NASA 2013: Οι καλύτερες φωτογραφίες της γης από το διάστημα. The Most Amazing Images NASA Took of Earth From Space This Year

Έκρηξη του ηφαίστειου Παβλόφ στις 18 Μαΐου, φωτογραφία από αστροναύτη του Δ.Δ.Σ. Pavlof volcano in the Aleutian arc erupts May 18 in this image captured by astronauts on the International Space Station.

Οι δορυφόροι σε τροχιά γύρω από τη γη και από τους αστροναύτες του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού τράβηξαν και φέτος υπέροχες φωτογραφίες του πλανήτη. Η  NASA επέλεξε τις καλύτερες για το 2013. Μεταξύ αυτών βλέπουμε φωτογραφίες από εκρήξεις ηφαιστείων, τυφώνες και απομακρυσμένες περιοχές της γης.

Ο τυφώνας Χαγίαν μια μέρα πριν πλήξει τις Φιλιππίνες. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από το δορυφόρο Aqua της NASA. Terrifying beauty: Supertyphoon Haiyan the day before it made landfall in the Philippines. The coast of the Philippines can be seen outlined on the far left of the image. Captured Nov 7 by NASA's Aqua satellite.

Αστροναύτης του Δ.Δ.Σ φωτογραφίζει την έκρηξη του ηφαιστείου Σακαραζίμα στην Ιαπωνία. Amazing: An astronaut on the International Space Station took this photo on Jan. 10 of an eruption on Sakurajima, one of Japan's most active volcanoes.

Φωτογραφία από το δορυφόρο Terra της NASA. Ο ανεμοστρόβιλος που έπληξε την Οκλαχόμα στις 20 Μαΐου του 2013 και είχε αποτέλεσμα το θάνατο 24 ανθρώπων και ζημιές ύψους 2 δισ. Δολαρίων. Devastating: Running left to right through the center of this image is the scar from the EF-5 tornado that ran through Moore, Oklahoma on May 20, 2013 killing at least 24, injuring 377 and likely topping $2 billion in damages. Captured June 2 by NASA's Terra satellite.

Η Αλάσκα μια από τις σπάνιε φορές που δεν υπάρχουν σύννεφα. Φωτογραφία του δορυφόρου Terra της NASA στης 17 Ιουνίου. The frozen tundra: Alaska is almost always mostly, or at least partially, covered with clouds, but this rare, cloudless moment was captured June 17 by NASA's Terra satellite.

Σύννεφα προσεγγίζουν τις ακτές της Καλιφόρνια. Φωτογραφία του δορυφόρου Terra της NASA στης 14 Απριλίου. California dreaming: This image of clouds off the California coast was captured Apr. 14 by NASA's Terra satellite.

Η πόλη Ρέμο στην έρημο της Νεβάδα. Φωτογραφία από αστροναύτη του Δ.Δ.Σ. The world's biggest little city: This image of Reno, Nevada at night was captured Jan 28 by an astronaut on the International Space Station.

Σύννεφα πάνω από νησάκι Isla Socorro στον Ειρηνικό Ωκεανό, στις 22 Μαΐου. Φωτογραφία από τον δορυφόρο Aqua της  NASA. Live art: Isla Socorro creates von Karman vortices in the clouds above the Pacific ocean May 22 in this image captured by NASA¿s Aqua satellite.

Λίμνη Μίσιγκαν στις 24 Μαΐου από το δορυφόρο NASA / USGS Landsat 8. Great lake: A cluster of small images in the far northern reaches of Lake Michigan in a photo captured May 24 by the NASA/USGS Landsat 8 satellite.

Αμμόλοφοι στην Αυστραλία. Φωτογραφία από την 25η Μαρτίου στο Δ.Δ.Σ. This image sand dunes in Australia's Great Sandy Desert was taken March 25 by an astronaut on the International Space Station.

Φωτογραφία του κόλπου της Πριγκίπισσας Σαρλοτ στην Αυστραλία. Φωτογραφία από την 20η Απριλίου από τον δορυφόρο NASA/USGS  Landsat 8. This image of Princess Charlotte Bay in Australia was captured April 20 by the NASA/USGS satellite Landsat 8.

Φωτογραφία του Αμαζονίου στις 28 Αυγούστου από το δορυφόρο NASA/USGS  Landsat 8. Disappointing: The Landsat 8 satellite, launched by NASA and operated by the USGS, spotted new deforestation (brown rectangles center right) in the Peruvian Amazon on Aug. 28 after American scientists received a tip from colleagues in South America.

Το Εθνικό πάρκο Torres del Paine στην Χιλή. Φωτογραφία στις 21 Ιουνίου από τον δορυφόρο 1 (EO-1). Awe-inspiring: The Torres del Paine National Park, in Chilean Patagonia, as captured Jan. 21 by NASA’s Earth Observing-1 (EO-1) satellite.

NASA highlights its accomplishments in air and space for 2013. Release Date: 24 December 2013. Credit: NASA

Οι ανακαλύψεις εξωπλανητών το 2013, The Amazing Alien Planet Discoveries of 2013

Data from NASA's Kepler mission finds evidence for at least 100 billion planets in our galaxy. Image released January 3, 2013. Credit: NASA/JPL-Caltech

Η χρονιά που πλησιάζει στο τέλος της ήταν ένα ορόσημο στην ανακάλυψη πλανητών εκτός Ηλιακού Συστήματος, με πολλές διαφορετικές πρωτιές. Έστω κι αν ο στόχος για την εύρεση ενός εξωπλανήτη όμοιο με τη Γη δεν επετεύχθη ακόμη η λίστα με τις ανακαλύψεις του 2013 είναι μακρά και ενδιαφέρουσα.

Kepler 37b: Ο μικρότερος εξωπλανήτης (μικρότερος κι από τον Ερμή)

An artist's conception of the tiny alien planet Kepler-37b, which is slightly larger than Earth's moon and orbits its host star every 13 days. It likely has a surface temperature of in excess of 400 deg C (700 deg F). Image released Feb. 20, 2013. Credit: NASA/Ames/JPL-Caltech

Το Φεβρουάριο οι αστρονόμοι ανακοίνωσαν τον εντοπισμό του Kepler 37b, του μικρότερου εξωπλανήτη σε τροχιά γύρω από ένα άστρο της κατηγορίας του Ήλιου. 

Ο πλανήτης διαμέτρου μόλις 3.900 χιλιομέτρων είναι ελαφρά μεγαλύτερος από τη Σελήνη και βρίσκεται σε απόσταση 215 ετών φωτός από τη Γη, ενώ το έτος του διαρκεί μόλις 13 ημέρες.

Το ορόσημο των 1.000 πλανητών

This artist's illustration represents the variety of planets being detected by NASA's Kepler spacecraft. Scientists now say that one in six stars hosts an Earth-size planet. Credit: C. Pulliam & D. Aguilar (CfA)

Ο πρώτος πλανήτης που περιφέρεται γύρω από ένα άστρο πέραν του Ήλιου βρέθηκε το 1992. Οι ρυθμοί εύρεσης εξωπλανητών τα επόμενα χρόνια ήταν χαμηλοί και η διαφορά έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, από τα δεδομένα του οποίου προέκυψαν εκατοντάδες επιβεβαιωμένοι εξωπλανήτες αλλά και 3.500 ακόμη υποψήφιοι. Το 2013 ήταν η χρονιά που οι πλέον ενημερωμένες βάσεις δεδομένων για τους εξωπλανήτες ξεπέρασαν τις 1.000 εγγραφές. Mέχρι σήμερα ο αριθμός αυτός έχει φτάσει τους 1.056 άλλους κόσμους.

Ο πιο γήινος κόσμος

This illustration compares Earth with the newly confirmed scorched world of Kepler-78b. Kepler-78b is about 20 percent larger than Earth and is 70% more massive. Kepler-78b whizzes around its host star every 8.5 hours, making it a blazing inferno. Credit: David A. Aguilar (CfA)

Φέτος οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα κόσμο που μοιάζει με το δικό μας σε μέγεθος και σύσταση, αλλά είναι πολύ καυτός ώστε να μπορεί να συντηρήσει ζωή. Ο Kepler 78b έχει διάμετρο 20% μεγαλύτερη από τη Γη και είναι 80% πιο βαρύς, με πυκνότητα σχεδόν ίση με της Γης. Βρίσκεται 400 έτη φωτός μακριά μας, αλλά η πολύ κοντινή απόσταση στο μητρικό του άστρο (1.5 εκατομμύρια χιλιόμετρα) έχει μετατρέψει την επιφάνειά του σε ένα φούρνο θερμοκρασίας 3.680ο C.

Σύννεφα ενός άλλου κόσμου

Kepler-7b is 1.5 times the radius of Jupiter, but less than half as massive. Scientists have determined that clouds lie high in the western hemisphere, while the eastern hemisphere is clear. Credit: NASA/JPL-Caltech/MIT

Έπειτα από τρία χρόνια παρατηρήσεων με τα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Hubble του πλανήτη γίγαντα Kepler 7b, οι επιστήμονες εντόπισαν σημάδια ανακλάσεων τα οποία ερμήνευσαν ως τον πρώτο εντοπισμό νεφών στον ουρανό ενός κόσμου πέραν από το Ηλιακό μας Σύστημα.

Δύο πιθανά κατοικήσιμοι κόσμοι

This artist's concept depicts Kepler-62f, a planet 1.4 times the size of Earth that circles in the habitable zone of its host star. The small shining object at right is Kepler-62e, another potentially habitable world in the five-planet system. Credit: NASA/Ames/JPL-Caltech

Τον Απρίλιο ανακοινώθηκε και η ανακάλυψη των Kepler 62e και 62f, δύο πλανητών στο ίδιο πλανητικό σύστημα λίγο μεγαλύτερων από τη Γη που τα υπολογιστικά μοντέλα φανερώνουν πως καλύπτονται από ωκεανούς, με τη NASA να δηλώνει πως πρόκειται για δύο πολύ καλούς υποψήφιους στην έρευνα για ζωή πέρα από τη Γη.

Κόσμοι πολύ πιο κοντά απ’ όσο πιστεύαμε

Σε μία ακόμη έρευνα που δημοσιεύτηκε φέτος, η στατιστική ανάλυση έδειξε πως ένας κόσμος παρόμοιος με τη Γη ίσως να βρίσκεται σε απόσταση μόνο 13 ετών φωτός μακριά μας. Η ανάλυση λάμβανε υπόψη τα στοιχεία από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler και εκτιμούσε τον πληθυσμό των κόκκινων νάνων, οι οποίοι αποτελούν το 75% περίπου του συνολικού αριθμού των άστρων στο Γαλαξία μας.

Η λίστα συνεχίζεται με πλήθος ακόμη ερευνών και ανακαλύψεων, με μπλε κόσμους όπου βρέχει γυαλί, με πλανήτες όπου η τροχιά τους είναι 650 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης, με τον υπολογισμό πως πλανήτες όπως η Γη δεν είναι καθόλου σπάνιοι αλλά και την εύρεση τεχνικών όπου μπορεί να ανιχνευθεί η παρουσία ζωής στην ατμόσφαιρα εξωπλανητών με πολλούς επιστήμονες να υποστηρίζουν πως δεν απέχουμε πολύ από την ιστορική στιγμή που θα εντοπίσουμε ίχνη ζωής σε έναν κόσμο πολύ μακριά από το δικό μας.

Το ατσάλι των Σπαρτιατών. This …. Is …. Spartan … Steel!

Back in 1961, the American nuclear physicist and research associate at the metallurgical laboratory in Chicago, Lyle Borst, visited Sparta influenced by the bravery of the ancient Spartans to study the weapons used in ancient Greece. On his trip to Greece, Borst discovered that a “Manhattan District Project” in Sparta made steel in large quantities as early as 650 B.C.

Tο έτος 1961 ο Αμερικανός πυρηνικός φυσικός και καθηγητής μεταλλουργίας δρ. Λάιλ Μπόρστ επισκέφθηκε την Σπάρτη επηρεασμένος από την ανδρεία των αρχαίων Σπαρτιατών αλλά και για να μελετήσει τα όπλα που χρησιμοποιούσε αυτός ο πολεμικός λαός της αρχαίας Ελλάδας.

Above: Six rod-shaped obeloi (oboloi) displayed at the Numismatic Museum of Athens, discovered at Heraion of Argos. Below: grasp of six oboloi forming one drachma, i.e. a "handful".

Ζήτησε λοιπόν από τους εκεί αρχαιολόγους να δει δείγματα οβολών από το Ηραίον (ναό – θησαυροφυλάκιο της αρχαίας Σπάρτης) του 670 π.χ και αφού τα ανέλυσε απεφάνθη πως οι Σπαρτιάτες δεν είχαν απλώς σίδερο αλλά ατσάλι!!! Δηλαδή ένα κράμα σιδήρου και άνθρακα με περιεκτικότητα σε άνθρακα μεταξύ 0,2 και 0,8%.

Σπαρτιατικό  βραχύ  ξίφος  από  ανασκαφές.  Το  βραχύ  ξίφος  ήταν  ο  ιδανικός  και   μακράν  ο  πιο  δημοφιλής  τύπος  ξίφους  για  τους  οπλίτες  και  τον  οπλιτικό  πόλεμο. Based on specimens he obtained from archaeologists, he theorized that steel was the secret weapon of the Spartans and that it was the reason for their military successes against enemies having only soft iron or bronze weapons. Having such a weapon at that time, Borst said in a 1961 article in The New York Times, was almost the military equivalent of having an atomic bomb.

Κατά την δήλωση του στους New York Times, αυτό ισοδυναμούσε με την κατοχή ατομικής βόμβας για τα μέτρα της εποχής. 

Image above courtesy of Wizards of the Coast - Descriptions in Greek, courtesy of Spartiatikes Mores. However, that actually stands as a scientific explanation of how 300 men managed to decimate the army of Persians, Medes and Cissians who amounted to 50,000 armed soldiers. Leonidas the brave was a 5th-Century B.C. Spartan military king who  led a small force of Greeks, mostly Spartan the famous 300, but also Thespians and Thebans, against the much larger Persian army of  Xerxes, at the pass of Thermopylae in 480 B.C. during the Persian Wars.

Αυτό εξηγεί επιστημονικά, πέρα από την αποδεδειγμένη ανδρεία που υπέδειξαν ο Λεωνίδας και οι 300 Σπαρτιάτες του στη μάχη των Θερμοπυλών, το πώς 300 άνδρες αποδεκάτισαν έναν στρατό Περσών, Μήδων και Σακών που αριθμούσαν τις 50.000 πάνοπλων αδρών, συμπεριλαμβανομένων και των πλέων επίλεκτων ταγμάτων των Περσών των αθανάτων, πριν πέσουν όλοι από τα βέλη των τοξοτών μετά απ΄ την προδοσία του Εφιάλτη.

It was once again demonstrated (and scientifically as well) that except for the laconic matter-of-fact bravery that both Leonidas and the Spartans were famed for, they also used advanced technology ahead of their times. The Spartan shield was also said to be pivotal because it was almost impregnable.

Για άλλη μία φορά αποδεικνύεται (και μέσα από την επίσημη επιστήμη) το πόσο προηγμένη τεχνολογία διέθεταν οι αρχαίοι Έλληνες. Φανταστείτε τώρα με πόση ευκολία μπορούσαν τα ατσάλινα ξίφη των Σπαρτιατών να διαπεράσουν τις χάλκινες και σιδερένιες πανοπλίες των Περσών και ακόμα πόσο φόβο θα προκάλεσε στους Πέρσες το γεγονός πως στα δικά τους ξίφη οι Σπαρτιάτικές πανοπλίες έμεναν ανεπηρέαστες.

Η ιστορία δέχεται ότι οι Χετταίοι γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν το ατσάλι ήδη από το 2.000 π.Χ, όμως οι Έλληνες δεν ήρθαν ποτέ σε επαφή μαζί τους πέραν του 3ου αιώνα π.Χ. Η μάχη των Θερμοπυλών έγινε το 480 π.Χ και μόλις το 1961 έγινε γνωστό ότι έστω τον 5ο αιώνα οι Σπαρτιάτες (και φυσικά οι υπόλοιποι Έλληνες) γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν στον οπλισμό τους το ατσάλι. 

Η ελληνική τέχνη ενέπνευσε τον Στρατό από Τερακότα της Κίνας. Terracotta Warriors Inspired by Ancient Greek Art

Περίπου 8.000 στρατιώτες σε φυσικός μέγεθος απαρτίζουν τον περίφημο πήλινο στρατό της Κίνας. About 8,000 Terracotta Warriors were buried in three pits less than a mile to the northeast of the mausoleum of the First Emperor of China, Qin Shi Huangdi. They include infantryman, archers, cavalry, charioteers and generals. Now new research, including newly translated ancient records, indicates that the construction of these warriors was inspired by Greek art. Credit: Lukas Hlavac | Shutterstock

Είναι ένα από τα θαυμαστά έργα τέχνης που μας έχει κληροδοτήσει ο αρχαίος κόσμος και αν και γεννήθηκαν στην Κίνα σε μια εποχή που θεωρείται ότι η Άπω Ανατολή δεν είχε επαφή με τη Δύση, οι ρίζες τους ίσως είναι τελικά... ελληνικές. Βρετανός ιστορικός υποστηρίζει ότι τα πήλινα, σε φυσικό μέγεθος αγάλματα του κινεζικού Στρατού από Τερακότα αποτελούν προϊόν μίμησης της ελληνικής τέχνης η οποία εντυπωσίασε τους λαούς της Ασίας φθάνοντας σε αυτούς με τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Θαμμένοι πολεμιστές

Lukas Nickel believes it is 'likely' the 8,000 giant sculptures of Terracotta Warriors (pictured), which were buried in pits close to the mausoleum of Qin Shi Huangdi, were the result of contact between Greece and China.

Ο Στρατός από Τερακότα ή πήλινος στρατός βρέθηκε θαμμένος στο μαυσωλείο του Τσιν Σι Χουάνγκ, του πρώτου αυτοκράτορα της Κίνας που βασίλεψε από το 221 ως το 210 ή το 207 π.Χ., στην πόλη Σιάν. Αποτελείται από περίπου 8.000 στρατιώτες - του πεζικού, ιππείς, σε άρματα, τοξότες κ.λπ. - οι οποίοι είναι φτιαγμένοι από τερακότα, σε φυσικό μέγεθος.

Σε παρακείμενη θέση έχουν βρεθεί επίσης ανάλογα πήλινα αγάλματα σε φυσικό μέγεθος που αναπαριστούν ακροβάτες, χορεύτριες, αξιωματούχους και δημοσίους υπαλλήλους. Το παράδοξο είναι ότι, πέραν αυτών των μοναδικών και εντυπωσιακών εξαιρέσεων, δείγματα αγαλμάτων σε φυσικό μέγεθος που να προέρχονται από προγενέστερη ή μεταγενέστερη εποχή δεν έχουν βρεθεί στην Κίνα: σε όλη την υπόλοιπη ιστορία του ο κινεζικός πολιτισμός φαίνεται να προτιμούσε τα... μικρά μεγέθη αναπαριστώντας ανθρώπους και ζώα μόνο σε γλυπτά-μινιατούρες.

Ο Λούκας Νίκελ, καθηγητής της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, υποστηρίζει ότι η εξαίρεση αυτή οφείλεται σε ελληνικές επιρροές οι οποίες γοήτευσαν σε τέτοιον βαθμό τον αυτοκράτορα ώστε τον έκαναν να πάει κόντρα στα ήθη και έθιμα της πατρίδας του υιοθετώντας ξενικά πρότυπα.

«Είναι απολύτως δυνατόν και μάλιστα πολύ πιθανό  τα αγάλματα του πρώτου αυτοκράτορα να είναι αποτέλεσμα μιας πρώιμης επαφής ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κίνα» γράφει σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Bulletin of the School of Oriental and African Studies».

Οι δώδεκα γίγαντες

Shown here, one of nine Terracotta Warriors that was on display at the Terracotta Warrior exhibition at New York City's Discovery Times Square in 2012. China lets only 10 of the warriors leave the country at any given time. Credit: Clara Moskowitz/LiveScience

Τα στοιχεία στα οποία βασίζεται ο ιστορικός περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κάποια αρχαία κείμενα που μεταφράστηκαν πρόσφατα για πρώτη φορά από τον ίδιο. Σε ένα από αυτά περιγράφεται πώς ο αυτοκράτορας εντυπωσιάστηκε από τις αφηγήσεις για «12 γιγάντια αγάλματα που εμφανίστηκαν στο Λιντάο» (ως Λιντάο, όπως σημειώνει ο καθηγητής, αναφέρεται το δυτικότερο σημείο της Κινεζικής Αυτοκρατορίας αλλά η λέξη μπορεί να σημαίνει και οποιοδήποτε μέρος της Δύσης).

Το κείμενο δεν αναφέρει πώς «εμφανίστηκαν» τα αγάλματα ούτε ποιους αναπαριστούσαν, λέει όμως ότι ήταν τεραστίων διαστάσεων (ύψους περίπου 11,5 μ., με πόδια που είχαν μήκος 1,40 μ.). Σύμφωνα με τον συγγραφέα του ο αυτοκράτορας, ακούγοντας τις σχετικές περιγραφές απεσταλμένων του, διέταξε να γίνουν αντίγραφά τους (έλιωσε μάλιστα για τον σκοπό αυτό χάλκινα όπλα από τους πολέμους που έκανε για να ενώσει την αυτοκρατορία) και να τοποθετηθούν μπροστά από το παλάτι του.

Αναφορές για τους «δώδεκα γίγαντες με τα ξενικά ρούχα» που κοσμούσαν τα αυτοκρατορικά ανάκτορα υπάρχουν και σε άλλα κείμενα. Σε ένα από αυτά μάλιστα ο Μπαν Γκου, ένας ιστορικός που έζησε πριν από 2.000 χρόνια, γράφει ότι ο Τσιν Σι Χουάνγκ αποφάσισε να αναπαραγάγει αυτά τα αγάλματα παρά το «ουράνιο ταμπού» που υπαγορεύει ότι «όποιος ακολουθεί απερίσκεπτα ξένα πρότυπα θα βρει καταστροφή».

Τα εντυπωσιακά χάλκινα δημιουργήματα δεν έχουν σωθεί ως τις μέρες μας όμως, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Νίκελ, επειδή βρίσκονταν σε περίοπτη θέση, έχουμε περιγραφές τους - κάτι το οποίο δεν ισχύει για τον θαμμένο Στρατό από Τερακότα, για τον οποίο δεν έχει βρεθεί καμία γραπτή αναφορά.

Ελληνικές επιρροές

'It is perfectly possible and actually likely that the sculptures of the First Emperor are the result of early contact between Greece and China,' Dr Nickel said. A carved marble relief of wrestlers is pictured.

Πριν από την εποχή του Πρώτου Αυτοκράτορα, υπογραμμίζει ο ιστορικός, στην Κίνα δεν υπήρχαν αγάλματα σε φυσικό μέγεθος. Γι' αυτό και θεωρεί ότι η ξαφνική κατασκευή τους, και σε τόσο μεγάλες ποσότητες, είναι αποτέλεσμα της γοητείας που άσκησαν στον ηγέτη της Κίνας επιρροές που έφθαναν ως αυτόν από βασίλεια της Κεντρικής Ασίας που είχε κατακτήσει ή ιδρύσει ο Μέγας Αλέξανδρος κατά τις εκστρατείες του και τα οποία είχαν υιοθετήσει πολλές πλευρές του ελληνικού πολιτισμού - μεταξύ αυτών και τη γλυπτική του.

Before the time of the First Emperor, there were no life sized figurines created in China.

Το περίεργο είναι ότι μετά τον θάνατο του Τσιν Σι Χουάνγκ κανένας κινέζος αυτοκράτορας δεν έφτιαξε ξανά μεγάλα, ούτε και σε φυσικό μέγεθος αγάλματα - η γλυπτική παράδοση επέστρεψε στα μικρού μεγέθους γλυπτά.

An example of the miniature figures of people, animals and objects created by the Han Dynasty. Credit: Photo by Owen Jarus

Ο καθηγητής Νίκελ λέει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η Δυναστεία Χαν που ακολούθησε είχε άλλες παραδόσεις ή και απλώς θέλησε να εξαλείψει τις επιρροές και τα επιτεύγματα του προκατόχου της. «Όταν, έπειτα από αυτήν, υιοθετήθηκε ξανά η παράδοση των μεγάλων τάφων οι γνώσεις της τέχνης των μεγάλων αγαλμάτων, η οποία είναι πιο πολύπλοκη, μπορεί να είχαν χαθεί» εξήγησε σε συνέντευξη στον δικτυακό τόπο επιστημονικών ειδήσεων «LiveScience».

Μια άλλη πιθανή εξήγηση, όπως προσθέτει, μπορεί να είναι αυτή του «ουράνιου ταμπού»: τα μεγάλου ή φυσικού μεγέθους αγάλματα ήταν τόσο ξένα για τους Κινέζους της εποχής ώστε, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «θα πρέπει να τους φαίνονταν σαν εξωγήινα».

Ειρεσιώνη: Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο της Αρχαίας Ελλάδας. Eiresione: The Christmas tree of Ancient Greece

Παιδί που κρατά ειρεσιώνη. In Greek mythology, Eiresione (Greek: Εἰρεσιώνη, from εἶρος - eiros, "wool" was the personification of an object very important in many Greek rituals and ceremonies: a branch of olive or laurel, covered with wool, fruits, cakes and olive flasks, dedicated to Apollo and carried about by singing boys during the festivals of Pyanopsia and Thargelia, and afterwards hung up at the house door. It could only be carried by children who had two living parents.

Ειρεσιώνη καλείται το κλαδί ελιάς ή δάφνης, πάνω στο οποίο έχουν πλέξει λευκές ή πορφυρές κορδέλες από μαλλί και έχει κρεμασμένους όλων των ειδών τους καρπούς (εκτός του μήλου και του αχλαδιού) της πρώτης φθινοπωρινής σοδειάς. Επίσης κατά την περιφορά τοποθετούσαν επάνω του άρτους, οινοχόες γεμάτες με κρασί, ορμαθούς από βελανίδια, λάδι, μέλι. Η ειρεσιώνη είναι πιθανόν να πήρε το όνομά της από το μαλλί “είρος”, που έπαιρναν από το ιερό ζώο. Για τους αρχαίους Έλληνες αποτελούσε σύμβολο ευφορίας.

Τις ειρεσιώνες αφιέρωναν στη θεότητα, τη χορηγό των αγαθών της Γης και άλλοτε τις έβαζαν έξω από την πόρτα του ναού της για να επικαλεστούν τη συνδρομή της κατά του λιμού (της σιτοδείας), των επιδημιών ή άλλων θεομηνιών. Άλλοτε τις αναρτούσαν πάνω στις πόρτες των οικιών τους για να αποδώσουν ευχαριστίες στη θεότητα. Ειδικά στην Αθήνα, ορισμένες ειρεσιώνες αφιερώνονταν κατά τα Θαργήλια και Πυανέψια στον Απόλλωνα και τις Ώρες, σε έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του έτους που λήγει και παράκληση της συνέχισής της και κατά το επόμενο. Άλλοι αναφέρουν ότι τις περιέφεραν και τις κρεμούσαν προς τιμήν του “Ηλίου και των Ωρών”.   

Ο Πορφύριος δεν κατονομάζει ρητώς την ειρεσιώνη, αλλά σαφώς την υπαινίσσεται, όταν αναφέρεται για την πομπή που γίνονταν στην Αθήνα των ημερών του για τον Ήλιο και τις Ώρες. Άλλες ειρεσιώνες αναρτούνταν πάνω στις πόρτες των οικιών και παρέμεναν εκεί μέχρι το επόμενο έτος, όπου καίγονταν και αντικαθιστούνταν με νέες.

Unknown woman as Ceres. Marble, Roman artwork, ca. 235 - 250 CE. A talk-page comment on the en-wikipedia Ceres article states this as the portrait-statue of an unknown woman, not an image of the Goddess Ceres. The Louvre website describes it as an an unknown woman as (thus, with the attributes of) Ceres. Femme inconnue en Cérès. Marbre, œuvre romaine, vers 235 - 250 après J.-C.

Γενικά οι καρποί της ειρεσιώνης συμβολίζουν το γεωργικό χαρακτήρα των γιορτών κατά τη διάρκεια της περιφοράς της. Η ειρεσιώνη είναι προσφορά ανάλογη με τη δέσμη από στάχυα, την οποία οι Ρωμαίοι αναρτούσαν στις πόρτες του ναού της Ceres, (η οποία ταυτίζεται με τη Θεά Δήμητρα) και των οικιών τους.

Το μαραμένο κλαδί ήταν συνηθισμένο θέαμα. Ο Αριστοφάνης στον Πλούτο περιγράφει κάποιο περιστατικό με έναν νέο που προσβάλλει μία γριά γυναίκα και φέρνει το δαυλό του στο ταλαιπωρημένο της πρόσωπο, εκείνη φωνάζει: “Λυπήσου με, μη φέρνεις το δαυλό σου τόσο κοντά μου” και ο Χρέμυλος λέει: “Ναι, δίκιο έχει γιατί αν αρπάξει μια σπίθα θα καεί σαν παλιά ειρεσιώνη”.

Δρομείς των Παναθηναίων, περ. 530 π.Χ. Greek vase with runners at the panathenaic games, ca. 530 BC.

Κατά τα Παναθήναια, το κλαδί κόβονταν από ιερή ελιά που βρισκόταν στην Ακαδημία. Τα ελαιόδενδρα καλούνταν “μόριαι ελαίαι”, διότι θεωρούνταν πως πολλαπλασιάστηκαν από καταβολάδες που αποσπάστηκαν από την πρωταρχική ελιά της Ακρόπολης. Από αυτά τα ελαιόδενδρα λαμβάνει ο Ζεύς το προσωνύμιο Μόριος, ως προστάτης και φύλακας των ιερών αυτών ελαιοδένδρων. Μετά την κατασκευή της ειρεσιώνης γίνονταν περιφορά με πομπή και άσματα στην Ακρόπολη, προς τιμήν της Πολιάδας Αθηνάς.

Από τον Παυσανία διασώζεται η ακόλουθη περιγραφή της τελετής κατά την έβδομη μέρα της γιορτή των Πυανεψίων : “Η ειρεσιώνη είναι ένα κλαδί ελιάς περιτυλιγμένο με μαλλί και από αυτό κρέμονται διάφοροι καρποί της Γης. Ένα αγόρι, του οποίου ζουν και οι δύο γονείς, το μεταφέρει και το τοποθετεί μπροστά από τις πόρτες του Ιερού του Απόλλωνα, κατά τη γιορτή των Πυανεψίων”.

Οι “αμφιθαλείς παίδες”, δηλαδή αυτοί που έχουν και τους δύο γονείς στη ζωή, περιέφεραν την ειρεσιώνη από οικία σε οικία και έψελναν ειδικό άσμα, το οποίο είχε το ίδιο όνομα και είναι ως εξής:

“Ειρεσιώνη σύκα φέρει και πίονας άρτους και μέλι εν κοτύλη και έλαιον αποψήσασθαι και κύλικ’ εύζωρον, ως αν μεθύουσα καθεύδη”. «Η Ειρεσιώνη φέρνει κάθε τι καλό, σύκα και αφράτα ψωμάκια που μας τρέφουν και μέλι γλυκό και λάδι απαλό και ξέχειλους κύλικες με καλό κρασί για να μεθύσει και να κοιμηθεί.»

Τα παιδιά έπαιρναν από τους οικοδεσπότες φιλοδώρημα. Αυτό υπενθυμίζει το αρχαίο χελιδόνισμα της Ρόδου, όπως και το σύγχρονο έθιμο του τραγουδίσματος των καλάνδων από παιδιά σε κάθε οικία κατά την παραμονή των χριστουγέννων.

...leftover perhaps from the Pyanopsia or perhaps the Lupercalia...both festivals, Greek and Roman, include the Eiresione, a branch decorated with fillets of wool and other goodies, an Apulian red vase shows Dionysus holding one decorated with coloured balls and bells as well as strands of wool...during the Pyanopsia (the festival of boiled beans, otherwise known now as "Fasolada") children would carry them around and sing:

'Eiresione brings

All good things,

Figs and fat cakes to eat,

Soft oil and honey sweet,

And brimming wine-cup deep

That she may drink and sleep.'

...before putting the Eiresione in front of the door where it would remain until the next year protecting and bringing good things...the children would go from door to door singing this song and be rewarded with gifts...now in Greece they do the same, singing the Calenda after Christmas while playing a triangle...and they are rewarded with money...perhaps the Eiresione is in their house...in the form of a tree!

Τη δεύτερη μέρα της γιορτής των Θαργηλίων, η οποία θεωρούνταν από τους Δήλιους πως ήταν η μέρα γέννησης του Απόλλωνα, τα παιδιά κρεμούσαν τις ειρεσιώνες έξω από τις πόρτες των οικιών, ψάλλοντας το ομώνυμο άσμα. Το μνημονευόμενο άσμα υποδηλώνει αποτροπή αφορίας.

Πολλοί έριζαν περί της αρχής της ειρεσιώνης. Σύμφωνα με κάποιους, πρώτα κατασκευάστηκε από τον Θησέα, ο οποίος παίρνοντας κλαδί από την ιερή ελιά και αφού το έφτιαξε κατάλληλα, το ανέθεσε στον Απόλλωνα ως ικετήριο και έπειτα απέπλευσε για την Κρήτη. Από τότε και έπειτα επικράτησε η εν λόγω συνήθεια. Ο Πλούταρχος γράφει σχετικά: “Γενομένου του κλήρου παραλαβών τούς λαχόντας ο Θησεύς εκ του πρυτανείου και παρελθών εις Δελφίνιον, έθηκεν υπέρ αυτών τωι Απόλλωνι την ικετηρίαν. Ην δε κλάδος από της ιεράς ελαίας ερίωι λευκώι κατεστεμμένος”.

Σφραγιστικό δακτυλίδι με σκηνή δενδρολατρείας. Ύστερη Εποχή του Χαλκού, 1600 - 1500 π.Χ. Εξαίρετο δείγμα μικροτεχνίας αποτελεί το χυτό, συμπαγές σφραγιστικό δακτυλίδι, που βρέθηκε ακουμπισμένο στο στήθος μιας νεκρής γυναίκας. Η μικροσκοπική του σφενδόνη διακοσμείται με την πιο σπουδαία και εκφραστική σκηνή της μινωικής θρησκείας. Στο κέντρο εικονίζεται ρωμαλέα γυναικεία μορφή, ίσως θεά ή ιέρεια, που φορεί πλούσιο ένδυμα και έχει ανασηκωμένο το δεξί χέρι σε στάση ευλογίας. Πιθανότατα πρόκειται για την επιφάνεια της μινωικής θεάς, γνωστή και από άλλες παρόμοιες απεικονίσεις. Αριστερά της, ένας νεαρός άνδρας, γεμάτος δύναμη και πάθος, αγγίζει ή ξεριζώνει ένα δένδρο, που βρίσκεται μέσα σε τριμερές ιερό με περίβολο. Στην άλλη άκρη της σύνθεσης ένας δεύτερος άνδρας, γονατισμένος, αγκαλιάζει θρηνώντας ένα αντικείμενο, μάλλον ταφικό πίθο. Η δραματική αυτή σκηνή ερμηνεύεται από τους μελετητές ως αναπαράσταση του κύκλου της ζωής, βασικό στοιχείο της μινωικής λατρείας. Την παράσταση συμπληρώνουν διάφορα σύμβολα, όπως η χρυσαλλίδα, δύο πεταλούδες, το ιερό μάτι και ένας κιονίσκος του αιγυπτιακού θεού Όσιρι. © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού © Εκδοτική Αθηνών

Σύμφωνα με άλλους, πλέοντας ο Θησέας προς την Κρήτη, παρασύρθηκε από τον αέρα στη Δήλο, εκεί, ορκίστηκε στον Απόλλωνα να τον στέψει με κλαδί ελιάς, εάν επέστρεφε από την Κρήτη, αφού προηγουμένως θα είχε φονεύσει τον Μινώταυρο. Άλλη εκδοχή είναι ότι το έθιμο γίνονταν σε ανάμνηση των Ηρακλειδών, τους οποίους έτρεφαν οι Αθηναίοι, με τον τρόπο που αναφέρει το άσμα ειρεσιώνη. Υπάρχει όμως και τέταρτη εκδοχή, κατά την οποία συνέβη κάποτε παγκόσμιος λιμός και έσπευσαν απ’ όλα τα μέρη της Γης προς τα μαντεία για να ρωτήσουν περί της απαλλαγής από το λιμό. Τότε ο Απόλλων είπε προς όλους ομόφωνα, ότι, αν οι Αθηναίοι δεν προσεύχονταν και δεν πρόσφεραν θυσία στη Δήμητρα, την ημέρα των Προηροσίων (προ της αρόσεως), στο όνομα όλων των λαών, δεν θα έπαυε ο λιμός. Αμέσως, όλοι οι λαοί της Γης, έστειλαν πρέσβεις στους Αθηναίους, οι δε Σκύθες απέστειλαν τον ιερέα του Απόλλωνα, Άβαρι. Τότε πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα αυτή η ικετηρία και από τότε όλα τα έθνη έστελναν απαρχές των καρπών προς τους Αθηναίους.

Ο συγγραφέας του Βίου του Ομήρου, που εσφαλμένα αποδίδουν στον Ηρόδοτο, διηγείται ότι ο ποιητής, περνώντας τον χειμώνα στη Σάμο, εμφανίζονταν κατά την πρώτη μέρα κάθε μήνα μπροστά στις οικίες των πλουσίων και πετύχαινε φιλοδωρήματα απαγγέλοντας μικρό ποίημα που ονομάζονταν ειρεσιώνη. Αυτό το “επαιτικόν άσμα” διασώθηκε και φέρει τον αριθμό 15 στη συλλογή των ομηρικών επιγραμμάτων. Ο βιογράφος προσθέτει ότι τα παιδιά της Σάμου εξακολουθούσαν για μακρύ χρονικό διάστημα να το τραγουδούν κατά τις γιορτές του Απόλλωνα. Είναι πιθανόν ότι το όνομα ειρεσιώνη, δόθηκε αρχικά σε θρησκευτικό άσμα, το οποίο επικαλείται την θεία εύνοια και στη συνέχεια εφαρμόστηκε σε όλα τα είδη των ασμάτων, τα οποία απέβλεπαν να πετύχουν χάρισμα ή εύνοια. ίσως το ρήμα είρω (ζητώ) δεν είναι χωρίς επίδραση για την αλλαγή της σημασίας. Από αυτό προέκυψε ότι το ποίημα ειρεσιώνη ποίησε ο Όμηρος και ότι αργότερα η ειρεσιώνη κατάντησε το γενικό άσμα των ασμάτων που τραγουδιόταν από τους επαίτες.

Οι ειρεσιώνες αναρτούνταν πάνω από τις θύρες των οικιών, όπου παρέμεναν όλη τη διάρκεια του έτους, μετά τη λήξη του οποίου καίγονταν και αντικαθιστούνταν από νέα κλαδιά, έχει το σύγχρονο αντίστοιχο της ανάρτησης κλαδιών και στεφάνων από άνθη πάνω από τις πόρτες, τα παράθυρα ή τους εξώστες των οικιών κατά την πρώτη κάθε Μαΐου.

Η μετάβαση στο έλατο

Σπ. Βικάτος, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο. Αχρονολόγητο. Εθνική Πινακοθήκη.

Το θεοκρατικό καθεστώς του Βυζαντίου καταδίκασε το έθιμο ως ειδωλολατρικό και απαγόρευσε την τέλεσή του. Ωστόσο, οι Έλληνες που ταξίδευαν πολύ το μετέδωσαν στους Βόρειους λαούς, οι οποίοι λόγω έλλειψης ελαιοδέντρων, στόλιζαν κλαδιά από τα δέντρα που φύονταν στις περιοχές τους, όπως είναι τα έλατα.

Αιώνες αργότερα το ίδιο έθιμο επανεισάχθηκε στην Ελλάδα από τους Βαυαρούς που συνόδεψαν τον Όθωνα στην Ελλάδα, ως δικό τους Χριστουγεννιάτικο έθιμο. Κάπως έτσι, πραγματοποιήθηκε η μετάβαση από την αρχαία Ελληνική "Ειρεσιώνη της Ελιάς" στο Έλατο της σύγχρονης εποχής, που πρωτοστολίστηκε το 1833 από τον Βασιλιά Όθωνα ως Χριστουγεννιάτικο δέντρο στα ανάκτορα του Ναυπλίου και νίκησε κατά κράτος το... καραβάκι που είχε στο μεταξύ επικρατήσει ως έθιμο που ταίριαζε στην ναυτική Ελλάδα.

Οι Έλληνες, που στην ιστορική μνήμη τους είχαν την "Ειρεσιώνη", υιοθέτησαν πολύ γρήγορα το Χριστουγεννιάτικο δένδρο με το έλατο (κατά τόπους και κυπαρίσσι).

Βιβλιογραφία: Αλέξανδρος Λέτσας, «Η μυθολογία της Γεωργίας» (3 τόμοι)

Jane Ellen Harrison, «Αρχαίες ελληνικές γιορτές»

H.W. Parke, «Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα»