Όταν
ρωτήθηκε για τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη σεξουαλικότητα, ο Πάμπλο Πικάσο
κάποτε απάντησε, «Είναι το ίδιο πράγμα.»
When questioned about the relationship between art and sexuality, Pablo
Picasso once replied, "It's the same
thing."
Μολονότι
ο Πάμπλο Πικάσο είναι ο γνωστότερος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, ένα σημαντικό
κομμάτι του δημιουργικού του έργου παρέμενε μέχρι πρότινος άγνωστο στο ευρύ
κοινό. Πρόκειται για εκατοντάδες έργα του με ερωτικά θέματα τα οποία κοσμούν
κυρίως ιδιωτικές συλλογές.
Από
τα εφηβικά του χρόνια ως τα βαθιά γεράματα (πέθανε 92 ετών) ο Πικάσο δεν
σταμάτησε ποτέ να εμπνέεται από τον έρωτα.
Σπουδαστής της Σχολής Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης ο 20χρονος Πάμπλο ανακάλυψε την απαγορευμένη γοητεία των κακόφημων συνοικιών και των οίκων ανοχής. Τις εμπειρίες του αυτές ο Πικάσο θα τις μετουσιώσει αργότερα στις Δεσποινίδες της Αβινιόν, θεμέλιο λίθο του κυβισμού.
Στη
μακρόχρονη δημιουργική καριέρα του ο Πικάσο, παράλληλα με τα άλλα πασίγνωστα
έργα του, φιλοτεχνούσε, με μία δόση ενοχής αλλά και με περιπαιχτική διάθεση,
ερωτικά φιλιά, περιπαθείς εναγκαλισμούς, συνουσίες εξωπραγματικές, όπως
γυναίκες να ζευγαρώνουν με ταύρους.
Οι
σημειώσεις και τα σκίτσα της πρώτης περιόδου αποτελούν ένα ασεβές
αυτοβιογραφικό χρονικό ωμού ρεαλισμού της νεανικής του ηλικίας, όταν ως
φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης περιφερόταν σε κακόφημα στέκια
και οίκους ανοχής.
Στα
σχέδια των τελευταίων ετών οι διάφορες διαμορφώσεις, οι προοπτικές και οι
τεχνικές της αναπαράστασης τροφοδοτούν τις εικόνες με ένα τόσο ισχυρό ερωτικό
βάρος, ώστε να τοποθετούν το θεατή στη θέση ενός απροκάλυπτου ηδονοβλεψία, στον
οποίο και απευθύνεται η σκηνή.
Το
ανθρώπινο σώμα και η ερωτική επιθυμία αποτυπώνονται άλλοτε με τη χρήση τολμηρών
κυβιστικών και φουτουριστικών στοιχείων, άλλοτε υπό μια εξπρεσιονιστική ματιά,
άλλοτε με την επιστροφή στο νεοκλασικισμό και άλλοτε υπό τη μορφή
σουρεαλιστικών συνθέσεων.
Παρά
τις υφολογικές αυτές παραλλαγές, πρόκειται απλά για επιτηδευμένες παραμορφώσεις
του ιδίου θέματος, του έρωτα. Ενός έρωτα ωμού και βίαιου.
Τα
απόκρυφα σημεία του γυναικείου σώματος ασκούσαν μεγάλη γοητεία στον Πικάσο,
ιδιαίτερα προς το τέλος της ζωής του. Στα 80 του, λόγου χάρη, ο καλλιτέχνης
δείχνει μια εμμονή στα γυναικεία σεξουαλικά όργανα τα οποία παρουσιάζει με εξαιρετική
ωμότητα, για να τονίσει ότι γι' αυτόν πλέον είναι απαγορευμένος καρπός: «Η
ηλικία μας αναγκάζει να κόψουμε το τσιγάρο, αλλά η επιθυμία παραμένει. Το ίδιο
ισχύει και για τον έρωτα» είχε πει φλεγματικά.
A group of
paintings and sketches from 1899 to 1905 provide an anecdotal account of
Picasso's experiences in the brothels of Barcelona and Paris at the turn of the
century. By the 1930s, this early naturalism was sublimated into erotic
symbolism.
The paintings and sculptures from this period represent rounded anthropomorphic forms and phallic protuberances intertwine alongside the iconic couplings of girls, gods and Minotaurs, while female toreadors are impaled on the horns of bulls.
Finally, the
complex engravings and sloppy paintings of the last decade of Picasso's life
mark a return to a more anatomically detailed style.
For Picasso and his
contemporaries, sex presented an escape from the stultifying morality of the
Catholic Church and the bourgeois hypocrisy that went with it.
Ποιον
θα σόκαραν σήμερα οι ηδονικές «Δεσποινίδες
της Αβινιόν»; Κι όμως, στα χρόνια του Πικάσο η απεικόνιση του ερωτισμού
πρόσφερε μιας πρώτης τάξεως διέξοδο από τον αστικό πουριτανισμό της εποχής. Αλλά
δεν ήταν μόνο αυτό. Πέρα από εποχές, ο Πικάσο λάτρευε να αποενοχοποιεί, μέσα
από τα έργα του, την ερωτική επιθυμία και τον αισθησιασμό. Άλλωστε, ο ίδιος
είχε πει «η τέχνη και η σεξουαλικότητα
είναι το ίδιο πράγμα».
Ο
Πικάσο διαλέγει έναν από τους κοντινούς του φίλους για ν’ απεικονίσει μια
πεολειχία. Ο Ισίδωρος Νονέλ με μια
Γυναίκα. Σχέδιο, 1902-1903. Μουσείο Πικάσο, Βαρκελώνη. Πηγή: Στεφανί
Μπονβισίνι, Ζακ Αταλί, «Η ιστορία του
έρωτα».
