Ζωή Καρέλλη, «Κασσάνδρα»

Jérome-Martin Langlois. Cassandra begging Minerva for vengeance on Ajax, 1810.

Τ' είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια

που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα;

Ποια θυσία 'τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη;

Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά

και θα σου ξεσκίσουν σε λίγο

τα σωθικά σου, τα βλέμματα.

Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου,

διώξ' τα να φύγουν μακριά.

Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν

στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας.

Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιλιά,

να μη σκαλώνουν απάνω σου,

τ' άγρια μαύρα πουλιά.

Ajax taking Cassandra, tondo of a red-figure kylix by the Kodros Painter, c. 440-430 BC, Louvre.

Ποιες Αιτίες είδες, Κασσάνδρα

και πόσο ανησυχείς και παθαίνεσαι;

Σα φάντασμα τριγυρνάς ανάμεσά μας,

μ' άλλου κόσμου φαντάσματα συνοδειά.

Πόσο μας τρομάζεις, πόσο μας τρομάζεις...

Σα να πρόκειται εσύ πια να τα πεις όλα,

σαν να ξέρεις της ζωής τα μυστικά

και του θανάτου πραγματικά πράγματα.

Τις μας ενοχλείς με λόγους βαρείς,

τα πεπρωμένα και τέτοια και τέτοια.

Τίποτα δεν θ' αλλάξει ό,τι κι αν πεις εσύ.

Έβελυν ντε Μόργκαν. «Κασσάνδρα», 1898. Cassandra by Evelyn De Morgan (1898, London); Cassandra in front of the burning city of Troy at the peak of her insanity.

Ακόμα κι εμείς ακούμε

τα μυστικά περπατήματα της μοίρας,

μη θαρρείς πως αισθήσεις δεν έχουμε

τέτοιες της ψυχής προαισθήσεις,

εμείς όμως θέλουμε να τα ξεχάσουμε όλα.

Κόρη με το χαμένο βλέμμα,

με τη βαθιά μελαγχολία στο πρόσωπο,

σε βαρεθήκαμε στους χρόνους, στους καιρούς

που επανέρχονται ίδιοι, γιατί

ποτέ οι άνθρωποι δεν είναι διαφορετικοί.

Ξυπνούν ένα πρωί,

νέοι, ωραίοι, όπως είναι ο αδελφός σου,

όπως είναι οι ξένοι Αχαιοί,

που ο απερίσκεπτος νέος πρόσβαλε,

ξυπνούν οι άνθρωποι κι αισθάνονται

όλη την ηδονή, της ζωής τη δύναμη,

λησμονούν της ζωής τη διδαχή.

Cassandra seeking the protection of Pallas  by Aimé Millet (French, 1819 - 1891), at the Tuileries Gardens in Paris. Marble, 1877.

Εσύ, τι τριγυρνάς τώρα ανάμεσό μας

και δε μας αφήνεις ήσυχους;

Μήπως της καλλονής η αίγλη

ξύπνησε μέσα σου άλλα αισθήματα

κι εσύ δεν ξέρεις να τα χαρείς;

Βρίσκεις άλλης ζωής ομιλήματα

να πεις στους ανθρώπους,

τους μεθυσμένους από τη δύναμή τους.

Cassandra image from an Athenian red vase from 5th century BC: Cassandra falls victim to the usual destiny of those who tell inconvenient truths.

Τι θέλεις να πεις, τι θέλεις;

Εμείς, εμείς, εμείς

αισθανόμαστε τούτη τη δύναμη

κι ούτε μπορούμε να διαλέξουμε άλλη.

Έχουμε βαρεθεί την οδύνη

και τις ύπουλες καλές πράξεις,

την υπομονή και τ' άλλα των ανθρώπων

καμώματα, που δεν έχουν παραδεχτεί

την ακέριαν αξία τους.

Εμείς μπορούμε και να πούμε,

πως ο θάνατος είν' άλλη ζωή, πιο ένδοξη.

Για να παρηγορηθούμε, τι δε σοφιζόμαστε.

Εσύ όλο τα ίδια λες,

καταστροφή, τιμωρία, καταστροφή.

Campanian pelike: Greek warrior drags Cassandra from Palladium; c. 330 BCE. London, British Museum.

Τ' είν' αυτά τα μαύρα κοράκια,

που στα χέρια κρατάς,

αντίς τα περιστέρια της Κύπριδας;

Θυσίες, θυσίες,

ως πότε να θυσιαζόμαστε πρέπει;

Τι να φυλάξουμε;

Τουλάχιστο θα ζήσουμε τώρα εμείς.

Κι ο Πρίαμος δεν του είπε κανείς

τόσα παιδιά ν' αποχτήσει,

για ν' ακούονται οι φωνές της Εκάβης

στης γης τα πέρατα,

στης επιστροφής τα χρόνια.

Ας έρθουν οι φλόγες της καταστροφής.

Όλα μέσ' στης ζωής τα βήματα είναι.

Μήπως εμείς διαλέγουμε τίποτα!

Κασσάνδρα, Κασσάνδρα,

είναι τα λόγια σου φρόνησης περιττής,

η θέλησή μας δε φτάνει.

Πάψε να διαλαλείς τη δυστυχία μας.

Έτσ' ή αλλιώς θα πεθάνουμε.

Κανείς δε θα σ' ακούσει.

Ajax the Lesser drags Cassandra from the Palladium. Detail from a Roman fresco in the atrium of the Casa del Menandro (I 10, 4) in Pompeii.

Η μοναξιά σου είν' αμετάκλητη.

Στον απρόσιτο ζεις χώρο, εκείνου

που στην έρημο μέσα μιλεί.

Άφησέ μας στη μοίρα μας.

Κανένας δε θα μάθει ποτέ,

τίνος είν' η καλλίτερη.

Solomon Joseph Solomon. Ajax and Cassandra, 1886.

Απ' όλα της μαντικής τα χαρίσματα

που μπορείς νάχεις,

άκουσε,

εκείνο που χρειαζόμαστε τώρα,

άκουσε, είναι της ηδονής το χαμόγελο,

για να ξεχνούμε τις δίβουλες αρετές,

για να μη βλέπουμε φαντάσματα,

για να μη σκεφτόμαστε παράξενες διαφορές,

μεταλλαγές ίδιες, στροφές απαράλλαχτες

στην οδύνη, στην προσπάθεια, στην προσμονή,

στην αδάμαστη του χρόνου ροή.

Όχι τα μελαγχολικά, φοβερά σου μάτια,

που παν και βλέπουν,

ποιος ξέρει ποια μέλλοντα,

μα τα έμορφα χείλη των γυναικών,

όπου ανάμεσα λάμπουν τ' άσπρα τους δόντια,

σαν αμύγδαλα δροσερά.

Η ζωή μάς ανήκει,

το μέλλον ανήκει στους θεούς,

αυτούς θα ξεπεράσουμ' εμείς;

Alexey Golovin (1977, Russian). Cassandra.

Είν' αμαρτία, να μη ζεις

πλήρη της ζωής την γλυκιάν αμαρτία.

Τι περιμένεις; Ποια να φανερωθεί σημασία;

[...]

Από τη συλλογή «Κασσάνδρα κι άλλα ποιήματα» (1955)

Ζωή Καρέλλη