Αλέξης Ακριθάκης, Η νύχτα του Πολυτεχνείου

 

Γράφει ο καλλιτέχνης για τη σύλληψη του τη βραδιά του Πολυτεχνείου: «Στην ομάδα αστυφυλάκων που με παραδώσανε για τη μεταφορά, συναντώ παιδικό φίλο (αστυφύλακα). Μαζί παίζαμε μπάλα με την παραγεμισμένη κάλτσα, αν σας λέει τίποτα αυτό, και μέχρι πριν λίγες μέρες από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με θαύμαζε. Η συμπεριφορά του -δε θέλω τώρα να εξιστορήσω με λεπτομέρειες- ήτανε πρώτα μια χοντρή ροχάλα στα μούτρα, συνοδευόμενη με το ίδιο υβρεολόγιο που περίμενε όλους μας, και με δυο φάπες που με βρήκανε στον ώμο. Βέβαια στην Ασφάλεια οι χριστοπαναγίες ήτανε πολύ περισσότερες από τις εικόνες που υπήρχαν κρεμασμένες στους τοίχους». Αλέξης Ακριθάκης, «La Grece originale» (1967, τέμπερα και μελάνι σε χαρτί) Συλλογή Ακριθάκη. Πηγή φωτ.: Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου.

"Τη νύχτα του Πολυτεχνείου, μαζί με χιλιάδες νέα παιδιά συνελήφθην κι εγώ. Για τις αγριότητες της Χούντας μιλήσανε πολλοί. Το συγκεκριμένο γεγονός είναι το εξής.

 

 

 

Αυτό με αγρίεψε περισσότερο από τις φάπες και τους εξευτελισμούς. Είχα συλληφθεί απ' την ΚΥΠ. Μετά από τις διατυπώσεις έπρεπε να με παραπέμψουνε στη Γενική Ασφάλεια.

Στην ομάδα αστυφυλάκων που με παραδώσανε για τη μεταφορά, συναντώ παιδικό φίλο (αστυφύλακα). Μαζί παίζαμε μπάλα με την παραγεμισμένη κάλτσα, αν σας λέει τίποτα αυτό, και μέχρι πριν λίγες μέρες από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με θαύμαζε.

Η συμπεριφορά του -δε θέλω τώρα να εξιστορήσω με λεπτομέρειες- ήτανε πρώτα μια χοντρή ροχάλα στα μούτρα, συνοδευόμενη με το ίδιο υβρεολόγιο που περίμενε όλους μας, και με δυο φάπες που με βρήκανε στον ώμο. Βέβαια στην Ασφάλεια οι χριστοπαναγίες ήτανε πολύ περισσότερες από τις εικόνες που υπήρχαν κρεμασμένες στους τοίχους.

Κι εμείς, οι άθεοι κομμουνιστές (όπως μας φώναζαν) πού πιστεύαμε; Εδώ ακριβώς βλέπω την ηθική δήλωση του κράτους. Στην Ελλάδα πάντα οι παλιές φιλίες κρατιόντουσαν, ακόμη και στη γερμανική κατοχή, όπως και στον εμφύλιο, αν και απ' εκεί αρχίζει η χοντρή ρουφιανιά..."

Αυτοβιογραφικό κείμενο του Αλέξη Ακριθάκη, δημοσιευμένο στον κατάλογο της αναδρομικής έκθεσης του που έγινε το 1997 στην Εθνική Πινακοθήκη.

H μουσική του... μυαλού. Brain Waves Transformed into Music

CREDIT: Shutter / VLADGRIN

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι ήχους παράγει ο εγκέφαλος όταν σκέφτεται; Ερευνητές στην Κίνα βρήκαν έναν τρόπο να «μεταφράσουν» τα εγκεφαλικά κύματα σε μουσική.

Η «μετάφραση» 

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ηλεκτρονικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στην πόλη Τσενγκντού επεξεργάστηκαν δεδομένα από ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα - επικεντρώθηκαν σε μετρήσεις της ροής του αίματος στον εγκέφαλο και στα ηλεκτρικά σήματα που παράγει ο εγκέφαλος.

Χρησιμοποιώντας εξειδικευμένο λογισμικό οι επιστήμονες μετέτρεψαν αυτά τα ηλεκτρικά σήματα σε μουσικές νότες. Το πλάτος και το ύψος του κάθε κύματος καθόριζε κάθε φορά τον τόνο της κάθε νότας ενώ το μήκος του κάθε κύματος καθόριζε τη διάρκεια της κάθε νότας.

Στη συνέχεια οι ερευνητές προσέθεσαν στο «μείγμα» των δεδομένων τους και δεδομένα που προέκυψαν από τη διεξαγωγή λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) στους εθελοντές - με τη συγκεκριμένη εξέταση καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο τα επίπεδα του οξυγόνου στον εγκέφαλο.

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένας ήχος που μοιάζει περισσότερο με μουσική σύνθεση παρά με έναν ήχο που παραπέμπει σε ιατρικό όργανο. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS ONE».

Ακούστε τους ήχους που παράγει ο εγκέφαλος όπως κατεγράφησαν μέσω της μεθόδου των Κινέζων ερευνητών:

«Διχασμένο» σωματίδιο εναντίον Υπερσυμμετρίας. Supersymmetry theory running out of hiding places

Οπτικοποίηση της διάσπασης ενός Β-κουάρκ σε δυο μιόνια (οι δυο μωβ γραμμές) στο πείραμα LHCb του CERN Πηγή LHCb Team ©CERN

Rare observation: A beam of protons enters the LHCb detector on the left, creating a B0s particle, which decays into two muons (purple tracks crossing the whole detector)

Μια από τις πιο σπάνιες «μεταμορφώσεις» στον κόσμο των σωματιδίων εθεάθη για πρώτη φορά «live» στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN και ανάβει φωτιές ποικιλοτρόπως στον κόσμο της Σωματιδιακής Φυσικής και όχι μόνο. Η πρωτοφανής στα ανθρώπινα μάτια διάσπαση ενός μεσονίου Bs σε ένα μιόνιο και ένα αντιμιόνιο προσφέρει μια «γερή» επιβεβαίωση στο Καθιερωμένο Πρότυπο. Ταυτοχρόνως όμως καταφέρει ένα ακόμη πλήγμα στην Υπερσυμμετρία, τη «σούπερ» θεωρία που έχει προταθεί για τη συμπλήρωση των κενών του Καθιερωμένου Προτύπου αλλά ακόμη δεν έχει βρει την απόδειξή της.

«Ναι» στο Καθιερωμένο Πρότυπο

The Standard Model

Η επιβεβαίωση για το Καθιερωμένο Πρότυπο ήρθε από το γεγονός ότι οι επιστήμονες του πειράματος LHCb ή beauty, οι οποίοι και «είδαν» το μεσόνιο Bs να διασπάται σε ένα ζεύγος μιονίων, ανακοίνωσαν ότι, σύμφωνα με τις ως τώρα μετρήσεις τους η διάσπαση του είδους είναι εξαιρετικά σπάνια, ακριβώς όπως προβλέπει ο θεμελιώδης «νόμος» της Σωματιδιακής Φυσικής. Η «σπανιότητα» αυτή έρχεται όμως σε σύγκρουση με πολλά από τα μοντέλα που φιλοξενούνται στην ομπρέλα SUSY (όπως αποκαλείται χαϊδευτικά η Υπερσυμμετρία από τη σύντμηση του αγγλικού «Supersymmetry») και τα οποία υποστηρίζουν ότι η εν λόγω διάσπαση είναι πολύ πιο συχνή.

Ένα μεσόνιο Β διασπάται σε δύο μιόνια: ένα σπάνιο γεγονός που υπονομεύει τη θεωρία της υπερσυμμετρίας. A Bs Meson decays into two muons: a rare event that undermines a front-running theory

Συγκεκριμένα οι υπεύθυνοι του πειράματος beauty, οι οποίοι έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο Συμπόσιο Φυσικής του Επιταχυντή Αδρονίων που διεξάγεται στο Κιότο της Ιαπωνίας, υπολόγισαν ότι η συχνότητα του συγκεκριμένου είδους διάσπασης είναι μια ανά 300 εκατομμύρια μεσόνια Bs, τιμή η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην πρόβλεψη του Καθιερωμένου Προτύπου αλλά είναι πολύ μικρότερη από εκείνες των υπερσυμμετρικών μοντέλων. «Η μέτρηση αυτή οπωσδήποτε περιορίζει ακόμη περισσότερο τον χώρο των παραμέτρων της SUSY» δήλωσε ο Γιοχάνες Αλμπρεχτ του LHCb. «Δυστυχώς όμως κανείς δεν μπορεί ακόμη να την αποκλείσει εντελώς».

Το τέλος της Υπερσυμμετρίας;

Το «δυστυχώς» της δήλωσης του φυσικού του CERN σηκώνει ωστόσο πολλή συζήτηση. Η Υπερσυμμετρία, η οποία «φιλοξενεί» πολλές θεωρίες και στηρίζεται στην υπόθεση ότι κάθε γνωστό σωματίδιο έχει ένα λίγο μεγαλύτερης μάζας «υπερσυμμετρικό» αντίστοιχο το οποίο ενδεχομένως δεν αλληλεπιδρά με την «κανονική» ύλη, είναι βεβαίως αμφιλεγόμενη. Από την άλλη πλευρά όμως προσφέρει «ωραίες» λύσεις που μπορούν να καλύψουν τα – αρκετά – κενά που υπάρχουν στο Καθιερωμένο Πρότυπο και να εξηγήσουν διάφορα μυστήρια του Σύμπαντος, όπως η σκοτεινή ύλη.

Supersymmetry predicts heavy versions of all the particles we know about - "super particles".

Αν και βολική, η «υπερθεωρία» δεν έχει βρει ωστόσο ακόμη την απόδειξή της. Κανένα υπερσυμμετρικό σωματίδιο δεν έχει εντοπισθεί ως τώρα, παρά το γεγονός ότι διάφορα πειράματα έχουν αφιερωθεί σε αυτόν τον σκοπό, ειδικά στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων. Καθώς οι απογοητεύσεις από τις άκαρπες αναζητήσεις διαδέχονταν η μια την άλλη, πολλοί θεωρητικοί έχουν αρχίσει να μιλούν εδώ και αρκετό καιρό για το τέλος της. Αρκετοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι αν δεν έχουμε κάποια υπερσυμμετρική «εμφάνιση» στον LHC ως το τέλος του 2012 η SUSY θα πρέπει να κηρυχθεί επισήμως νεκρή.

Research: The LHC, which went into operation at the research centre near Geneva in early 2010, collides particles at near-light speeds to recreate the primeval disorder that followed the Big Bang some 13.7billion years ago

Ορισμένοι θεωρούν ότι τα τελευταία αποτελέσματα του LHCb για τη διάσπαση των μεσονίων ετοιμάζουν την… ταφόπλακα. Άλλοι όμως διαφωνούν, αντιτείνοντας ότι το πεδίο της Υπερσυμμετρίας είναι τόσο ευρύ ώστε να αντέχει τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τις νέες μετρήσεις.  «Πρόκειται για ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ και με αυτό ο κόσμος φαίνεται να μοιάζει περισσότερο σύμφωνος με το Καθιερωμένο Πρότυπο» δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Ολιβερ Μπουχμύλερ του CMS, ενός από τα μεγάλα «γενικά» πειράματα του LHC. «Αυτό στηρίζει τη SUSY, γιατί αυτή είναι η μόνη θεωρία που μπορεί να περιλάβει το Καθιερωμένο Πρότυπο σε μια ευρύτερη έννοια της Νέας Φυσικής».

To γονίδιο της αθανασίας. Longevity gene makes Hydra immortal and humans grow older

Fountain of Eternal Life in Cleveland, Ohio. It symbolizes "Man rising above death, reaching upward to God and toward Peace”.

Γιατί γερνάμε; Γιατί πεθαίνουμε; Υπάρχει ζωή με αιώνια νιότη; Επί αιώνες η επιστήμη… λατρεύει να αναζητεί τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Τώρα ερευνητές από τη Γερμανία έθεσαν στο μικροσκόπιό τους ένα από τα πιο τυπικά υδρόζωα που έχει μορφή πολύποδα, την ύδρα (Hydra) η οποία είναι αθάνατη, προκειμένου να βρουν κάποιες απαντήσεις στο προαιώνιο ζήτημα της γήρανσης και του θανάτου. Και στην αναζήτησή τους ανακάλυψαν μια αναπάντεχη σύνδεση αυτού του πολύποδα των γλυκών νερών με τη γήρανση των ανθρώπων – ο συνδετικός κρίκος φαίνεται ότι είναι ένα γονίδιο, το FoxO.

O πολύποδας που έχει κατακτήσει την αθανασία

Η μελέτη η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Κιέλου και του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου Σλέσβιχ-Χολστάιν. Επικεντρώνεται στην ύδρα, αυτόν τον μικροσκοπικό πολύποδα των γλυκών νερών ο οποίος δεν δείχνει κανένα σημάδι γήρανσης και έχει έτσι κατακτήσει εν δυνάμει την αθανασία.

Ο πολύποδας Hydra των γλυκών νερών που έχει κατακτήσει την αθανασία.

Υπάρχει μια σχεδόν απλή εξήγηση για αυτό το φαινόμενο: τα συγκεκριμένα υδρόζωα αναπαράγονται αποκλειστικώς μέσω του σχηματισμού εκβλαστήσεων και όχι μέσω ζευγαρώματος. Μια προϋπόθεση για αυτού του είδους την αναπαραγωγή που αφορά υπό φυσιολογικές συνθήκες μόνο τους φυτικούς οργανισμούς είναι ότι ο κάθε πολύποδας πρέπει να περιέχει βλαστικά κύτταρα ικανά για συνεχή πολλαπλασιασμό. Χωρίς αυτά τα βλαστικά κύτταρα τα ζώα δεν μπορούν πλέον να αναπαραχθούν. Χάρη στην αθανασία της η ύδρα έχει αποτελέσει, όπως είναι επόμενο, το αντικείμενο πολλών μελετών σχετικά με τη διαδικασία γήρανσης.

Τα βλαστικά κύτταρα «κλειδί» της ανθρώπινης γήρανσης

Ο άνθρωπος πάλι δεν έχει αυτήν την αστείρευτη ικανότητα της ύδρας να διαθέτει για πάντα βλαστικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται στο διηνεκές. Σταδιακά, καθώς γερνά,  τα βλαστικά κύτταρά του χάνουν την ικανότητα μετατροπής τους σε νέα κύτταρα διαφορετικών ιστών. Τελικώς οι γηράσκοντες ιστοί του δεν μπορούν να αναγεννηθούν πλέον, φθείρονται και πεθαίνουν. Εάν λοιπόν ήταν δυνατόν να γίνει παρέμβαση σε αυτή τη διαδικασία της ανθρώπινης γήρανσης, ο άνθρωπος θα βίωνε τη νιότη και τα όσα καλά αυτή συνεπάγεται για τον οργανισμό. Η μελέτη σε ιστούς όπως αυτοί της ύδρας, ενός ζώου γεμάτου ενεργά βλαστικά κύτταρα καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του, μπορεί λοιπόν να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη γήρανση των βλαστικών κυττάρων.

«Μείναμε έκπληκτοι καθώς στην αναζήτησή μας για το γονίδιο που χαρίζει στην ύδρα την αθανασία της καταλήξαμε στο αποκαλούμενο γονίδιο FoxO» ανέφερε η Αννα-Μαρί Μπεμ, διδακτορική φοιτήτρια και πρώτη συγγραφέας της νέας μελέτης. Το γονίδιο FoxO υπάρχει σε όλα τα ζώα και στους ανθρώπους και είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν ήταν γνωστό γιατί τα ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα μειώνονται σε αριθμό με την πάροδο του χρόνου και γίνονται μη ενεργά – οι ειδικοί δεν είχαν καταλήξει στους βιοχημικούς μηχανισμούς που βρίσκονταν πίσω από αυτή τη διαδικασία γήρανσης ενώ δεν γνώριζαν επίσης αν το συγκεκριμένο γονίδιο παίζει ρόλο στη γήρανση.

Ο ρόλος του γονιδίου FoxO

Προκειμένου να εντοπίσει το γονίδιο η ερευνητική ομάδα απομόνωσε τα βλαστικά κύτταρα της ύδρας και στη συνέχεια «σάρωσε» όλα τους τα γονίδια. Μετά τον εντοπισμό του γονιδίου οι επιστήμονες διερεύνησαν τη δράση του σε διαφορετικούς γενετικώς τροποποιημένους πολύποδες: σε ύδρες με ενεργό FoxO, με μη ενεργό FoxO αλλά και με FoxO που είχε «ενισχυμένη» δράση.

Μια γενετική αλληλουχία εισάγεται σε έμβρυο ύδρας. A gene sequence is injected into an embryo of Hydra. Credit: CAU/Winters

Τα πειράματα αυτά έδειξαν ότι τα ζώα που δεν έφεραν ενεργή εκδοχή του γονιδίου διέθεταν σημαντικά λιγότερα βλαστικά κύτταρα ενώ παράλληλα παρουσίαζαν και σημαντικές αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημά τους, όπως αυτές που εμφανίζονται στα ηλικιωμένα άτομα.

«Η ερευνητική ομάδα μας έδειξε για πρώτη φορά ότι υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ του γονιδίου FoxO και της γήρανσης» ανέφερε ο Τόμας Μπος από το Ζωολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Κιέλου που ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και προσέθεσε: «Το FoxO έχει φανεί να είναι ιδιαιτέρως ενεργό στα άτομα που ζουν περισσότερο από 100 χρόνια. Για τον λόγο αυτό πιστεύουμε ότι το συγκεκριμένο γονίδιο παίζει ρόλο στη γήρανση όχι μόνο του πολύποδα που μελετήσαμε αλλά και των ανθρώπων».

Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η υπόθεση αυτή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο, αφού για μια τέτοια μελέτη θα απαιτείτο γενετική παρέμβαση στους ανθρώπους. Ο Μπος υποστηρίζει σε κάθε περίπτωση ότι τα νέα ευρήματα αποτελούν ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση σχετικά με το πώς γερνούν οι άνθρωποι. Το επόμενο βήμα για τους ερευνητές τώρα είναι το να εντοπίσουν πώς ακριβώς λειτουργεί αυτό το γονίδιο της μακροζωίας καθώς και το πώς περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν τη λειτουργία του.

«Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον»

Λουκάς Βενετούλιας, Οι Ανώτατοι, π. 1970.

Άρχισαν να κλονίζονται τα θεμέλια.

Ένας βραχνός λοχίας μας γκρεμίζει στη Νύχτα

με σιδερένιους λοστούς. Ανοιξιάτικα όνειρα

τουφεκίζονται στον αυλόγυρο του Πολυτεχνείου.

Ο στρατοπεδάρχης καπνίζει νευρικά το τσιμπούκι του

καθαρίζει την υγρασία στα τζάμια

και μετράει τους σκοτωμένους απ' το παράθυρο.

Ύστερα σηκώνεται πλένει τα χέρια του

ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στον καθρέφτη

λέει ένα σκληρό «αυτός είμαι»

και ξαπλώνει στο κρεβάτι να κοιμηθεί.

Μα πριν αδειάσει το γυάλινο μάτι του στο ποτήρι

σηκώνει με αργές κινήσεις το τηλέφωνο

και καλεί το Επιτελείο: «Στρατηγέ μου,

η εκστρατεία εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας

Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον

Καληνύχτα σας».

Στέλιος Γεράνης

Πρώτη δημοσίευση στον τόμο Αντιφασιστικά '67-'74 του Κ. Βαλέτα, εκδ. Γραμμή, 1984.