Βαυβώ, το μυθικό αιδοίο. Baubo, la vulve mythique

Βαυβώ= Ρίζα βαυ-βαΰζω-βαυβώ. Θηλυκή γονιμική θεότητα που το όνομα της σημαίνει «γυναικείο αιδοίο» και βαυβών (ο) το ανδρικό γεννητικό όργανο, γενικώς δηλαδή τα απόκρυφα μέρη. Από εκεί προέρχεται και ή αιδώς, αλλά και το επίθετο αιδοίος που σημαίνει σεβαστός, γένος θεών αιδοίον λέει ο Ησίοδος. Αποδίδεται και ως προσωνύμιο της Εκάτης. Κατά άλλη εκδοχή, σημαίνει αποκοιμίζω, αποκοιμώμαι (βαυβάω). Για τα ανδρικά και γυναικεία γεννητικά όργανα παραδίδεται και η λέξη κύων. Baubo, hellenistic small terracotta, Berlin.

Βρισκόμαστε στο Ράριον Πεδίον, κάπου μεταξύ Αθήνας και Ελευσίνας. Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία η θεά Δήμητρα έφθασε στην Ελευσίνα ψάχνοντας να βρει την κόρη της.

Εκεί, η Δήμητρα συνάντησε τους εξής πέντε (5) ανθρώπους, που ξεπετάχτηκαν μέσα από τη γη:

Βαυβώ αυνανιζόμενη από την Αίγυπτο. Πτολεμαϊκής εποχής. Μουσείο Κοπεγχάγης.

Τη γυναίκα Βαυβώ, τον άντρα Δυσαυλή και τους γιους Τριπτόλεμο, Εύμολπο και Ευβουλέα. 

Βαυβώ σε κίνηση ανασύρματος από την ακρόπολη της Γέλας, Σικελία, 450 π.Χ.  

Το όνομα Βαυβώ σημαίνει "μήτρα" (Ο βουβώνας είναι ο μεταξύ των μηρών τόπος, δηλ. η βουβωνική χώρα).

Καμιά φορά, τα πριαπικά πουλάκια, κρυφογελώντας περιπαικτικά, με λένε και Βαυβάρα, δηλαδή μεγάλη Βαυβώ! Αλλά δεν μασάω. Εγώ είμαι πιο …πώς να το πω; Ιερουργημένη ερωτικά; Ναι. Έτσι είμαι. Με αποκαλούν και Ιάμβη νομίζω, επειδή έχω οργασμικό έμμετρο ρυθμό, και όχι γιατι αισχρολογώ αθυρόστομα, όπως λένε οι κακές γλώσσες! Ο ερωτισμός μου είναι αρχέγονος και μυστηριακός, ιερός, έξω από κοινωνικές συμβάσεις και νόρμες, χάνεται στα ερέβη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, στις απαρχές του γήινου χρόνου! Γι’ αυτό με ζηλεύει η Αφροδίτη Περιβασώ και ανοίγει κι αυτή τα πόδια της, περιμένοντας ίσως να της χαρίσει ηδονή ο Διόνυσος Χοιροψάλας ή κατά κόσμον Αιδοιομαλάκτης. Όμορφα οδηγώ τους καρναβαλιστές μου στις γιορτές για τους ΚατωΚοσμίτες και ειδικά στα Θεσμοφόρια χαίρομαι όταν θυσιάζουν γουρουνάκια για το ασκεπές πουλάκι μου. Άλλωστε, τόσο πόνο τραβάω κάθε φορά για να το αποτριχώσω, να είναι απαλό, λευκό και μυρωδάτο! Εε, να μην επιδείξω την πεδιάδα μου μετά; Αν δεν την προσκυνήσουν, αν δεν την λατρέψουν, πώς θα καρπίσει; Και για σκεφτείτε το λίγο…όταν καρπίζω και βγαίνει ο καρπός μου…εκείνη τη στιγμή…εκείνη τη στιγμή ακριβώς και όχι άλλη… γίνομαι φαλλός. Αιδοίο και φαλλός ταυτόχρονα! Πρίαπε, σε ρούμπωσα! Βαυβώ υστερορωμαϊκής εποχής. Βρισκόταν στο Βερολίνο και σήμερα έχει χαθεί.

Η Βαυβώ λοιπόν, είναι αυτή που παρηγόρησε τη Δήμητρα και να ο τρόπος:

Mε λένε Βαυβώ και σας δείχνω το πουλάκι μου. Άλλωστε, το όνομά μου αυτό σημαίνει. Και επειδή ξέρω ότι σε όλους αρέσουν τα γυναικεία πουλάκια (εκτός από τους αρρενολάτρεις και τους ανέραστους), σηκώνω συχνά το χιτώνα μου, κάνω δηλαδή "ανάσυρμα". Το έκανα για πρώτη φορά στη Δήμητρα, όταν είχε χάσει την Περσεφόνη στον Κάτω Κόσμο, για να την δω να χαμογελάει. Από τότε, το ανάσυρμα είναι σύνηθες στα Ελευσίνια μυστήρια. Είναι χαριτωμένη κίνηση...δεν είναι; Άλλωστε, το άτριχο κεφάλι μου, εγώ το έχω στο πουλάκι μου, το μύσχο μου! Χιχιχιχ! Ανώμαλα μυαλά που είστε!!! Όλο αυτό δείχνει μια οιονεί ιερότητα, όχι σκέτη λαγνεία. Λαγνεία δείχνουν τα πριαπικά ανδρικά πουλάκια και οι όλισβοι. Όχι εγώ με τον ανασηκωμένο χιτώνα για να φαίνεται το γλυκό μου…τράκι μου! Πήλινο ειδώλιο Βαυβούς από τη Σάμο. 3ος αι. π.Χ.

Κάθισε απέναντι από τη θεά με ανοιχτά πόδια. Σήκωσε ψηλά το φόρεμά της και της έδειξε το άσχημο σώμα της. Τότε είναι, που φανερώνεται το παιδί Ίακχος, το οποίο γελούσε μέσα από την μήτρα της. Με το όνομα Ίακχος χαρακτηριζόταν το θεϊκό παιδί των Ελευσινίων Μυστηρίων και λέγεται, πως ήταν το παιδί της Περσεφόνης, που έπρεπε την έλευσή του να αναγγείλει ο τελετουργός ιερέας των μυστηρίων.

Εγώ είμαι λίγο ναζιάρα, μεσμερικό θηλυκό! Βέβαια, για να λέμε και την αλήθεια καμιά φορά, όταν αποκαλύπτεις το πουλάκι σου σε κοινή θέα…εε κάτι νιώθεις…κάτι αναπηδά μέσα σου, κάτι και στο θεατή! Ας το πούμε υποβόσκοντα ερωτισμό. Και όταν αυτός ξεπηδά αλέγκρα ως αστείο στο όνομα της γιορτής, εε… τότε δεν ενοχλείται κανείς, ούτε σε κατηγορεί για γουρουνίτσα και συ βλέπεις και άλλα πουλάκια, μαθαίνεις πώς είναι και νιώθεις και ωραία! Άλλωστε, το χιούμορ και τα αστεία δεν είναι πού απελευθερώνουν τον άνθρωπο να πει τα ανείπωτα, τα απαγορευμένα; Το πουλάκι μου γυμνούλι, προτεταμένο και αισχρές λέξεις να το ντύνουν διάφανα. Πήλινο ειδώλιο Βαυβούς με λύρα/άρπα  από την Πριήνη Μαγνησίας. A Greek terracotta Baubo of the face in torso type, holding a harp from Priene, Anatolia.

Ίσως λοιπόν, το άρρητο και το κρύφιο των τελουμένων Ελευσινίων Μυστηρίων ήταν και είναι, το τι είδε ακριβώς, στη γυμνή μήτρα της Βαβούς η θεά Δήμητρα. Με την επίδραση των Ορφικών η Βαυβώ αντικαθιστά την Ιάμβη που είναι η προσωποποίηση του κωμικού στοιχείου στα Ελευσίνια μυστήρια και αλλάζει τον σοβαρό και μελαγχολικό χαρακτήρα που είχαν μέχρι τότε.

A sandstone sculpture of Lajja Gauri or Aditi, also called uttānapad ("she who crouches with legs spread"), c. 650 CE (Badami Museum, India).

Βαυβώ από το Gilat του Ισραήλ σε τερακότα 4000 π.Χ. From Gilat in Israel a charming painted terra-cotta figurine thought to be 4,000 years old.

Από Σουδάν Θεά –νάνος Bes με καπέλο από φτερά στρουθοκαμήλου. From ancient Sudan a recently-discovered statuette of the Kushite dwarf-goddess Bes with a crown of ostrich feathers.

Η Θεά της γονιμότητας από την Αίγυπτο, Χαθόρ. From Egypt the fertility/cow goddess Hathor.

Όμως εκτός από τον χώρο που μπορούσε να έχει επίδραση ο Ελληνισμός αντίστοιχα ειδώλια υπάρχουν και σε άλλους πολιτισμούς και πιθανόν να προέρχονται από την Αίγυπτο και να πέρασαν στην Ευρώπη από τους Μαυριτανούς.

A 12th century sheela na gig on the church at Kilpeck, Herefordshire, England.

Η κελτική μεσαιωνική Sheela na Gig.

Είναι χαρακτηριστικά τα αντίστοιχα αγαλματάκια Sheela na Gig που υπάρχουν σε εκκλησίες της Ιρλανδίας.

Βαυβώ με το κεφάλι στη θέση της λεκάνης.

Ρωμαϊκό πήλινο ειδώλιο Βαυβούς που χαϊδεύεται από το Agen (Gers) της Γαλλίας. Παρόμοια μπορεί να έχουν πουληθεί στην Ρωμαϊκή Αγγλία. In the Museum of Agen (Lot-et-Garonne): a small, clay, Roman-period torso so similar to the figure above that large numbers are likely to have been manufactured (like modern figurine-ornaments) and provided local models for Romanesque exhibitionist figures. They would also have been sold in Roman Britain.

A Modern Interpretation of Ancient Statues of the Goddess Baubo.

Έχουν γίνει πειράματα ότι αυτά τα αγαλματάκια ερεθίζουν σεξουαλικά τις γυναίκες, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων τους εξάπτουν την περιέργεια. Επίσης το χιούμορ θεωρείται ότι μπορεί να χρησιμεύσει ως διαβατήριο για το άσεμνο.

Οι περισσότεροι φιλόλογοι συνδέουν το όνομα Βαυβώ με τον Βαυβώνα που σημαίνει όλισβος. Ο όλισβος ήταν ένα δερμάτινο πέος για χρήσιν των γυναικών.

Ο Ζωρζ Ντεβερέ συσχετίζει το Βαυβώ με τον Βαυβώνα /όλισβο με αυτό που αποκαλείται «αντιθετική έννοια των βασικών λέξεων».

Φέρνει δε μεταξύ άλλων το παράδειγμα της λέξης «κτεις» της οποίας η πρώτη έννοια ήταν κτένα. Σημαίνει όμως επίσης τόσο τα κυρτά ανδρικά όργανα όσο και το κοίλο φύλο της γυναίκας.

Έργο του Magritte εμπνευσμένο από τις Βαυβώ.

Αναφέρει δε ένα άλλο παράδειγμα υπονοούμενης φαλλοποίησης του αιδοίου από τον Αριστοφάνη. Λέει επί λέξει. Στην Ειρήνη ο Αριστοφάνης αποκαλεί το όργανο της γυναίκας «σύκον». Και όχι μόνο το σύκο μοιάζει με πρωκτό, αλλά και ο φαλλός του Διόνυσου, που άλλοτε είχε επιδειχθεί στους Δελφούς, ήταν από ξύλο συκιάς...

Πρόκειται για ένα έργο βαθιάς λογιοσύνης και τολμηρού επιστημονικού προβληματισμού πάνω στη σημασία, τους συμβολισμούς και τη μυθολογία του γυναικείου γεννητικού οργάνου. 

Μια συνωμοσία σιωπής έχει εξαλείψει κάθε τελετουργικό, συμβολικό και μυθικό στοιχείο από ό,τι πιο θηλυκό ενυπάρχει στο φύλο της γυναίκας. Ο Ζωρζ Ντεβερέ με τη διττή του προσέγγιση, μυθολογική και ψυχαναλυτική, ανευρίσκει την αρχέγονη εκείνη ουσία της θηλυκότητας που κατόρθωσε να επιζήσει της συνωμοσίας αυτής.

Μιχάλης Καλλιμόπουλος, Βαυβώ, 2017, Giluform, 91 x 44 x 34 εκ.

Αναπτύσσοντας όλες τις διαπλοκές του ελληνικού μύθου της Βαυβούς που επιδεικνύει το αιδοίο της, αντικρούει ορισμένες πλευρές του σύγχρονου φεμινισμού, προτείνει νέες υποθέσεις και καταδεικνύει ότι το ανδρικό μόριο και ο γυναικείος κόλπος είναι εναλλάξιμοι στα όνειρα, στις φαντασιώσεις και, τέλος, στο βίωμα των εραστών.

Πηγές: http://atheofobos2.blogspot.gr/2007/01/blog-post_05.html -      http://anaskafi.blogspot.com/2016/12/h.html

Φαντασμαγορική απεικόνιση της Αίτνας, The psychedelic satellite image of Mount Etna erupting that shows molten lava and a massive plume of smoke from space

Τα «σημάδια» από την έκρηξη της Αίτνας όπως τα συνέλαβε το Advanced Land Imager της NASA. NASA's Advanced Land Imager satellite captured Mount Etna on February 19 at 9:59am Central European Time, about 3 hours after the end of the first eruption. The false-color image combines shortwave infrared, near-infrared, and green light in the red, green, and blue channels of an RGB picture, making it easier to differentiate between lava, snow, clouds and forest.

Μια εντυπωσιακή φωτογραφία από την πρόσφατη δραστηριότητα της Αίτνας έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Το ηφαίστειο, αφού «σιγόβραζε» επί δέκα μήνες, εξερράγη τελικά στις 19 Φεβρουαρίου. Την πρώτη έκρηξη ακολούθησαν άλλες δυο μέσα στις επόμενες 36 ώρες.

What it shows: Nasa tweaked the image colours to make it easier to distinguish between the various parts of the eruption and surrounding area.

Το Advanced Land Imager (ALI) του δορυφόρου Earth Observing-1 της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας «απαθανάτισε» το σκηνικό περίπου τρεις ώρες μετά το τέλος του πρώτου ηφαιστειακού παροξυσμού: όλα τα σημάδια του είναι ορατά στην εικόνα, η οποία χρησιμοποιεί «ψυχεδελικά», όπως τα χαρακτήρισαν ορισμένοι, χρώματα για να τα χαρτογραφήσει.

Lava flows down the flanks of Sicilian volcano Mount Etna as it erupted on Tuesday.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας, κάθε παροξυσμός της Αίτνας συνοδεύθηκε από εκπομπές λάβας, πυροκλαστικών υλικών, λαχάρ (ή λασπορευμάτων) και νέφους στάχτης.

The 'real' image of Mount Etna from space shows a far more bland version of events.

Τα χρώματα στη φωτογραφία της NASA δεν είναι φυσικά, αφού οι εικόνες συλλαμβάνονται από το ALI σε διάφορα μήκη κύματος του υπερύθρου, του εγγύς του υπερύθρου και του πράσινου φωτός.

Πέραν όμως του ότι προσφέρουν ένα εντυπωσιακό «καλλιτεχνικό» αποτέλεσμα απεικονίζουν με σαφήνεια την κατάσταση: η φρέσκια λάβα εμφανίζεται με φωτεινό κόκκινο, το χιόνι με γαλαζοπράσινο, τα νέφη από σταγονίδια νερού (και όχι από πάγο) με λευκό, τα δάση και η βλάστηση με πράσινο. Οι περιοχές με σκούρο γκρίζο αντιστοιχούν σε στερεοποιημένη λάβα ηλικίας 30 ως 350 ετών.

Ο Ντανταϊσμός και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. The First World War and Dada

Hannah Höch, Cut with the Kitchen Knife through the Last Weimar Beer-Belly Cultural Epoch in Germany, 1919-1920

Ο Ντανταϊσμός ή Νταντά (Dada) ήταν ένα καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στις εικαστικές τέχνες καθώς και στη λογοτεχνία (κυρίως στην ποίηση), το θέατρο και την γραφιστική.

The First World War, British and German Soldiers, Bernafay Woods, 1916.

Μεταξύ άλλων, το κίνημα ήταν και μια διαμαρτυρία ενάντια στη βαρβαρότητα του πολέμου και αυτού που οι Ντανταϊστές πίστευαν ότι ήταν μια καταπιεστική διανοητική αγκύλωση, τόσο στην τέχνη όσο και στην καθημερινότητα.

Hannah Höch, Dada Panorama, 1919

Ο Ντανταϊσμός χαρακτηρίζεται από εσκεμμένο παραλογισμό και απόρριψη των κυρίαρχων ιδανικών της τέχνης. Επηρέασε μεταγενέστερα κινήματα, συμπεριλαμβανομένου του σουρεαλισμού.

Ιστορία

Raoul Hausmann, The Spirit of the Age, collage construction, Berlin Dada, 1920

Είναι γενικά δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια το πού και πότε ξεκίνησε το κίνημα του Ντανταϊσμού. Χαρακτηριστικά, ο Ραούλ Χάουσμαν, αρχηγός του κινήματος στο Βερολίνο, επισημαίνει ότι είναι τόσο δύσκολο όσο ο προσδιορισμός της γενέτειρας του Ομήρου. Ο ίδιος ο Χάουσμαν θεωρούσε τον εαυτό του ιδρυτή του Ντανταϊσμού στα 1915.

Αντίθετα, ο Κλωντ Ριβιέρ, σε άρθρο του στο περιοδικό τέχνης Arts υποστήριξε πως ο γεννήτορας του Νταντά είναι ο Φράνσις Πικαμπιά περί τα 1913. Σύμφωνα με τον Άλφρεντ Μπαρ, πρώην διευθυντή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, το Νταντά ξεκίνησε το 1916 στη Νέα Υόρκη και στη Ζυρίχη.

Είναι γεγονός πως ντανταϊστικά έργα, ήδη από το 1915 έκαναν την εμφάνισή τους στη Ρωσία. Επιπλέον, τα μανιφέστα των Ιταλών φουτουριστών που δημοσιεύτηκαν το 1909 χαρακτηρίζονταν από πολλές ομοιότητες με τα αντίστοιχα του Νταντά, τα οποία εκδόθηκαν λίγα χρόνια αργότερα. Δεν είναι επίσης τυχαίο πως και ο Αντρέ Ζιντ χαρακτηρίζεται από αρκετούς ως ο πρώτος ντανταϊστής, ενώ στην ίδια κατηγορία εντάσσονται συχνά και ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ ή ο Αλφρέντ Ζαρύ και ο Μπρισέ.

Η ντανταϊστική ομάδα του Βερολίνου διέφερε σημαντικά από την αντίστοιχη της Ζυρίχης, με περισσότερο πολιτικό περιεχόμενο. Σημαντικό ρόλο στην διάδοση του ντανταϊσμού στο Βερολίνο διαδραμάτισε ο Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ, ο οποίος έφτασε εκεί στις αρχές του 1917.

Το Φεβρουάριο του 1918, πραγματοποίησε μία ομιλία για τον ντανταϊσμό, ασκώντας παράλληλα επιθετική κριτική απέναντι στην αφηρημένη τέχνη και τα ρεύματα του φουτουρισμού, του εξπρεσιονισμού και του κυβισμού.

 Theo van Doesburg, Poster Kleine Dadasoirée Haagsche

Τον επόμενο χρόνο εξέδωσε επίσης το δικό του μανιφέστο, με το οποίο αναγγελλόταν και επίσημα το ντανταϊστικό κίνημα στο Βερολίνο.

Hannah Höch, The Flirt, photocollage, Berlin Dada, 1926

Hans Arp, Random Collage, Zurich Dada Chance Collage, 1916

John Heartfield, And Yet, It Moves, photomontage, Berlin Dada

Εκτός από το έντονο πολιτικό στοιχείο, το Νταντά του Βερολίνου χαρακτηρίστηκε και από νέες τεχνικές ανακαλύψεις στη ζωγραφική και τη λογοτεχνία, με σημαντικότερες αυτές του φωτομοντάζ από τους Γκεόργκ Γκρος και Τζον Χάρτφηλντ, και του αποκαλούμενου ηχητικού ποιήματος. Την κορύφωση των ντανταϊστικών εκδηλώσεων στο Βερολίνο αποτέλεσε η πρώτη Διεθνής Γιορτή Νταντά, το 1920, όπου έλαβαν μέρος όλα τα μέλη του τοπικού κινήματος.

Kurt Schwitters, Painting for Noble Ladies, painting and collage, 1919

Kurt Schwitters, Merzbau, (destroyed), begun 1923

Kurt Schwitters, Merz Pictures 32 A. The Cherry Picture, 1921

Επί γερμανικού εδάφους, το ντανταϊστικό κίνημα οργανώθηκε επίσης - αν και σε μικρότερη κλίμακα - στην Κολωνία και το Αννόβερο, με κύριους εκροσώπους τους Μαξ Ερνστ και Κουρτ Σβίττερς αντίστοιχα.

Παρίσι (1919-1923)

Στο Παρίσι, ο ντανταϊσμός είχε ήδη αρχίσει να αναδεικνύεται, παράλληλα με το κίνημα της Ζυρίχης, κυρίως μέσα από την συνεργασία του Τριστάν Τζαρά με φιλολογικούς κύκλους του Παρισιού, όπως την αλληλογραφία του με τον Απολλιναίρ και τη συμμετοχή των Αντρέ Μπρετόν και Λουί Αραγκόν στην τέταρτη και πέμπτη έκδοση του περιοδικού Dada.

Πολλά από τα μέλη της μεταγενέστερης πρώτης υπερρεαλιστικής ομάδας συμμετείχαν στις εκδηλώσεις του ντανταϊσμού στο Παρίσι, ενώ το 1922 σημειώθηκε η ρήξη στις σχέσεις του Μπρετόν με τον Τζαρά, γεγονός που συνδυάστηκε με την σταδιακή φθορά του κινήματος.

Προέλευση της ονομασίας Dada

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει βεβαιότητα σχετικά με το ποιος ανακάλυψε την ονομασία Νταντά ούτε σχετικά με την ακριβή προέλευση του όρου. Πολλοί θεωρούν ότι προέρχεται από τη διπλή ρουμανική κατάφαση (da da) την οποία χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά οι Τριστάν Τζαρά και Μαρσέλ Γιανκό (ρουμανικής καταγωγής και σημαντικά στελέχη του Ντανταϊσμού) στις μεταξύ τους συζητήσεις.

By Hans Richter

Ο Χανς Ρίχτερ αναφέρει ότι και ο ίδιος δεν γνώριζε την προέλευση της λέξης ή τον εμπνευστή της. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή, ο όρος ανακαλύφθηκε ανοίγοντας ένα λεξικό στην τύχη. Ο Ρίχαρντ Χύλζενμπεκ αναφέρει σε ένα γράμμα πως ο ίδιος μαζί με τον Χούγκο Μπαλ την ανακάλυψαν αναζητώντας στις σελίδες ενός Γερμανο-Γαλλικού λεξικού, ένα καλλιτεχνικό ψευδώνυμο για την τραγουδίστρια του Καμπαρέ Βολταίρ Μαντάμ Λε Ρουά.

Marcel Duchamp, Fountain, 1917

Marcel Duchamp, L.H.O.O.Q., 1919

Marcel Duchamp, The Large Glass (The Bride Stripped Bare By Her Bachelors, Even)

Στα γαλλικά dada σημαίνει ένα ξύλινο παιδικό αλογάκι ενώ η έκφραση c'est mon dada (μφ. αυτό είναι το νταντά μου) σημαίνει αυτό είναι το χόμπυ μου. Στα ελληνικά, νταντά είναι η παραμάνα. Στα αφρικανικά Κρου νταντά λέγεται η ουρά της ιερής αγελάδας.

Marcel Janco, Portrait of Tzara, 1919

Ο Τριστάν Τζαρά έδωσε την δική του εκδοχή λέγοντας "Μία λέξη γεννήθηκε, κανείς δεν ξέρει πώς". Το μοναδικό γεγονός γύρω από τον όρο Dada είναι πως πρωτοεμφανίστηκε τυπωμένος στο Καμπαρέ Βολταίρ στις 15 Ιουνίου του 1916.

Raoul Hausmann, Dada Siegt, 1920

«Το Νταντά είναι μια νέα τάση στην τέχνη. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό από το γεγονός ότι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει κάτι γι’ αυτό ενώ αύριο όλοι στη Ζυρίχη θα μιλάνε γι’ αυτό. Το Νταντά βγαίνει από το λεξικό. Είναι τρομερά απλό. Στα γαλλικά σημαίνει "ψεύτικο άλογο". Στα γερμανικά σημαίνει "αντίο", "ξεφορτώσου με", "θα τα πούμε κάποια στιγμή". Στα ρουμάνικα: "ναι, πράγματι, έχεις δίκιο, αυτό είναι".

Hugo Ball in costume about to recite one of his poems at the Cabaret Voltaire in Zurich.

Μια διεθνής λέξη», απήγγειλε ο Hugo Ball, μεταξύ άλλων, κατά τα εγκαίνια του Cabaret Voltaire, στη Ζυρίχη, στις 14 Ιουλίου του 1916. Επρόκειτο για το πρώτο μανιφέστο του Ντανταϊσμού.

Δύο χρόνια αργότερα, στις 3 Φεβρουαρίου 1818, ο Ρουμάνος ποιητής Tristan Tzara, εκδίδει το δεύτερο μανιφέστο, επαναπροσδιορίζοντας τις ασαφείς αρχές του νέου κινήματος.

Το νέο Cabaret Voltaire είχε στόχο να αποτελέσει ένα καμπαρέ για καλλιτεχνικούς και πολιτικούς λόγους. Εκτός από τον ποιητή και συγγραφέα Hugo Ball, παρόντες ήταν μεταξύ άλλων και η ποιήτρια και περφόρμερ Emmy Hennings, ο ζωγράφος και αρχιτέκτονας Marcel Janco, ο λογοτέχνης και μουσικός Richard Huelsenbeck, ο ποιητής και performance καλλιτέχνης Tristan Tzara, η ζωγράφος και γλύπτης Sophie Täuber καθώς και ο γλύπτης, ζωγράφος και ποιητής Jean Arp. Η λέξη Dada, σύμφωνα με την παράδοση, προέκυψε στην παρέα του Cabaret Voltaire από τα επαναλαμβανόμενα da, da, da, (ναι, ναι, ναι) στις συζητήσεις μεταξύ των Tzara και Janco στα ρουμάνικα.

Sophie Täuber, Puppets, Zurich Dada

Οι περισσότεροι από τους παριστάμενους εκείνης της βραδιάς έμελλε να αποτελέσουν τον πυρήνα του κινήματος του Ντανταϊσμού ή Νταντά (Dada), το καλλιτεχνικό κίνημα που εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1910 και κορυφώθηκε την 6ετία 1916-1922. Εμφανίστηκε στις εικαστικές τέχνες, στη λογοτεχνία, την ποίηση, το θέατρο και την γραφιστική. Το κίνημα αποτελούσε επίσης και μια διαμαρτυρία κατά της βαρβαρότητας του πολέμου, με τον πρωτοφανή Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να έχει συγκλονίσει τους νέους καλλιτέχνες.

Raoul Hausmann, The Art Critic, Photomontage and collage, 1919-1920

Αλλά, από την πρώτη στιγμή, οι ντανταϊστές έδειξαν μια σοβαρότητα στις προθέσεις τους και μια αναζήτηση νέας οπτικής και νέου περιεχομένου, με συνέπειες πολύ πιο μακροπρόθεσμες από τη στιγμιαία επιθυμία να προσβάλλουν την υπεύθυνη για τον πόλεμο αστική πλουτοκρατία. Οι Ντανταϊστές αντιμαχόταν την καταπιεστική διανοητική αγκύλωση, τόσο στην τέχνη όσο και στην καθημερινότητα και το κίνημά τους χαρακτηρίζεται από εσκεμμένο παραλογισμό και απόρριψη των κυρίαρχων ιδανικών της τέχνης.

Οι δραστηριότητες των ντανταϊστών περιελάμβαναν μαζικές συγκεντρώσεις, διαμαρτυρίες, δημοσιεύσεις καλλιτεχνικών/λογοτεχνικών περιοδικών όπου η πλούσια εφευρετικότητα του χιούμορ τους κρυβόταν πίσω από όλες τις εκδηλώσεις τους – είτε στην απαγγελία ποιημάτων με λέξεις χωρίς νόημα κάτω από τον θόρυβο μηχανών, είτε σε παράλογες παραστάσεις θεάτρου, στην ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων χωρίς νόημα, ή στη δημιουργία πινάκων ζωγραφικής με ανεξέλεγκτες κινήσεις, πέρα από κάθε έλεγχο της λογικής.

Tristan Tzara in 1922

Το κίνημα επηρέασε μετέπειτα στυλ όπως το avant-garde, καθώς και τον σουρεαλισμό, το νεορεαλισμό, την pop art, την μουσική punk rock και το κίνημα Fluxus. Κορυφαία μορφή του Ντανταϊσμού αναδείχθηκε ο Tristan Tzara, ο οποίος στις 3 Φεβρουαρίου 1918 εξέδωσε το δεύτερο «Μανιφέστο του Ντανταϊσμού», επαναπροσδιορίζοντας τις ασαφείς αρχές του νέου κινήματος.

«Γράφω αυτό το μανιφέστο για να δείξω ότι μπορεί κανείς να κάνει ταυτόχρονα αντίθετες ενέργειες στη διάρκεια μιας δροσερής ανάσας. Είμαι κατά των ενεργειών, και όσο για τη διαρκή αντίφαση ή την κατάφαση, δεν είμαι ούτε υπέρ ούτε κατά και δεν πρόκειται να εξηγήσω τι εννοώ γιατί μισώ τον κοινό νου. Είμαι κατά των συστημάτων. Το πιο αποδεκτό σύστημα είναι να μην έχεις κανένα σύστημα και καμιά αρχή». Ορισμένοι επιφανείς καλλιτέχνες του κινήματος ήταν οι: Guillaume Apollinaire, Arthur Cravan, Beatrice Wood, Man Ray, Francis Picabia, Marcel Duchamp, Arthur Rimbaud, Francis Picabia, Max Ernst. Τελικά, οι ντανταϊστές βρήκαν καταλληλότερο κλίμα στην τεχνική του σουρεαλισμού κι έτσι από το 1922 έπαψε να υφίσταται ως ιδιαίτερη σχολή.

Η πέμπτη δύναμη ίσως κρύβεται στα έγκατα της Γης. Particle Physics Research Sheds New Light On Possible 'Fifth Force of Nature'

H συμπεριφορά των ηλεκτρονίων στο εσωτερικό της Γης μπορεί να αποκαλύψει την πέμπτη δύναμη. This picture depicts the long-range spin-spin interaction (blue wavy lines) in which the spin-sensitive detector on Earth’s surface interacts with geoelectrons (red dots) deep in Earth’s mantle. The arrows on the geoelectrons indicate their spin orientations, opposite that of Earth’s magnetic field lines (white arcs). (Credit: Illustration: Marc Airhart (University of Texas at Austin) and Steve Jacobsen (Northwestern University).)

Fundamental Forces of Nature

Υπάρχουν τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις η βαρυτική, η ηλεκτρομαγνητική, η ισχυρή πυρηνική και η ασθενής πυρηνική. Επιστήμονες έχουν προτείνει την ύπαρξη μιας ακόμη, η οποία και αναζητείται. Ομάδα αμερικανών ερευνητών δημιούργησε έναν χάρτη της κίνησης των ηλεκτρονίων στα βάθη του πλανήτη, στο εσωτερικό του μανδύα. Όπως υποστηρίζουν ο χάρτης αυτός μπορεί να βοηθήσει στην αποκάλυψη αυτής της πέμπτης δύναμης.

Τα ηλεκτρόνια

Ένα ηλεκτρόνιο εκτός από την περιφορά του γύρω από τον πυρήνα, πραγματοποιεί και μια περιστροφική κίνηση γύρω από τον άξονά του – πρόκειται για τη λεγόμενη ιδιοπεριστροφή ή ιδιοστροφορμή (spin). Η ιδιοπεριστροφή αυτή δημιουργεί γύρω από το ηλεκτρόνιο ένα μαγνητικό πεδίο. Με την παρουσία ενός εξωτερικού μαγνητικού πεδίου, το μαγνητικό πεδίο του ηλεκτρονίου προσανατολίζεται με δυο διαφορετικούς τρόπους ως προς τη διεύθυνση του εξωτερικού μαγνητικού πεδίου:

O μανδύας

Ο γήινος μανδύας είναι ένα παχύ και ημίρρευστο στρώμα το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στον εξωτερικό πυρήνα και τον φλοιό. Μανδύα διαθέτουν και άλλοι πλανήτες. Ο μανδύας της Γης ξεκινά σε βάθος περίπου 30 χλμ μέχρι τα 2.900 χλμ κάτω από την επιφάνεια της Γης και καταλαμβάνει περίπου το 70% του όγκου της.

Η πέμπτη δύναμη

Εκτός από τις τέσσερις δυνάμεις έχει προταθεί και η ύπαρξη άλλης μιας, η οποία θεωρείται ότι αποτελεί μια μορφή μαγνητικής δύναμης που δεν εξασθενεί με τον ίδιο ρυθμό που εξασθενούν οι άλλες τέσσερις καθώς επεκτείνονται στον χώρο. Με απλά λόγια αυτή η πέμπτη δύναμη «αντέχει» και διατηρεί την ισχύ της ακόμη και σε μεγάλη απόσταση από την πηγή της.

Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία παράγονται όταν δύο σωματίδια ανταλλάσσουν τα λεγόμενα «εικονικά φωτόνια» που εμφανίζονται και εξαφανίζονται συνεχώς. Ορισμένοι φυσικοί έχουν διατυπώσει την άποψη ότι είναι πιθανό να υπάρχει άλλο ένα σωματίδιο το οποίο λειτουργεί με ανάλογο τρόπο παράγοντας έτσι μια ακόμη θεμελιώδη δύναμη.

Το σωματίδιο

Ως υποψήφιο έξτρα εικονικό σωματίδιο έχει προταθεί το λεγόμενο «αντισωματίδιο». Πρόκειται για μια μυστηριώδη οντότητα η οποία, σύμφωνα με τους επιστήμονες που υποστηρίζουν την ύπαρξη της, έχει ασυνήθιστες ιδιότητες. Η μάζα του ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο που εμείς το μετράμε, ιδιότητα που οι ειδικοί ονομάζουν «κλιμακωτή αμεταβλητότητα».

Αποτέλεσμα αυτής της ιδιότητας είναι η ανταλλαγή που πραγματοποιεί το αντισωματίδιο – η εμφάνιση και εξαφάνιση των εικονικών του σωματιδίων – να γίνεται με πιο αργό ρυθμό. Αυτό σημαίνει ότι η δύναμη αυτή έχει πολύ μεγάλη εμβέλεια δράσης. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι τώρα στα εργαστήρια δεν έχουν καταφέρει ωστόσο να βρουν κάποια ίχνη του αντισωματιδίου.

Ο χάρτης

The polarized electron-spin density on a plane that contains Earth's rotation axis and Amherst, Mass., generated by a computer simulation. The black arrows indicate only the direction of the electron spins, while the color shading of the plot indicates the magnitude of the polarized electron spin density. The density of the arrows on the plot is not meaningful. The component of the field into or out of the page is not shown. The electron spin density within the core (white central circle) is assumed to be zero. The violet arrow corresponds to the north orientation and location of the Amherst apparatus. The vertical axis is along Earth's rotation axis, and the axis labels have units of kilometers. Credit: Daniel Ang and Larry Hunter (Amherst College)

Επιστήμονες του Amherst College στη Μασαχουσέτη ρίχνουν στο τραπέζι μια επαναστατική ιδέα. Να χρησιμοποιήσουμε τη Γη ως εργαστήριο για να εντοπίσουμε το αντισωματίδιο. Οι ακραίες συνθήκες στον μανδύα επηρεάζουν την ιδιοστροφορμή των ηλεκτρονίων με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το γήινο μαγνητικό πεδίο.

Οι ερευνητές δημιούργησαν έναν χάρτη της ιδιοπεριστροφής των ηλεκτρονίων στα βάθη του μανδύα της Γης. Υποστηρίζουν ότι ο χάρτης αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εντοπισθεί το αντισωματίδιο σε εργαστηριακές συνθήκες. Η ερευνητική ομάδα έκανε μια πρώτη προσπάθεια στο εργαστήριο με βάση τα στοιχεία του. Αφού μελέτησαν τα δεδομένα του γεωμαγνητικού πεδίου ανέλυσαν τις ιδιοστροφορμές των ηλεκτρονίων και το πώς αυτές οι ιδιοστροφορμές αλληλεπιδρούν με σωματίδια στο εργαστήριο μέσω της πέμπτης δύναμης. Τα αποτελέσματα όμως ήταν αρνητικά. Δεν εμφανίστηκε κανένα ίχνος της πέμπτης δύναμης.

Physics Professor Larry Hunter

«Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να απορριφθεί η θεωρία της πέμπτης δύναμης. Απλά μας λέει ότι, αν υπάρχει, είναι ιδιαίτερα ασθενής» αναφέρει ο Λάρι Χάντερ, επικεφαλής της μελέτης. Ο Χάντερ τονίζει ότι πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες εντοπισμού της πέμπτης δύναμης και ότι δεν πρέπει να αποθαρρύνονται οι ερευνητές αφού στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτούνται πολλά χρόνια προσπάθειας για μια τέτοιου είδους ανακάλυψη. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».