Το Γυμνό στην Ιστορία της Τέχνης. The Nude in Art History

ΕΡΩΤΙΚΟ. EROTIC

Aphrodite Anadyomène, Marbre, H. 1 m.

       γλωσσαν δ’ υμετερων και ημετερων σαφα οιδα

                                         ΕΙΣ  ΑΦΡΟΔΙΤΗΝ

Giorgio de Chirico, Bathers on the Beach, 1934.

Ολόγυμνη, βγαίνει από τη θάλασσα

και στάζει νερό σα μέλι απ’ το κορμί της

σελήνη χορεύτρια πάνω στο κύμα.

Στην όχθη το πόδι αργό, σκεφτική,

Ψηφί το ψηφί τα ίχνη σχηματίζονται

και μένει αθέατος ο πλούτος των χρωμάτων.

Όρθια, στραγγίζει τα μαλλιά κοιτάζοντας

το σώμα του γερμένο στην άμμο. Τους μυς

και τα χνουδάτα μέρη του στο ημίφως.

Στηρίζει το κεφάλι με την παλάμη του

κοιτάει προς το γιαλό, το σώμα, το βλέμμα της.

Τον αγαπάει. Γιατί; Τα μάτια του, ναι,

τ’ απρόσμενα λόγια του, αμηχανία γλυκιά,

οι άδηλες μάχες, το ερωτικό πάθος του.

Τον μαθαίνει, με τη μέρα και τη στιγμή

κι όσο μαθαίνει τόσο αναρωτά κι ανοίγει

την ψυχή της. Πλαγιάζει κοντά του. Συχνά

τον βλέπει στον ύπνο της. Πότε γνώριμο

και πότε ξένο. Δεν θα μπορούσε κάποιον

άλλον ν’ αγαπάει; Ίσως, τότε, στην αρχή,

δυο μήνες πριν μα όχι πια. Αισθάνεται

πως φτιάχνουν οι δυο τους έναν ξεχωριστό

κόσμο, πρωτόβγαλτο. Η γλώσσα του ηχεί

γνωστή, αγγίζει όμως με άλλον τρόπο.

Απότομες ή τρυφερές χειρονομίες

προβάλλουν αδέξιες, ασχημάτιστες,

άπειρες. Ο κόσμος τους ανεξήγητος

όσο κι ο υπόλοιπος, μα είναι οικείο

αυτό το μυστήριο κι αγαπημένο

κι όλο απλώνεται μέσα της. Δεν λείπει

όμως η ανησυχία που την κρατάει

κάτω, στη γη. Πως τελειώνει κάποτε,

γίνεται αχνός κι όνειρο που ξεχνιέται

και όλα καταλήγουν άδεια και άμορφα.

Σε φόβο κι αγάπη ανάμεσα πάλλεται

η καρδιά, κάπου εκεί κατασταλάζει.

Κι ο νους, αίλουρος, εσαεί παραφυλάει,

προτάσσει τα νύχια, χιμάει στον αέρα.

Μα δεν γραπώνει εκείνο το άλεκτο,

καλύτερα να το αφήσει να ζυγώνει.

Το νιώθει αυτό μα δεν κρατιέται, τον ρωτά:

δεν θα μ’ αγαπάς πάντοτε όπως τώρα;

Μ’ ακούγεται στον αέρα σα να του λέει :

δεν θα σ’ αγαπώ πάντοτε όπως τώρα ;

Αυτός, κάτι δυσνόητο μοιάζει πως ακούει,

αρνιέται η ψυχή του μα όλες άγευστες

οι λέξεις μες το στόμα. Πάει τ’ όνομά της

να πει μα τ’ ακροδάχτυλά της αγγίζουν

τα χείλη του που αχνογελούν και χαίρονται,

μόνη της δίνει απάντηση αυτή

η χειρονομία. Φιλάει τα δάχτυλα,

κλείνει την παλάμη της μες τη δικιά του

τείνει προς τη μεριά της και τη φιλάει

στα πλευρά. Αποτραβιέται λίγο αυτή

όχι πως δε ζητάει τα φιλιά του μα

θέλει να τον κοιτάζει. Έτσι, πλάι της,

γυμνό, στο φεγγαρόφωτο, με τη φωτιά

να σιγοκαίει στα μάτια του και η νύχτα

όλο να βαθαίνει. Τον πρόθυμο νου,

τις ηλεκτρισμένες του αισθήσεις να βλέπει

πώς την καθρεφτίζουν και την αλλάζουν,

φτερά σα να της δίνουν. Καταλαβαίνει

αυτός, όμοια θέλει να την γλυκοθωρεί.

Ζει μέσα στον ίδιο, κρυφό τους κόσμο

μα πιο πολύ σαν επισκέπτης. Δεν νοιάζεται 

πόσο αλήθεια είναι ή απάτη. Θαύμα

που μοιράζονται σιωπηλά κι ασύλληπτη

μικρογραφία της φύσης. Δρόμος νέος,

απρόσμενος και μ’ ανοιχτή περπατησιά

έρχεται ο νιος και τον διαβαίνει. Φωτίζει

έν’ άστρο το βλέμμα του, έλα, της λέει

να φιληθούμε βαθιά στη θάλασσα.

Σηκώνονται, βρίσκει δυο μεγάλες πέτρες,

τις κλείνει στα χέρια της κι αυτός φοράει

τη ζώνη με τα βαρίδια. Την πιάνει

απ’ τον καρπό, πάνε στο βράχο και βουτάνε.

Αγκαλιάζονται στην αγκαλιά του νερού

του βαθυγάλαζου. Φιλιούνται σα νά ’θελαν

να μείνουν εκεί για πάντα.

Agnolo Bronzino, Allégorie avec Vénus et Cupidon, 1540-1500. Huile sur panneau, 146,1x116,2 cm. Londres, National Gallery.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ

Οι σκύλοι διακρίνουν τη χαρά και τη λύπη των ανθρώπων. Dogs Can Discriminate Emotional Expressions of Human Faces

Pablo Picasso, Jacqueline et le chien Afghan, Jacqueline and the Afghan dog, 1960, huile sur toile, 195 x 130 cm. Οι σκύλοι αναγνωρίζουν τα συναισθήματα ενός ανθρώπου κοιτάζοντας το πρόσωπό του. A team of cognitive scientists has demonstrated for the first time that dogs can differentiate between happy and angry human faces. Dogs may have developed this skill due to their close relationship with people, in which the animals have learned to understand certain aspects of human non-verbal communication.

Πολλοί άνθρωποι ήταν ήδη σχεδόν σίγουροι, αλλά τώρα μια νέα αυστριακή επιστημονική έρευνα έρχεται να το επιβεβαιώσει: Οι σκύλοι μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε ένα θυμωμένο και σε ένα χαρούμενο ανθρώπινο πρόσωπο. Έτσι, ένα χαμόγελο στον καλύτερο φίλο του ανθρώπου δεν πάει χαμένο.

Η μελέτη

This is the experimental apparatus to test whether dogs can discriminate emotional expressions of human faces. Credit: Clever Dog Lab, Messerli Research Institute

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βιέννης διεξήγαγαν πειράματα με δύο ομάδες 20 σκύλων, στις οποίες έδειξαν φωτογραφίες ανθρώπων με διαφορετικές εκφράσεις στο πρόσωπο.

Οι μισοί σκύλοι αμείβονταν αυτόματα με τροφή κάθε φορά που με τη μουσούδα τους ακουμπούσαν σωστά ένα χαρούμενο πρόσωπο, ενώ οι άλλοι μισοί σκύλοι έπαιρναν την αμοιβή τους, όταν αναγνώριζαν σωστά μια θυμωμένη έκφραση. Οι «απαντήσεις» των σκύλων είχαν σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας από αυτό που αναμενόταν αν δίνονταν απλώς στην τύχη.

Τα ευρήματα

Μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε ένα θυμωμένο και σε ένα χαρούμενο πρόσωπο. Dogs can tell the difference between happy and angry human faces, according to a new study. The discovery represents the first solid evidence that an animal other than humans can discriminate between emotional expressions in another species, the researchers say. This is the experimental set-up used to test whether dogs can discriminate emotional expressions of human faces. Credit: Anjuli Barber, Messerli Research Institute

Οι αυστριακοί επιστήμονες ανέφεραν ότι ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη φορά που υπάρχουν αξιόπιστες ενδείξεις ότι ένα άλλο ζώο, πέρα από τον άνθρωπο, είναι σε θέση να αναγνωρίσει τις συναισθηματικές εκφράσεις κάποιου άλλου.

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές αυτό το πετυχαίνουν οι σκύλοι όχι μόνο με πρόσωπα ανθρώπων που ήδη γνωρίζουν, αλλά και εντελώς αγνώστων, που δεν έχουν δει ποτέ στο παρελθόν. Είναι πιθανό, όπως είπε, ότι οι σκύλοι κάνουν ό,τι και οι άνθρωποι: συσχετίζουν ένα χαρούμενο πρόσωπο με ένα θετικό νόημα και ένα θυμωμένο πρόσωπο με ένα αρνητικό νόημα - αν και δεν συμφωνούν ακόμη όλοι οι επιστήμονες με αυτό.

Προηγούμενες μελέτες έχουν πάντως δείξει ότι οι σκύλοι μπορούν να νιώσουν κάποιον άνθρωπο που κλαίει, ενώ μπορούν επίσης να «διαβάσουν» και τη συμπεριφορά του αφεντικού τους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα σκυλιά ανέπτυξαν ασυνήθιστα καλές ικανότητες επικοινωνίας με τους ανθρώπους, κατά τη μακρά φάση εξημέρωσής τους. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Current Biology».

Γιατί οι γάτες λατρεύουν τα κουτιά; Why Do Cats Love Boxes So Much?

Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο περιορισμένος χώρος προσφέρει στα χαριτωμένα κατοικίδια την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Cats in boxes are not just cute, they're also less stressed. Credit: Ilyashenko Oleksiy/Shutterstock.

Μπορεί για εμάς οι κούτες από μετακόμιση, οι συσκευασίες ηλεκτρονικών συσκευών και τα κουτιά παπουτσιών να είναι απλά άχρηστα αντικείμενα που ανήκουν στον κάδο της ανακύκλωσης, για τις γάτες όμως αποτελούν ευχάριστες κρυψώνες. Μάλιστα όσο μικρότερος ο χώρος τόσο μεγαλύτερη η ικανοποίηση στο βλέμμα τους μετά το στρίμωγμα μέσα σε αυτόν.

Οι επιστήμονες έχουν επιδιώξει να λύσουν το μυστήριο του… κουτιού, αναπτύσσοντας μια σειρά από θεωρίες γύρω από την ιδιαίτερη συνήθεια των χαριτωμένων αιλουροειδών. Μια από τις πιο διαδεδομένες αναφέρει ότι οι γάτες έλκονται ενστικτωδώς από τα κουτιά ακριβώς επειδή ο περιορισμένος χώρος στον οποίο κυριολεκτικά σφηνώνονται τους χαρίζει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας από θηρευτές, ενόσω εκείνες παραμονεύουν για το δικό τους θήραμα.

Το κουτί, κουτάκι…

Όσο πιο πολύ οι γάτες στριμώχνονται σε έναν χώρο, τόσο πιο μεγάλη είναι η ικανοποίηση που διαγράφεται στο βλέμμα τους. Veterinary scientists from the University of Utrecht have answered the question we have all be asking, “Will a hiding box provide stress reduction for shelter cats?” They provide their answer in Applied Animal Behaviour Science. Credit: Renata Apanaviciene/Shutterstock.

Σε πρόσφατη μελέτη τους με σκοπό να δουν αν η συγκεκριμένη θεωρία ισχύει στην πραγματικότητα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία μελέτησαν τα επίπεδα του στρες σε γάτες που βρίσκονταν σε καταφύγιο ζώων.

Διαπίστωσαν λοιπόν ότι οι γάτες που είχαν κουτιά στη διάθεσή τους συνήθιζαν το νέο τους περιβάλλον ταχύτερα συγκριτικά με εκείνες που δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν σαν κρυψώνα. Τα κουτιά, πιστεύουν, προσφέρουν στα ζώα ένα μέσο διαχείρισης των νέων συνθηκών που μπορεί να προκύψουν στον χώρο καθώς είναι σε θέση ανά πάσα στιγμή να αποτραβηχτούν από αυτόν και να απομονωθούν.

Credit: Nataliya Kuznetsova/Shutterstock

Ένα κουτί, στα μάτια της γάτας, αποτελεί επίσης ένα ασφαλές «κρεβάτι» όπου μπορεί να απολαύσει τον ύπνο με την ησυχία της. Οι γάτες αγαπούν τον ύπνο από τη φύση τους. Σε γενικές γραμμές, κοιμούνται περί τις 18-20 ώρες την ημέρα οπότε η εξεύρεση μιας ασφαλούς κρυψώνας για τον ύπνο είναι ζωτικής σημασίας όταν π.χ. τίθεται ζήτημα επιβίωσης στη φύση.

Όπως φαίνεται όμως, πέρα από τα κουτιά υπάρχουν και ένα σωρό άλλα αντικείμενα που μαγνητίζουν τα πονηρά κατοικίδια. Συρτάρια, σακούλες και άλλα πράγματα μέσα στα οποία μπορούν να κρυφτούν ή να χρησιμοποιήσουν για να γίνουν… αόρατα.

Γάτες στον κύκλο

Πριν από λίγο καιρό μια σειρά από βίντεο στο YouTube που είχαν αναρτήσει ιδιοκτήτες γατών παρουσίαζε τα χαριτωμένα κατοικίδια να φιγουράρουν στο κέντρο ενός κύκλου που είχαν οι ίδιοι δημιουργήσει στο δάπεδο, με κιμωλία, κλωστή ή καλώδια. Πολλοί από αυτούς έκαναν λόγο για μια «μανία» των μικρόσωμων αιλουροειδών να κάθονται στο κέντρο του κύκλου.

Ο καθηγητής Ντάνιελ Μιλς, ειδικός στη συμπεριφορά των ζώων από το Πανεπιστήμιο Λίνκολν στις ΗΠΑ, είχε τότε προσπαθήσει να εξηγήσει το φαινόμενο χωρίς αποτέλεσμα: «Συνήθως τα χαμηλά "τείχη" προσφέρουν στη γάτα μια αίσθηση ασφάλειας. Για παράδειγμα, αν πάμε τη γάτα μας στον κτηνίατρο και τη βάλουμε εκεί σε ένα άγνωστο κλουβί, κατά πάσα πιθανότητα θα πάει να καθήσει μέσα στην άμμο, στο ειδικό δοχείο, όπου και θα χαμηλώσει το κεφάλι της ώστε να φτάνει ως τα όρια του δοχείου. Αυτό πιθανότατα συμβαίνει γιατί η συγκεκριμένη κίνηση - το να κρύβουν δηλαδή οι γάτες το κεφάλι τους πίσω από κάποιο οχυρό - τους προσφέρει την αίσθηση της ασφάλειας, ανεξαρτήτως του αν φαίνονται τα αφτιά τους. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν ισχύει στην περίπτωση ενός δισδιάστατου σχεδίου, π.χ. στο δάπεδο».

Επιστημονική διαμάχη για σχέδιο επικοινωνίας με εξωγήινους. Researchers call for interstellar messages to alien civilizations

Εδώ και 40 χρόνια, το SETI αφουγκράζεται τον ουρανό με ραδιοτηλεσκόπια. Scientists at a US conference have said it is time to try actively to contact intelligent life on other worlds. Seti listens out for signals using its own radio telescope array at Hat Creek in California.

Θα ήταν σώφρον να μεταδώσουμε μηνύματα στο Διάστημα που διατυμπανίζουν την ύπαρξή μας; Ή μήπως αυτό θα προσκαλούσε εξωγήινους κατακτητές; Το δίλημμα συζητήθηκε την Πέμπτη στο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, τον εμβληματικό οργανισμό που εκδίδει την έγκριτη επιθεώρηση «Science».

Οι υπέρ και οι κατά

Το γραφικό μήνυμα που μεταδόθηκε το 1974 από το Αρεσίμπο. A graphic message sent into space by the Arecibo radio telescope in the 1970s. Credit: ARNE NORDMANN/CREATIVE COMMONS

Οι υπεύθυνοι του SETI, του Ινστιτούτου για την Αναζήτηση Εξωγήινης Νοημοσύνης, τάχθηκαν όπως ήταν αναμενόμενο υπέρ μιας τέτοιας προσπάθειας. Ο Ντάγκλας Βάκοφ, διευθυντής του τμήματος Σύνθεσης Διαστρικών Μηνυμάτων στο SETI, προέβαλε ως βασικό επιχείρημα το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές και άλλου είδους ραδιοεκπομπές από τη Γη έχουν ήδη φτάσει σε αποστάσεις δεκάδων ετών φωτός και θα μπορούσαν δυνητικά να έχουν ήδη γίνει αντιληπτές.

Ο Βάκοφ πιστεύει ότι, έπειτα από 40 χρόνια αναζήτησης για εισερχόμενα σήματα, οι οποίες δεν αποδώσει μέχρι σήμερα, το SETI πρέπει να περάσει σε αυτό που αποκαλείται «ενεργό SETI»: την αποστολή μηνυμάτων με ραδιοπομπούς υψηλής ισχύος, οι οποίες θα έφταναν πολύ μακρύτερα στο Διάστημα από ό,τι οι σημερινές, διάχυτες ραδιοεπικοινωνίες.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό έχει επιχειρηθεί στο παρελθόν, έστω και λίγες φορές. Το 1974, επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του Science, ένα μήνυμα μεταδόθηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο, το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, στην κατεύθυνση ενός αστρικού σμήνους σε απόσταση 25.000 ετών φωτός.

Η διαφωνία

H χρυσή πλάκα που μεταφέρουν τα διαστημικά σκάφη Pioneer 10 και 11.

Πιο πρόσφατα το 2008, η εταιρεία Doritos μετέδωσε μια διαφήμιση για τα σνακ της σε ένα δυνητικά κατοικήσιμο σύστημα σε απόσταση 42 ετών φωτός, χρησιμοποιώντας ως πομπό ένα ραντάρ στη Νορβηγία. Ο Ντέιβιντ Μπριν, αστροφυσικός και συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που συμμετείχε στο συνέδριο, διαφώνησε με τον Βάκοφ καθώς θεωρεί ότι μια απόπειρα επικοινωνίας με εξωγήινους πολιτισμούς θα ήταν απερίσκεπτη.

Μια τέτοια απόφαση, είπε, θα έπρεπε να ληφθεί έπειτα από δημόσιο διάλογο και όχι με τη μεμονωμένη πρωτοβουλία ενός οργανισμού όπως το SETI. O Βάκοφ, από την πλευρά του, δεν λέει όχι στο διάλογο, πιστεύει όμως ότι στο μεταξύ θα έπρεπε να ξεκινήσουμε μεταδόσεις. Η διαμάχη είναι απίθανο να λήξει σύντομα, είναι όμως πιθανό να δώσει τροφή σε επιστήμονες που ανησυχούν ότι οι εξωγήινοι δεν είναι απαραίτητα φιλικοί, και επομένως καλό θα ήταν να επιβάλλουμε σιγή ασυρμάτου. Ένας από αυτούς είναι ο διάσημος βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος έχει προειδοποιήσει ότι η Γη θα μπορούσε να πάθει αυτό που έπαθαν οι ιθαγενείς της Αμερικής μετά την άφιξη των Ευρωπαίων κατακτητών.