Τα είδη - σταρ του 2012. Scientists Announce Top 10 New Species

Εντυπωσιακά είδη περιλαμβάνει η λίστα των ειδών χλωρίδας και πανίδας που ανακαλύφθηκαν το 2012. An amazing glow-in-the-dark cockroach, a harp-shaped carnivorous sponge and the smallest vertebrate on Earth are just three of the newly discovered top 10 species selected by the International Institute for Species Exploration at Arizona State University. A global committee of taxonomists — scientists responsible for species exploration and classification — announced its list of top 10 species from 2012.

Μπορεί ο άνθρωπος να έχει πατήσει σχεδόν κάθε σημείο του πλανήτη αλλά παρόλα αυτά η βιοποικιλότητά του πραγματικά μας εκπλήσσει καθημερινά. Κάθε χρόνο ανακαλύπτονται χιλιάδες νέα είδη χλωρίδας και πανίδας. Το Διεθνές Ινστιτούτο για την Ανακάλυψη των Ειδών του πανεπιστημίου της Αριζόνα των ΗΠΑ συνεργάζεται με δεκάδες ειδικούς από όλον τον κόσμο (ζωολόγους, ταξινόμους, βιολόγους κ.ά) και κάθε χρόνο εκδίδει μια λίστα με τα πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά είδη που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του αμέσως προηγούμενου έτους. Το Ινστιτούτο δημοσίευσε την Πέμπτη την εφετινή λίστα η οποία καταγράφει τις δέκα πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις του 2012.

Η «πυγο-κατσαρίδα»

Εντοπίστηκε στο Εκουαδόρ και είναι αναμφισβήτητα το πιο εντυπωσιακό είδος κατσαρίδας. Η Lucihormetica luckae λάμπει μέσα στο σκοτάδι σαν πυγολαμπίδα. Αν και συνήθως τέτοια χαρακτηριστικά αναπτύσσονται για να προειδοποιούν ότι όποιος πλησιάσει κινδυνεύει (από δηλητήρια ή άλλες τοξικές ουσίες) εντούτοις η φωσφορίζουσα κατσαρίδα είναι άκακη.

Η ανακάλυψη του Internet

Τράβηξε την προσοχή ενός φωτογράφου στην Μαλαισία. Ο φωτογράφος ανάρτησε τις φωτογραφίες του εντόμου σε δημοφιλή ιστοσελίδα φωτογραφιών όπου και αναγνωρίστηκε ως άγνωστο μέχρι σήμερα είδος. Οι ειδικοί του έδωσαν την ονομασία Semachrysa jade.

O σμαραγδένιος θάμνος

Ο Εugenia Petrikensis ανακαλύφθηκε στα τροπικά δάση της Μαδαγασκάρης και είναι ένας θάμνος με φύλλα σμαραγδένιου χρώματος και βαθυπόρφυρα άνθη.

Το τελειότερο καμουφλάζ

Οι επιστήμονες έχουν μείνει έκπληκτοι από την ικανότητα καμουφλαρίσματος που ανέπτυξε το Juracimbrophlebia ginkgofolia. Τα απολιθώματα του εντόμου εντοπίστηκαν στην Κίνα και η ηλικία του υπολογίστηκε στα 165 εκατομμύρια έτη. Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για ένα είδος μύγας που εξελίχτηκε χρωματικά έτσι ώστε να έχει τα ίδια ακριβώς χρώματα με το φυτό στο οποίο στεκόταν, σε ένα δίλοβο (φυτό γνωστό και ως γκίνγκο μπιλόμπα). Η μύγα κατάφερνε να γίνει κυριολεκτικά «ένα» με το φυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ειδικοί δυσκολεύτηκαν να ξεχωρίσουν φυτό και έντομο στα ευρήματα που εντοπίστηκαν.

Ο μαύρος καταστροφέας

Ανακαλύφθηκε στις σπηλαιογραφίες του Λασκό στη Γαλλία και ο εντοπισμός του σήμανε συναγερμό. Ο Ochroconis anomala είναι ένα μαύρος μύκητας που απειλεί τις πανάρχαιες βραχογραφίες στο διάσημο γαλλικό παλαιολιθικό σπήλαιο του Λασκό. Οι ειδικοί προσπαθούν τώρα να εμποδίσουν την καταστροφική δράση του μύκητα στις ηλικίας 17 χιλιάδων ετών ζωγραφιές.

Ανάμεσά τους είναι μια κατσαρίδα που λάμπει μέσα στο σκοτάδι σαν πυγολαμπίδα, μια ντροπαλή μαϊμού που έχει λαμπερά μπλε οπίσθια και μάτια σαν του ανθρώπου, ένας μεγάλος σαρκοβόρος θαλάσσιος σπόγγος σε σχήμα άρπας που σε βάθος 3.400 μέτρων τρέφεται με ζωικό πλαγκτόν και ένας βάτραχος μήκους μόλις επτά χιλιοστών.

Με τα μάτια του...ανθρώπου

Ήταν μέχρι πέρυσι «κρυμμένος» στα δάση της Λαικής Δημοκρατίας του Κονγκό. Ο Cercopithecus lomamiensis είναι ένας ντροπαλός και συνήθως ήσυχος πίθηκος με δύο χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν. Τα μάτια του που μοιάζουν πολύ με εκείνα του ανθρώπου καθώς τα έντονα μπλε απόχρωσης οπίσθια του.

Ο κυνηγός της νύχτας

Εντοπίστηκε στον Παναμά και ονομάστηκε Sibon noalamina. Είναι ένα μικρό φίδι που κυνηγά την νύχτα και τρέφεται κυρίως με σαλιγκάρια. Αν και είναι άκακο εντούτοις έχει αναπτύξει χρώματα που μοιάζουν με εκείνα ενός δηλητηριώδους φιδιού έτσι ώστε να αποφεύγουν να το πλησιάζουν οι εχθροί του.

Η θαλάσσια άρπα

Η Chondrocladia lyra είναι ένας θαλάσσιος σπόγγος σε σχήμα άρπας που σε βάθος 3.400 μέτρων τρώει ζωικό πλαγκτόν. Εντοπίστηκε σε ένα σημείο του Νοτιοανατολικού Ειρηνικού.

Ο «αόρατος» βάτραχος

Πραγματικά δεν τον...πιάνει το μάτι σου. Ο Paedophryne amanuensis έχει μήκος μόλις 7.7 χιλιοστών  και είναι το μικρότερο γνωστό είδος σπονδυλωτού ζώου. Εντοπίστηκε σε τροπικό δάσος της Νέας Γουινέας και έχει ιδιαίτερη αλτικότητα αφού μπορεί να πραγματοποιήσει ένα άλμα σε απόσταση 30 φορές μεγαλύτερη από αυτή του σώματος του.

Η πιο μικρή βιολέτα

Η Viola lilliputana είναι μια μικροσκοπική βιολέτα ύψους μόλις ενός εκατοστού που προτιμά τις βουνοκορφές των Άνδεων.

Μάλιστα η ανακοίνωση της εφετινής λίστας έγινε στις 23 Μαΐου, ημερομηνία γέννησης του μεγάλου σουηδού βοτανολόγου Κάρολου Λιναίου, ο οποίος εγκαινίασε την σύγχρονη επιστημονική ταξινόμηση των ειδών τον 18ο αιώνα.

Παράλληλα σύμπαντα και διαστημικό τηλεσκόπιο Planck. Is our universe merely one of billions? Evidence of the existence of 'multiverse' revealed for the first time by cosmic map

Scientists had predicted that it should be evenly distributed, but the map shows a stronger concentration in the south half of the sky and a 'cold spot' that cannot be explained by current understanding of physics.

Επιστήμονες υποστηρίζουν πως ανακάλυψαν την πρώτη ισχυρή απόδειξη ύπαρξης παράλληλων συμπάντων.

Ομάδα κοσμολόγων μελέτησε ένα χάρτη του σύμπαντος από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το διαστημόπλοιο Planck της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανωμαλίες που παρουσιάζει μπορούν να έχουν προκληθεί μόνο από τη βαρυτική έλξη άλλων συμπάντων.

Ο χάρτης δείχνει την υπολειπόμενη ακτινοβολία από τη Μεγάλη Έκρηξη πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, η οποία εξακολουθεί να είναι ανιχνεύσιμη στο σύμπαν, και είναι γνωστή με την ονομασία κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου.

Οι επιστήμονες είχαν προβλέψει ότι η ακτινοβολία αυτή θα πρέπει να κατανέμεται ομοιόμορφα, αλλά ο χάρτης υποδεικνύει μια ισχυρότερη συγκέντρωση στο νότιο μισό και ένα «ψυχρό σημείο», το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί από την τρέχουσα κατανόηση της φυσικής.

Η νεότερη και αναλυτικότερη χαρτογράφηση του πρώτου φωτός στο σύμπαν εγείρει βασικά ερωτηματικά για την απόλυτη ορθότητα της θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης, του επονομαζόμενου Big Bang. Ο δορυφόρος Planck, που έθεσε σε τροχιά η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία το 2009, μεταφέρει την εικόνα της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου. Αποτελεί την ακριβέστερη απεικόνιση του πρώιμου σύμπαντος, που έχουμε στη διάθεσή μας. Πρόκειται για ένα χάρτη του φωτός ή της θερμότητας, που εκλύθηκε 380 χιλιάδες χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Η Λώρα Μερσίνι-Χιούτον, θεωρητική φυσικός στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολάινα στο Τσάπελ Χιλ, και ο Ρίτσαρντ Χόλμαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον, είχαν προβλέψει την ύπαρξη ανωμαλιών στην ακτινοβολία λόγω της έλξης από άλλα σύμπαντα από το 2005.

Μετά την ανάλυση των δεδομένων του διαστημοπλοίου Planck, η δρ. Μερσίνι-Χιούτον πιστεύει ότι η υπόθεσή της έχει επαληθευθεί. Τα ευρήματα συνεπάγονται ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο ύπαρξης ενός απείρου αριθμού συμπάντων, πέρα από το δικό μας.

Galaxy clusters lose direction (Image: CXC/M. Markevitch et al./STScI; Magellan/U. Arizona/D. Clowe et al./ESO WFI; Magellan/U. Arizona/D. Clowe et al.)

«Αυτές οι ανωμαλίες προκλήθηκαν από άλλα σύμπαντα τα οποία προσέλκυσαν το δικό μας, όπως αυτό διαμορφωνόταν κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Έκρηξης», δήλωσε η Μερσίνι-Χιούτον. «Πρόκειται για τα πρώτα ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη άλλων κόσμων που έχουμε δει», πρόσθεσε.

Αν και ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με τη θεωρία των άλλων κόσμων, τα ευρήματα αυτά μπορεί να αποτελέσουν έναυσμα για την αλλαγή της επικρατούσας άποψης πάνω στο  ζήτημα.

Οι υποστηρικτές της θεωρίας επισημαίνουν πως και η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης αρχικά αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία, ακόμα και χλευασμό, μέχρι τη στιγμή που βρέθηκαν αποδείξεις όπως η μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, και θεωρούν πως η περίπτωση των παράλληλων συμπάντων εμφανίζει τις ίδιες αναλογίες.

Hubble: Γαλαξίες στον χωροχρόνο. Hubble: Galaxies Across Space and Time

Το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα (Ring Nebula) ή αλλιώς Messier 57 (Μ57) ή NGC 6720, βρίσκεται στον αστερισμό της Λύρας. Αυτή η σύνθετη εικόνα δημιουργήθηκε από τις παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και του επίγειου τηλεσκοπίου της Αριζόνα. In this composite image, visible-light observations by NASA’s Hubble Space Telescope are combined with infrared data from the ground-based Large Binocular Telescope in Arizona to assemble a dramatic view of the well-known Ring Nebula.  Credit: NASA, ESA, C.R. Robert O’Dell (Vanderbilt University), G.J. Ferland (University of Kentucky), W.J. Henney and M. Peimbert (National Autonomous University of Mexico)

Ένα βίντεο διάρκειας περίπου τριών λεπτών που εξερευνά την κοσμική ιστορία 9 δισεκατομμυρίων χρόνων διαμέσου των εκπληκτικών φωτογραφιών του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble:

"Hubble: Galaxies Across Space and Time" is an award-winning IMAX Super Short. Explore 9 billion years of cosmic history in less than three minutes as you fly through one of Hubble's iconic images. These galaxies were photographed by the Hubble Space Telescope as part of the Great Observatory Origins Deep Survey (GOODS) project. Hubble scientists and imaging specialists worked for months to extract individual galaxy images, placing them in a 3D model according to their approximate true distances.

ΚΟΥΛΕΝΤΙΑΝΟΣ, Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΑΚΡΟΒΑΤΗΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ. COULENTIANOS, THE LAST OF THE MODERN ACROBATS

Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει την μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στον Κώστα Κουλεντιανό, η οποία στοχεύει στην παρουσίαση του έργου του σπουδαίου Έλληνα γλύπτη.

Η έκθεση διοργανώνεται από το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Μουσείο Μπενάκη, σε συνεργασία με τον γιο του καλλιτέχνη Ben Κουλεντιανό και τον Θόδωρο Παπαδόπουλο και παρουσιάσθηκε αρχικά στο Μουσείο Μπενάκη (28.9.2012-5.1.2013) με μεγάλη επιτυχία.

Ο Κώστας Κουλεντιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1918. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και αργότερα στο Παρίσι στην Academie de la Grande Chaumiere στο εργαστήριο του Ossip Zadkine.

Η γνωριμία του με τον Henri Laurens υπήρξε καθοριστική και επηρέασε πολλά από τα έργα του.

Το 1962 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Παρίσι και συγχρόνως άρχισε να συνδιαλέγεται με αρχιτέκτονες για την ένταξη της γλυπτικής στην αρχιτεκτονική, σε δημόσιους και ανοιχτούς χώρους.

Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 80 έργα του Κουλεντιανού, αντιπροσωπευτικά όλων των περιόδων δημιουργίας του. Από τα πρώτα σπουδαστικά έργα της δεκαετίας του 1940, όταν ακόμα δούλευε σε πηλό, έως τα μνημειακά του έργα σε σίδερο των τελευταίων δεκαετιών της ζωής του.

Στόχος της έκθεσης είναι η επαναδιαπραγμάτευση του συνόλου της δημιουργίας του καλλιτέχνη και το ρόλο που παίζει ιστορικά στην καλλιτεχνική δημιουργία στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, όπου η παρουσία του στο Παρίσι υπήρξε καταλυτική για τη σύγχρονη γλυπτική.

Θέματα όπως η ποικιλία των υλικών και η πλαστική άνεση με την οποία τα χρησιμοποιούσε, η ενασχόλησή του με την ανθρώπινη μορφή, ο συνδυασμός επιπέδων τόσο σε έργα μικρών όσο και μεγάλων διαστάσεων, η συνέπεια της πορείας του προς την όλο και πληρέστερη απλότητα αποτελούν θεμελιώδη ζητήματα τα οποία η έκθεση και η συνοδευτική έκδοση θα προσπαθήσουν να πραγματευτούν.

Μιλώντας ο ίδιος για το έργο του αναφέρει χαρακτηριστικά: Χρησιμοποιώ ως υλικό κυρίως το σίδερο, όλο και πιο σκληρό, πιο βαρύ, πιο δύσκολο να το δουλέψεις. Προσπαθώ ταυτόχρονα να του αφαιρέσω το ακατέργαστο βάρος του και να του δώσω μια άλλη κίνηση. Το βασικό μου πρόβλημα είναι ο χώρος, το φως και ο όγκος. Το πώς το εκάστοτε έργο μου θα μπορέσει να τοποθετηθεί στο χώρο και να δεχτεί το φως, ώστε να αποκτήσει σημασία. Προσπαθώ μέσα από τις φόρμες μου να διανοίξω το χώρο κάνοντας τρύπες για να μπορέσει να περάσει το φως, για να μπει ο χώρος μέσα στο αντικείμενο, το οποίο με τη σειρά του μπαίνει μέσα στο χώρο.

Ο ιστορικός της τέχνης και επιμελητής της έκθεσης Ντένης Ζαχαρόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΜΜΣΤ, αναλύοντας το έργο του καλλιτέχνη επισημαίνει:

Από τον μπρούντζο στο σίδερο, από την οξυγονοκόλληση στο fer bras, από το τσιμέντο στο αλουμίνιο, από τις συνθετικές ύλες στο ξύλο, από το μαλλί και την ύφανση στις μπετονόβεργες, από το ανοξείδωτο ατσάλι στις βιδωτές μεταλλικές κατασκευές, ο Κουλεντιανός πειραματίζεται, φτάνοντας κάθε φορά στο όριο εκείνο όπου η ανάπτυξη του "άλλου" δεν είναι ποτέ ούτε μηχανική επανάληψη ούτε μανιέρα της παραλλαγής. Καθεμία από τις περιόδους του έργου του μπορεί να πει κανείς ότι προτρέχει, όχι για να πρωτοτυπήσει, αλλά αντίθετα για να αποτρέψει την ανάγκη μιας καινούργιας πατέντας στη συνέχεια της γλυπτικής. Όταν κάθε φορά αγγίζει ένα καινούργιο υλικό, δεν είναι για να αποκαταστήσει μια ασθενή γλυπτική που φθίνει, αλλά αντίθετα για να αναζωογονήσει τον πόθο και να δώσει ζωή στην ορμή μιας γλυπτικής που εξακολουθεί να ζητά κι άλλο, να θέλει να σταθεί στα πόδια της, να προχωρήσει, να αναπτυχθεί, να αγκαλιάσει τον χώρο, τον άλλο, τον άνθρωπο, τον ορίζοντα, τον κόσμο Άνθρωπος απέναντι στον άνθρωπο, άνθρωπος που πάει προς τον άνθρωπο και άνθρωπος που ξέρει να σταματήσει, πριν πιέσει ή βιάσει τον άλλο, ο άνθρωπος του Κουλεντιανού εγγράφεται μέσα σε μια διαλεκτική βαθιά πολιτική. 

Όσο κι αν η γλυπτική του φέρει μέσα της, με τρόπο ανυπέρβλητο, τον αισθησιασμό που εμπνέει την ερωτική διάσταση κάθε ανθρώπινης σχέσης και προσέγγισης, ορμάται παράλληλα από μια βαθιά ποιητική συνείδηση ενός ανθρώπου που έχει γνωρίσει τον φασισμό και τον πόλεμο, την πιο φρικαλέα κατάντια του ανθρώπου, όταν υπερβαίνει την εξουσία και προσπαθεί να υποτάξει τον άλλο. Έτσι, το έργο του Κουλεντιανού εκφράζει απερίφραστα, μαζί με την αίσθηση που ενδίδει στον έρωτα, τη δύναμη της αντίστασης, που ως ακατάπαυστη εγρήγορση τον κάνει να αφουγκράζεται πόσο εύθραυστη είναι η παρουσία του άλλου και της ετερότητας μπροστά μας. Με τον τρόπο αυτόν, ο Κουλεντιανός δεν είναι μόνο ο τελευταίος ακροβάτης του μοντερνισμού, αλλά και ένας ουσιαστικός εκφραστής του ουμανισμού -με όλη του την πλατωνική διάσταση-, που φέρει την αγάπη του άλλου και την άρνηση του πολέμου σε μια ενιαία και μοναδική συνείδηση και στάση ζωής, σε μια πολιτική όχι της αναπαράστασης, αλλά της παρουσίας, και σε έναν λόγο όχι του "είτε-είτε", αλλά του "θα με βρεις μπροστά σου", όχι σαν απειλή, αλλά σχεδόν σαν ερωτική εξομολόγηση, σαν αποφασιστική έκφραση, δήλωση και εκδήλωση της παρουσίας στη ζωή και της ενεργής συμμετοχής στη ροή της ζωής και του κόσμου. 

Αυτός είναι ο Κουλεντιανός που ορθώνει γλυπτά σε συνεργασία με αρχιτέκτονες στις περιφέρειες της Γαλλίας, αναπτύσσει μορφές μέσα στο τοπίο αγκαλιάζοντας τον ορίζοντα και συνομιλώντας με τα δέντρα, ξεφεύγει προς τον ουρανό ζηλεύοντας το πέταγμα των πουλιών και σκύβει απέναντι σε οποιαδήποτε ανθρώπινη μορφή με τρυφερότητα και αγάπη, αλλά και με μια μεστή και αποφασιστική χειρονομία ενός ανθρώπου που δίνει το κορμί του μαζί με την ψυχή του σε αυτόν που βρίσκεται απέναντί του.

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

19 Απριλίου 2013 – 26 Ιουλίου 2013

Είδαν τη γέννηση ενός υπερ-γαλαξία. Astronomers Discover Extremely Luminous Mega-Galaxy

Μια εικόνα της σπάνιας συγχώνευσης γαλαξιών που εντοπίστηκε στα βάθη του Σύμπαντος. A pair of merging galaxies in the young Universe discovered with Herschel (left panel) and imaged at higher resolution at near-infrared, sub-millimetre and radio wavelengths (right panel). Credit: ESA/NASA/JPL-Caltech/UC Irvine/STScI/Keck/NRAO/SAO

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και η NASA ένωσαν τις δυνάμεις τους και κατάφεραν να εντοπίσουν ένα εντυπωσιακό αλλά και σπάνιο κοσμικό φαινόμενο. Με βάση τις εικόνες που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel, αλλά και με τη βοήθεια επίγειων και διαστημικών τηλεσκοπίων οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν στα βάθη του Σύμπαντος μια εντυπωσιακή κοσμική διεργασία, τη συγχώνευση δύο γαλαξιών. Σύμφωνα με τους ειδικούς από τη συγχώνευση προέκυψε ένας ελλειπτικός υπερ-γαλαξίας η δημιουργία του οποίου δίνει απαντήσεις για την ύπαρξη των μεγάλων ελλειπτικών γαλαξιών.

Η έρευνα

Herschel's view of the bright source HXMM01. Credit: ESA/NASA/JPL-Caltech/UC Irvine

Όταν το Σύμπαν βρισκόταν σε παιδική ηλικία (3-4 δισ. ετών) κυριαρχούνταν από μεγάλους ελλειπτικούς γαλαξίες. Οι επιστήμονες δεν είχαν μέχρι σήμερα στη διάθεσή τους στοιχεία για τον σχηματισμό αυτών των γαλαξιών η ύπαρξη των οποίων αποτελεί ένα από τα αναπάντητα κοσμικά μυστήρια.

Το βασικό ερώτημα είναι αν αυτοί οι μεγάλοι ελλειπτικοί γαλαξίες σχηματίζονταν στο νεαρό Σύμπαν προοδευτικά, μέσα από συνεχείς συγχωνεύσεις μικρών γαλαξιών ή αν προέκυπταν από τη συγχώνευση δύο μεγάλων γαλαξιών.

Χάρη στους ανιχνευτές υπέρυθρης ακτινοβολίας με τους οποίους ήταν εξοπλισμένο το Herschel, εντοπίστηκε πίσω από γιγάντια νέφη σκόνης η υπερδραστήρια αστροπαραγωγός δράση δύο συγχωνευόμενων γαλαξιών. Κατόπιν, ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια αλλά και δύο διαστημικά, το Hubble και το Spitzer, «κοίταξαν» στα βάθη του Σύμπαντος και παρατήρησαν τους δύο γαλαξίες στη φάση της συγχώνευσής τους. Οι δύο γαλαξίες βρίσκονται σε απόσταση περίπου 11 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, δηλαδή το φαινόμενο λαμβάνει χώρα όταν το Σύμπαν έχει ηλικία 3 δισ. ετών. Στη χρονική αυτή περίοδο αναζητούνται στοιχεία από τους ειδικούς για τους ελλειπτικούς γαλαξίες.

Η αποκάλυψη

The image at right shows a close-up view, with the merging galaxies circled. The red data are from the Smithsonian Astrophysical Observatory's Submillimeter Array (SMA) atop Mauna Kea, Hawaii, and show dust-enshrouded regions of star formation. The green data, taken by the National Radio Astronomy Observatory's Very Large Array (JVLA), near Socorro, New Mexico, show carbon monoxide gas in the galaxies. In addition, the blue shows starlight. A bridge of material connects the two galaxies, showing they are interacting. The blue blobs outside of the circle are galaxies located much closer to us.

Οι ερευνητές έδωσαν στους δύο γαλαξίες την κωδική ονομασία HXMM01 και αρχικά πίστευαν ότι επρόκειτο για έναν μόνο γαλαξία που, λόγω της πολύ μεγάλης απόστασης αλλά και των τοπικών συνθηκών, τα όργανα έδειχναν τον ίδιο τον γαλαξία αλλά και το… είδωλο του. Τελικά διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για δύο γαλαξίες που βρίσκονται μάλιστα σε διαδικασία συγχώνευσης. «Οι δύο υπό συγχώνευση γαλαξίες παράγουν συνεχώς νέα άστρα και ήταν καλά κρυμμένοι πίσω από σκόνη» αναφέρει ο Ασάνθα Κούρει, καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι δύο γαλαξίες αποτελούσαν κοσμικά μαιευτήρια με τρομερή παραγωγή άστρων. Υπολογίζουν ότι την εποχή που ξεκίνησε η διαδικασία συγχώνευσης οι δύο γαλαξίες παρήγαν ετησίως δύο χιλιάδες άστρα όταν για παράδειγμα, ο γαλαξίας μας παράγει 2-3 άστρα ετησίως. Ο συνολικός αριθμός των άστρων στους δύο συγχωνευόμενους γαλαξίες  είναι κατά μέσον όρο 400 δισεκατομμύρια. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

CIBER: το πείραμα που θα ερευνήσει την απαρχή του Σύμπαντος, NASA Launching Experiment to Examine the Beginnings of the Universe

Προσομοίωση της πυκνότητας της ύλης, όταν το σύμπαν είχε ηλικία ένα δισεκατομμύριο έτη. Numerical simulation of the density of matter when the universe was one billion years old. Galaxies formation follows the gravitational wells produced by dark matter, where hydrogen gas coalesces, and the first stars ignite. CIBER studies the total sky brightness, to probe the component from first stars and galaxies using spectral signatures, and searches for the distinctive spatial pattern seen in this image, produced by large-scale structures from dark matter. Photo: Courtesy of Jamie Bock/Caltech

Ο σχηματισμός των γαλαξιών ακολουθεί τα βαρυτικά «πηγάδια» που παράγονται από τη σκοτεινή ύλη. Εκεί συγχωνεύτηκαν τα αέρια ελεύθερου υδρογόνου, και δημιουργήθηκαν τα πρώτα άστρα. Το Πείραμα Κοσμικού Υπέρυθρου Υποβάθρου (CIBER) μελετά τη συνολική φωτεινότητα του ουρανού, ώστε να εξετάσει στοιχεία από τα πρώτα αστέρια και γαλαξίες, χρησιμοποιώντας φασματικές υπογραφές και αναζητώντας συγκεκριμένα χωρικά μοτίβα.

The entrance of the CIBER optics, showing two near-infrared wide-field cameras (top), an absolute spectrometer (lower left) and a Fraunhofer line spectrometer (lower right). Photo: Courtesy of Jamie Bock/Caltech

Eπιστήμονες της NASA αναζητούν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα με την έναρξη του πειράματος CIBER στις 4 Ιουνίου, αφού εκτοξευτεί με τον πύραυλο Black Brant XII από το Wallops Flight στη Βιρτζίνια.

«Τα πρώτα μεγάλα αστέρια που σχηματίστηκαν στο σύμπαν παρήγαγαν άφθονο υπεριώδες φως, το οποίο ιόνισε αέρια από ουδέτερο υδρογόνο. Το CIBER παρατηρεί κοντά στο υπέρυθρο φάσμα, καθώς η διαστολή του σύμπαντος μετέτρεψε τα αρχικά βραχέα υπεριώδη μήκη κύματος σε μακρά σχεδόν υπέρυθρα σήμερα. Το πείραμα ερευνά δύο χαρακτηριστικές υπογραφές του σχηματισμού των πρώτων αστεριών: τη συνολική φωτεινότητα του ουρανού μετά την αφαίρεση όλων των παρεμβολών, και ένα χαρακτηριστικό μοτίβο χωρικών διακυμάνσεων», δήλωσε o Τζέημι Μποκ, επικεφαλής ερευνητής του CIBER, από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια.

«Οι στόχοι του πειράματος είναι θεμελιώδους σημασίας για την αστροφυσική, καθώς εξετάζει τη διαδικασία του σχηματισμού των πρώτων γαλαξιών, αλλά η μέτρηση είναι επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρουσα από άποψη τεχνικής δυσκολίας», πρόσθεσε.

Αυτή θα είναι η τέταρτη πτήση του CIBER πάνω σε έναν πύραυλο της NASA. Οι προηγούμενες εκτοξεύσεις ήταν το 2009, 2010 και 2012 αντίστοιχα, από την περιοχή White Sands στο Νέο Μεξικό. Μετά από κάθε πτήση ο εξοπλισμός του πειράματος ανακτήθηκε για τροποποιήσεις, ανάλυση και προετοιμασία για μεταγενέστερες πτήσεις.

A Black Brant XII sounding rocket leaves the launch pad at NASA’s Wallops Flight Facility. Photo: NASA

Σε αυτή την πτήση το CIBER θα πετάξει σε έναν αρκετά μεγαλύτερο και ισχυρότερο πύραυλο από ότι στο παρελθόν. Αυτό σημαίνει ότι το CIBER θα βρεθεί σε μεγαλύτερο υψόμετρο (563 χιλιόμετρα), διαθέτοντας έτσι περισσότερο χρόνο παρατήρησης για τα όργανά του. Το πείραμα θα προσθαλασσωθεί με ασφάλεια στον Ατλαντικό Ωκεανό, 400 μίλια από την ακτή της Βιρτζίνια, αλλά δε θα ανακτηθεί.

Preparing the instrument for flight. The optics and detectors are cooled by liquid nitrogen to -19C (77 K, -312F) during the flight to eliminate infrared emission from the instrument and to achieve the best detector sensitivity. Photo: NASA/Berit Bland

Το CIBER αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας με το Πανεπιστήμιο Irvine της Καλιφόρνια, τη διαστημική υπηρεσία της Ιαπωνίας (JAXA), και το Ινστιτούτο Αστρονομίας και Επιστήμης του Διαστήματος της Κορέας (KASI). Η ίδια ομάδα αναπτύσσει μια βελτιωμένη εκδοχή του πειράματος, το οποίο θα ολοκληρωθεί το επόμενο έτος και θα διαθέτει πιο ισχυρούς αισθητήρες και οπτικές δυνατότητες.