως μέσω της κβαντικής βιολογίας θα μπορούσαμε να λάβουμε κάποιες απαντήσεις. Το ονομάζω “προληπτικό” γιατί φαίνεται να προβλέπει μελλοντικές αλλαγές στη φυσιολογία μας (καρδιοπνευμονικές, δερματικές αλλαγές και αλλαγές που σχετίζονται με το νευρικό σύστημα) σε συνάρτηση με ένα σημαντικό γεγονός, χωρίς γνωστές ενδείξεις».

Τα ενδιαφέροντα ευρήματα των ειδικών παρουσιάζονται στο επιστημονικό έντυπο «Frontiers in Perception Science».

Ότο Ντιξ. Otto Dix

Otto Dix, Guerrier fumant la pipe, Warrior smoking the pipe, 1918. Ο Βίλελμ Χάινριχ Ότο Ντιξ (γερμανικά: Wilhelm Heinrich Otto Dix, 2 Δεκεμβρίου 1891 - 25 Ιουλίου 1969) ήταν γερμανός ζωγράφος και χαράκτης. Γνωστός για τις ωμές και ιδιαίτερα ρεαλιστικές απεικονίσεις της κοινωνίας της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και της κτηνωδίας του πολέμου, ήταν, μαζί με τον Τζορτζ Γκρος, ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της Νέας Αντικειμενικότητας, καλλιτεχνικής τάσης που προέκυψε από τον εξπρεσιονισμό.

Autoportrait avec muse, 1924

Ο Ντιξ γεννήθηκε στο Ούντερμχαους της Γερμανίας, που σήμερα είναι τμήμα της πόλης Γκέρα. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Φραντς και της Παουλίνε Λουίζε Ντιξ (το γένος Άμαν), εργάτη χυτηρίου και ράφτρας, αντίστοιχα. Καθώς η μητέρα του είχε ασχοληθεί με την ποίηση, εκτέθηκε στην τέχνη από μικρή ηλικία, και οι ώρες που περνούσε στο ατελιέ του ξαδέρφου του, ζωγράφου Φριτς Άμαν, συνετέλεσαν στη διαμόρφωση της φιλοδοξίας του να γίνει κι αυτός καλλιτέχνης. Έλαβε επίσης ενθάρρυνση από το δάσκαλό του στο δημοτικό. Από το 1906 έως το 1910 ήταν βοηθός του ζωγράφου Καρλ Σενφφ, και άρχισε να ζωγραφίζει τα πρώτα του τοπία. Το 1910 ξεκίνησε σπουδές στην Ακαδημαία Καλών Τεχνών της Δρέσδης. Εκεί, ερχόμενος σε επαφή με τα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα, πειραματίστηκε με κυβιστικές, φουτουριστικές και ντανταϊστικές φόρμες, κάτι που θα συνέχιζε στα έργα που φιλοτέχνησε στη διάρκεια της θητείας του κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Autoportrait avec casque d'artillerie, 1914

Όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ντιξ κατατάχτηκε με ενθουσιασμό ως εθελοντής στον γερμανικό στρατό. Τοποθετήθηκε σε ένα σύνταγμα πεδινού πυροβολικού στη Δρέσδη. Το φθινόπωρο του 1915 στάλθηκε ως έφεδρος υπαξιωματικός σε μια μονάδα πολυβολιστών στο Δυτικό Μέτωπο και το 1916 πήρε μέρος στη μάχη του Σομμ, τη δεύτερη πιο φονική του Α' Π.Π. Τραυματίστηκε σοβαρά αρκετές φορές. Το 1917 η μονάδα του στάλθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο μέχρι τη λήξη των εχθροπραξιών με τη Ρωσία. Γυρνώντας στο Δυτικο Μέτωπο, συμμετείχε στη γερμανική Εαρινή επίθεση. Παρασημοφορήθηκε με τον Σιδηρό Σταυρό δεύτερης τάξης.

Otto Dix, Tranchée, 1918

Στα τέλη του 1918 ο Ντιξ επέστρεψε στη Γκέρα, για να μετακομίσει ένα χρόνο μετά και πάλι στη Δρέσδη, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Ήταν, το 1919, από τα ιδρυτικά μέλη του Σετσεσιονισμού (Απόσχισης) της Δρέσδης, μιας ομάδας καλλιτεχνών που δήλωνε τη ρήξη της με τα κυρίαρχα καλλιτεχνικά ρεύματα, σε μια περίοδο όπου το έργο του περνούσε από μια εξπρεσιονιστική φάση.

 Otto Dix, Souvenir des galeries des Glaces à Bruxelles, 1920

Το 1920 γνώρισε τον Τζορτζ Γκρος και, επηρεασμένος από τον Ντανταϊσμό, άρχισε να συμπεριλαμβάνει στοιχεία κολάζ στα έργα του, μερικά από τα οποία παρουσιάστηκαν στην πρώτη Ντανταϊστική Έκθεση στο Βερολίνο. Την ίδια χρονιά συμμετείχε επίσης στην έκθεση των Γερμανών Εξπρεσιονιστών στο Ντάρμσταντ.

 Otto Dix, A la Beauté, 1922

Το 1922 μετακινήθηκε στο Ντίσελντορφ, και την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη Μάρθα Κοχ, με την οποία θα αποκτούσε τρία παιδιά. Το 1924 προσχώρησε στους Σετσεσιονιστές του Βερολίνου. Εκείνη την εποχή ανέπτυσσε ένα ολοένα και περισσότερο ρεαλιστικό στυλ, χρησιμοποιώντας λεπτά στρώματα λαδιού πάνω σε υπόστρωμα τέμπερας, όπως οι ζωγράφοι της γερμανικής Αναγέννησης. 

   War Triptych (The Trench), 1923

Ο πίνακας του 1923 Το χαράκωμα, που απεικόνιζε τα διαμελισμένα και αποσυντιθέμενα πτώματα στρατιωτών μετά από μια μάχη, προκάλεσε τόσο σάλο που το μουσείο Wallraf-Richartz που φιλοξενούσε τον πίνακα, ένα από τα μεγαλύτερα της Κολωνίας, τον έκρυψε πίσω από μια κουρτίνα. 

Otto Dix, Amants inégaux, 1925

Το 1925 ο Κόνραντ Αντενάουερ, τότε δήμαρχος της Κολωνίας και μετέπειτα πρώτος καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, ακύρωσε την αγορά του πίνακα και εξανάγκασε το διευθυντή του μουσείου σε παραίτηση.

Trois prostituées dans la rue, 1925

Ο Ντιξ συμμετείχε επίσης το 1925 στην έκθεση της "Νέας Αντικειμενικότητας", όπου παρουσιάζονταν επίσης έργα των Τζορτζ Γκρος, Μαξ Μπέκμαν, Γκέοργκ Σολτζ και πολλών άλλων. Η Νέα Αντικειμενικότητα ως ρεύμα προήλθε μεν από τον εξπρεσιονισμό, όμως σε αντίθεση με αυτόν χαρακτηριζόταν από καθαρές γραμμές και έναν προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ρεαλισμό που διευκόλυνε τη διατύπωση του κοινωνικού ή πολιτικού μηνύματος που ήθελε να μεταφέρει ο καλλιτέχνης. Τα έργα του Ντιξ, όπως αυτά του φίλου του και επίσης βετεράνου του πολέμου Γκρος, ασκούσαν έντονη κριτική στη γερμανική κοινωνία της εποχής, με συχνές αναφορές στη φονοφιλία, ή το σεξουαλικό έγκλημα, που ήταν σε άνοδο στη Γερμανία μετά τον πόλεμο. Έστρεφαν την προσοχή στη σκοτεινή όψη της ζωής, απεικονίζοντας χωρίς έλεος την πορνεία, τη βία, τα γηρατειά και το θάνατο.

Metropolis triptych, 1927-1928

Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται το τρίπτυχο Μετρόπολις (Metropolis, 1928), μια κριτική απεικόνιση της κοινωνικής παρακμής στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, όπου η συνεχής διασκέδαση ήταν για ένα μέρος του πληθυσμού ένας τρόπος να ανταπεξέλθει στην ήττα της Γερμανίας στον πόλεμο και την οικονομική καταστροφή και το Πορτρέτο της δημοσιογράφου Σύλβια βον Χάρντεν (Bildnis der Journalistin Sylvia von Harden, 1926), αντιπροσωπευτικό δείγμα της Νέας Αντικειμενικότητας. 

Οι απεικονίσεις ακρωτηριασμένων και παραμορφωμένων βετεράνων του Πολέμου -συχνού θεάματος στους δρόμους του τότε Βερολίνου- με πιο γνωστό το έργο Ανάπηροι Πολέμου (Kriegskrüppel, 1920) αποκαλύπτουν την άσχημη πλευρά του πολέμου και την εγκατάλειψη των βετεράνων στην τύχη τους από την τότε γερμανική κοινωνία.

Kriegskrüppel, 1920

Το 1926 ξεκίνησε να διδάσκει στην Ακαδημία Τεχνών της Δρέσδης, ενώ το 1931 έγινε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Τεχνών. Ο Ντιξ επηρεάστηκε βαθιά από τα όσα βίωσε στον πόλεμο, και αργότερα θα περιέγραφε έναν επαναλαμβανόμενο εφιάλτη του, όπου σερνόταν ανάμεσα σε κατεστραμμένα σπίτια. Οι τραυματικές του εμπειρίες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για αρκετά έργα του, ανάμεσα στα οποία ένα λεύκωμα 50 χαρακτικών με τον τίτλο Ο Πόλεμος (Der Krieg) που κυκλοφόρησε στα 1924.

Portrait of the Journalist Sylvia von Harden, 1926

Όταν οι ναζί πήραν την εξουσία το 1933, ο Χίτλερ χαρακτήρισε τον Dix ως εκφυλισμένο και έκαψε πολλά από τα σημαντικότερα έργα του. Αργότερα μετακόμισε στην πόλη Χέμενχοφεν, πάνω στη λίμνη Κωνσταντία. Οι πίνακές του Το χαράκωμα και Ανάπηροι πολέμου περιελήφθηκαν στην “Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης” που διοργάνωσαν οι Ναζί στο Μόναχο το 1937 προκειμένου να δυσφημίσουν τη μοντέρνα τέχνη. Οι πίνακες αργότερα κάηκαν.

Femme étendue sur une peau de leopard, 1927

Ο Ντιξ, όπως όλοι οι υπόλοιποι ενεργοί καλλιτέχνες, υποχρεώθηκε να γίνει μέλος του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών του Ράιχ (Reichskammer der bildenden Kuenste) που δημιουργήθηκε από τον Γκαίμπελς ως υποδιεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού. Η συμμετοχή ήταν υποχρεωτική για όσους καλλιτέχνες είχαν γερμανική φυλετική καταγωγή, ενώ όσοι δεν ήταν μέλη, είτε λόγω καταγωγής ή διαφωνίας με τις απόψεις του Ναζιστικού κόμματος, δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στην πολιτιστική ζωή της Γερμανίας.  Ο Ντιξ, προκειμένου να μπορεί να συνεχίσει να παράγει τέχνη, αναγκάστηκε να δεσμευτεί ότι θα ζωγράφιζε μόνο τοπία σε συντηρητικό στυλ. Ωστόσο ζωγράφισε και μερικές αλληγορίες που ασκούσαν κριτική στα ιδανικά των ναζί.

Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CF%84%CE%BF_%CE%9D%CF%84%CE%B9%CE%BE

Ο Αδάμ των πρωτευόντων θηλαστικών, The most primitive primate revealed: How our earliest ancestor resembled a tiny squirrel

Το Purgatorius ήταν πιθανώς το πρώτο πρωτεύον θηλαστικό που εμφανίστηκε στη Γη. Purgatorius, illustrated here, is believed to be the first primate - and almost resembles a modern-day squirrel.

Είχαν εντοπισθεί παλαιότερα τα δόντια ενός αρχαίου είδους ζώου που έμοιαζε με πρωτεύον θηλαστικό αλλά οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να είναι βέβαιοι ούτε για την ταυτότητα ούτε για την ηλικία του. Πρόσφατα εντοπίσθηκαν και άλλα απολιθώματα από αυτό το ζώο και η μελέτη τους από ομάδα ειδικών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι όχι μόνο πρόκειται πράγματι για ένα πρωτεύον θηλαστικό αλλά για το πρώτο είδος πρωτεύοντος θηλαστικού που εμφανίστηκε στον πλανήτη μας. 

Πρωτεύον νούμερο 1

Το ζώο ονομάστηκε Purgatorius και πήρε το όνομα του από την περιοχή στην οποία εντοπίστηκαν τα νέα απολιθώματα, έναν λόφο στην Μοντάνα των ΗΠΑ. Το ζώο έζησε πριν από 66 εκατομμύρια έτη. Ήταν σύμφωνα με τους ερευνητές ένα μικροσκοπικό ζώο που έμοιαζε με σκίουρο και είχε βάρος μόλις 37 γραμμάρια- είναι το μικρότερο είδος πρωτεύοντος θηλαστικού που γνωρίζουμε. 

Τη μελέτη διεξήγαγαν ειδικοί των Πανεπιστημίων Γέιλ, Μπέρκλεϊ και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Φλόριδας. Εκτιμούν ότι το Purgatorius είχε καφέ χρώμα, δεν κινιόταν μόνο στο έδαφος αλλά μπορούσε να σκαρφαλώνει στα δέντρα και μάλιστα περνούσε πολύ χρόνο εκεί.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι διέθετε μεγάλη οδοντοστοιχία και οι φρονιμίτες του ήταν χαμηλοί, γεγονός που μαρτυρεί ότι το ζώο είχε ως βασική τροφή τα φρούτα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι αστράγαλοι του Purgatorius είχαν τέτοια δομή ώστε να αποτελέσουν το σημείο- «κλειδί» στην επιτυχημένη εξέλιξη των πρώτων ειδών πρωτευόντων θηλαστικών. Οι αστράγαλοι αυτοί επέτρεψαν στα πρώτα είδη θηλαστικών να σκαρφαλώνουν στα δέντρα και να διευκολύνονται έτσι στο να βρίσκουν τροφή αλλά και να προστατεύονται από τους εχθρούς τους στο έδαφος.

Τομογράφοι «βλέπουν» το περιεχόμενο των ονείρων. Brain scans during sleep can decode visual content of dreams

The scientists used a combination of magnetic resonance imaging and near-infrared spectroscopy to 'see' hot and cold patches in their brains. The activity was identical when people did something consciously, and did it in a dream

Για πρώτη φορά στα χρονικά της μελέτης των ονείρων, Ιάπωνες ερευνητές αναφέρουν ότι μπόρεσαν να προβλέψουν με σχετική ακρίβεια το θέμα των ονείρων που έβλεπαν τρεις εθελοντές. Η μελέτη αποκαλύπτει τη συμμετοχή της όρασης στα όνειρα και δείχνει να επιβεβαιώνει ότι οι νυχτερινές μας περιπέτειες σπάνια μένουν στη μνήμη όταν ξυπνάμε.

Η εντυπωσιακή έρευνα έρχεται από την ομάδα του Γιουκιγιάσου Καμιτάνι, νευροεπιστήμονα στα Εργαστήρια Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης ATR στο Κιότο, ο οποίος είχε αναφέρει πέρυσι ότι μπόρεσε να μαντέψει ποιες εικόνες κοιτούσαν οι εθελοντές στο εργαστήριο εξετάζοντας την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.

Τώρα, ο Καμιτάνι αναφέρει ότι έκανε το ίδιο με αυτά που έβλεπαν οι εθελοντές στον ύπνο τους. Για να γίνει αυτό, βέβαια, οι εθελοντές είχαν δώσει πρώτα λεπτομερείς αναφορές των ονείρων τους, οπότε οι ερευνητές γνώριζαν εκ των προτέρων το ρεπερτόριο που θα έπρεπε να αναλύσουν.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες στη Νέα Ορλεάνη.

Πείραμα εν ώρα ύπνου

Οι ερευνητές ζήτησαν από τρία άτομα να κοιμηθούν στο εργαστήριο, ενώ ταυτόχρονα η εγκεφαλική τους δραστηριότητα εξεταζόταν με ηλεκτροεγκεφαλογράφο και με λειτουργικό μαγνητικό συντονισμό (fMRI) -μια παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας που παρακολουθεί τον εγκέφαλο σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.

Reproduction: An image, left, of Steve Martin in Pink Panther 2 is amazingly recreated through analysis of blood flow into the brain's visual cortex to produce the representation on the right

Κάθε φορά που τα σήματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος έδειχναν ότι ο εθελοντής ονειρευόταν, οι ερευνητές τον ξυπνούσαν και τον ρωτούσαν για το όνειρο. Περίπου δέκα μέρες αργότερα, είχαν συγκεντρωθεί δεδομένα για περίπου 200 όνειρα.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τις αναφορές και διάλεξαν 20 κατηγορίες ονείρων οι οποίες αντιστοιχούσαν σε λέξεις όπως «αυτοκίνητο», «υπολογιστής», «άνδρας» και «γυναίκα».

Στην επόμενη φάση, οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε fMRI την ώρα που κοιτούσαν εικόνες αυτών των κατηγοριών -εικόνες αυτοκινήτων, υπολογιστών κλπ. Τα σήματα που καταγράφηκαν στον τομογράφο αποτέλεσαν στη συνέχεια το «κλειδί» για την ανάλυση των ονείρων.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αναζήτησαν τα σήματα αυτά στις καταγραφές που είχαν συγκεντρωθεί στη διάρκεια ονείρων. Και πράγματι, η ανάλυση έδειξε ότι τα σήματα όντως εμφανίζονταν την ώρα που οι εθελοντές ονειρεύονταν.

Πρόβλεψη του περιεχομένου

«Δημιουργήσαμε ένα μοντέλο που μας επέτρεψε να προβλέπουμε ποια κατηγορία περιεχομένου εμφανιζόταν στα όνειρα» αναφέρει ο δρ Καμιτάνι στον δικτυακό τόπο της επιθεώρησης «Nature». «Αναλύοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα τα τελευταία εννέα δευτερόλεπτα πριν ξυπνήσει ο εθελοντής, μπορούσαμε να προβλέψουμε αν για παράδειγμα υπήρχε ένας άνδρας στο όνειρο, με ακρίβεια 75-80%».

A particuarly impressive example of the process shows another picture of Steve Martin replicated right down to the colour of his clothing and the blue medal around his neck

Τα αποτελέσματα, σχολιάζουν οι ερευνητές, επιβεβαιώνουν ότι τα όνειρα και η οπτική αντίληψη χρησιμοποιούν κοινές αναπαραστάσεις στον εγκέφαλο -με άλλα λόγια, τα όνειρα είναι κάτι που κυριολεκτικά «βλέπουμε» με τα συστήματα της όρασής μας.

Φευγαλέα όνειρα

Επιπλέον, η μελέτη δείχνει ότι τα όνειρά μας είναι φευγαλέα, αφού η ακρίβεια των μετρήσεων ήταν μέγιστη στα τελευταία δευτερόλεπτα πριν οι εθελοντές ξυπνήσουν -ένδειξη ότι τα όνειρα αποθηκεύονται στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και συνήθως ξεχνιούνται σε λίγα δευτερόλεπτα.

Η έρευνα, βέβαια, δεν προσφέρει απαντήσεις για τα μεγαλύτερα ερωτήματα που απασχολούν τους νευροεπιστήμονες: το γιατί κοιμόμαστε και το γιατί ονειρευόμαστε.

Ποιος ξέρει; Ίσως στο μέλλον οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου θα μας αποκαλύψουν λεπτομέρειες για τη νυχτερινή ζωή μας τις οποίες ούτε εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε.

H φάλαινα που μιλούσε...ανθρώπινα. The Beluga Whale Who Spoke Almost Like A Human

Μια νέα ανάλυση από ηχογραφήσεις μιας φάλαινας που βρισκόταν σε αιχμαλωσία από τη δεκαετία του 1970 δείχνει ότι είχε βρει τρόπο να παράγει ήχους που να μοιάζουν πολύ με την ανθρώπινη φωνή. Ο NOC ήταν μια αρσενική μπελούγκα η οποία σύμφωνα με τους ερευνητές δεν λειτούργησε μιμητικά όπως το κάνει ο παπαγάλος αλλά πιθανότατα προσπάθησε να «μάθει» την ανθρώπινη γλώσσα ώστε να επικοινωνεί με τους εκπαιδευτές της και γενικότερα με τους ανθρώπους με τους οποίους ερχόταν σε επαφή.

 Η φάλαινα

Ο NOC αιχμαλωτίστηκε το 1977 όταν βρισκόταν λίγο έξω από τις ακτές του Καναδά στον Ειρηνικό Ωκεανό. Μεταφέρθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Θηλαστικών στην Καλιφόρνια όπου ζούσε σε ένα ενυδρείο που είναι κατασκευασμένο μέσα στη ανοικτή θάλασσα. Η φάλαινα συμμετείχε σε πειράματα με άλλες φάλαινες και δελφίνια σχετικά με τις ακουστικές δυνατότητες που διαθέτουν τα κήτη. Επτά χρόνια μετά την παραμονή του NOC στο ενυδρείο συνέβη ένα περιστατικό που προκάλεσε την προσοχή των υπευθύνων των ερευνών.

Ένα μέλος του προσωπικού που είχε βουτήξει μέσα στο ενυδρείο για να κάνει κάποια εργασία αναδύθηκε ρωτώντας τους συναδέλφους του γιατί του ζήτησαν να βγει έξω. Οι συνάδελφοί του τον ενημέρωσαν ότι κανείς δεν είχε πει το παραμικρό. Εκείνος επέμεινε ότι όσο βρισκόταν μέσα στο νερό άκουσε και μάλιστα αρκετές φορές τη λέξη «έξω». Οι ερευνητές αποφάσισαν να οργανώσουν μια έρευνα για να διαπιστώσουν τι είχε συμβεί.

Τοποθέτησαν υδρόφωνα μέσα στο νερό αλλά και μικρόφωνα στην επιφάνειά του. Διαπιστώθηκε ότι ο NOC είχε αρχίσει να παράγει «περίεργους» ήχους και πιστώθηκε το περιστατικό με τον δύτη. Παρόλα αυτά η μελέτη των ηχογραφήσεων το επόμενο διάστημα και μέχρι τον θάνατο του NOC το 2007 δεν οδήγησαν σε οριστικό συμπέρασμα για το είδος των ήχων που παρήγε η φάλαινα.

Η ανακάλυψη

Ομάδα ειδικών του Ιδρύματος αποφάσισε να ασχοληθεί και πάλι με αυτές τις ηχογραφήσεις και να τις αναλύσει εκ νέου με νέα υπερσύγχρονα τεχνικά μέσα. Οι ερευνητές συνέκριναν τους ήχους του NOC με εκείνους που παράγει ο άνθρωπος. Συνέκριναν τους ήχους της φάλαινας με μοτίβα της ανθρώπινης ομιλίας καθώς και την αρμονία των λέξεων. Η ανάλυση και η σύγκριση αποκάλυψε μια καταπληκτική ομοιότητα ανάμεσα στους ήχους του NOC και την ανθρώπινη ομιλία. Οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι αφού οι φάλαινες παράγουν ήχους μέσω φυσαλίδων που βγάζουν από τη μύτη τους και όχι από τον λάρυγγα όπως ο άνθρωπος.

Δείτε ένα βίντεο με μια από τις ηχογραφήσεις του NOC στην οποία προσπαθεί να... μιλήσει

«Οι παρατηρήσεις μας δείχνουν ότι ο NOC κατάφερε να τροποποιήσει τους φωνητικούς του μηχανισμούς έτσι ώστε να παράγει ήχους που να μοιάζουν με εκείνους που παράγει ο άνθρωπος. Αυτή η προσπάθεια είναι προφανές ότι έγινε με κίνητρο της επικοινωνία της φάλαινας με τους ανθρώπους» αναφέρει ο Σαμ Ριντγουέι, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Current Biology».

«Άβυσσος» το Γκραν Κάνυον του Άρη, Valles Marineris: The Grandest Canyon of All

Μια από τις νέες εικόνες του Valles Marineris οι οποίες αποκαλύπτουν το εντυπωσιακό του μέγεθος. A digital terrain model of a portion of Mars’ Valles Marineris, the largest canyon in the Solar System. Credit: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες υψηλής ανάλυσης και έγχρωμες εικόνες του Valles Marineris, του μεγαλύτερου φαραγγιού του Άρη που πιθανότατα είναι το μεγαλύτερο φαράγγι του ηλιακού μας συστήματος. Οι νέες παρατηρήσεις του Valles Marineris δείχνουν ότι είναι πολύ βαθύτερο από όσο πιστεύαμε. 

«Ταξιδέψτε» στο Valles Marineris μέσα από μια εντυπωσιακή προσομοίωση

Με βάση προηγούμενες παρατηρήσεις οι ειδικοί είχαν υπολογίσει αρχικά ότι το Valles Marineris έχει μήκος 3.000 χλμ., πλάτος 200 χλμ. και βάθος 7 χλμ. Λίγο αργότερα οι μετρήσεις αναθεωρήθηκαν και οι ειδικοί έκαναν λόγο για μήκος 4.000 χλμ. και βάθος 8 χλμ.

Οι νέες παρατηρήσεις που έκανε ο δορυφόρος Mars Express της ESA δείχνουν ότι το μήκος και πλάτος του φαραγγιού είναι αυτά που έχουν υπολογιστεί μέχρι τώρα αλλά το βάθος του είναι ακόμη μεγαλύτερο αφού σε κάποια σημεία του φτάνει τα δέκα χλμ! Συγκριτικά, το Γκραντ Κάνυον στην Αριζόνα έχει μήκος 446 χλμ., 29 χλμ. πλάτος, και το μέγιστο βάθος του φτάνει στα 1800 μέτρα.