Πριγκηπόννησα χωρίς πρίγκιπες. Prince Islands without princes

Σπαρμένα στο στόμιο του Αστακηνού κόλπου, είχαν εποικηθεί τον 7ο αιώνα από Μεγαρείς ποντοπόρους και από τότε είναι γνωστά με το όνομα «τα Νησιά». Για τους Τούρκους ήταν τα Ερυθρονήσια- Κιζίλ Ανταλάρ- από το χρώμα που έχουν τα βράχια στις ακτές. Τα αποκαλούσαν επίσης Παπαδονήσια, από τα πολλά μοναστήρια. Kαι Seytan adalari, δηλαδή νησιά του Διαβόλου. 

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο τα έλεγαν Κεσίς (Μοναχός) η Ρούχ (Νησιά της Ψυχής). Πριγκηπόννησα τα ονόμασαν οι Βυζαντινοί, από το παλάτι που έχτισε, το 569 μ.Χ., ο Ιουστίνος ο Β΄ ο Κουροπαλάτης στην Πρίγκηπο και γενικά γιατί ήταν όλα τα νησιά τόπος αναψυχής η φυλάκισης των πριγκήπων.

Στα νεότερα χρόνια ο δεύτερος πρωθυπουργός της Τουρκίας κατέφυγε στη Χάλκη, όταν ήρθε σε πολιτική αντιπαράθεση με τον Κεμάλ Ατατούρκ. Η ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος της Τουρκίας (DP), που ανετράπη με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 27ης  Μαίου 1960, κρίθηκε με ειδικές δικαστικές διαδικασίες επί της νήσου Πλάτης. 

Τα Πριγκιπόννησα αποτελούσαν για πολλούς κιβωτούς της Ορθοδοξίας και εστίες βυζαντινού Ελληνισμού. Δεν είναι τυχαίο που ο πολυμαθής διδάσκαλος του Γένους Ευστάθιος ο Κλεόβουλος είχε προτείνει ν’ αναγερθεί το κτίριο της Μεγάλης του Γένους Σχολής στη Χάλκη, «ίνα πλησίον αλλήλων ώσιν αι σχολαί του μέλλοντος εν Κωνσταντινουπόλει πανεπιστημίου».

Ο Brewer το 1827 παρατηρεί πως τα Πριγκηπόνησα «αποτέλεσαν ένα προνομιούχο καταφύγιο για τους Γραικούς, καθώς μέχρι πρόσφατα, σχεδόν δεν ζούσε κανένας Τούρκος». 

«Με προνομιούχα σουλτανικά διατάγματα», προσθέτει ο Walsh, «καθιερωμένα από τα πολύ παλιά χρόνια, τα Πριγκηπόννησα ήταν ολοκληρωτικά παραχωρημένα στους Ρωμιούς και σε κανένα Τούρκο δεν ήταν επιτρεπτό να μετοικήσει σ’ αυτά…».  

Σε κανένα τζαμί η παρόμοιο μουσουλμανικό κτίσμα, συνεχίζει, δεν ήταν δυνατό να υψώσει την ημισέληνο σε αυτά, ενώ έβλεπες τα μοναστήρια, δυο και τρία σ’ ένα νησί να στέφουν τις κορυφές και τα δάση τους. 

Έζησαν για τρεις χιλιετηρίδες αμιγώς ελληνικά με τις εκκλησίες, τις σχολές, τις σκήτες και τα μοναστήρια τους.

Ο πρώτος μιναρές υψώθηκε στη Χάλκη το 1773, στον περίβολο ενός κισλά, στρατώνα που είχε εγκατασταθεί στο λαμπρό θέρετρο του Σκαρλάτου Καρατζά. Οι δόκιμοι και οι καθηγητές τους ήταν οι πρώτοι Τούρκοι που πάτησαν τα Πριγκηπόνησα. Στην Πρίγκηπο τζαμί χτίσθηκε μόλις το 1895, κατόπιν επιθυμίας του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β’, ενώ η Αντιγόνη με την Πρώτη «τούρκεψαν» μόλις τις τελευταίες δεκαετίες.

Αν πάτε στην Κωνσταντινούπολη και χρειαστεί να κάνετε μια εκδρομή εκτός πόλης η πρώτη επιλογή σας πρέπει να είναι τα Πριγκιπόννησα (Κizil Adalar). Απέχουν 20 χλμ. και βρίσκονται στη θάλασσα του Μαρμαρά, στη νότια είσοδο του Βοσπόρου. Θα ξεκινήσετε από την αποβάθρα Sirkeci 5 η την Kabatas και φθάνετε σε 55 με 80 λεπτά. Το εισιτήριο στοιχίζει 15 ευρώ. 

Τα Πριγκηπόνησα είναι εννέα, τέσσερα κατοικημένα και πέντε ακατοίκητα. 

Στα νησιά δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα εκτός από αστυνομικά, πυροσβεστικά οχήματα και απορριμματοφόρα. 

Οι τουρίστες εξυπηρετούνται με ποδήλατα και κυρίως άμαξες (παϊτέρ η φαέθωνες), που τις σέρνουν δυο άλογα.

Η Χάλκη (Heybeli ada), πνευματικό κέντρο ανάλογο με το Φανάρι. Τα καθολικά τριών μοναστηριών, δυο σκήτες και τα σκηνώματα δέκα πατριαρχών καθαγιάζουν τον τόπο. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί με έκταση 2,3 τετρ. χλμ. στη βορειοανατολική άκρη της Προποντίδας θάλασσας και στο στόμιο του Αστακηνού κόλπου. 

Παλιά την ονόμασαν και «Πλωτό πανεπιστήμιο» με τη Θεολογική Σχολή (Elen Ticaret Okulu), τη Σχολή των Ελλήνων Εμπόρων (Elen Ticaret Okulu), το σπουδαιότερο μορφωτικό κέντρο του τουρκικού χώρου από το 1831, την Κοινοτική των Χαλκινών Ελληνική Σχολή και τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων των Τούρκων (Deniz Harp Okulu), όπου σπουδάζουν οι εκκολαπτόμενοι θεματοφύλακες του Κεμαλισμού.

Η διαδρομή για τη Σχολή είναι ανηφορική. Ξεκινά από την οδό Σχολείου (Μεκτέπ Σοκάκ) με το ελληνικό δημοτικό σχολείο (κλειστό εδώ και χρόνια). Μπορείτε να πάτε με άμαξα, που χωράει τρία άτομα και κοστίζει 15 ευρώ. 

Η περίφημη Θεολογική Σχολή βρίσκεται μέσα στα πεύκα, στην κορυφή του Λόφου της Ελπίδας. 

Η λειτουργία της άρχισε τον Οκτώβριο του 1844 και διακόπηκε αιφνιδιαστικά το 1971. 

Αξίζει να αναφερθεί και ο καταστροφικός σεισμός της 28ης Ιουνίου 1894 που σήμανε την άμεση συστράτευση των Ρωμιών και ευεργετών από την Ελλάδα, για την ανοικοδόμηση και επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων της Σχολής και της Αγίας Τριάδας. 

Στον λόφο υπήρχε μοναστήρι από τον 9ο αι. Μια άλλη εκκλησία είναι του Άϊ Νικόλα, στον οποίο έκαναν πάντα πολλά τάματα οι ψαράδες, Ρωμιοί και Τούρκοι.

Επίσης να προστεθεί και η προσπάθεια του Τουρκικού κράτους κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, να επιτάξει αυτές τις εγκαταστάσεις, κάτι το οποίο και έγινε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά και η εγκατάσταση των Λευκορώσων στη Σχολή, τον Απρίλιο του 1919, οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει τη χώρα τους μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Στην αυλή της Σχολής είναι κτισμένος ο μικρός ναός της Αγίας Τριάδας. 

Από εδώ ο Αυστριακός πρεσβευτής Ghislain de Busdecq στα 1562 μετέφερε στην Ευρώπη τα σπουδαιότερα από τα χειρόγραφα που είχε περισυλλέξει ο Πατριάρχης Μητροφάνης: Το φημισμένο βυζαντινό εικονογραφημένο χειρόγραφο, το γνωστό σήμερα σαν Διοσκουρίδης της Βιέννης, προέρχεται από την Αγία Τριάδα. Παλαιότερα ήταν μοναστήρι γνωστό με το όνομα Μονή των Δεσποτών. 

Είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Γερμανό τον Δ΄.

Σήμερα στην τάξη των αποφοίτων έχει εννέα ξύλινα θρανία, όσοι και οι τελευταίοι μαθητές. Συγκλονιστικό το θέαμα. Μιλά στον επισκέπτη η σιωπή. Τα άδεια θρανία της Σχολής αποτελούν άσβηστη μομφή εναντίον εκείνων που δεν σεβάστηκαν το πνεύμα της. 

Στα 127 χρόνια λειτουργίας της αποφοίτησαν 930 κληρικοί. Από αυτούς οι 343 έγιναν επίσκοποι και οι 12 από αυτούς οικουμενικοί πατριάρχες, 2 πατριάρχες Αλεξανδρείας, 2 Αντιοχείας, 4 αρχιεπίσκοποι Αθηνών και 1 αρχιεπίσκοπος Τιράνων. Ως πρεσβύτεροι και διάκονοι υπηρέτησαν στην Εκκλησία 318.

Ο Πατριάρχης Ιερός Φώτιος, που ο τάφος του βρίσκεται σε ύφαλο απέναντι από την Πρώτη, θεωρείται δεύτερος κτήτορας της μονής. Εδώ λέγεται εξορίστηκε από τον φανατικό πολέμιο των εικόνων Λέοντα τον Αρμένιο, το 809, ο Θεόδωρος Στουδίτης. Δέκα χρόνια αργότερα ο Μιχαήλ Τραυλός εξόρισε στη μονή αυτή την αυτοκράτειρα Θεοδοσία με τον πρίγκιπα Βασίλειο, ενώ στα 860 το νησί λεηλατήθηκε από τους Ρώσους.

Στα τουρκικά το νησί ονομάζεται Δισσάκι, από το σχήμα του, αλλά στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Νησί του Χαλκού, γιατί υπήρχαν ορυχεία. Αυτό αναφέρεται σε πολλά συγγράμματα ιστορικών και ταξιδευτών της αρχαιότητας. 

Οι κάτοικοι δεν ξεπερνούσαν τους 800 στις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ το 1875 μαζί με τους σπουδαστές και τους καθηγητές των Σχολών έφτασαν τους 3.500. Αξίζει να τονισθεί ότι στα «Εκπαιδευτήρια της Ελληνικής Κοινότητος Χάλκης» λειτουργούσε νηπιοπαρθεναγωγείο και οκτατάξια Σχολή των Νησιωτών, όπου παράλληλα με τα ελληνικά διδάσκονταν τα εμπορικά και ως ξένες γλώσσες τα γαλλικά, αγγλικά, λατινικάκαι τα τουρκικά.

«Μόλις εισέλθεις σε αυτήν, γράφει ο Σκόκος, αισθάνεσαι να σε προσψαύει κάποια ασυνήθης πνοή πολιτισμού, η οποία λείπει από τας ιδικάς μας εν Ελλάδι κωμοπόλεις. Ξενοδοχεία ευπρεπή, κουρεία, καθάρια λάμποντα από φιλοκαλίαν, φαρμακεία πλούσια, παντός είδους ευπρόσωπα καταστήματα σου δίδουν την ιδέαν πόλεως ευπραγούσης…».

Από παλιά οι Ρωμιοί αποτελούσαν το σύνολο των καταστηματαρχών και των πλανοδίων πωλητών του νησιού. Αυτοί ήταν που διαλαλούσαν στα Ρωμέικα, την πραμάτειά τους στους δρόμους του νησιού. 

Θεωρείται το μαργαριτάρι της Προποντίδας. Οι ζεστές αποχρώσεις της γόνιμης γης, τα ελικοειδή δρομάκια που ανεβαίνουν τον ανήφορο ατενίζοντας την καταγάλανη θάλασσα κάτω από τις σκιές αιωνόβιων δέντρων, της δίνουν μια αξέχαστη γοητεία.

Το μπακάλικο του Λεωνίδα Σακκόπουλου στην οδό Ayyıldız διέφερε κατά πολύ από τα άλλα. Ο ίδιος έμοιαζε περισσότερο με υπάλληλο γραφείου. Ήταν εξαιρετικά ευγενικός. Η διακόσμηση του καταστήματος και η τοποθέτηση των προϊόντων διέφεραν κατά πολύ από τα άλλα. Δεν έβρισκες στο πάτωμα τσουβάλια με πατάτες, ρύζι ή ζάχαρη [...] στο κατάστημα υπήρχε ένας αέρας που παρέπεμπε σε ένα μισοσκότεινο φαρμακείο. Αν και πίσω από τον πάγκο του, ο Σακκόπουλος έδειχνε πόσο μπροστά βρισκόταν επαγγελματικά. Φορούσε πάντοτε στολή και άκουγε με επαγγελματική σοβαρότητα τον κάθε πελάτη. 

Οι Ρωμιοί πρωτοπορούσαν και διέπρεπαν σε όλα τα τα επαγγέλματα. Εκτός από τον İsmail, όλοι οι υπόλοιποι κουρείς του νησιού ήταν Ρωμιοί. Ρωμιοί ήταν επίσης πολλοί επιδιορθωτές υποδημάτων, νερουλάδες, κρεοπώλες, ψαράδες, αρτοποιοί, αμαξάδες κ.λ.π.

O συγγραφέας Nejat Gülen γεννήθηκε στη Χάλκη, στο σπίτι της οδού Müştecip Onbaşı αρ. 8. Δηλώνει: «Είμαι υπερήφανος που είμαι Χαλκινός. Εμείς οι νησιώτες θεωρούμε πως η Χάλκη είναι κτήμα μας. Αυτή η θάλασσα που απλώνεται μπροστά μας, αυτά τα πεύκα, ο Λόφος της Ελπίδας (Papaz Dağı-Λόφος των Ιερέων), ο Δρόμος των Ερωτευμένων (Âşıklar Yolu), ο Πευκολιμένας (Çamlimanı), τα σχολεία, το Σανατόριο, τα μοναστήρια, τα παλιά ξύλινα σπίτια, τα λιβάδια, οι ακτές... όλα αυτά είναι δικά μας. Ο νοτιάς που κάνει τα πεύκα να λικνίζονται, τα σμήνη από κατάμαυρα κοράκια των χειμωνιάτικων απογευμάτων μας, οι βάρκες που γυρίζουν από το ψάρεμα, οι γάτες που περιμένουν με τις ουρές σαν μαστίγια... και αυτά δικά μας είναι! Ρωμιοί και Τούρκοι, απασχολούμενοι και εργαζόμενοι, λογικοί και παράφρονες, καλοί και κακοί, όλοι οι νησιώτες είναι δικοί μας άνθρωποι. Όλοι είμαστε αδέλφια».

Η Καμαριώτισσα θεωρείται το πιο ιστορικό μνημείο της Χάλκης γιατί επί σειρά αιώνων υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα θρησκευτικά και πνευματικά κέντρα.

Οι ντόπιοι την έλεγαν και Κουμαριώτισσα από τις πολλές κουμαριές που ήταν φυτεμένες στην περιοχή. Εκεί σήμερα υπάρχουν ακόμα οι τάφοι πολλών Πατριαρχών και άλλων επιφανών προσώπων. Η Μονή χτίσθηκε από τον προτελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Ιωάννη Παλαιολόγο, καταστράφηκε όμως σε μια πυρκαγιά τον 17ο αιώνα.

Ξαναχτίστηκε πρώτα από τον μεγάλο διερμηνέα της Πύλης Παναγιώτη Νικούση και έπειτα από τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Αλέξανδρο Υψηλάντη, που το προίκισε με πλούσια μετόχια στο Βουκουρέστι.

Η εκκλησία της Καμαριώτισσας είναι συνδεδεμένη με τρία γυναικεία ονόματα: Η πρώτη είναι η κτιτόρισσα Αυγούστα Παλαιολογίνα, η άλλη η Δόμνα Αικατερίνη της Μολδαβίας και η τρίτη η κεντήτρια Μαριώρα Φερζουλάχη. Η φήμη της τελευταίας είχε διαδοθεί σε πολλές από τις ορθόδοξες κοινότητες της Ανατολής και της Ευρώπης. 

Έργα της είναι ωραιότατα άμφια, μερικά από τα οποία φιλοξενούνται στη Θεολογική Σχολή, αλλά και οι χρυσοκέντητοι επιτάφιοι, όπως του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων που κεντήθηκε το 1748 και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Ο ωραιότερος όλων είναι αυτός που βρίσκεται στη μονή της Αμπελακιώτισσας (ή μονή Κοζίτσης) στη Ναυπακτία και χρονολογείται στο έτος 1735.

Η Πρίγκηπος (Buyukada -Μεγάλο Νησί) έχει έκταση 5,4 τετρ. χλμ. Είναι το μεγαλύτερο και το πιο πυκνοκατοικημένο από τα Πριγκηπονήσια με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα. 

Αλλά και το πλέον εγκαταλειμμένο στις γειτονιές που ζούσαν οι Έλληνες. Πριν 100 χρόνια φιλοξενούσε 15.000 κατοίκους. Αρχικά ήταν τόπος παραθερισμού των εκλεκτών πολιτών του Βυζαντίου. 

Στην Πρίγκηπο δεν άλλαξαν πολλά από το παρελθόν. Μόνο η παραλία του νησιού έχει μεγαλώσει. 

Οι Έλληνες παραθέριζαν στο Νιζάμι και το Μαντέμι. Οι πλούσιοι επισκέπτες διέμεναν στο ξενοδοχείο «Καλυψώ» του Τερζακόπουλου (που κάηκε τον Αύγουστο του 1979) και δοκίμαζαν την τύχη τους στο καζίνο «Antigoni Palace».

Οι δυο λόφοι του νησιού φιλοξενούν από ένα μοναστήρι. Στα βόρεια, στο λόφο Isa tepe είναι το Μοναστήρι του Χριστού (1597). Κι απέναντι, νότια, στο Yuce Tepe, ανάμεσα σε βράχους, το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά, με θαυμάσια θέα των Πριγκιπονήσων, αλλά και πιο βαθιά των Προκονήσων, του Μαρμαρά, της Καλολήμνου κι αν ο καιρός ευνοεί φαίνονται μέχρι και οι κορυφές του Αργανθώνιου όρους στον Κυανού κόλπο.

Τα κελιά της μονής του Αγ. Γεωργίου κάηκαν τον Αύγουστο του 1986. Τα παλιά χρόνια ερχόντουσαν προσκυνητές από τα παράλια Ρωμιοχώρια της Προποντίδας, το Κατηρλί, το Κουρί, την Αγία Παρασκευή, το Αρμουτλί. Χτίσθηκε το 963 από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και φημίζεται για τα κρασιά του. Στη μονή έδωσαν αίγλη κι άλλα ονόματα, όπως η εγγονή της Ειρήνης, η Ευφροσύνη, σύζυγος του Μιχαήλ Τραυλού και η αυτοκράτειρα Ζωή η Πορφυρογέννητη η επονομαζόμενη Καρβουνοψίνα. Το 1702 στο ίδιο μοναστήρι ο Μιχαήλ Δούκας ο Παραπινάκης εξόρισε την Κουροπαλάτισσα Άννα Δαλασσινή τη μητέρα των Κομνηνών μαζί με τα παιδιά της.

Για αιώνες η Μονή ήταν άσυλο των φρενοβλαβών της Πόλης. Επίσης το όνομα της είναι συνδεδεμένο με το όνομα της σκληρής ειδωλολάτρισσας Ειρήνης της Αθηναίας, η οποία μετά την τύφλωση του γιού της αποκατέστησε τις εικόνες και η εκκλησία, παραβλέποντας όλα τα άλλα, την τίμησε και την εγκωμίασε σαν μια «νέα Αγία Ελένη».

«Όταν γεννιόμασταν, οι μανάδες μάς πήγαιναν στο μοναστήρι και μας αφιέρωναν στον Άγιο. Μας φορούσαν στο λαιμό αλυσίδα με ένα κουδούνι, που συμβόλιζε πως είμαστε ταμένοι. Όταν παίζαμε, τα κουδούνια κουδουνίζανε. Μοιάζαμε με κοπάδι πρόβατα! Τα βγάζαμε μόνο όταν ενηλικιωνόμασταν», μας πληροφορεί γηραιός ομογενής.

Το νησί έχει πολλές όμορφες βίλες, νυχτερινά κέντρα, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Λεπτομέρεια: Τα ελληνικά ονόματα στις παραθαλάσσιες ταβερνούλες έμειναν από τότε που ανήκαν σε Έλληνες ιδιοκτήτες, αλλά σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένας Έλληνας ιδιοκτήτης! 

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Κείμενο: http://www.enlefkotv.com/article.php?id_art=66

Τέθηκε ξανά σε λειτουργία ο Μεγάλος Επιταχυντής Ανδρονίων στο CERN. Cern restarts Large Hadron Collider with mission to make scientific history

Έπειτα από διετή διακοπή, σε μία νέα προσπάθεια επίλυσης ορισμένων από τα μυστικά του σύμπαντος. The Large Hadron Collider at Cern in 2013. Engineers have spent the past two years reinforcing its connections and building in safety devices to prevent a short circuit. Photograph: Adam Warzawa/EPA

Οι επιστήμονες στο ευρωπαϊκό κέντρο πυρηνικών ερευνών CERN ανακοίνωσαν την Κυριακή ότι έθεσαν και πάλι σε λειτουργία τον LHC (Μεγάλο Επιταχυντή Ανδρονίων) έπειτα από διετή διακοπή, σε μία νέα προσπάθεια επίλυσης ορισμένων από τα μυστικά του σύμπαντος. 

Presentation of the Large Hadron Collider

Ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο είχε τεθεί εκτός λειτουργίας για δύο χρόνια προκειμένου οι επιστήμονες να επιδιορθώσουν κάποια τεχνικά προβλήματα που εμφανίστηκαν.

Οι συγκρούσεις

Physicists hope particle accelerator will explain dark matter, gravity and antimatter as it completes its test run following an upgrade.

Αρχικά η κυκλοφορία των δεσμών των σωματιδίων και προς τις δύο κατευθύνσεις του LHC, μέσα στο υπόγειο τούνελ κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα, θα γίνει με χαμηλή ενέργεια εκτόξευσης 450 GeV. Οι κανονικές συγκρούσεις σωματιδίων με ενέργειες της τάξεως των 13 TeV θα ξεκινήσουν τον Ιούνιο. Οι όποιες νέες ανακαλύψεις του LHC δεν αναμένονται πριν από τα μέσα του 2016.

Physicist Peter Higgs shared a Nobel prize with François Englert in 2013 for their work on the Higgs boson, which was identified by the LHC before it was shut down. Photograph: Murdo MacLeod/Murdo MacLeod

Ο Μεγάλος Επιταχυντής Ανδρονίων βρίσκεται πολύ κοντά στην ταυτοποίηση του σωματίδιο Χιγκς (Higgs Boson), η έως τώρα μη παρατήρηση του οποίου είναι ένας από τους «χαμένους κρίκους» του Καθιερωμένου Μοντέλου της σωματιδιακής φυσικής. Η επιβεβαίωση της ύπαρξης του σωματιδίου Χιγκς θα ερμηνεύσει πώς τα υπόλοιπα στοιχειώδη σωματίδια αποκτούν μάζα κατά το μοντέλο Χιγκς.

The Large Hadron Collider comprises a ring-shaped tunnel straddling the Franco-Swiss border, in which two beams of protons are sent in opposite directions.

Η τυχόν επαλήθευση της ύπαρξης του μποζονίου Χιγκς θα αποτελέσει και ένα πολύ σημαντικό βήμα στην αναζήτηση μίας Μεγάλης Ενοποιημένης Θεωρίας που προσπαθεί να ενοποιήσει τρεις από τις τέσσερις θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις: τον ηλεκτρομαγνητισμό, την ισχυρή αλληλεπίδραση, και την ασθενή αλληλεπίδραση. Το μποζόνιο Χιγκς μπορεί επίσης να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί η απομείνουσα αλληλεπίδραση, η βαρύτητα, είναι τόσο ασθενής σε σύγκριση με τις άλλες τρεις.

Ένα άστρο γεννιέται μπροστά στα μάτια των αστρονόμων. Astronomers watch unfolding saga of massive star formation

Το νεογέννητο άστρο σε προσομοίωση. Το υλικό που εκτοξεύεται από τους πόλους (μπλε) κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα. This image from a 3D simulation shows how winds from the hot, young protostar W75N(B)-VLA2 evolved from pushing material around the star in a fairly even, spherical way to a column of material that extends from the star's poles. Credit: Wolfgang Steffen, Instituto de Astronomia, UNAM

Για τα άστρα όπως και για τους ανθρώπους, τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι περίοδος ραγδαίων αλλαγών. Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι παρατηρούν δραματικές μεταβολές σε ένα νεογέννητο αστέρι εξετάζοντας διαδοχικές εικόνες που ελήφθησαν με διαφορά 18 ετών.

Οι παρατηρήσεις

Artist's conception of the development of W75N(B)-VLA-2. At left, a hot wind from the young star expands nearly spherically, as seen in 1996. At right, as seen in 2014, the hot wind has been shaped by encountering a dusty, donut-shaped torus around the star and appears elongated. Credit: Bill Saxton, NRAO/AUI/NS

Το 1996, όταν οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν μια συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στο Νέο Μεξικό για να το μελετήσουν, το νεογέννητο άστρο εκτόξευε ιονισμένο αέριο προς όλες τις κατευθύνσεις, και το μαγνητικό πεδίο του δεν είχε συγκεκριμένο προσανατολισμό.

VLA images of W75N(B)-VLA-2: Top, 1996; Bottom, 2014. Credit: Carrasco-Gonzalez, et al., NRAO/AUI/NSF

Νέες παρατηρήσεις που ακολούθησαν το 2014 δείχνουν σαφείς αλλαγές: ο ηλιακός άνεμος πνέει με μεγαλύτερη ταχύτητα από τους πόλους του κοσμικού βρέφους, και το μαγνητικό πεδίο του έχει ευθυγραμμιστεί με το πεδίο του γιγάντιου νέφους αερίου μέσα στο οποίο σχηματίστηκε το άστρο.

To υλικό

Another 3D simulation view of the hot, young protostar W75N(B)-VLA2. The massive star is about 4,200 light-years from Earth and surrounded by a vast disk of material that stretches out 185 times the distance between the Earth and its sun. Credit: Wolfgang Steffen, Instituto de Astronomia, UNAM

Όπως εξηγούν οι ερευνητές, το υλικό που εκτοξεύεται από τους πόλους εξαπλώνεται ανεμπόδιστα στο Διάστημα, ενώ το υλικό που ρέει από την ισημερινή ζώνη επιβραδύνεται απότομα καθώς συναντά έναν επίπεδο δίσκο αερίου που περιβάλλει το άστρο. Θα περάσουν όμως εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μέχρι το αστέρι να περάσει την εφηβεία και να ενηλικιωθεί. Το W75N(B)-VLA 2 θα είναι τότε ένα άστρο με μάζα έξι φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου, εκτιμά η ερευνητική ομάδα. Η συνέχιση των παρατηρήσεων τα επόμενα χρόνια θα μπορούσε να επιτρέψει στους αστροφυσικούς να τελειοποιήσουν τα μαθηματικά μοντέλα τους για τη γέννηση των άστρων.

Έχουν τα φυτά έκτη αίσθηση; Plants Use Sixth Sense for Growth Aboard the Space Station

Η καλλιέργεια φυτών σε μη γήινες συνθήκες είναι κρίσιμος παράγοντας για την αποίκηση άλλων κόσμων. Plant Science Experiment on the ISS. ©NASA

Ένα ενδιαφέρον πείραμα ξεκινά στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Θα καλλιεργηθούν διάφορα φυτά και θα μελετηθεί η εξέλιξη τους. Αν και σε τι βαθμό δηλαδή επηρεάζει την ανάπτυξη και την ποιότητα των φυτών η καλλιέργεια τους σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας.

These culture dishes hold seedlings and the growing medium for the Plant Gravity Sensing investigation, which were used during astronaut training at the Japan Aerospace Exploration Agency’s Tsukuba Space Center in March 2014. Image Credit: European Space Agency/S. Corvaja

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα με την ονομασία Plant Gravity Sensing και επικεφαλής είναι επιστήμονες του ιαπωνικού Πανεπιστημίου Ναγκόγια.

Image A is a culture dish of Arabidopsis seedlings for the Plant Gravity Sensing investigation. Image B illustrates photon emission from the plants when plants are rotated and calcium ion concentrations increase. Image C illustrates the apparatus for rotating plants and detecting photon emissions. Image Credit: JAXA/Hitoshi Tatsumi

Οι ερευνητές θα προσπαθήσουν να διαπιστώσουν αν τα φυτά διαισθάνονται τις αλλαγές στην βαρύτητα και προσαρμόζουν διάφορες παραμέτρους τους όπως για παράδειγμα, τα επίπεδα του ασβεστίου στα κύτταρα τους, στις νέες συνθήκες.

European Space Agency astronaut Alexander Gerst trains for the Plant Gravity Sensing investigation at the Japan Aerospace Exploration Agency’s Tsukuba Space Center in March 2014. Image Credit: European Space Agency/S. Corvaja

Οι επιστήμονες αναμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον τα αποτελέσματα των πειραμάτων αφού μπορεί να αναδειχθούν νέοι τρόποι τόσο για αποτελεσματικότερη καλλιέργειας φυτών στη Γη όσο και για την καλλιέργεια φυτών σε άλλους πλανήτες γεγονός που θα διευκολύνει την παρουσία του ανθρώπου εκεί.

Διαθέσιμο στο Διαδίκτυο το αρχείο ήχων της NASA. Free Audio Samples From NASA

Από ιστορικές φράσεις όπως το «Χιούστον έχουμε πρόβλημα», μέχρι τους απόκοσμους ήχους των κεραυνών του Δία. NASA has shared a collection of sounds from historic spaceflights and current missions. The sound library includes engine sounds, launch sounds, countdowns, liftoffs, Neil Armstrong’s “One small step for (a) man, one giant leap for mankind” and more.

Από ιστορικές φράσεις όπως το «Χιούστον έχουμε πρόβλημα», μέχρι τους απόκοσμους ήχους των κεραυνών του Δία, η NASA ανάρτησε ένα μεγάλο μέρος των εξωγήινων ηχογραφήσεών της στο SoundCloud.

Πολλοί από τους ήχους της συλλογής ήταν ήδη διαθέσιμοι στο ευρύ κοινό, όμως η συγκέντρωσή τους στην δημοφιλή πλατφόρμα μουσικής κάνει πιο εύκολο τον εντοπισμό τους.

Οι ηχογραφήσεις δεν έχουν copyright και και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από τους μουσικούς. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση υλικού της NASA είναι διαθέσιμες εδώ. Ορισμένες από τις ηχογραφήσεις της NASΑ ήταν ήδη διαθέσιμες για κατέβασμα από αυτή τη σελίδα, ενώ η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη Archive.org προσφέρει μια ακόμα μεγαλύτερη συλλογή ήχων της NASA.

Όπως αναφέρει το Createdigitalmusic.com, αντίστοιχες βιβλιοθήκες διαστημικών ήχων προσφέρουν επίσης η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA και το Πανεπιστήμιο της Άιοβα.

Νέα σελίδα στο «κυνήγι» των βαρυτικών κυμάτων. Race to Detect Gravitational Waves Advances with New NSF-funded NANOGrav Physics Frontiers Center

Τα βαρυτικά κύματα που έχουν στο «στόχαστρο» οι επιστήμονες χαρακτηρίζονται από τόσο μεγάλα μήκη κύματος –μεγαλύτερα από τις διαστάσεις του ηλιακού μας συστήματος- που δεν θα μπορούσαν να καταγραφούν από κανέναν επίγειο ανιχνευτή. A network of pulsars being used to search for gravitational waves, or ripples in space-time predicted by general relativity. These waves cause changes in the arrival times of pulsar radio signals that are correlated between pulsars in a way that depends on their separation on the sky. They are detectable from Earth with sensitive radio timing observations. Credit: David Champion

Ένα αιώνα μετά τη διατύπωση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, Αμερικανοί επιστήμονες ελπίζουν πως η τεχνική που έχουν στα σκαριά θα τους δώσει τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν για πρώτη φορά βαρυτικά κύματα, κι έτσι να επιβεβαιώσουν τη μοναδική πρόβλεψη του Άλμπερτ Αϊνστάιν που δεν έχει επαληθευτεί πειραματικά μέχρι σήμερα. Γι’ αυτό τον σκοπό οι επιστήμονες, οι οποίοι ανήκουν στην κοινοπραξία North American Nanohertz Observatory for Gravitational Waves (NANOGrav), εξασφάλισαν χρηματοδότηση 14,5 εκατ. δολαρίων από το Εθνικό Ίδρυµα Επιστήµης (NSF) στις ΗΠΑ, ώστε να δημιουργήσουν και να λειτουργήσουν για μία πενταετία ένα εξειδικευμένο ερευνητικό κέντρο.

Το κέντρο ονομάζεται NANOGrav Physics Frontiers Center (PFC) και στόχος του είναι να εντοπίσει βαρυτικά κύματα χαμηλής συχνότητας, δηλαδή διαταραχές στο χωροχρονικό συνεχές που, όπως προβλέπει η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, προκαλούνται από βίαια συμπαντικά φαινόμενα στα οποία παίρνουν μέρος ουράνια σώματα με εξαιρετικά μεγάλη μάζα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως θα ανιχνεύσουν τέτοιες διαταραχές από τα «αποτυπώματα» που αυτές αφήνουν σε ραδιοπαλμούς οι οποίοι φθάνουν στη Γη προερχόμενοι από πάλσαρ.

«Πλέον έχουμε όλοι συνηθίσει να βλέπουμε εντυπωσιακές εικόνες του σύμπαντος από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble», λέει ο καθηγητής αστρονομίας του πανεπιστημίου Κορνέλ Τζέιμς Κορντ στο σάιτ του ιδρύματος, το οποίο συμμετέχει στην κοινοπραξία. «Τέτοιες εικόνες είναι η αποκορύφωση τεσσάρων αιώνων αστρονομικών παρατηρήσεων, που ξεκίνησαν από τον Γαλιλαίο και το τηλεσκόπιό του, με το οποίο είδε για πρώτη φορά ουράνια αντικείμενα αόρατα στο γυμνό μάτι».

An animation demonstrating interacting supermassive black holes in merging galaxies and how this generates low frequency gravitational waves. As these waves propagate through space, they cause coordinated changes in the arrival times of radio signals from pulsars, the universe’s most stable natural clocks, as seen from Earth. These telltale variations can be detected by powerful radio telescopes, like the Arecibo Observatory in Puerto Rico and the Green Bank Telescope in West Virginia.

Τα βαρυτικά κύματα που έχουν στο «στόχαστρο» οι επιστήμονες χαρακτηρίζονται από τόσο μεγάλα μήκη κύματος –μεγαλύτερα από τις διαστάσεις του ηλιακού μας συστήματος- που δεν θα μπορούσαν να καταγραφούν από κανέναν επίγειο ανιχνευτή. Ευτυχώς για τους επιστήμονες, η φύση έχει προνοήσει, παρέχοντάς τους ως ανιχνευτικό εργαλείο τους πάλσαρ – αστέρες νετρονίων που περιστρέφονται με μεγάλη ταχύτητα και έχουν βαφτισθεί «φάροι του διαστήματος», καθώς εκπέμπουν ραδιοσήματα με τη μορφή παλμών εντυπωσιακά σταθερής συχνότητας.

The NSF's Robert C. Byrd Green Bank Telescope, which will join in the NANOGrav hunt for gravitational waves. Credit: NRAO/AUI/NSF

Καθώς τα βαρυτικά κύματα διαδίδονται στον χωρόχρονο, επηρεάζουν τη χρονική στιγμή άφιξης των ραδιοπαλμών στη Γη. Έτσι, οι ερευνητές φιλοδοξούν να μετρήσουν αυτές τις απειροελάχιστες χρονικές μεταβολές, επιβεβαιώνοντας επομένως για πρώτη φορά την ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων. Αν και οι διακυμάνσεις δεν αναμένεται να ξεπερνούν τα λίγα δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου, η αμερικανική ομάδα ελπίζει πως θα τα καταφέρει, αφού θα «επιστρατεύσει» γι’ αυτό τον σκοπό τα δύο πιο ευαίσθητα τηλεσκόπια στον κόσμο – το Παρατηρητήριο Arecibo στο Πουέρτο Ρίκο και το Τηλεσκόπιο Green Bank από το Εθνικό Παρατηρητήριο Ραδιοαστρονομίας, στη Δυτική Βιρτζίνια.

Πηγή: https://public.nrao.edu/news/pressreleases/nanograv-pfc

Τεχνολογία που θα προσφέρει στον άνθρωπο υπερδυνάμεις. The implant that could give you superpowers

Η γεωμαγνητική τεχνολογία μπορεί στο μέλλον να προσφέρει υπερδυνάμεις στον άνθρωπο. Scientists have implanted tiny digital compasses into the brains of blind rats to give them 'psychic GPS' abilities. The experiment suggests a similar kind of implant may help blind people walk freely through the world – and could someday even give humans superpowers.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τόκιο για πρώτη φορά μετέτρεψαν τον εγκέφαλο τυφλών πειραματόζωων σε «ζωντανή» πυξίδα, χάρη σε ένα γεωμαγνητικό εμφύτευμα, και με αυτό τον τρόπο επέτρεψαν στους αρουραίους να προσανατολίζονται στον χώρο τους σαν να βλέπουν γύρω τους. Η νευροπροσθετική συσκευή (γεωμαγνητικός ηλεκτρονικός αισθητήρας) θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιηθεί και από τυφλούς ανθρώπους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να βρίσκουν το δρόμο τους. Σε πρώτη φάση, τέτοιοι αισθητήρες θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στα ειδικά μπαστούνια των τυφλών.

Γεωμαγνητικό εμφύτευμα προσέδωσε εντυπωσιακές ικανότητες σε ποντίκια. Pictured is the scientists' impression of a rat wearing the geomagnetic device. The device was made up of a geomagnetic compass – similar to the microchip found in smartphones. Alongside this were two electrodes fitted into the animals' visual cortices. These are areas of the brain that process visual data.

Σε κάθε περίπτωση, το επίτευγμα αποκαλύπτει την εκπληκτική πλαστικότητα και τις κρυμμένες δυνατότητες του εγκεφάλου των θηλαστικών, ο οποίος μπορεί να αναπληρώσει το κενό μιας χαμένης αίσθησης (εν προκειμένω της όρασης), με άλλες αισθητηριακές πληροφορίες (γεωμαγνητικές). Γι' αυτό, ορισμένοι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα μπορέσουν να διευρύνουν κυριολεκτικά τους ορίζοντές τους, αποκτώντας -με τη βοήθεια της τεχνολογίας- νέες αισθήσεις, όπως γεωμαγνητικές, υπέρυθρης όρασης, υπερηχητικής ακοής κ.α.