Σαμοθράκη. Samothrace

Γελοουστόουν: ακόμα πιο επικίνδυνο! Yellowstone's Volcano Bigger Than Thought

O θάλαμος μάγματος του Γελοουστόουν είναι 50% μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε ενώ είναι επίσης και ενιαίος. Yellowstone is an active volcano. Surface features such as geysers and hot springs are direct results of the region's underlying volcanism. CREDIT: National Park Service 

Στο Εθνικό Πάρκο του Γελοουστόουν στις ΗΠΑ υπάρχει ένα από τα μεγαλύτερα ηφαίστεια στον πλανήτη, ένα υπερηφαιστείο όπως ονομάζεται. Στο μακρινό παρελθόν στο ηφαίστειο του Γελοουστόουν έχουν γίνει τρομερές εκρήξεις. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι το ηφαίστειο είναι ακόμη μεγαλύτερο από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα, γεγονός που αυξάνει την επικινδυνότητά του αφού, αν και έχει δεκάδες χιλιάδες χρόνια να εκραγεί, εξακολουθεί να θεωρείται ενεργό.

Πιο μεγάλο και «δικτυωμένο»

Πολύ μεγαλύτερο, άρα και πιο επικίνδυνο είναι το υπερηφαίστειο του Γελοουστόουν.

Μια από τις ισχυρότερες εκρήξεις του Γελοουστόουν σημειώθηκε πριν από 2 εκατομμύρια έτη οπότε και εκτοξεύτηκε τόση ηφαιστειακή τέφρα που κάλυψε όλη τη Βόρεια Αμερική. Η τελευταία ισχυρή έκρηξη σημειώθηκε πριν από 640 χιλιάδες έτη και η τελευταία φορά που υπήρξε κάποια δραστηριότητα στο ηφαίστειο ήταν πριν από 70 χιλιάδες έτη.  

«Αρχίζουμε να αποκτούμε καλύτερη εικόνα για το ηφαιστειακό σύστημα του Γελοουστόουν. Ο θάλαμος μάγματος είναι 50% μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Γνωρίζοντας την ποσότητα του λιωμένου μάγματος που μπορεί να υποδεχθεί το ηφαίστειο, είμαστε σε θέση να κάνουμε καλύτερες εκτιμήσεις για το μέγεθος μελλοντικών εκρήξεων» δήλωσε στην ιστοσελίδα OurAmazingPlanet ο Τζέιμι Φάρελ, φοιτητής σεισμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Scientists have updated this image of Yellowstone volcano's underground magma chamber. Instead of two big yellow blobs, they have a clearer picture that looks like a knobby banana. CREDIT: Jamie Farrell, University of Utah

Η δεύτερη σημαντική διαπίστωση των ερευνητών έχει να κάνει με τη δομή του θαλάμου μάγματος. Μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι ο θάλαμος μάγματος αποτελείτο από πολλές, ανεξάρτητες μεταξύ τους δεξαμενές. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν ενιαίο θάλαμο όπου οι δεξαμενές συνδέονται μεταξύ τους δημιουργώντας ένα τεράστιο υπόγειο δίκτυο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο θάλαμος βρίσκεται σε βάθος 5-12 χλμ, έχει μήκος 60 χλμ και πλάτος 30 χλμ.

Δεν είναι σταθερή η ταχύτητα του φωτός; Speed of Light May Not Be Constant, Physicists Say

Einstein's theory of special relativity sets of the speed of light, 186,000 miles per second (300 million meters per second). But some scientists are exploring the possibility that this cosmic speed limit changes.

Αν υπάρχει μια κοσμική σταθερά πάνω στην οποία μάλιστα βασίζονται οι επιστήμονες στις έρευνές τους, αυτή είναι η ταχύτητα του φωτός. Δύο νέες μελέτες υποστηρίζουν ότι το λεγόμενο «διαστημικό κενό» δεν είναι εντελώς άδειο αλλά υπάρχει αλληλεπίδραση σωματιδίων που μεταβάλλει ελαφρώς την ταχύτητα του φωτός.

Oι μελέτες

Στο μικροσκόπιο των επιστημόνων έχει μπει η ταχύτητα του φωτός.

Οι δύο μελέτες δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «European Physics Journal D» και αναφέρουν ότι στο διαστημικό κενό, εκεί που θεωρητικά δεν υπάρχει απολύτως τίποτε, κάνουν την εμφάνιση τους κάποια σωματίδια τα οποία οι ερευνητές χαρακτηρίζουν «εικονικά» σωματίδια. Αυτά τα εικονικά σωματίδια εμφανίζονται και εξαφανίζονται κυριολεκτικά μέσα σε μια στιγμή, σε μια διαδικασία που διαρκεί εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου. Η μια μελέτη διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου Paris-Sud στο Παρίσι και η δεύτερη από το τμήμα Φυσικής του Φωτός του Ινστιτούτου Max Planck στη Γερμανία. 

Η ενέργεια

Οι δύο μελέτες περιγράφουν μεν διαφορετικούς μηχανισμούς παρουσίας και αλληλεπίδρασης των σωματιδίων στο διαστημικό κενό αλλά καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Υποστηρίζουν ότι τα φωτόνια καθώς ταξιδεύουν στο Διάστημα και περνούν από το διαστημικό κενό «συλλαμβάνονται» και απελευθερώνονται από τα «εικονικά» σωματίδια. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ενέργεια αυτών των σωματιδίων και ειδικότερα το φορτίο που διαθέτουν επηρεάζει την ταχύτητα του φωτός.

Από τη στιγμή που η ποσότητα της ενέργειας ενός σωματιδίου όταν πέσει πάνω του ένα φωτόνιο είναι τυχαία, τότε και η ταχύτητα των φωτονίων θα μεταβάλλεται αναλόγως. Βέβαια αυτή η μεταβολή είναι σχεδόν ανεπαίσθητη αλλά παρόλα αυτά υπαρκτή. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μεταβολή της ταχύτητας του φωτός είναι της τάξης ενός εκατομμυριοστού του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου ανά τετραγωνικό μέτρο.

Αν διαπιστωθεί ότι η ταχύτητα του φωτός μεταβάλλεται αυτό θα έχει σημαντικές επιπτώσεις. Παραδείγματος χάριν, η Ειδική θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν και άλλες θεωρίες όπως εκείνη των χορδών βασίζονται στο σταθερό μέγεθος της ταχύτητας του φωτός. Η μελέτη του Σύμπαντος και δεδομένα όπως το μέγεθός του σχετίζονται άμεσα με την ταχύτητα του φωτός.

Έαρ εν Θεσσαλονίκη

 

 

Τα φυτά συγκρατούν την άνοδο της θερμοκρασίας, Researchers study relationship between temperature and atmospheric aerosol abundance

Hundertwasser, Silent flowers, 1991

Όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, τόσο τα φυτά του πλανήτη μας απελευθερώνουν αέρια, τα οποία βοηθούν στο να σχηματίζονται σύννεφα στον ουρανό. Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουν στην αναχαίτιση της ηλιακής ακτινοβολίας και, τελικά, στην μείωση της θερμοκρασίας, σύμφωνα με μια νέα διεθνής επιστημονική έρευνα. Η μελέτη ρίχνει φως σε έναν αφανή φυσικό μηχανισμό, που «φρενάρει» την κλιματική αλλαγή, καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες ωθούν τα φυτά να εκλύουν στην ατμόσφαιρα αέρια που την ψυχραίνουν.

Οι ερευνητές συνέλεξαν και μελέτησαν δεδομένα από 11 τοποθεσίες στη Γη, με επικεφαλής τον Πάουλι Παασόνεν του πανεπιστημίου του Ελσίνκι στη Φινλανδία. H δημοσίευση της μελέτης έγινε στο περιοδικό γεωεπιστημών “Nature Geoscience”.

Μέτρησαν τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, καθώς και των αερίων (των πτητικών οργανικών ουσιών) που εκλύουν τα φυτά, κάνοντας παράλληλα τη συσχέτιση με τις κατά τόπους θερμοκρασίες. Σε ένα χαμηλό στρώμα της ατμόσφαιρας (που ποικίλει ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες) τα σωματίδια και τα αέρια αναμιγνύονται αποτελεσματικά και δρουν ως «ασπίδα» κατά της κλιματικής αλλαγής.

Οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι ορισμένα αερολύματα (τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα που μεταφέρονται από τους ανέμους) ρίχνουν την θερμοκρασία, καθώς αντανακλούν πίσω στο διάστημα ένα μέρος των ηλιακών ακτίνων, ενώ παράλληλα λειτουργούν ως πυρήνες για το σχηματισμό νεφών. Τα σωματίδια αυτά προέρχονται από διάφορες πηγές, μεταξύ των οποίων οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

Biogradska forest in Montenegro. Credit: Wikipedia.

Όμως, η νέα μελέτη αναδεικνύει ένα νέο παράγοντα, τα λεγόμενα βιογενή αερολύματα, δηλαδή τα αέρια και τα σωματίδια που εκλύονται από τα φυτά. Τα αέρια αυτά, μετά την οξείδωσή τους στην ατμόσφαιρα, τείνουν να προσκολλώνται και να δημιουργούν σωματίδια, που σταδιακά μεγαλώνουν σε μέγεθος, αποτελώντας τελικά τη βάση για το σχηματισμό των σταγονιδίων των σύννεφων.

«Όλοι γνωρίζουν τα αρώματα ενός δάσους. Αυτά τα αρώματα προέρχονται από αυτά τα αέρια (που εκλύουν τα φυτά)», δήλωσε ο ερευνητής Άρι Άσμι. Η νέα έρευνα επιβεβαίωσε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής κάνει τα φυτά να εντείνουν αυτό τον μηχανισμό, εκλύοντας όλο και περισσότερα αέρια, με συνέπεια να βοηθούν όλο και περισσότερο στη δημιουργία νέων νεφών.

Έως τώρα κανείς επιστήμονας δεν είχε καταφέρει να αποδείξει την ύπαρξη αυτού του μηχανισμού στη φύση. Η νέα μελέτη έδειξε ότι το εν λόγω φυσικό φαινόμενο υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο και δρα σε βάθος χρόνου, αν και η δράση αυτών των φυτικών αερίων πάνω στο κλίμα θεωρείται μικρό, αντισταθμίζοντας περίπου το 1% της κλιματικής αλλαγής. «Ασφαλώς δεν πρόκειται να μας σώσει από την άνοδο της θερμοκρασίας», όπως είπε, ο Πάουλι Παασόνεν.

Πάντως σε μερικές περιοχές, όπως δείχνουν τα στοιχεία, η επίπτωση του φαινομένου είναι πολύ μεγαλύτερη, πιθανώς αντισταθμίζοντας έως και το 30% της ανόδου της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε εκτάσεις με πυκνά δάση κοντά στο Βόρειο Πόλο, όπως στη Φινλανδία, τη Σιβηρία και τον Καναδά, όπου τα ανθρωπογενή αερολύματα είναι αναλογικά πολύ λιγότερα σε σύγκριση με τα βιογενή (φυτικά).

Μια ιδέα υπό εξέταση είναι η μελλοντική ελεγχόμενη απελευθέρωση οργανικών πτητικών ουσιών στην ατμόσφαιρα, ώστε τεχνητά να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας μέσω του σχηματισμού περισσότερων νεφών.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Χωρίς στεφάνι"

Γιώργος Ρόρρης, Νύφη, 1984

Τάχα δεν ήτον οικοκυρά κι αυτή στο σπίτι της και στην αυλήν της;

Τάχα δεν ήτο κι αυτή, έναν καιρόν, νέα με ανατροφήν; Είχε μάθει γράμματα εις τα σχολεία. Είχε πάρει το δίπλωμά της από το Αρσάκειον.

Κι ετήρει όλα τα χρέη της τα κοινωνικά, και μετήρχετο τα οικιακά έργα της, καλλίτερ’ από καθεμίαν. Είχε δε μεγάλην καθαριότητα εις το σπίτι της, κι εις τα κατώφλιά της, πρόθυμη ν’ ασπρίζη και να σφουγγαρίζη, χωρίς ποτέ να βαρύνεται, και χωρίς να δεικνύη την παραξενιάν εκείνην ήτις είνε συνήθης εις όλας τας γυναίκας, τας αγαπώσας μέχρις υπερβολής την καθαριότητα. Και όταν έμβαινεν η Μεγάλη Εβδομάς, εδιπλασίαζε τα ασπρίσματα και τα πλυσίματα, τόσον οπού έκαμνε το πάτωμα ν’ αστράφτη, και τον τοίχον να ζηλεύη το πάτωμα.

Απόστολος Γεραλής, Τα Αυγά της Λαμπρής, 1938

Ήρχετο η Μεγάλη Πέμπτη και αυτή άναφτε την φωτιάν της, έστηνε την χύτραν της, κι έβαπτε κατακόκκινα τα πασχαλινά αυγά. Ύστερον ητοίμαζε την λεκάνην της, εγονάτιζεν, εσταύρωνε τρεις φοραίς τ’ αλεύρι κι εζύμωνε καθαρά και τεχνικά της κουλούραις, κι ενέπηγε σταυροειδώς επάνω τα κόκκινα αυγά.

Και το βράδυ, όταν ενύχτωνε, δεν ετόλμα να πάγη ν’ ανακατωθή με τας άλλας γυναίκας διά ν’ ακούση τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Ήθελε να ήτον τρόπος να κρυβή οπίσω από τα νώτα καμμιάς υψηλής και χονδρής, ή εις την άκραν ουράν όλου του στίφους των γυναικών, κολλητά με τον τοίχον, αλλ’ εφοβείτο μήπως γυρίσουν και την κυττάξουν.

Και το βράδυ, όταν ενύχτωνε, δεν ετόλμα να πάγη ν’ ανακατωθή με τας άλλας γυναίκας διά ν’ ακούση τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Ήθελε να ήτον τρόπος να κρυβή οπίσω από τα νώτα καμμιάς υψηλής και χονδρής, ή εις την άκραν ουράν όλου του στίφους των γυναικών, κολλητά με τον τοίχον, αλλ’ εφοβείτο μήπως γυρίσουν και την κυττάξουν.

Κωνσταντίνος Παρθένης, Θρήνος, 1917

Την Μεγάλην Παρασκευήν όλην την ημέραν ερρέμβαζε κι έκλαιε μέσα της, κι εμοιρολογούσε τα νειάτα της, και τα φίλτατά της όσα είχε χάσει, και ωνειρεύετο ξυπνητή, κι εμελετούσε να πάγη κι αυτή το βράδυ πριν αρχίση η Ακολουθία ν’ ασπασθή κλεφτά-κλεφτά τον Επιτάφιον, και να φύγη, καθώς η Αιμόρρους εκείνη, η κλέψασα την ίασίν της από τον Χριστόν. Αλλά την τελευταίαν στιγμήν, όταν ήρχιζε να σκοτεινιάζη, της έλειπε το θάρρος, και δεν απεφάσιζε να υπάγη. Της ήρχετο παλμός.

Αργά την νύκτα, όταν η ιερά πομπή μετά σταυρών και λαβάρων και κηρίων εξήρχετο του ναού, εν μέσω ψαλμών και μολπών και φθόγγων εναλλάξ της μουσικής των ορφανών Χατζηκώστα, και θόρυβος και πλήθος και κόσμος εις το σκιόφως πολύς, τότε ο Γιαμπής ο επίτροπος προέτρεχε να φθάση εις την οικίαν του, διά να φορέση τον μεταξωτόν κεντητόν του σκούφον, και κρατών το ηλέκτρινον κομβολόγιόν του, να εξέλθη εις τον εξώστην, με την ματαιουμένην από έτους εις έτος ελπίδα ότι οι ιερείς θ’ απεφάσιζον να κάμουν στάσιν και ν’ αναπέμψουν δέησιν υπό τον εξώστην του. Τότε και η πτωχή αυτή, η Χριστίνα η Δασκάλα (όπως την έλεγαν έναν καιρόν εις την γειτονιάν), εις το μικρόν παράθυρον της οικίας της, μισοκρυμμένη όπισθεν του παραθυροφύλλου εκράτει την λαμπαδίτσαν της, με το φως ίσα με την παλάμην της, κι έρριπτεν άφθονον μοσχολίβανον εις το πήλινον θυμιατόν, προσφέρουσα μακρόθεν το μύρον εις Εκείνον, όστις εδέχθη ποτέ τα αρώματα και τα δάκρυα της αμαρτωλού, και μη τολμώσα εγγύτερον να προσέλθη και ασπασθή τους αχράντους και ηλοτρήτους και αιμοσταγείς πόδας Του.

Κωνσταντίνος Παρθένης, Η Ανάστασις, 1917

Και την Κυριακήν το πρωί, βαθειά μετά τα μεσάνυκτα, ίστατο πάλιν μισοκρυμμένη εις το παράθυρον, κρατούσα την ανωφελή και αλειτούργητην λαμπάδα της, και ήκουε τας φωνάς της χαράς και τους κρότους, κι έβλεπε κι εζήλευε μακρόθεν εκείνας, οπού επέστρεφαν τρέχουσαι φρου-φρου από την εκκλησίαν, φέρουσαι τας λαμπάδας των λειτουργημένας, αναμμένας έως το σπίτι, ευτυχείς, και μέλλουσαι να διατηρήσωσι δι’ όλον τον χρόνον το άγιον φως της Αναστάσεως . Και αυτή έκλαιε κι εμοιρολογούσε την φθαρείσαν νεότητά της.

Μόνον το απόγευμα της Λαμπρής, όταν εσήμαινον οι κώδωνες των ναών διά την Αγάπην, την Δευτέραν Ανάστασιν καλουμένην, μόνον τότε ετόλμα να εξέλθη από την οικίαν, αθορύβως και ελαφρά πατούσα, τρέχουσα τον τοίχον-τοίχον, κολλώσα από τοίχον εις τοίχον, με σχήμα και με τρόπον τοιούτον ως να έμελλε να εισέλθη διά τι θέλημα εις την αυλήν καμμιάς γειτονίσσης. Και από τοίχον εις τοίχον έφθανεν εις την βόρειον πλευράν του ναού, και διά της μικράς πλαγινής θύρας, κρυφά και κλεφτά έμβαινε μέσα.

Εις τας Αθήνας, ως γνωστόν, η πρώτη Ανάστασις είνε για της κυράδες, η δευτέρα για της δούλαις. Η Χριστίνα η Δασκάλα εφοβείτο τας νύκτας να υπάγη εις την Εκκλησίαν, μήπως την κυττάξουν, και δεν εφοβείτο την ημέραν, να μην την ιδούν. Διότι η κυράδες την εκύτταζαν, οι δούλαις την έβλεπαν απλώς. Εις τούτο δε ανεύρισκε μεγάλην διαφοράν. Δεν ήθελε ή δεν ημπορούσε να έρχεται εις επαφήν με τας κυρίας, και υπεβιβάζετο εις την τάξιν των υπηρετριών. Αυτή ήτο η τύχη της.

Ωραίον και πολύ ζωντανόν, και γραφικόν και παρδαλόν, ήτο το θέαμα. Οι πολυέλεοι ολόφωτοι αναμμένοι, αι άγιαι εικόνες στίλβουσαι, οι ψάλται αναμέλποντες τα Πασχάλια, οι παπάδες ιστάμενοι με το Ευαγγέλιον και την Ανάστασιν επί των στέρνων, τελούντες τον Ασπασμόν. Οι δούλαις με τας κορδέλλας των και με τας λευκάς ποδιάς των, εμοίραζαν βλέμματα δεξιά και αριστερά, κι εφλυάρουν προς αλλήλας, χωρίς να προσέχουν εις την ιεράν ακολουθίαν. Οι παραμάναις ωδήγουν από την χείρα τριετή και πενταετή παιδία και κοράσια, τα οποία εκράτουν τας χρωματιστάς λαμπάδας των, κι έκαιον τα χρυσόχαρτα με τα οποία ήσαν στολισμέναι, κι έπαιζαν κι εμάλωναν μεταξύ των, κι εζητούσαν να καύσουν όπισθεν τα μαλλιά τού προ αυτών ισταμένου παιδίου. Οι λούστροι έρριπτον πυροκρόταλα εις πολλά άγνωστα μέρη εντός του ναού, και κατετρόμαζον ταις δούλαις. Ο μοναδικός αστυφύλαξ τους εκυνηγούσε, αλλ’ αυτοί έφευγαν από την μίαν πλαγινήν θύραν, κι ευθύς επανήρχοντο διά της άλλης. Οι επίτροποι εγύριζον τους δίσκους κι έρραινον με ανθόνερον ταις παραμάναις.

Πηνελόπη Οικονομίδου, Η μητρότης , π. 1933

Δύο ή τρεις νεαραί μητέρες της κατωτέρας τάξεως του λαού, επτά ή οκτώ παραμάναις, εκρατούσαν πεντάμηνα και επτάμηνα βρέφη εις τας αγκάλας. Τα μικρά ήνοιγον τεθηπότα τους γλυκείς οφθαλμούς των, βλέποντα απλήστως το φως των λαμπάδων, των πολυελέων και μανουαλίων, τους κύκλους και τα νέφη του ανερχομένου καπνού του θυμιάματος και το κόκκινον και πράσινον φως το διά των υάλων του ναού εισερχόμενον, το ανεμίζον ράσον του εκκλησάρχου καλογήρου, τρέχοντος μέσα-έξω εις διάφορα θελήματα, τα γένεια των παπάδων σειόμενα εις πάσαν κλίσιν της κεφαλής, εις πάσαν κίνησιν των χειλέων, διά να επαναλάβουν εις όλους το Χριστός ανέστη. Βλέποντα και θαυμάζοντα όλα όσα έβλεπον, τα στίλβοντα κομβία και τα στρημμένα μουστάκια του αστυφύλακος, τους λευκούς κεφαλοδέσμους των γυναικών, και τους στοίχους των άλλων παιδίων, όσα ήσαν αραδιασμένα εγγύς και πόρρω, παίζοντα με τους βοστρύχους της κόμης των βασταζουσών, και ψελλίζοντα ανάρθρους αγγελικούς φθόγγους.

Δύο οκτάμηνα βρέφη εις τας αγκάλας δύο νεαρών μητέρων, αίτινες ίσταντο ώμον με ώμον πλησίον μιας κολώνας, μόλις είδαν το έν το άλλο, και πάραυτα εγνωρίσθησαν και συνήψαν σχέσεις, και το έν, ωραίον και καλόν και εύθυμον, έτεινε την μικράν απαλήν χείρά του προς το άλλο, και το είλκε προς εαυτό, και εψέλλιζεν ακαταλήπτους ουρανίους φθόγγους.

Αλλ’ η φωνή του βρέφους ήτο λιγεία, και ηκούσθη ευκρινώς εκεί γύρω, και ο Γιαμπής ο επίτροπος δεν ηγάπα ν’ ακούη θορύβους. Εις όλας τας νυκτερινάς ακολουθίας των Παθών πολλάκις είχε περιέλθει τας πυκνάς των γυναικών τάξεις διά να επιπλήξη πτωχήν τινα μητέρα του λαού διότι είχε κλαυθμηρίσει το τεκνίον της. Ο ίδιος έτρεξε και τώρα να επιτιμήση και αυτήν την πτωχήν μητέρα διά τους ακάκους ψελλισμούς του βρέφους της.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Η Ζωή των Τσιγγάνων

Τότε η Χριστίνα η δασκάλα, ήτις ίστατο ολίγον παρέκει, οπίσω από τον τελευταίον κίονα, κολλητά με τον τοίχον, σύρριζα εις την γωνίαν, εσκέφθη ακουσίως της -και το εσκέφθη όχι ως δασκάλα, αλλ’ ως αμαθής και ανόητος γυνή οπού ήτον- ότι, καθώς αυτή ενόμιζε, κανείς, ας είνε και επίτροπος ναού, δεν έχει δικαίωμα να επιπλήξη πτωχήν νεαράν μητέρα διά τους κλαυθμηρισμούς του βρέφους της, καθώς δεν έχει δικαίωμα να την αποκλείση του ναού διότι έχει βρέφος θηλάζον. Καθημερινώς δεν μεταδίδουν την θείαν κοινωνίαν εις νήπια κλαίοντα; Και πρέπει να τα αποκλείσουν της θείας μεταλήψεως διότι κλαίουν; Έως πότε όλη η αυστηρότης των «αρμοδίων» θα διεκδικήται και θα ξεθυμαίνη μόνον εις βάρος των πτωχών και των ταπεινών;

Εκ του μικρού τούτου περιστατικού, η Χριστίνα έλαβεν αφορμήν να ενθυμηθή ότι προ χρόνων, μίαν νύκτα, κατά την ύψωσιν του Σταυρού, όταν επήγε να εκκλησιασθή εις τον ναΐσκον του Αγίου Ελισσαίου, παρά την Πύλην της Αγοράς, ενώ ο αναγνώστης έλεγε τον Απόστολον, όταν απήγγειλε τας λέξεις «τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός», αίφνης, κατά θαυμασίαν σύμπτωσιν, από τον γυναικωνίτην έν βρέφος ήρχισε να ψελλίζη μεγαλοφώνως, αμιλλώμενον προς την φωνήν του αναγνώστου. Και οποίαν γλυκύτητα είχε το παιδικόν εκείνο κελάδημα! Τό σον ωραίον πρέπει να ήτο το Ωσαννά το οποίον έψαλλον το πάλαι οι παίδες των Εβραίων προς τον ερχόμενον Λυτρωτήν. «Εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον, ένεκα των εχθρών σου, του καταλύσαι εχθρόν και εκδικητήν».

Τοιαύτα ανελογίζετο η Χριστίνα, σκεπτομένη ότι καμμία μήτηρ δεν θα ήτο τόσον αφιλότιμος ώστε να μη στενοχωρήται, και να μη σπεύδη να κατασιγάση το βρέφος της, και να μη παρακαλή ν’ ανοιχθή πλησίον της εις τον τοίχον, διά θαύματος, θύρα, διά να εξέλθη το ταχύτερον. Περιτταί δε ήσαν αι νουθεσίαι του επιτρόπου, πρόσθετον προκαλούσαι θόρυβον, και αφού προς βρέφος θηλάζον όλα τα συνήθη μέσα της πειθούς είναι ανίσχυρα, μόνη δε η μήτηρ είνε κάτοχος άλλων μέσων πειθούς, την χρήσιν των οποίων περιττόν να έλθη τρίτος τις διά να της υπενθυμίση. Κι έπειτα λέγουν ότι οι άνδρες έχουν περισσότερον μυαλό από τας γυναίκας!

Ούτω εφρόνει η Χριστίνα. Αλλά τι να είπη; Αυτής δεν της έπεφτε λόγος. Αυτή ήτον η Χριστίνα η δασκάλα, όπως την έλεγαν έναν καιρόν. Παιδία δεν είχε διά να φοβήται τας επιπλήξεις του επιτρόπου. Τα παιδία της τα είχε θάψει, χωρίς να τα έχη γεννήσει. Και ο ανήρ τον οποίον είχε δεν ήτο σύζυγός της.

Ήσαν ανδρόγυνον χωρίς στεφάνι.

Χωρίς στεφάνι! Οπόσα τοιαύτα παραδείγματα!...

Αλλά δεν πρόκειται να κοινωνιολογήσωμεν σήμερον. Ελλείψει όμως άλλης προνοίας, χριστιανικής και ηθικής, διά να είνε τουλάχιστον συνεπείς προς εαυτούς και λογικοί, οφείλουν να ψηφίσωσι τον πολιτικόν γάμον.

Από τον καιρόν οπού είχεν ανάγκην από τας συστάσεις των κομματαρχών διά να διορίζεται δασκάλα, είς των κομματαρχών τούτων, ο Παναγής ο Ντεληκανάτας, ο ταβερνιάρης, την είχεν εκμεταλλευθή. Άμα ήλλαξε το υπουργείον, και δεν ίσχυε πλέον να την διορίση, της είπεν: «Έλα να ζήσουμε μαζύ, κι αργότερα θα σε στεφανωθώ». Πότε; Μετ’ ολίγους μήνας, μετά έν εξάμηνον, μετά ένα χρόνον.

Έκτοτε παρήλθον χρόνοι και χρόνοι, κι εκείνος ακόμη είχε μαύρα τα μαλλιά, κι αυτή είχεν ασπρίση. Και δεν την εστεφανώθη ποτέ.

Γιάννης Μόραλης, Έγκυος Γυναίκα, 1948

Αυτή δεν εγέννησε τέκνον. Εκείνος είχε και άλλας ερωμένας. Κι εγέννα τέκνα με αυτάς.

Η ταλαίπωρος αυτή μανθάνουσα, επιπλήττουσα, διαμαρτυρομένη, υπομένουσα, εγκαρτερούσα, έπαιρνε τα νόθα του αστεφανώτου ανδρός της εις το σπίτι, τα εθέρμαινεν εις την αγκαλιάν της, ανέπτυσσε μητρικήν στοργήν, τα επονούσε. Και τα ανέσταινε, κι επάσχιζε να τα μεγαλώση. Και όταν εγίνοντο δύο ή τριών ετών, και τα είχε πονέσει πλέον ως τέκνα της, τότε ήρχετο ο Χάρος, συνοδευόμενος από την οστρακιάν, την ευλογιάν, και άλλας δυσμόρφους συντρόφους... και της τα έπαιρνεν από την αγκαλιάν της.

Τρία ή τέσσερα παιδία τής είχαν αποθάνει ούτω εντός επτά ή οκτώ ετών.

Κι αυτή επικραίνετο. Εγήρασκε και άσπριζε. Κι έκλαιε τα νόθα του ανδρός της, ως να ήσαν γνήσια ιδικά της. Κι εκείνα τα πτωχά, τα μακάρια, περιίπταντο εις τα άνθη του παραδείσου, εν συντροφία με τ’ αγγελούδια τα εγχώρια εκεί.

Εκείνος ουδέ λόγον της έκαμνε πλέον περί στεφανώματος. Κι αυτή δεν έλεγε πλέον τίποτε. Υπέφερεν εν σιωπή.

Κι έπλυνε κι εσυγύριζεν όλον τον χρόνον. Την Μεγάλην Πέμπτην έβαπτε τ’ αυγά τα κόκκινα. Και τας καλάς ημέρας δεν είχε τόλμης πρόσωπον να υπάγη κι αυτή εις την εκκλησίαν.

Μόνον το απόγευμα του Πάσχα, εις την ακολουθίαν της Αγάπης, κρυφά και δειλά εισείρπεν εις τον ναόν, διά ν’ ακούση το «Αναστάσεως ημέρα» μαζύ με της δούλαις και της παραμάναις.

Χρήστος Καγκαράς, Ο Χριστός της Ρούμελης, 1972

Αλλ’ Εκείνος όστις ανέστη «ένεκα της ταλαιπωρίας των πτωχών και του στεναγμού των πενήτων», όστις εδέχθη της αμαρτωλής τα μύρα και τα δάκρυα και του ληστού το Μνήσθητί μου, θα δεχθή και αυτής της πτωχής την μετάνοιαν, και θα της δώση χώρον και τόπον χλοερόν, και άνεσιν και αναψυχήν εις τη βασιλείαν Του την αιωνίαν.

Ο πεζογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Έργο του Σπ. Βασιλείου (Αθήνα, Συλλογή I. Μπαστιά).