Εγώ, η μηχανή! Τεχνητή νοημοσύνη πέρασε το περίφημο τεστ του Τούρινγκ, For the First Time Ever, a Computer Passed Turing Test for Artificial Intelligence

Για πρώτη φορά εδώ και 65 χρόνια, ένας υπολογιστής φέρεται να πέρασε με επιτυχία το περίφημο Turing Test. Vladimir Veselov, computer software developer and Eugene Demchenko, software engineer, have created the first computer that fooled humans into thinking they were speaking to a 13 year old boy. The University of Reading (UR) said that 33% of participants in a 5 minute online conversation with “Eugene Goostman” were tricked into believing this computer was actually a real-life teenager. Strikingly, this feat means that Veselov and Demchenko successfully created a computer program that passed the Turing Test.

Ένα πρόγραμμα υπολογιστή που παριστάνει ένα 13χρονο αγόρι από την Ουκρανία φέρεται να είναι το πρώτο λογισμικό που περνά το περίφημο τεστ του Τούρινγκ: έπεισε το ένα τρίτο των ανθρώπινων συνομιλητών του ότι είναι κι αυτός άνθρωπος.  Οι διοργανωτές της δοκιμής κάνουν λόγο για «ιστορική» εξέλιξη στην επιστήμη των υπολογιστών, αναγνωρίζουν όμως πως μια από τις πρώτες εφαρμογές της τεχνολογίας θα είναι πιθανότατα το κυβερνοέγκλημα.

Το πρόγραμμα

Ο Ευγένιος Γκούτσμαν προσομοιώνει έναν 13χρονο από την Ουκρανία. Eugene Goostman, a software posing as a 13 year-old Ukrainian boy, successfully fooled 33 percent of judges at a competition at the University of Reading on Saturday. It says the feat marks the first time an artificial intelligence passed the famous Turing Test. University of Reading. If you would like to talk to the first computer capable of "thinking," you can chat with Eugene here. Be patient, Eugene is getting a lot of chat requests now, so the website is taking longer than usual to load. 

O «Eugene Gootsman», όπως ονομάζεται το πρόγραμμα, έπεισε ότι είναι άνθρωπος τους τρεις από τους δέκα κριτές της δοκιμής που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο στη Βασιλική Ακαδημία Επιστημών στο Λονδίνο. Μπορείτε κι εσείς να κουβεντιάσετε με μια εκδοχή του «Ευγένιου» εδώ.

A British Turing Bombe machine is seen functioning in Bletchley Park Museum in Bletchley, central England on Sept. 6, 2006. For the first time in 60 years Bletchley Park re-created the way the 'unbreakable' Enigma code was broken using functioning World War Two equipment. The Bombe was the brainchild of mathematical geniuses Alan Turing and Gordon Welchman, and enabled Bletchley Park's cryptographers to decode over 3,000 enemy messages a day breaking the codes created by German military Enigma machine during World War Two. Reuters/Alessia Pierdomenico

Η ιδέα του τεστ είχε προταθεί το 1950 σε ένα άρθρο-ορόσημο του Άλαν Τούρινγκ, διάσημου βρετανού μαθηματικού και πρωτοπόρου των υπολογιστών, ο οποίος προσπαθούσε να ορίσει την έννοια της σκεπτόμενης μηχανής. Ο Τούρινγκ αποφάσισε να παρακάμψει τα φιλοσοφικά προβλήματα του ερωτήματος και πρότεινε την ιδέα ότι μια μηχανή μπορεί να θεωρηθεί ότι «σκέπτεται» αν μπορεί να συνομιλήσει με τους ανθρώπους και να τους ξεγελάσει για τη φύση της.

2001: A Space Odyssey's computer Hal 9000, which is able to hold conversations with astronauts, becomes operational on 12 January 1992. From 2001: a Space Odyssey to Her, the idea of an intelligent computer that can hold conversations with humans has long been a dream of science-fiction writers, but that fantasy may just have taken a step closer to becoming reality. On Saturday, a computer algorithm claiming to be a 13-year-old boy called Eugene Goostman passed the Turing test, it has been claimed. However, some commentators have suggested that pretending to be a 13-year-old Ukrainian child is not as difficult as pretending to be an Anglophone adult, and that the result should not count. Photograph: Ronald Grant Archive

Υπάρχουν κι άλλοι που είχαν ισχυριστεί στο παρελθόν ότι πέρασαν το τεστ του Τούρινγκ, αυτή όμως είναι η πρώτη φορά που δεν υπήρχαν συγκεκριμένα θέματα ή ερωτήσεις στις συνομιλίες του τεστ. Στη δοκιμή υποβλήθηκαν και άλλα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης όπως Ultra Hal, το Cleverbot και το Elbot . 

Alan Turing from archive of papers relating to the development of computing at the National Physical Laboratory between the late 1940s and the early 1970s. (Science Museum, London/SSPL).

«Είμαστε περήφανοι που ανακοινώνουμε ότι το τεστ του Άλαν Τούρινγκ ξεπεράστηκε για πρώτη φορά το Σάββατο» δήλωσε ο Κέβιν Ουόρουικ του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ, το οποίο διοργάνωσε τη δοκιμή με αφορμή την 60ή επέτειο από τον θάνατο του Τούρινγκ.

Ο χαρακτήρας

A computer monitor shows a conversation between a human participant and "Eugene," a Russian supercomputer posing as a 13-year-old boy. This weekend, Eugene convinced judges that it was human, becoming the first computer to pass the "Turing Test" in a historic moment in artificial intelligence, British scientists said. AFP/GETTY IMAGES

Είναι όμως προφανές ότι ο χαρακτήρας ενός 13χρονου αγοριού που μιλά αγγλικά ως δεύτερη γλώσσα έπαιξε ρόλο στην επιτυχία του εγχειρήματος. Ακόμα και οι δημιουργοί του προγράμματος δείχνουν να παραδέχονται ότι δεν μπορούν να προσομοιώσουν τις επικοινωνιακές ικανότητες ενός ενήλικα, ακόμα και στην οθόνη ενός υπολογιστή:

U.S.-based Russian scientist Vladimir Veselov is the creator of "Eugene" the supercomputer. Posing as a 13-year-old Ukraine boy, the computer became the first in the world to be mistaken for a real person more than 30 percent of the time, during a series of five-minute keyboard conversations with humans conducted at the Royal Society in London. AFP/GETTY IMAGES

«Αφιερώσαμε πολύ χρόνο στην ανάπτυξη ενός χαρακτήρα με πιστευτή προσωπικότητα» λέει στον Independent o Βλάντιμιρ Βεσέλοφ, «πατέρας» του Ευγένιου. « Η βασική μας ιδέα είναι ότι [το πρόγραμμα] μπορεί να ισχυρίζεται ότι τα ξέρει όλα, στην ηλικία του όμως είναι απόλυτα λογικό ότι δεν τα ξέρει όλα» εξηγεί.

Another computer created by IBM, Watson, beat two champions of US TV series Jeopardy at their own game in 2011. Getty Images

Τον κρίσιμο παράγοντα της «ηλικίας» του αγοριού επισήμαναν και άλλοι ειδικοί. «Είναι πράγματι μια μεγάλη επιτυχία για τον Eugene. Ήταν πράγματι πολύ έξυπνο το τρικ να υποκριθεί ένα 13χρονο αγόρι από την Ουκρανία, κάτι που περιόρισε πολύ τη συζήτηση» δήλωσε στο BBC ο λόρδος Τζον Σάρκεϊ, ειδικός στη ρομποτική, κριτής της δοκιμής και επικεφαλής της εκστρατείας για την πρόσφατη αποκατάσταση του ονόματος του Άλαν Τούρινγκ, έπειτα από την καταδίκη του για ομοφυλοφιλία.

Best-case scenario? Friendly, intellectually curious robots like Johnny Five from Short Circuit. Photograph: Moviestore Collection/Rex Features

Σε κάθε γύρο της δοκιμής, κάθε κριτής καθόταν μπροστά σε ένα πληκτρολόγιο και έθετε γραπτά ερωτήματα, τα οποία απαντούσαν παράλληλα τα διαγωνιζόμενα προγράμματα αλλά και ανθρώπινοι συνομιλητές για λόγους σύγκρισης. Οι πλήρεις διάλογοι δεν δημοσιοποιήθηκαν, θα μπορούσαν όμως να συμπεριληφθούν σε μελλοντικό επιστημονικό άρθρο για το θέμα. Για να γίνει η συνομιλία σε φυσικούς, γρήγορους ρυθμούς, το λογισμικό έτρεχε σε υπερυπολογιστές. Σύμφωνα όμως με τους δημιουργούς του, το πρόγραμμα θα μπορούσε να τρέξει ακόμα και σε λάπτοπ.

Xbox's Kinect uses artificial intelligence to predict where players are likely to go, an track their movement more accurately. Charles Bailey, digital artist, librarian and publisher of Digital Scholarship (DS), explained that “intelligent computers must be able to reason; however, to be effective, reason may require broad knowledge about the real world” and be able to “understand written and verbal communication”. Ultimately, Bailey sees the advent of intelligent computers placing humanity in the role of “making godlike decisions about a new form of intelligent life” and this necessitates a “delicate balance between controlling truly intelligent computers and nurturing them so that they can develop to their full potential.” 

Η αυξανόμενη ταχύτητα των υπολογιστών και η εμφάνιση προγραμμάτων που παριστάνουν πειστικά τους ανθρώπους σίγουρα εγείρει ερωτήματα. «Το τεστ του Τούρινγκ οπωσδήποτε έχει σημασία για τη σημερινή κοινωνία» αναγνωρίζει ο Δρ Ουόρουικ του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ. Όπως υποστηρίζει, η εμφάνιση υπολογιστών που υποκρίνονται τους ανθρώπους είναι «καμπανάκι που χτυπά για το κυβερνοέγκλημα».

Stephen Hawking has warned that artificial intelligence has the potential to be the downfall of mankind. 'Success in creating AI would be the biggest event in human history,' he said writing in the Independent. 'Unfortunately, it might also be the last'…

Αυτό σημαίνει ότι προγράμματα σαν τον «Ευγένιο» ίσως αρχίσουν στο μέλλον να συνομιλούν μαζί μας στο Διαδίκτυο, ίσως και υποκρινόμενα υπαρκτούς ανθρώπους, όχι για χάρη της κουβέντας, αλλά για να μας εξαπατήσουν και να υποκλέψουν δεδομένα που προορίζονται μόνο για ανθρώπους.

Νέα μελέτη δείχνει ότι ο πλανήτης μας είναι 60 εκ. έτη μεγαλύτερος από ό,τι πιστεύαμε, Surprise! The Earth And Moon May Be 60 Million Years Older Than We Thought

Αρχαιότερη είναι η Γη σύμφωνα με νέα μελέτη. Η ηλικία του πλανήτη μας και αυτή της Σελήνης αποτελεί μόνιμο αντικείμενο μελέτης. Relative sizes of Earth and moon. The timing of the giant impact between Earth's ancestor and a planet-sized body occurred around 40 million years after the start of solar system formation. This means that the final stage of Earth's formation is around 60 million years older than previously thought, according to new research. Credit: © Antony McAulay / Fotolia

Όπως αρμόζει σε μία «κυρία», κανείς δεν ξέρει την πραγματική ηλικία της Γης. Όμως, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις, είναι, περίπου 60 εκατ. χρόνια μεγαλύτερη από αυτήν που πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Αλλάζει κατά συνέπεια και η ηλικία της Σελήνης.

Η μελέτη

The Earth rising over the Moon’s surface, as seen from Apollo 8. Geochemists from the University of Lorraine in Nancy, France discovered an isotopic signal which indicates that previous age estimates for both the Earth and the Moon are underestimates.

Ομάδα γάλλων γεωχημικών του Πανεπιστημίου της Λοραίνης στο Νανσί, με επικεφαλής τον Γκιγιόμ Αβίς, πραγματοποίησε μια νέα ανάλυση χημικών ισοτόπων. Τα ευρήματα δείχνουν ότι μέχρι σήμερα υπήρχε μία μικρή υποεκτίμηση στην ηλικία του πλανήτη μας και, κατά συνέπεια, και στην ηλικία του φεγγαριού.

Οι Γάλλοι επιστήμονες εκτιμούν ότι η γιγάντια πρόσκρουση ενός μεγάλου ουράνιου σώματος (της λεγόμενης «Θείας») πάνω στη Γη, από όπου γεννήθηκε και η Σελήνη, συνέβη περίπου 40 εκατ. χρόνια μετά το ξεκίνημα της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος και όχι 100 εκατ. χρόνια όπως πιστευόταν. Αυτό σημαίνει ότι το τελικό στάδιο δημιουργίας της Γης είναι κατά περίπου 60 εκατ. χρόνια παλαιότερο από τις έως τώρα εκτιμήσεις.

Δύσκολη η εύρεση της ηλικίας

New data may indicate the Earth and moon are 60 million years older than previously believed. French scientists analyzed xenon gas from quartz dated to about 3 billion years old and discovered the impact that created the moon might significantly predate estimates. Classical geology involves measuring isotope proportions present during Earth's infancy. Prior findings estimated Earth formed about 100 million years after the solar system. However, the present study suggests Theia may have impacted Earth 60 million years before that.

Η χρονολόγηση των πολύ πρώιμων συμβάντων στην γεωλογική προϊστορία της Γης είναι μία τρομερά δύσκολη υπόθεση. Μια συνήθης μέθοδος είναι η μέτρηση των διαχρονικών μεταβολών στις αναλογίες των ισοτόπων των αρχαίων αερίων που επιβιώνουν ακόμη στον πλανήτη μας (ισότοπα είναι τα άτομα του ίδιου χημικού στοιχείου, που έχουν διαφορετικό αριθμό νετρονίων στον πυρήνα τους).

Η νέα γαλλική εκτίμηση βασίστηκε στην ανάλυση των ισοτόπων ενός ευγενούς αερίου (ξένον), που βρέθηκε σε αρχαίους κρυστάλλους χαλαζία στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία. Τα δείγματα αυτά χρονολογούνται προ 3,4 και 2,7 δισεκατομμυρίων ετών αντίστοιχα. Το ξένον που είναι παγιδευμένο σε μικροποσότητες μέσα στα πετρώματα αυτά, αποτελεί ένα είδος «χρονο-κάψουλας», η οποία επέτρεψε στους επιστήμονες να συγκρίνουν τις αναλογίες ισοτόπων του εν λόγω αερίου που υπάρχουν σήμερα, με εκείνες που υπήρχαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.

Η σύγκριση αυτή επιτρέπει να εκτιμηθεί πότε άρχισε να σχηματίζεται η Γη και η ατμόσφαιρά της. Έτσι, βγήκε το συμπέρασμα ότι ο πλανήτης μας έχει ηλικία μεγαλύτερη κατά περίπου 60 εκατ. χρόνια (με περιθώριο λάθους συν/πλην 20 εκατ. χρόνια). 

64% illuminated waning gibbous Moon on August 26, 2013. Credit and copyright: Themagster3 on Flickr.

Ο Αβίς τόνισε ότι «είναι αδύνατο να δώσουμε μια ακριβή ημερομηνία για τη δημιουργία της Γης. Όμως τα νέα ευρήματά μας δείχνουν ότι η Γη είναι γηραιότερη κατά περίπου 60 εκατ. χρόνια. Τα ίχνη του αερίου ξένον μας επιτρέπουν να υπολογίσουμε πότε δημιουργήθηκε η γήινη ατμόσφαιρα, πράγμα που πιθανότατα συνέβη την εποχή που η Γη συγκρούστηκε με ένα άλλο πλανητικό σώμα, οδηγώντας στον σχηματισμό της Σελήνης. Αυτό σημαίνει ότι τόσο η Γη, όσο και η Σελήνη, έχουν μεγαλύτερη ηλικία από ό,τι νομίζαμε». Τα αρχαιότερα πετρώματα του ηλιακού μας συστήματος έχουν υπολογιστεί ότι είναι ηλικίας 4,568 δισεκατομμυρίων ετών, συνεπώς η Γη έχει κάπως μικρότερη ηλικία.

Τα ευρήματα ανακοινώθηκαν σε  διεθνές συνέδριο γεωχημείας που διεξάγεται αυτές τις μέρες στο Σακραμέντο.

Σχηματίζεται γαλαξιακός Γαργαντούας! Galaxy Violence Revealed! Cosmic Crash Shows Cluster Crunch

Τέσσερα μεγάλα γαλαξιακά σμήνη ετοιμάζονται να συγκρουστούν δημιουργώντας ένα νέο γιγάντιο σμήνος. Galaxy clusters MACS J0717+3745 colliding about five billion light-years away from Earth. This is a composite image of visible light from the Hubble Space Telescope (background), X-ray data from the Chandra X-Ray Observatory (blue) and radio waves from the Very Large Array (red).Credit: Van Weeren, et al.; Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF; NASA

Ένα εκπληκτικό κοσμικό φαινόμενο εξελίσσεται σε απόσταση πέντε δισ. ετών φωτός από τη Γη. Τέσσερα τεράστια γαλαξιακά σμήνη βρίσκονται σε διαδικασία σύγκρουσης - ή συγχώνευσης αν προτιμάτε. Η συγχώνευση αυτή θα οδηγήσει στον σχηματισμό ενός  γαλαξιακού σμήνους που θα αποτελείται από χιλιάδες γαλαξίες.

Εκπληκτικό φαινόμενο

This composite image shows the massive galaxy cluster MACSJ0717.5+3745 (MACSJ0717, for short), where four separate galaxy clusters have been involved in a collision, the first time such a phenomenon has been documented. Hot gas is shown in an image from NASA's Chandra X-ray Observatory and galaxies are shown in an optical image from NASA's Hubble Space Telescope. The hot gas is color-coded to show temperature, similar to a temperature map of the Earth given in a weather forecast. In MACSJ0717 the coolest gas is shown as reddish purple, the hottest gas is blue and the temperatures in between are purple. Credit: X-ray (NASA/CXC/IfA/C. Ma et al.); Optical (NASA/STScI/IfA/C. Ma et al.)

Το φαινόμενο που αρχικά εντοπίστηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble παρακολουθούν επιστήμονες του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν (CfA) οι οποίοι ανακοίνωσαν τα ευρήματά τους στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας που γίνεται αυτές τις ημέρες στη Βοστόνη.

Αυτή η «παρέα» των γαλαξιακών σμηνών που οδεύουν προς σύγκρουση έχει λάβει την ονομασία MACS J0717+3745 και οι ερευνητές του CfA έκαναν παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra και το επίγειο τηλεσκόπιο VLT στη Χιλή. «Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις γαλαξιών και φυσικά μια από τις πιο πολύπλοκες γαλαξιακές συγχωνεύσεις που γνωρίζουμε» ανέφεραν οι ερευνητές στην ανακοίνωσή τους. Όπως σημείωσαν, το φαινόμενο προκαλεί διάφορα εντυπωσιακές κοσμικές διεργασίες.

Δημιουργούνται υπέρθερμα νέφη αερίων η θερμοκρασία των οποίων υπολογίζεται σε εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου. Αναπτύσσονται επίσης συνθήκες οι οποίες λειτουργούν ως ένα είδος κοσμικού επιταχυντή σωματιδίων. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα σωματίδια στην περιοχή που εξελίσσεται το φαινόμενο αποκτούν ενέργεια ως και ένα εκ. φορές μεγαλύτερη από εκείνη που αποκτούν τα σωματίδια στον επιταχυντή LHC στο Cern. Τα ευρήματα της έρευνας στο MACS J0717+3745 δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Nature».

Nelly’s: Χορός και Αρχαιότητα. Nelly’s, Dance and Antiquity

Η Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα. Αθήνα, 1929. Φωτ: Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (Nelly's). Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη. The Hungarian dancer Nikolska in the Parthenon, 1929. Photo: Sougioultzoglou-Seraidari Elli (Nelly’s). © Photographic archives of the Benaki Museum. The exhibition Nelly’s, Dance and Antiquity opened at Its Kale, Ioannina, Greece. The exhibition is organized by the 8th Ephorate of Antiquities, the Photometria Photo Festival and the Benaki Museum. It will run through June 15, 2014.

Φωτογραφική έκθεση με τίτλο Nelly’s, Χορός και Αρχαιότητα, η οποία διοργανώνεται από το Photometria Photo Festival σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, εγκαινιάστηκε από την 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο Κάστρο Ιωαννίνων, Ιτς Καλέ, Αίθουσα Πολλαπλών Εκδηλώσεων. Διάρκεια έκθεσης: 5 έως 15 Ιουνίου 2014.

A native of Aydin in Asia Minor, Elli Souyioultzoglou-Seraidari –better known by her professional name of Nelly’s– was first influenced by German trends in photography. The two main characteristics of her work, and indeed of her life, were freedom and movement. She owed her pictorial technique and her classical sense of aesthetics to the influence of her German teachers, Hugo Erfurth and Franz Fiedler. However, in 1924, after establishing herself in Athens and opening a photography studio in Ermou Street, she adopted a more Greek-centred and conservative approach to her work. An early interest in portraiture, maintained throughout her professional career in Greece and the USA, provides us with rare pictures of interwar Athenian society, as well as an important source of information on America’s Greek immigrants.

Γερμανικής – αρχικά – φωτογραφικής επιρροής, το έργο της μικρασιάτισσας Nelly’s από το Αϊδίνι χαρακτηρίζεται από κινητικότητα και ελευθερία, όπως και η ίδια η ζωή της.

Οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός μέσα από τον φακό της Nelly’s. Τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί θησαυροί αποτυπώθηκαν συστηματικά από την Nelly’s: οι πειραματισμοί με το φυσικό φως και η αποτύπωση των αρχαίων ναών στη διαμνημειακή τους σχέση παραπέμπουν στις λήψεις του επίσης γερμανού φωτογράφου και μαθητή του Erfurth, Walter Hege.

Από τους Γερμανούς δασκάλους της, Hugo Erfurth και Franz Fiedler, αποκόμισε την πικτοριαλιστική τεχνική και την κλασική αισθητική. Η εγκατάστασή της στην Αθήνα το 1924, όπου ανοίγει φωτογραφικό studio στην οδό Ερμού, θα την προσανατολίσει προς μία ελληνοκεντρική και συντηρητικότερη αντιμετώπιση της θεματογραφίας. 

Όπως κάθε βλέμμα, έτσι και το βλέμμα της Nelly's είναι μια κατασκευή. Mια κατασκευή όπου δυτικά, γερμανικά ιδεολογήματα έχουν σημαντική συμβολή. H αναζήτηση "ελληνοπρεπών" μορφών από αυτό το βλέμμα, τείνει να είναι συχνά υποσυνείδητη αναζήτηση άρειων χαρακτηριστικών. Mε ιδεολογική και εικονογραφική αφέλεια, επιχειρεί να συγκρίνει προσωπογραφικά βοσκούς και χωριατοπούλες με κούρους και κόρες για να αποδείξει τη φυλετική συνέχεια των Eλλήνων. Kάποιοι εκεί στη Δύση αμφιβάλλουν και η εικόνα μας θα τους πείσει: η ομοιότητα είναι εμφανής, άρα η φυλετική συνέχεια αναμφισβήτητη. Tο ιδεολόγημα είναι φυσικά ισχνό. Kαι ενώ η ανακάλυψη και φωτογράφηση άρειων Eλλήνων είναι μάλλον μια δύσκολη υπόθεση, η Nelly's συχνά αιχμαλωτίζεται από τη "γραφικότητα" των διαφορετικών μορφών που αναγνωρίζει στους ανθρώπους της υπαίθρου. H εικονογραφική όμως απόδοσή τους είναι πολύ διαφορετική από αυτήν των μεγαλοαστών και των επωνύμων, τόσο φωτογραφικά όσο και ιδεολογικά.

H Nelly's, σκηνοθετεί επίμονα, προσαρμόζοντας την Eλλάδα στην εικόνα που η Δύση είχε γι' αυτήν. O πατριωτισμός της, καθώς ελέγχεται από το βλέμμα και τα ιδεολογήματά της, την ωθεί να εικονογραφεί τη χώρα μας περισσότερο ως ένας φιλέλλην περιηγητής. Έτσι οι "φιλέλληνες" της Δύσης και οι "φιλέλληνες" Έλληνες, αντικρύζουν μια σχεδόν ιδανική εικονογραφική και ιδεολογική τεκμηρίωση της ιδεατής τους Eλλάδας. Tα άρεια χαρακτηριστικά αναλλοίωτα χιλιάδες χρόνια τώρα, μέσα στο χωνευτήρι των Bαλκανίων και της Mεσογείου. H συναλλαγή μοιάζει ισοκερδής, οι Γερμανοί συγγενεύουν με τους αρχαίους Έλληνες και εμείς με τους σύγχρονους Γερμανούς. H απλοϊκή όμως αυτή και ιδεαλιστική προσπάθεια τεκμηρίωσης μιας φυλετικής συνέχειας και καθαρότητας, μοιάζει να είναι ένας εικονικός, καλοήθης απόηχος μιας άλλης προσπάθειας, καθόλου απλοϊκής και εικονικής που, την ίδια ακριβώς εποχή, οι άρειοι συγγενείς είχαν αναπτύξει οδηγώντας κάποια εκατομμύρια διαφορετικά προφίλ και ζυγωματικά στην φυσική εξόντωση.

Στο πορτρέτο, στο οποίο θα εξασκηθεί σ’ όλη τη διάρκεια της φωτογραφικής της πορείας στην Ελλάδα και την Αμερική, οφείλεται η απεικόνιση της αθηναϊκής κοινωνίας του Μεσοπολέμου αλλά και η συγκρότηση σημαντικού αρχείου της ελληνικής ομογένειας.

From 1927 until the outbreak of World War II, Nelly’s travelled throughout Greece, documenting the entire panorama of Greek life. As a Diaspora Greek, Nelly’s view of Greece tended to be somewhat “idealised”. Her photographs appeared in official tourist publications that were circulated abroad, and contributed to creating the earliest visual symbols of Greece’s “philosophy regarding tourism”. She systematically depicted the ancient monuments and archaeological sites of Greece. Her experiments with natural light and her photographs of ancient temples, demonstrating their interrelationship, are true masterpieces, bringing to mind the work of Erfurth’s German student, Walter Hege.

Από το 1927 η Nelly’s περιοδεύει την ελληνική ύπαιθρο στοιχειοθετώντας το πανόραμα της Ελλάδας του Μεσοπολέμου. Ελληνίδα της διασποράς, συνθέτει φωτογραφικά μία Ελλάδα «ειδυλλιακή». Μέσα από τα επίσημα τουριστικά έντυπα που κυκλοφόρησαν με φωτογραφίες της στο εξωτερικό, διαμορφώθηκαν οι πρώτες βάσεις-οπτικά σύμβολα της ελληνικής «τουριστικής φιλοσοφίας».

H χορεύτρια Mona Paeva στην Ακρόπολη. Αθήνα 1927. Oι φωτογραφίες των χορευτριών Πάϊβα και Nικόλσκα (1925-1927) στον Παρθενώνα, είναι ίσως τα πιο γνωστά δημοφιλή καλλιτεχνικά δείγματα της ελληνικής φωτογραφίας. Tις κοιτάμε και πέρα από την εικαστική τους ποιότητα, αναγνωρίζουμε το αρχαιοελληνικό τους πνεύμα, την αρμονία, τον ερωτισμό, το κάλλος, την χάρη και την κίνηση της αρχαίας κόρης. Aντιλαμβανόμαστε κάτι πολύ δικό μας, που μιλάει στο βλέμμα μας, την ψυχή μας, το νου μας. Φυσικά όλα αυτά, καθώς έχουμε καλά "διαπαιδαγωγηθεί". Tο διάφανο πέπλο, οι πόζες, οι κινήσεις, το γυμνό σώμα, είναι εικονογραφικά και συμβολικά στερεότυπα της Δύσης: H διαχείρηση και "διάθεση" της γυναίκας όπως αυτή έχει αναπτυχθεί από αιώνες στη δυτική εικονογραφία, σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα στερεότυπα απεικόνισης της ελληνικής αρχαιότητας. Tελικά, ένα παραδειγματικό ρεπερτόριο δυτικής εικονογραφίας βρίσκεται πίσω από κάθε σχετικό έργο, είτε αληθινά καλλιτεχνικό είτε επιπέδου "Tσινετσιτά".

Η χορεύτρια Νικόλσκα στην Ακρόπολη. Αθήνα 1929. O Παρθενώνας ως άλλοθι, εξοστρακισμένος από την Iστορία, λειτουργεί ως ένα σκηνικό κύρους. Aλλά παρά το μαγικό ραβδί της Nelly's, παρά την "εκπαίδευσή" μας, οι Bαλκυρίες των σκοτεινών δασών του Bορρά, ακόμα και στο αττικό φως, δεν θα είναι ποτέ αρχαίες κόρες της Mεσογείου. Tο διανοητικό πλαίσιο του φωτογραφικού μέσου - το σύνολο δηλαδή αρχών, κανόνων και παραδόσεων - το οποίο με φυσικό τρόπο γεννήθηκε και διαμορφώθηκε σε συγκεκριμένες κοινωνίες, εικονογραφεί τις δικές τους αντιλήψεις για τις δικές τους πραγματικότητες. Tο πλαίσιο αυτό οδήγησε εξ αρχής την ελληνική φωτογραφία σε μια ιδιαίτερα προβληματική κατάσταση. Έχοντας υιοθετηθεί ως το "φυσικό", το "ορθό" σύστημα αξιολόγησης και επιλογών της, επεβλήθηκε πάνω στην αναπαράσταση της ελληνικής πραγματικότητας, με συνέπεια την παραμόρφωση ή την πλαστογράφησή της. Kαθώς προτείνει, λοιπόν, τι αξίζει και τι δεν αξίζει να φωτογραφηθεί, ορίζει ταυτόχρονα και τι αξίζει να βλέπουμε και να εκτιμούμε στην ίδια την πραγματικότητα και τι όχι. Nομιμοποιείται όμως ένα τέτοιο πλαίσιο, μια ιδεολογική κατασκευή άλλων κοινωνιών, να αποφασίζει για το ποια ελληνική πραγματικότητα είναι άξια λόγου και ποια όχι;

Nelly’s photographs of dancers in Germany and, above all, on the Acropolis (1923-29) demonstrate exceptional thematic cohesion and identify her as one of the leading dance photographers of the interwar period. Having gone into self-imposed exile in the USA following the outbreak of World War II in 1939, she added advertising photography, colour photography and photo reporting (New York streets & Easter Parade) to her range of skills, although she was not overly influenced by the trends of contemporary American photography.

Oι φωτογραφίες χορού (1923-1929) στη Γερμανία, αλλά κυρίως αυτές στην Ακρόπολη, ξεχωρίζουν για τη θεματική τους συνοχή και την αναδεικνύουν σε κορυφαία φωτογράφο χορού του Μεσοπολέμου. Στην Αμερική, όπου εγκαταστάθηκε και παρέμεινε για 25 περίπου χρόνια, θα προσθέσει στο πανόραμα της θεματογραφίας της τη διαφημιστική και έγχρωμη φωτογραφία, καθώς και το φωτορεπορτάζ (Easter Parade – δρόμοι της Ν. Υόρκης), χωρίς ωστόσο να μπορέσει να ενταχθεί στις σύγχρονες τάσεις της αμερικανικής φωτογραφίας. 

Nelly’s died in Athens, after a lifetime of passionate dedication to her art. She left a body of work, which remains exemplary from both an artistic and a technical standpoint; it represents a valuable legacy to the photographers of today.

Μετά από έναν αιώνα έντονης φωτογραφικής παρουσίας και δυναμικής διεκδίκησης της προβολής του έργου της, η Nelly’s πεθαίνει στην Αθήνα κληροδοτώντας στην ελληνική φωτογραφική ιστορία ένα έργο πολυσύνθετο, παραδειγματικό για νέους φωτογράφους, τόσο λόγω της καλλιτεχνικής όσο και της τεκμηριωτικής του αξίας.

Πηγές: Αρχαιολογία Online, Tο δυτικό βλέμμα και η ελληνική φωτογραφία: H περίπτωση της Nelly's.

Ζωή Καρέλλη, «Κασσάνδρα»

Jérome-Martin Langlois. Cassandra begging Minerva for vengeance on Ajax, 1810.

Τ' είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια

που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα;

Ποια θυσία 'τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη;

Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά

και θα σου ξεσκίσουν σε λίγο

τα σωθικά σου, τα βλέμματα.

Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου,

διώξ' τα να φύγουν μακριά.

Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν

στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας.

Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιλιά,

να μη σκαλώνουν απάνω σου,

τ' άγρια μαύρα πουλιά.

Ajax taking Cassandra, tondo of a red-figure kylix by the Kodros Painter, c. 440-430 BC, Louvre.

Ποιες Αιτίες είδες, Κασσάνδρα

και πόσο ανησυχείς και παθαίνεσαι;

Σα φάντασμα τριγυρνάς ανάμεσά μας,

μ' άλλου κόσμου φαντάσματα συνοδειά.

Πόσο μας τρομάζεις, πόσο μας τρομάζεις...

Σα να πρόκειται εσύ πια να τα πεις όλα,

σαν να ξέρεις της ζωής τα μυστικά

και του θανάτου πραγματικά πράγματα.

Τις μας ενοχλείς με λόγους βαρείς,

τα πεπρωμένα και τέτοια και τέτοια.

Τίποτα δεν θ' αλλάξει ό,τι κι αν πεις εσύ.

Έβελυν ντε Μόργκαν. «Κασσάνδρα», 1898. Cassandra by Evelyn De Morgan (1898, London); Cassandra in front of the burning city of Troy at the peak of her insanity.

Ακόμα κι εμείς ακούμε

τα μυστικά περπατήματα της μοίρας,

μη θαρρείς πως αισθήσεις δεν έχουμε

τέτοιες της ψυχής προαισθήσεις,

εμείς όμως θέλουμε να τα ξεχάσουμε όλα.

Κόρη με το χαμένο βλέμμα,

με τη βαθιά μελαγχολία στο πρόσωπο,

σε βαρεθήκαμε στους χρόνους, στους καιρούς

που επανέρχονται ίδιοι, γιατί

ποτέ οι άνθρωποι δεν είναι διαφορετικοί.

Ξυπνούν ένα πρωί,

νέοι, ωραίοι, όπως είναι ο αδελφός σου,

όπως είναι οι ξένοι Αχαιοί,

που ο απερίσκεπτος νέος πρόσβαλε,

ξυπνούν οι άνθρωποι κι αισθάνονται

όλη την ηδονή, της ζωής τη δύναμη,

λησμονούν της ζωής τη διδαχή.

Cassandra seeking the protection of Pallas  by Aimé Millet (French, 1819 - 1891), at the Tuileries Gardens in Paris. Marble, 1877.

Εσύ, τι τριγυρνάς τώρα ανάμεσό μας

και δε μας αφήνεις ήσυχους;

Μήπως της καλλονής η αίγλη

ξύπνησε μέσα σου άλλα αισθήματα

κι εσύ δεν ξέρεις να τα χαρείς;

Βρίσκεις άλλης ζωής ομιλήματα

να πεις στους ανθρώπους,

τους μεθυσμένους από τη δύναμή τους.

Cassandra image from an Athenian red vase from 5th century BC: Cassandra falls victim to the usual destiny of those who tell inconvenient truths.

Τι θέλεις να πεις, τι θέλεις;

Εμείς, εμείς, εμείς

αισθανόμαστε τούτη τη δύναμη

κι ούτε μπορούμε να διαλέξουμε άλλη.

Έχουμε βαρεθεί την οδύνη

και τις ύπουλες καλές πράξεις,

την υπομονή και τ' άλλα των ανθρώπων

καμώματα, που δεν έχουν παραδεχτεί

την ακέριαν αξία τους.

Εμείς μπορούμε και να πούμε,

πως ο θάνατος είν' άλλη ζωή, πιο ένδοξη.

Για να παρηγορηθούμε, τι δε σοφιζόμαστε.

Εσύ όλο τα ίδια λες,

καταστροφή, τιμωρία, καταστροφή.

Campanian pelike: Greek warrior drags Cassandra from Palladium; c. 330 BCE. London, British Museum.

Τ' είν' αυτά τα μαύρα κοράκια,

που στα χέρια κρατάς,

αντίς τα περιστέρια της Κύπριδας;

Θυσίες, θυσίες,

ως πότε να θυσιαζόμαστε πρέπει;

Τι να φυλάξουμε;

Τουλάχιστο θα ζήσουμε τώρα εμείς.

Κι ο Πρίαμος δεν του είπε κανείς

τόσα παιδιά ν' αποχτήσει,

για ν' ακούονται οι φωνές της Εκάβης

στης γης τα πέρατα,

στης επιστροφής τα χρόνια.

Ας έρθουν οι φλόγες της καταστροφής.

Όλα μέσ' στης ζωής τα βήματα είναι.

Μήπως εμείς διαλέγουμε τίποτα!

Κασσάνδρα, Κασσάνδρα,

είναι τα λόγια σου φρόνησης περιττής,

η θέλησή μας δε φτάνει.

Πάψε να διαλαλείς τη δυστυχία μας.

Έτσ' ή αλλιώς θα πεθάνουμε.

Κανείς δε θα σ' ακούσει.

Ajax the Lesser drags Cassandra from the Palladium. Detail from a Roman fresco in the atrium of the Casa del Menandro (I 10, 4) in Pompeii.

Η μοναξιά σου είν' αμετάκλητη.

Στον απρόσιτο ζεις χώρο, εκείνου

που στην έρημο μέσα μιλεί.

Άφησέ μας στη μοίρα μας.

Κανένας δε θα μάθει ποτέ,

τίνος είν' η καλλίτερη.

Solomon Joseph Solomon. Ajax and Cassandra, 1886.

Απ' όλα της μαντικής τα χαρίσματα

που μπορείς νάχεις,

άκουσε,

εκείνο που χρειαζόμαστε τώρα,

άκουσε, είναι της ηδονής το χαμόγελο,

για να ξεχνούμε τις δίβουλες αρετές,

για να μη βλέπουμε φαντάσματα,

για να μη σκεφτόμαστε παράξενες διαφορές,

μεταλλαγές ίδιες, στροφές απαράλλαχτες

στην οδύνη, στην προσπάθεια, στην προσμονή,

στην αδάμαστη του χρόνου ροή.

Όχι τα μελαγχολικά, φοβερά σου μάτια,

που παν και βλέπουν,

ποιος ξέρει ποια μέλλοντα,

μα τα έμορφα χείλη των γυναικών,

όπου ανάμεσα λάμπουν τ' άσπρα τους δόντια,

σαν αμύγδαλα δροσερά.

Η ζωή μάς ανήκει,

το μέλλον ανήκει στους θεούς,

αυτούς θα ξεπεράσουμ' εμείς;

Alexey Golovin (1977, Russian). Cassandra.

Είν' αμαρτία, να μη ζεις

πλήρη της ζωής την γλυκιάν αμαρτία.

Τι περιμένεις; Ποια να φανερωθεί σημασία;

[...]

Από τη συλλογή «Κασσάνδρα κι άλλα ποιήματα» (1955)

Ζωή Καρέλλη