LSD: Ποδηλατάδα με τον Διάβολο. LSD: Bicycle with the Devil

«Γεννήθηκε» στο εργαστήριο το 1938, έγινε ανάρπαστο τη δεκαετία του ’60, απαγορεύτηκε και κάπως ξεχάστηκε... Και τώρα το LSD επανέρχεται δυναμικά, αν και σε μικροδόσεις. Albert Hofmann, the discoverer of LSD, lambasted the countercultural movement for marginalizing a chemical that he asserted had potential benefits as an invaluable supplement to psychotherapy and spiritual practices such as meditation. Can LSD treat depression? Microdosing in the mainstream.

Είναι μια ουσία τεχνητή που φτιάχτηκε στο εργαστήριο για ιατρική χρήση αλλά μετά ο δημιουργός της ανακάλυψε την ικανότητά της να δημιουργεί πολύ δυνατές παραισθήσεις.

Το ανακάλυψαν και άλλοι, ώστε να φθάσει να γίνει παραισθησιογόνο του δρόμου, τριπάκι – acid – Λουκία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στο τραγούδι των Beatles «Lucy in the Sky with Diamonds». 

Credit: TED STRESHINSKY Corbis

Αποτέλεσμα της «τρελής» επιτυχίας του ήταν η απαγόρευσή του παγκοσμίως πριν ακριβώς πενήντα χρόνια – παρ’ όλη τη μεγάλη διαμαρτυρία τότε, Ιανουάριος του 1967, στο πάρκο Γκόλντεν Γκέιτ του Σαν Φρανσίσκο που γέννησε μέχρι το επόμενο καλοκαίρι το κίνημα των παιδιών των λουλουδιών. Μέχρι σήμερα παραμένει η απαγόρευση της παρασκευής και διακίνησης. Όμως, ιατρικές εργασίες, άρθρα σε καθιερωμένες εφημερίδες και θεραπευτές, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχίζουν να εξετάζουν ξανά τις δυνατότητες αυτής της ουσίας.

Ακόμη και το «Scientific American» έγραψε: «Η ψυχεδέλεια επιστρέφει». Για όλα αυτά ο αναγνώστης θα βρει μια ενημερωμένη παρουσίαση. Και ακόμη, μια εξήγηση για την αιτία των παραισθήσεων, τι θέλει στη ζωή μας, αλήθειες και ψέματα γύρω από το LSD και μια άποψη σχετικά με το ερώτημα: Ο κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια Μυστήρια περιείχε LSD;

Ιστορίες με ενδιαφέρον

25 squares of blotter paper showing the complete pattern used on one variant of the "Bicycle Day" blotter art, as commonly used for LSD.

Στην αρχαία εποχή και μέχρι τον Θεοδόσιο τον Α', που το 380 μ.Χ. κατήργησε κάθε τέτοιου είδους τελετές με βασιλικό διάταγμα και έβαλε να καταστρέψουν τον Ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα, όταν έφθανε η άνοιξη στην Αθήνα εορτάζονταν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια, προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Στην νεότερη εποχή, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα συνέβη κάτι που έκανε μερικές δεκαετίες αργότερα ανθρώπους στη Δύση, πάλι την ίδια περίπου εποχή του χρόνου, στις 19 Απριλίου συγκεκριμένα, να γιορτάζουν κάτι παράδοξο στην απλότητά του. Ενθυμούμενοι, όσοι είναι μυημένοι σε αυτά, το ότι ένας ελβετός ερευνητής εκείνη την Παρασκευή του 1943 έκανε την απλή διαδρομή εργαστήριο - σπίτι με το ποδήλατό του. «Bicycle Day» λένε, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα μάτια με νόημα. Αλλά ήταν μια ποδηλατάδα αγωνίας, υπό την επήρεια της ισχυρότατης χημικής ουσίας που την είχε ονομάσει πέντε χρόνια πριν LSD. Δεν είναι μόνον η εποχή της άνοιξης που φέρνει τα δυο αυτά μαζί αλλά και το ότι κάποια στιγμή έγινε προσπάθεια να συνδεθούν οι εμπειρίες του Άλμπερτ Χόφμαν εκείνης της ημέρας και με τα Ελευσίνια Μυστήρια.

Ο Άλμπερτ Χόφμαν (Albert Hofmann, 11 Ιανουαρίου 1906 – 29 Απριλίου 2008) ήταν Ελβετός επιστήμονας, ο οποίος έγινε γνωστός ως ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να κάνει την σύνθεση και να εξηγήσει τα ψυχεδελικά αποτελέσματα του διαιθυλαμιδίου του λυσεργικού οξέος (LSD). Δημοσίευσε περισσότερα από 100 επιστημονικά άρθρα και μια σειρά από βιβλία, μεταξύ αυτών και το σχετικό με το “LSD My Problem Child”. Του απονεμήθηκε η θέση #1 από 100 στο περιοδικό Telegraph του 2007 στον κατάλογο "Οι κορυφαίες 100 ιδιοφυΐες εν ζωή". Dr. Hofmann, date unknown, with a chemical model of LSD. Credit: Novartis, via A.F.P. — Getty Images

Η «Ημέρα ποδηλάτου» ήταν τότε που ο χημικός Χόφμαν, ερευνητής στα εργαστήρια της ελβετικής Sandoz (είναι σήμερα τμήμα της Novartis, μετά τη συγχώνευση με την Ciba - Geigy), δοκίμασε στον εαυτό του την επίδραση μιας ουσίας, αποτέλεσμα δικών του πολύχρονων ερευνών, παίρνοντας από αυτήν 250 μικρογραμμάρια διαλυμένα σε λίγο νερό. Και «είδε» πράγματα που δεν είχε ξαναδεί. Τρόμαξε να φθάσει στο σπίτι και για ώρες είχε εφιάλτες και σωματικές αντιδράσεις που του υπέβαλαν την ιδέα της δηλητηρίασης. Αλλά όταν η γειτόνισσα του έφερε γάλα για να αντιμετωπίσει ακριβώς τα συμπτώματα μιας πιθανής δηλητηρίασης εκείνος την έβλεπε σαν να ήταν μια κακή μάγισσα. Συνήλθε εντελώς την επόμενη ημέρα και κατάλαβε πως είχε στα χέρια του μια ισχυρότατη ψυχοδραστική ουσία, δηλαδή ένα μέσο επίδρασης στον τρόπο που ένας άνθρωπος μπορούσε να αντιληφθεί τα σήματα των αισθήσεών του αλλά ταυτόχρονα και στοιχεία που βρίσκονταν αποθηκευμένα (;) στον εγκέφαλό του.

Sandoz Delysid (LSD 25) Label

Από το χημικό τμήμα της εταιρείας η ουσία, που ήταν ένα Διαιθυλαμίδιο του Λυσεργικού Οξέος και για λόγους συντομίας την ονόμαζαν LSD, αφού στα γερμανικά το όνομά της ήταν: Lyserg - saure - diethylamid, πήγε στο φαρμακευτικό. Αλλά από εκεί δεν προέκυψε κάποιο φάρμακο πολύ ευρείας λαϊκής χρήσης. Είχε αιμοστατικές ιδιότητες και το χρησιμοποιούσαν οι γυναικολόγοι στις (αιματηρές) επεμβάσεις τους και το έδιναν στους ψυχιάτρους, με την ονομασία Delysid, να το συνταγογραφούν σε κάποιους από τους ασθενείς τους. Με την πολύ ρεαλιστική - είναι η αλήθεια - σύσταση επάνω στη συσκευασία: Να χρησιμοποιηθεί πρώτα από τους ίδιους (!!!).

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 όμως, ιδιαίτερα στην Καλιφόρνια, έγινε πιο γνωστό με την ονομασία «acid» (=οξύ) όντας η νούμερο 1 ουσία για όσους αναζητούσαν εμπειρίες ακόμη πιο δυνατές από όσες προσέφεραν η κόκα, η ηρωίνη και τα χάπια. Και ήταν νόμιμο, αν και φτιαχνόταν σε απομονωμένα υπόγεια από ανθρώπους που είχαν σχέση κυρίως με το «καλλιτεχνικό» κύκλωμα. Έκαναν χρήση επιστήμονες όπως ο νομπελίστας Φράνσις Κρικ, που βρήκε τη δομή του DΝΑ, ή ο επίσης νομπελίστας Κάρι Μάλις, που παραδέχθηκε ότι το LSD τον βοήθησε στην επινόηση της «Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης» (ΡCR). Μια ανακάλυψη παγκόσμιας σημασίας, που επιτρέπει μια απειροελάχιστη ποσότητα γενετικού υλικού να πολλαπλασιαστεί ώστε να ανιχνευθεί με βεβαιότητα το σε ποιον ανήκει. Μουσικοί αναρίθμητων συγκροτημάτων (Greatful Dead, Jefferson Airplane, Rolling Stones, Beatles και πολυάριθμοι άλλοι). Προσωπικότητες της λογοτεχνίας, όπως, αυτός κυρίως, ο Άλντους Χάξλεϊ, αλλά και της επιστήμης ή της τεχνολογίας, όπως ο Ρίτσαρντ Φάινμαν, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Στιβ Τζομπς.

Τον Οκτώβριο του 1968 το κακό είχε παραγίνει, ο κόσμος έπαιρνε ανεξέλεγκτα και μετά έβγαινε να οδηγήσει, να πέσει από τα παράθυρα, ακόμη και να σκοτώσει. Τα κίτρινα χάπια που το περιείχαν και φτιάχνονταν από διάφορους εμπόρους, τα Orange Sunshine, απαγορεύθηκαν και η χρήση τους είναι πλέον παράνομη στις Ηνωμένες Πολιτείες ακόμη και σήμερα, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες. Επί 35 χρόνια δεν επιτρεπόταν καν να γίνονται πειράματα για ερευνητικούς σκοπούς ούτε με ασθενείς ούτε με εθελοντές.

Ο δημιουργός του όμως, που δεν πήρε ποτέ Νομπέλ γι' αυτό, δεν έπαψε να πιστεύει στην ευεργετική δράση του για τον άνθρωπο (μέχρι τον θάνατό του το 2008, σε ηλικία 102 ετών), αρκεί να χορηγείται υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Όπως είπε σε συνέντευξή του: «Οι ανακαλύψεις μου αποδείχθηκαν πολύ αμφιλεγόμενες. Κάποιοι τις θεωρούν διαβολικές και άνθρωποι του κλήρου μου ζήτησαν να ομολογήσω δημόσια πως αυτό ήταν mea culpa. Αλλά στους επαγγελματικούς κύκλους η δουλειά μου εκτιμήθηκε».

Αποκαθήλωση και επιστροφή

Φως στην επίδραση που έχει το διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος στον ανθρώπινο εγκέφαλο έριξαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες περίπου τρία τέταρτα του αιώνα μετά την τυχαία ανακάλυψή του LSD από τον χημικό Άλμπερτ Χόφμαν. Η γενική διαπίστωση είναι ότι η διάσημη -και απαγορευμένη προ πολλού- ισχυρή ψυχεδελική (ψυχοδηλωτική) ουσία, που αποτέλεσε σήμα κατατεθέν των χίπις, κάνει τον εγκέφαλο να λειτουργεί πιο απλά και ενοποιητικά, με αποτέλεσμα να μοιάζει περισσότερο με του μωρού, καθώς εμφανίζει μικρότερη κατάτμηση και μεγαλύτερη ενοποίηση λειτουργιών.

«Η ψυχεδέλεια επιστρέφει». Όταν αυτό είναι η πρώτη πρόταση σε άρθρο του «Scientific American» καταλαβαίνεις ότι κάτι άλλαξε. Το LSD φαίνεται ότι σταυρώθηκε και ήλθε η ώρα να αποκατασταθεί ως φάρμακο πλέον, για ορισμένες καταστάσεις. Ακόμη περισσότερο όταν ο ίδιος ο αρθρογράφος, ο γνωστός Τζον Χόργκαν, παραδέχεται ότι έχει κάνει χρήση των λεγόμενων ψυχοδηλωτικών ουσιών. Δεν θα πρέπει να είναι πάντως αυτό έκπληξη, διότι με τη χρήση όλο και πιο διεισδυτικών μηχανημάτων για τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου εν δράσει πραγματοποιούνται ερευνητικές εργασίες που δίνουν νέο ενδιαφέρον υλικό για το τι επιτέλους κάνει αυτή η ουσία όταν φθάνει στον εγκέφαλο.

Κατά μια θεωρία (του μαθηματικού - βιολόγου Τζακ Κόουαν) υπερ-διεγείρονται τα νευρικά κύτταρα του οπτικού φλοιού που έχουν αποστολή να ανιχνεύουν τις άκρες των αντικειμένων και αυτή η υπερ-εκπυρσοκρότηση γεννάει τα έντονα και πολύ χαρακτηριστικά οπτικά φαινόμενα: σπείρες, πλέγματα, στοές, σκακιέρες.

Συμπυκνώνοντας τα όσα έχουν βρεθεί έως τώρα μπορούμε να αναφέρουμε ότι:

Οι ψυχοδηλωτικές ουσίες «ρίχνουν» τη δραστηριότητα του θαλάμου στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα οι πληροφορίες από τα εξωτερικά ερεθίσματα να κατακλύζουν τον χρήστη. Ενώ στην καθημερινή μας ζωή τα ερεθίσματα φιλτράρονται δημιουργώντας μια συγκεκριμένη «άποψη της πραγματικότητας», με το LSD ή την ψιλοκυμβίνη ο θάλαμος γίνεται ένα φίλτρο για σπαμ που δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Προσέχεις πράγματα που δεν είχες προσέξει, κάνεις συνειρμούς πρωτόγνωρους.

Όπως διαπίστωσαν με τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου εν ενεργεία, στις καταστάσεις αυτές, τμήματά του που λειτουργούν στην κανονική ζωή ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, με την επίδραση των ουσιών συλλειτουργούν ενώ αποκτάς την εντύπωση πως διαλύεται το «εγώ» σου.

Η διάλυση του «εγώ» ενισχύει την αμφισβήτηση ιδεών που έχουν «καλουπώσει» τη συμπεριφορά μας στη φυσιολογική ζωή και δίνει νέα νοήματα και σε ήδη γνωστά ερεθίσματα.

Βέβαια, η πλημμύρα των ερεθισμάτων μπορεί να σε κάνει να νομίζεις πως είσαι ένα με το δέντρο απέναντι ή με το έδαφος κάτω, έστω και αν εσύ βρίσκεσαι στον 5ο όροφο. Με τις γνωστές συνέπειες. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι εξασθενούν τα κύματα - άλφα του εγκεφάλου και αυτό κάνει τις παραισθήσεις να εκλαμβάνονται ως περισσότερο ρεαλιστικές.

Τι θέλει στη ζωή μας;

Ayelet Waldman at her home in Berkeley, Calif. Credit Justin Kaneps for The New York Times

Η αλήθεια είναι πως εμείς το βάζουμε, το βγάζουμε και το ξαναφέρνουμε πίσω. Μετά την κοπιώδη ελεύθερη χρήση και την ολοκληρωτική απαγόρευση, σήμερα ξαναγίνεται λόγος για τη χρήση της ουσίας αυτής ανοιχτά, ακόμη και από τις στήλες συντηρητικών και καθημερινών εντύπων.

Microdosing is trendy. From Waldman’s 2016 book and media tour, to coverage at Marie Claire and The New Yorker, to fodder for podcasts geared toward self-described psychonauts and psychedelic-naive laypeople alike, to how-to manuals and private “microdosing coaching” sessions at $97 a pop, low-dose psychedelic use has become the drug fad du jour. The subscribers on a Reddit forum devoted to microdosing nearly quintupled in the span of a year and a half, as Wired noted last summer. Then, there were 7,500 members. The forum has doubled in size in the year since then.

Στις 7 Ιανουαρίου αυτού του χρόνου, μπορούσες να διαβάσεις, και στην πρώτη σελίδα μάλιστα των «New York Times» ("How LSD Saved One Woman's Marriage"), για την κυρία Αγελέτ Γουόλντμαν που μόλις παρέδιδε στην κυκλοφορία ένα βιβλίο με τον τίτλο: «A Really Good Day: How Microdosing Made a Mega Difference in My Mood, My Marriage, and My Life». Ανοιχτά και θαρρετά η κυρία αυτή, που ήταν πρώην δικηγόρος του Δημοσίου (συμφοιτήτρια του Ομπάμα στο Χάρβαρντ), στα 52 της χρόνια, μητέρα τεσσάρων παιδιών, παντρεμένη με συγγραφέα, υποφέροντας από κατάθλιψη, από διπολική διαταραχή ΙΙ, από τα συμπτώματα μιας επαπειλούμενης εμμηνόπαυσης και με δυσκολίες στο να συγκεντρωθεί να γράψει ένα βιβλίο, άρχισε να πίνει κάθε 3 έως 4 ημέρες δύο σταγόνες από ένα υγρό διάλυμα με 10 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LSD, το ένα δέκατο δηλαδή από ό,τι χρειάζεται ένας χρήστης για να «φτιαχτεί». Και έτσι άρχισε πάλι να βλέπει τη ζωή με περισσότερη ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και είναι ακόμη παράνομη η προμήθεια της ουσίας, έστω και για προσωπική χρήση, γράφονται πλέον και βιβλία που δίνουν το σύνθημα, ενώ υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι να ανταλλάσσουν συμβουλές σε διάφορες ιστοσελίδες για τη μικροδοσολογία.

C.J. Hardin, a veteran who served three tours in Iraq and Afghanistan, at a memorial in North Charleston, S.C. He is a patient in the study of MDMA, also known as Ecstasy, as a treatment for post-traumatic stress disorder. Credit: Travis Dove for The New York Times

Πέρα από αυτές τις πιο εξατομικευμένες περιπτώσεις, οι γιατροί πλέον συζητούν ανοιχτά για θεραπείες ατόμων που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες (PΤSD), από την οδυνηρότατη αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache) ή βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου με τη χορήγηση LSD. Σε απόλυτα όμως ελεγχόμενες από γιατρούς και νοσηλευτές συνθήκες. Σε δωμάτια κλειστά, επιπλωμένα και διακοσμημένα και με αγαπημένα προσωπικά τους αντικείμενα, ακουμπισμένα και αυτά εκεί γύρω τους. Να κάνουν acid «ταξίδια». Διότι παρατηρήθηκε ότι μετά το «ταξίδι», οι ασθενείς επιστρέφουν με μια πολύ πιο θετική διάθεση και μεγαλύτερη υπομονή απέναντι στην οδυνηρή καθημερινότητά τους! Είναι γνωστό άλλωστε πως και ο Άλντους Χάξλεϊ, όντας στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου, απαίτησε από τη σύζυγό του να του κάνει ένεση με LSD.

Αλήθειες και ψέματα

Το LSD δεν ανακαλύφθηκε κατά λάθος. Ο Χόφμαν έψαχνε για μια ουσία με αιμοστατικές ιδιότητες κυρίως και ό,τι άλλο ήθελε προκύψει. Την είχε βρει ήδη από το 1936.

Η ψυχοδηλωτική δράση της ουσίας ήταν που ανακαλύφθηκε τυχαία όταν μετά από πέντε χρόνια, από τις άκρες των δακτύλων του απορροφήθηκε και διοχετεύθηκε μέχρι τον εγκέφαλό του, οπότε εμφανίσθηκαν οι έντονες παραισθήσεις.

Psilocybe cubensis from Coyopolan, Veracruz, Mexico.

Οι ουσίες διαφόρων μανιταριών, όπως η ψιλοκυμβίνη από το μανιτάρι Psilocybe cubensis, και άλλες ουσίες από τα μανιτάρια Πεγιότ (διάσημα από τα βιβλία του Κάρλος Καστανέδα) που χρησιμοποιούν οι σαμάνοι ιερείς δεν έχουν την ίδια ακριβώς σύσταση με το LSD αλλά έχουν περίπου την ίδια επίδραση.

Το LSD δεν είναι ακίνδυνη ουσία. Όχι μόνον αν έχεις περάσει από σχιζοφρενείς καταστάσεις στο παρελθόν, αλλά και αν είσαι σε νεαρή ηλικία ή βρίσκεσαι σε κακή ψυχολογική κατάσταση αυτό που θα αντιληφθείς ως πραγματικότητα, όσο θα κρατούν οι παραισθήσεις, μπορεί να προξενήσει αντιδράσεις πανικού και άγχους. Πέρα από το γεγονός ότι είναι επικίνδυνο αν γίνει λάθος στη δοσολογία ή αν η ουσία νοθευτεί με άλλη πιο επιβλαβή.

Τέλος, παρ' όλο που μερικοί μιλούν για ένθεες εμπειρίες, σίγουρα δεν ανακαλύπτεις απαραίτητα τον Θεό παίρνοντας LSD.

Και η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ

Ο κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια περιείχε LSD;

Αυτό υποστήριξαν ο Χόφμαν και δύο άλλοι ερευνητές, οι Γουάσον και Ρακ, στο γνωστό βιβλίο «LSD: Ο Δρόμος για την Ελευσίνα» αποδίδοντας την παρουσία του στον κυκεώνα, το ποτό της μύησης, στην ερυσιβώδη όλυρα, το μυκητικό παράσιτο της σίκαλης. Ωστόσο, είναι γνωστό πως αυτό, εκτός από παραισθήσεις, προκαλεί τρομερά δυσάρεστα συμπτώματα και κάψιμο στις άκρες των δακτύλων και επομένως δεν θα διαρκούσε επί αιώνες αυτή η μυητική τελετουργία χωρίς κάποιος να το επισημάνει και ο κόσμος να αποφεύγει κάτι τέτοιο. Υπάρχει μία ακόμη θεωρία που αναφέρει ότι στον κυκεώνα μπορεί να υπήρχε ένα άλλο παράσιτο της αγρωστίδας, το Paspalum - ergot, αλλά ακόμη δεν φαίνεται να έχει δοθεί λύση στο μυστήριο, αφού και ο γνωστός ύμνος στη Δήμητρα, από όπου ξεκινούν όλες οι θεωρίες, μάλλον δεν δίνει (και είναι προφανές γιατί) έτσι στα φανερά όλα τα συστατικά.

Μανιτάρια και ψυχεδέλεια

The term psychedelic is derived from the Greek words ψυχή (psyche, "soul, mind") and δηλείν (delein, "to manifest"), hence "soul-manifesting", the implication being that psychedelics can access the soul and develop unused potentials of the human mind. The word was coined in 1956 by British psychiatrist, Humphry Osmond, the spelling loathed by American ethnobotanist, Richard Schultes, but championed by the American psychologist, Timothy Leary. Aldous Huxley had suggested to Humphry Osmond in 1956 his own coinage phanerothyme (Greek "phaneroein-" visible + Greek "thymos" soul, thus "visible soul"). Recently, the term entheogenic has come into use to denote the use of psychedelic drugs in a religious/spiritual/mystical context.

Τη λέξη «psychedelics» τη δημιούργησε από ελληνικές ρίζες το 1956 ο άγγλος ψυχίατρος Χάμφρι Οσμοντ. Για να χαρακτηρίσει όσες ουσίες, δρώντας στον ανθρώπινο οργανισμό, του αλλάζουν τον τρόπο αντίληψης αυτού που αποκαλούμε «πραγματικότητα», επηρεάζοντας κατ' επέκταση και τη συμπεριφορά του. Ψυχοδηλωτικές ονομάζουμε τις ουσίες αυτές στα ελληνικά, χωρίς ο όρος να λέει και πολλά σε όποιον δεν ασχολείται συστηματικά. Ισοδύναμες ονομασίες είναι και άλλες δύο (ελληνοπρεπείς) λέξεις: phanerothyme και entheogenic. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους. Να υπάρχουν στη φύση ή να φτιάχνονται στο εργαστήριο. Στη φύση τις βρήκε ο άνθρωπος ήδη από την αρχαία εποχή σε διάφορους μύκητες. Οι μύκητες δεν έχουν χλωροφύλλη, το σώμα τους, ο θαλλός, αποτελείται από νήματα που ονομάζονται υφές και αυτές συγκροτούν δυο διαφορετικά τμήματα. Το βλαστικό και το αναπαραγωγικό. Στην περίπτωση του LSD μας ενδιαφέρουν τα σκληρώτια και μάλιστα αυτά του ασκομύκητα Claviceps purpurea. Είναι δομές που έχουν προκύψει από τη συνάθροιση υφών του μύκητα, έχουν σκληρύνει και εξυπηρετούν την επιβίωσή του κάτω από αντίξοες συνθήκες. Πώς; Βλαστάνοντας όταν αυτές βελτιωθούν, ενώ το ερέθισμα για βλάστηση δίνεται, συνήθως, από τις ουσίες που εκκρίνονται από το ριζικό σύστημα ενός ξενιστή. Τα σκληρώτια του μύκητα Claviceps purpurea, γνωστά στη φαρμακευτική και ως ερυσιβώδης όλυρα, περιέχουν πολυάριθμα αλκαλοειδή (δηλαδή οργανικές ενώσεις που απαντούν και στη φύση και περιέχουν άζωτο), στα οποία οφείλεται η τοξικότητα των αλεύρων της σίκαλης που έχουν μολυνθεί από τον μύκητα. Το Λυσεργικό Οξύ είναι ο πυρήνας των αλκαλοειδών ουσιών που περιέχονται στα εργότια και από αυτό ξεκίνησε ο Χόφμαν τις έρευνές του για να καταλήξει στη δραστική ουσία Διαιθυλαμίνη του Λυσεργικού Οξέος (=LSD).

Πηγή: http://www.tovima.gr/science/article/?aid=875337

O «Χόμπιτ της Ινδονησίας» δεν προέρχεται από τον «Όρθιο Άνθρωπο». Origins of Indonesian hobbits finally revealed

Homo floresiensis fossils revealed the tiny hominid didn’t evolve from Homo erectus, as previously believed. The Indonesian ‘hobbit’ is not a malformed version of Homo sapiens either but is in fact related to a much-ancient species. Artist's impression of Homo floresiensis. Credit: Katrina Kenny, SA Museum

Ο «Άνθρωπος της Φλόρενς» - ευρύτερα γνωστός ως «Χόμπιτ», επειδή το ύψος του δεν ξεπερνούσε το 1,1 μ. - δεν προέρχεται από τον «Όρθιο Άνθρωπο» (Homo erectus), όπως οι περισσότεροι πίστευαν έως τώρα.

The grapefruit-sized skull of Homo floresiensis, which was discovered on the Indonesian island of Flores in 2003. Photograph: Rex Features

Νέα έρευνα Αυστραλών επιστημόνων, η πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα πάνω στα οστά του μικρόσωμου πλάσματος, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο «Χόμπιτ» κατά πάσα πιθανότητα εξελίχθηκε από τον «Επιδέξιο Άνθρωπο» (Homo habilis), o οποίος προηγήθηκε του «Όρθιου Ανθρώπου».

Ο Homo habilis είναι ο πιο αρχαίος εκπρόσωπος του ανθρωπίνου γένους Homo, ο πρώτος κατασκευαστής λίθινων εργαλείων και μάλλον ο πρώτος που μετανάστευσε από την Αφρική προς άλλες ηπείρους πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια (πριν κάνει τις δικές του μεταναστεύσεις ο Homo erectus).

Οι ερευνητές του Αυστραλιανού Εθνικού Πανεπιστημίου, με επικεφαλής τη δρα Ντέμπι Άργκιου της Σχολής Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα ανθρώπινης εξέλιξης Journal of Human Evolution, εκτιμούν ως πιθανότερο σενάριο ότι οι «Χόμπιτ» ήσαν αδελφό είδος του «Επιδέξιου Ανθρώπου», που ζούσε στην Αφρική πριν από 1,75 εκατ. χρόνια.

Τα δύο αυτά είδη είχαν κοινό πρόγονο. Σύμφωνα με τους αυστραλούς ανθρωπολόγους, είτε ο «Χόμπιτ» εξελίχθηκε στην Αφρική και από εκεί μετανάστευσε στην Ασία, είτε ο -κοινός με τον Homo habilis- πρόγονός τους μετανάστευσε από την Αφρική και από αυτόν εξελίχθηκε αργότερα ο «Χόμπιτ» καθ' οδόν προς την Ασία.

The “hobbit” fossils were discovered in 2003 in the cathedrallike Liang Bua cave, on the Indonesian island of Flores. Credit: Smithsonian Digitization Program Office/Liang Bua Team

Τα απολιθώματα του «Ανθρώπου της Φλόρες» (Homo floresiensis) ανακαλύφθηκαν στην ομώνυμη νήσο της Ινδονησίας το 2003 και έκτοτε μαίνεται μια επιστημονική διαμάχη για το ποιός ακριβώς ήταν ο «Χόμπιτ» - o οποίος ζούσε στο νησί αυτό έως πριν από 54.000 χρόνια- και κατά πόσο αποτελεί πρόγονο του ανθρώπου ή ένα τελείως ξεχωριστό είδος.

Επειδή το μόνο προανθρώπινο είδος που είχε έως τώρα βρεθεί στην Ινδονησία, στο νησί της Ιάβας, ήταν ο πολύ ψηλότερος «Όρθιος Άνθρωπος» (Homo erectus), είχε επικρατήσει η θεωρία ότι ο «Χόμπιτ» προερχόταν από αυτόν, αλλά για κάποιο λόγο στην πορεία...κόντινε.

Όμως, όπως δήλωσαν οι ερευνητές, «είμαστε 99% βέβαιοι ότι ο Άνθρωπος της Φλόρες δεν σχετίζεται με τον Homo erectus και σχεδόν 100% σίγουροι ότι δεν πρόκειται για παραμορφωμένο Homo sapiens» (σ.σ. λόγω ίσως συνδρόμου Ντάουν)».

Bone study shows there is no evidence the 1.1-metre tall Homo floresiensis had any links with the much larger Homo erectus. Credit: Australian National University

Το πιθανότερο είναι ότι ο πανάρχαιος «Χόμπιτ» τα βρήκε σκούρα στην Ασία, όταν εξαπλώθηκαν μέχρι εκεί αρχικά οι «Όρθιοι Άνθρωποι» (Homo erectus) και μετά οι «Έμφρονες» (Homo sapiens). Έτσι, εξαφανίσθηκε σταδιακά και κατάφερε να επιβιώσει μέχρι πρόσφατα μόνο στη νήσο Φλόρες, χάρη στη γεωγραφική απομόνωσή της.

Πηγές: ANU - http://www.amna.gr/

Στο «φως» ο συμπαντικός μηχανισμός πίσω από τις πρώτες ανιχνεύσεις βαρυτικών κυμάτων. Scientists make progress on unravelling the puzzle of merging black holes

Astrophysicists at the University of Birmingham have made progress in understanding a key mystery of gravitational-wave astrophysics: how two black holes can come together and merge. 3D visualization of gravitational waves produced by two orbiting black holes (Courtesy: Henze/NASA)

Τον Σεπτέμβριο του 2015, το πείραμα advanced LIGO έγραψε ιστορία στη φυσική, ανιχνεύοντας για πρώτη φορά βαρυτικά κύματα.

Με αυτό τον τρόπο, επιβεβαίωσε έπειτα από 100 χρόνια την τελευταία πρόβλεψη της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας που δεν είχε επαληθευτεί, σύμφωνα με την οποία η κίνηση των σωμάτων δημιουργεί διαταραχές στο χωροχρονικό συνεχές, που διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός.

Primordial black holes, if they exist, could be similar to the merging black holes detected by the LIGO team in 2015. This computer simulation shows in slow motion what this merger would have looked like up close. The ring around the black holes, called an Einstein ring, arises from all the stars in a small region directly behind the holes whose light is distorted by gravitational lensing. The gravitational waves detected by LIGO are not shown in this video, although their effects can be seen in the Einstein ring. Gravitational waves traveling out behind the black holes disturb stellar images comprising the Einstein ring, causing them to slosh around in the ring even long after the merger is complete. Gravitational waves traveling in other directions cause weaker, shorter-lived sloshing everywhere outside the Einstein ring. If played back in real time, the movie would last about a third of a second. Credits: SXS Lensing

Οι υπολογισμοί έδειχναν πως τα κύματα προέρχονταν από τη συγχώνευση δύο μελανών οπών, σε απόσταση περίπου 1,3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Λίγους μήνες αργότερα, μία ακόμη συγχώνευση δύο μελανών οπών, αυτή τη φορά σε απόσταση περίπου 1 δισεκατομμυρίου ετών φωτός, έδωσε τη δυνατότητα στο advanced LIGO να ανιχνεύσει ξανά βαρυτικά κύματα.

Ωστόσο, η πηγή των κυμάτων συνέχισε να καλύπτεται με μυστήριο για τους επιστήμονες, καθώς δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν κάποιο ανάλογο φαινόμενο. Μάλιστα, πριν από τις καταγραφές του advanced LIGO, υπήρχε η εκτίμηση πως είτε δεν υπάρχουν καθόλου τέτοια συστήματα από μαύρες τρύπες, είτε τα «μέλη» τους βρίσκονται σε τόσο μεγάλη απόσταση που είναι αδύνατον να συγχωνευθούν στον χρόνο ζωής του σύμπαντος.

Ο λόγος είναι πως, για να μπορέσει να συμβεί αυτό στα 13,8 δισ. έτη που είναι η «ηλικία» του σύμπαντος, θα έπρεπε οι μαύρες τρύπες να βρίσκονται εξ αρχής πολύ κοντά η μία στην άλλη – περίπου στο 1/5 της απόστασης της Γης από τον Ήλιο.

Ωστόσο, οι μαύρες τρύπες προέρχονται από τη βαρυτική κατάρρευση αστέρων μεγάλης μάζας, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους διαστέλλονται, με συνέπεια οι διαστάσεις τους να αυξάνονται πολύ περισσότερο από αυτή την απόσταση.

Τώρα, όμως, επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στη Βρετανία και του Άμστερνταμ στην Ολλανδία ανέπτυξαν ένα μοντέλο που μπορεί να εξηγήσει το φαινόμενο. Γι’ αυτό τον σκοπό, οι ερευνητές ανέπτυξαν μία υπολογιστική προσομοίωση την οποία ονόμασαν COMPAS (Compact Object Mergers: Population Astrophysics and Statistics).

«Πρόκειται για ένα εργαλείο που προβλέπει την εξέλιξη τέτοιων αστροφυσικών συστημάτων, ενώ στη συνέχεια συγκρίνει στατιστικά τις προβλέψεις με παρατηρησιακά δεδομένα», λέει στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού Physics World ο Ίλια Μάντελ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ και μέλος της ομάδας.

Με τη βοήθεια του COMPAS, οι ερευνητές βρήκαν ένα σενάριο που μπορεί να εξηγήσει τον μηχανισμό πίσω από τις ανιχνεύσεις του advanced LIGO. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, οι αποστάσεις των αστέρων ήταν αρχικά αρκετά μεγάλες.

In this channel, two massive progenitor stars start out at quite wide separations. The stars interact as they expand, engaging in several episodes of mass transfer. The latest of these is typically a common envelope - a very rapid, dynamically unstable mass transfer that envelops both stellar cores in a dense cloud of hydrogen gas. Ejecting this gas from the system takes energy away from the orbit. This brings the two stars sufficiently close together for gravitational-wave emission to be efficient, right at the time when they are small enough that such closeness will no longer put them into contact. The whole process takes a few million years to form two black holes, with a possible subsequent delay of billions of years before the black holes merge and form a single black hole.

Καθώς οι «ήλιοι» εξελίσσονταν, ανά περιόδους αντάλλασσαν μάζα, ενώ κατά το τελευταίο ανάλογο «επεισόδιο», η ασταθής και γρήγορη μεταφορά υλικού είχε ως συνέπεια να σχηματισθεί ένα πυκνό νέφος αερίου υδρογόνου που τα περιέβαλλε.

Ο σχηματισμός αυτού του νέφους είχε ως συνέπεια να χάσουν ενέργεια, με συνέπεια να μειωθεί η μεταξύ τους απόσταση σε τέτοιο βαθμό, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία συγχώνευσης.

Σε αυτό το στάδιο, οι διαστάσεις τους ήταν πλέον αρκετά μικρές ώστε να βρεθούν αρκετά κοντά το ένα στο άλλο, χωρίς να έρθουν ωστόσο σε επαφή. Έτσι, άρχισαν να στροβιλίζονται το ένα γύρω από το άλλο, σε ολοένα μικρότερη απόσταση. Το αποτέλεσμα ήταν, δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα, να συγχωνευθούν, αφού πλέον είχαν εξελιχθεί σε μαύρες τρύπες.

Αν και το COMPAS έδωσε τη δυνατότητα στους επιστήμονες να αντιπαραβάλουν το παραπάνω σενάριο με παρατηρησιακά δεδομένα, το μοντέλο τους περιλαμβάνει αρκετές υποθέσεις.

Για παράδειγμα, οι αστροφυσικοί δεν γνωρίζουν το μέγιστο όριο διαστολής των πολύ μεγάλων άστρων, ούτε επίσης και πόση μάζα χάνουν κατά την εξέλιξή τους. Έτσι, η ομάδα ελπίζει στην πορεία να καταφέρει να επαληθεύσει αυτές τις υποθέσεις, με βάση δεδομένα και από άλλα αστρικά συστήματα, όπως ζεύγη αστέρων νετρονίων.

Πολύτιμη βοήθεια θα προέλθει και από το πείραμα advanced LIGO, με τις επόμενες ανιχνεύσεις βαρυτικών κυμάτων από τη συγχώνευση μελανών οπών.

Πηγές: naftemporiki.gr – physicsworld.com – www.nature.com

Το Cassini αποχαιρετά τον Τιτάνα με μια τελευταία κοντινή προσέγγιση. Cassini Heads Toward Final Close Encounter with Titan

Cassini will make its final close flyby of Saturn's moon Titan on April 21 (PDT), using its radar to reveal the moon's surface lakes and seas one last time. Credits: NASA/JPL-Caltech

Καθώς η πολύχρονη αποστολή του Cassini στον Κρόνο και στους δορυφόρους έχει εισέλθει πλέον στην τελική φάση της, το διαστημικό σκάφος θα αποχαιρετήσει το Σάββατο τον Τιτάνα, κάνοντας ένα τελευταίο κοντινό πέρασμα πάνω από το γεμάτο νέφη και υδρογονάνθρακες φεγγάρι. Η κοντινότερη προσέγγιση του Cassini θα γίνει το Σάββατο το πρωί, στις 9 περίπου ώρα Ελλάδος. Το σκάφος, κινούμενο με ταχύτητα 21.000 χιλιομέτρων την ώρα, θα περάσει σε απόσταση 979 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του δορυφόρου.

                                           

Αυτή θα είναι μια τελευταία ευκαιρία για τους επιστήμονες να κάνουν νέες παρατηρήσεις για τις λίμνες και τις θάλασσες μεθανίου και άλλων υγρών υδρογονανθράκων, που είναι διάσπαρτες στο βόρειο ημισφαίριο του Τιτάνα. Είναι η 127η φορά που το σκάφος θα περάσει πάνω από τον δορυφόρο του Κρόνου. Τα όργανα του σκάφους θα επιχειρήσουν να καταγράψουν τυχόν αλλαγές στο μέγεθος και στη σύνθεση των λιμνών υδρογονανθράκων.

Το πέρασμα από τον Τιτάνα αποτελεί το προοίμιο για το μεγάλο «φινάλε» του Cassini, το οποίο στη συνέχεια προγραμματίζεται να κάνει 22 τολμηρές διαβάσεις ανάμεσα στον Κρόνο και στους εσωτερικούς δακτυλίους του, κάτι που δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ ξανά στο παρελθόν. Η βαρύτητα του Τιτάνα θα αλλάξει την τροχιά του Cassini όσο χρειάζεται, ώστε να χαράξει την κατάλληλη πορεία ανάμεσα στον Κρόνο και στους δακτυλίους του. Όλα θα τελειώσουν για το σκάφος με μια αυτοκαταστροφική «βουτιά» στον ίδιο τον γιγάντιο πλανήτη στις 15 Σεπτεμβρίου.

Βίντεο: Το διαστημόπλοιο Cassini της NASA που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο για σχεδόν 13 χρόνια, ξεκινάει το Grand Finale του – και όλα αυτά χάρη σε κάποιους εμπνευσμένους επιστήμονες. NASA's Cassini spacecraft, in orbit around Saturn for nearly 13 years, is beginning its Grand Finale — and it's thanks to some Crazy Engineering! A team of engineers called astrodynamicists used math and physics to plot a course for the hardy spacecraft that would send it on a series of dives through the gap between Saturn and its famous rings. And as always, the efforts of these engineers are helping to enable some truly thrilling exploration and scientific discovery. Credits: NASA/JPL-Caltech

Η αποστολή Cassini-Huygens αποτελεί μια συνεργασία της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας. Εδώ και χρόνια, κεντρικό ρόλο στην μελέτη των στοιχείων για τον Τιτάνα έχει η ελληνίδα αστρονόμος και πλανητολόγος Αθηνά Κουστένη του Αστεροσκοπείου του Παρισιού.

Η Γη ανάμεσα στους δακτυλίους του Κρόνου

Cassini's Last View of Earth: This view from NASA's Cassini spacecraft shows planet Earth as a point of light between the icy rings of Saturn. The spacecraft captured the view on April 12, 2017 at 10:41 p.m. PDT (1:41 a.m. EDT). Cassini was 870 million miles (1.4 billion kilometers) away from Earth when the image was taken. Although far too small to be visible in the image, the part of Earth facing toward Cassini at the time was the southern Atlantic Ocean. Earth's moon is also visible to the left of our planet in a cropped, zoomed-in version of the image. The rings visible here are the A ring (at top) with the Keeler and Encke gaps visible, and the F ring (at bottom). During this observation Cassini was looking toward the backlit rings, making a mosaic of multiple images, with the sun blocked by the disk of Saturn. Seen from Saturn, Earth and the other inner solar system planets are all close to the sun, and are easily captured in such images, although these opportunities have been somewhat rare during the mission. The F ring appears especially bright in this viewing geometry. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή φωτογραφία της Γης, που τράβηξε το Cassini στις 12 Απριλίου από απόσταση περίπου 1,4 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων και δείχνει τον μικροσκοπικό πλανήτη μας σαν μια κουκίδα φωτός ανάμεσα στους γιγάντιους δακτυλίους του Κρόνου.

Πηγές: www.amna.gr – www.nasa.gov – saturn.jpl.nasa.gov

Κομήτης χτύπησε τη Γη το 10950 π.Χ., βοηθώντας στην ανάδυση του πολιτισμού. Ancient stone carvings confirm how comet struck Earth in 10,950BC, sparking the rise of civilisations

The Vulture Stone from Gobekli Tepe (left) which recorded a devastating comet strike (right). CREDIT: ALISTAIR COOMBS

Ένας Έλληνας και ένας Βρετανός ερευνητής, οι οποίοι μελέτησαν τα μυστηριώδη σχέδια ζώων που είναι χαραγμένα στους πέτρινους στύλους που έχουν βρεθεί στην περιοχή Γκεμπεκλί Τεπέ της νότιας Τουρκίας, πιστεύουν ότι αυτά όχι μόνο αντιστοιχούν σε αστερισμούς, αλλά δείχνουν ότι πριν από περίπου 13.000 χρόνια -πιθανώς το 10950 π.Χ.- ένας κομήτης έπεσε στη Γη.

Ancient stone carvings confirm that a swarm of comets hit Earth 13,000 years ago sparking the rise of civilisations and wiping out the woolly mammoth. The comet's impact killed thousands of people and triggered a mini ice age that lasted more than 1,000 years. Pictured are the stone carvings used in the team's research, found on pillar 43 or 'the Vulture Stone' at Gobekli Tepe in Turkey.

Η πτώση είχε ως συνέπεια να σκεπαστεί ο πλανήτης μας από νέφη σωματιδίων και σκόνης που μπλόκαραν τον ήλιο, με αποτέλεσμα να πέσει η θερμοκρασία, να επεκταθούν οι πάγοι και να επικρατήσει η λεγόμενη περίοδος της Νεότερης Δρυάδας. Οι περιβαλλοντικές αυτές επιπτώσεις θεωρείται ότι οδήγησαν στην εξαφάνιση των μαμούθ και άλλων μεγάλων ζώων, αλλά και στη διευκόλυνση της ανάδυσης των κατοπινών πρώτων μεγάλων αγροτικών νεολιθικών πολιτισμών, που αντικατέστησαν τους νομάδες-τροφοσυλλέκτες.

Οι ερευνητές Δημήτρης Τσικριτσής και Μάρτιν Σουίτμαν της Σχολής Μηχανικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Mediterranean Archaeology and Archaeometry» (Μεσογειακή Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία), που εκδίδει το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου.

Evidence from the carvings, made on a pillar known as the Vulture Stone, suggests that a swarm of comet fragments hit the Earth in around 11000 BC. The different symbols, said to tell the story, are labeled in the graphic above.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, οι απεικονίσεις ζώων πάνω στους πέτρινους στύλους έχουν αστρονομική εξήγηση και αποκαλύπτουν ότι πολλαπλά κομμάτια ενός κομήτη -ο οποίος ίσως είχε διασπασθεί στον αέρα- έπεσαν στη Γη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην απότομη πτώση της θερμοκρασίας. Οι παλαιοκλιματολόγοι έχουν επιβεβαιώσει ότι η Γη είχε σχετικά πρόσφατα βγει από την τελευταία εποχή των πάγων και η θερμοκρασία βρισκόταν πλέον σε ανοδική πορεία. Όμως, για κάποιο μυστηριώδη λόγο η τάση αυτή ανακόπηκε και ο πλανήτης βίωσε ξανά μια μίνι-εποχή πάγων, που ονομάσθηκε «Νεότερη Δρυάς» και η οποία διήρκεσε πάνω από 1.000 χρόνια.

The find supports a theory that Earth is likely to experience periods when comet strikes are more likely, owing to Earth's orbit intersecting orbiting rings of comet fragments in space.

Επειδή με βάση λήψεις πυρήνων αρχαίου πάγου από τη Γροιλανδία, ως πιθανότερη εποχή εκκίνησης αυτής της εποχής θεωρείται το 10890 π.χ., οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι τότε περίπου έπεσε ο κομήτης.

By interpreting the animals as astronomical symbols, and using computer software to match their positions to patterns of stars, researchers dated the event to 10,950BC. This image shows the position of the sun and stars on the summer solstice of 10,950BC.

Οι δύο ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα πρόγραμμα αστρονομικού λογισμικού για να υπολογίσουν ποιες θα ήταν οι θέσεις των αστερισμών στον ουρανό της Τουρκίας εκείνη την εποχή. Πιστεύουν ότι έχουν πλέον σοβαρές ενδείξεις πως τα χαραγμένα σύμβολα του Γκεμπελί Τεπέ αντιστοιχούν στον ουρανό του 10950 π.χ. (συν/πλην 250 χρόνια) και «προδίδουν» έτσι το χτύπημα του κομήτη σε μια εποχή που σχεδόν συμπίπτει με τις εκτιμήσεις για το ξεκίνημα της Νεότερης Δρυάδας (10890 π.Χ.).

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ιδίως μία λίθινη στήλη («των Ορνέων») φαίνεται να είναι αναμνηστική για το συγκεκριμένο καταστροφικό -ίσως και κατακλυσμικό- συμβάν. Πιθανώς, επρόκειτο για τη χειρότερη μέρα στην ιστορία της Γης μετά το τέλος της εποχής των πάγων, η οποία θα προκάλεσε το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και γι’ αυτό ίσως μια άλλη στήλη του Γκεμπεκλί Τεπέ απεικονίζει έναν ακέφαλο άνθρωπο.

Stone pillars at Gobleki Tepe, thought to be the world's oldest temple site. Scientists have speculated for decades that a comet could have caused the sharp drop in temperature during a period known as the Younger Dryas around 11,000BC.

Οι αντίξοες κλιματικές συνθήκες που ακολούθησαν, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, ανάγκασαν τους ανθρώπους να συνεργασθούν για την καλλιέργεια της γης και για την εκτροφή ζώων, «πυροδοτώντας» πιο εξελιγμένες μορφές πολιτισμού. Το Γκεμπεκλί Τεπέ, κοντά στην πόλη Ούρφα, που χρονολογείται περίπου στο 9000 π.χ. (6.000 χρόνια πριν το Στόουνχετζ), θεωρείται ο αρχαιότερος γνωστός ναός. Πιθανώς, μεταξύ άλλων, εκτελούσε καθήκοντα παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού και προφανώς των κομητών.

Οι ερευνητές επισήμαναν ότι «περισσότερες αρχαιολογικές έρευνες αναμένεται να πραγματοποιηθούν στο Γκεμπεκλί Τεπέ και στο γειτονικό Καραχάν Τεπέ. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πού θα οδηγήσουν αυτά τα πρόσθετα στοιχεία. Στο μεταξύ, φαίνεται συνετό να πάρουμε στα σοβαρά την πιθανότητα καταστροφής λόγω κομήτη».

Τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή στην ιστορία της ανθρωπότητας είχαν ανακαλύψει οι Μινωίτες, όπως υποστηρίζει ο… κρητικός ερευνητής αιγαιακών γραφών, Μηνάς Τσικριτσής. Σύμφωνα με τον ερευνητή, το μινωικό αντικείμενο, που είχε βρεθεί το 1898 στο Παλαίκαστρο Σητείας, προηγήθηκε του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων» κατά 1.400 χρόνια και είναι ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στην Ιστορία και μάλιστα φορητός. «Αναζητώντας μινωικά ευρήματα με αστρονομικές απεικονίσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, εντοπίσαμε μια λίθινη μήτρα από την περιοχή του Παλαίκαστρου Σητείας. Στην μήτρα αυτή είχαν αναφερθεί ο Στέφανος Ξανθουδίδης και ο Άρθουρ Έβανς, διατυπώνοντας ότι τα ανάγλυφα σύμβολα που εμφανίζονται στην επιφάνεια της μήτρας συσχετίζονται με τον Ήλιο και τη Σελήνη», τονίζει ο κ. Τσικριτσής. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κρητικός ερευνητής αφού πρώτα αναλύθηκε η ανάγλυφη απεικόνιση του ακτινωτού δίσκου στο δεξιό μέρος της μήτρας αυτής, στη συνέχεια τεκμηριώθηκε η χρήση αυτού, ως μήτρα για την κατασκευή ενός μηχανισμού, που χρησίμευε ως αναλογικός υπολογιστής προσδιορισμού εκλείψεων. Ταυτόχρονα εξετάσθηκαν οι χρήσεις του μηχανισμού ως ηλιακό ρολόι και ως όργανο υπολογισμού γεωγραφικού πλάτους.

Ο πατέρας του Δημήτρη Τσικριτσή, Μηνάς Τσικριτσής, ερευνητής των γραφών του Αιγαίου, είχε προκαλέσει αίσθηση πριν λίγα χρόνια με τη δημοσίευση του βιβλίου του «Αστρονομία Κρητομυκηναϊκού Πολιτισμού», όπου παρουσίαζε τις προχωρημένες επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις των Μινωιτών.

Πηγές: «Mediterranean Archaeology and Archaeometry» - www.amna.gr

Ένας τυφλοπόντικας το παίζει «φυτό». Naked mole-rats turn into plants when oxygen is low

Μεταβολίζοντας φρουκτόζη, ο γυμνός τυφλοπόντικας μπορεί να επιβιώσει χωρίς οξυγόνο. Ignore the whiskers and teeth -- these are plants. Credit: Thomas Park/UIC

Ένα είδος άτριχου τρωκτικού, ο «γυμνός τυφλοπόντικας», μπορεί να επιβιώσει ακόμη και χωρίς το παραμικρό οξυγόνο, έχοντας βρει ένα μοναδικό για ζώο τρόπο: αλλάζει τον μεταβολισμό του, έτσι ώστε να κάνει ό,τι και τα φυτά, μεταβολίζοντας φρουκτόζη στο σώμα του.

Μπορεί έτσι να ζει επί 18 λεπτά χωρίς καθόλου οξυγόνο και για τουλάχιστον πέντε ώρες με τόσο λίγο οξυγόνο, που θα είχε σκοτώσει έναν άνθρωπο μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται ότι ένα ζώο κάνει κάτι τέτοιο, χρησιμοποιώντας για ενεργειακό «καύσιμο» τη φρουκτόζη.

Οι επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Νότια Αφρική, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας Τόμας Παρκ του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο, που ανακάλυψαν το σχετικό βιολογικό μηχανισμό στον ασυνήθιστο τυφλοπόντικα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science».

Οι ερευνητές εξέφρασαν την ελπίδα ότι η ανακάλυψη μπορεί να βοηθήσει μελλοντικά στην εύρεση νέων θεραπειών για τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά, που οφείλονται σε στέρηση οξυγόνου λόγω θρόμβωσης στην κυκλοφορία του αίματος.

Ο αφρικανικός γυμνός τυφλοπόντικας είναι ένα αξιοσημείωτο ψυχρόαιμο θηλαστικό ζώο, το οποίο δεν έχει ευαισθησία πόνου στο δέρμα του, ζει πολλά χρόνια (δεκαετίες περισσότερες από τα άλλα τρωκτικά) και εμφανίζει εντυπωσιακή αντίσταση στον καρκίνο.

Ενέργεια από... φρουκτόζη

The naked mole-rat -- a cold-blooded mammal that can live to 30, rarely gets cancer, and doesn't feel pain -- metabolizes like a plant when oxygen is low. Credit: University of Illinois at Chicago

Στους ανθρώπους και σε όλα τα γνωστά θηλαστικά, όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα στερούνται το οξυγόνο, ξεμένουν από ενέργεια και γρήγορα αρχίζουν να πεθαίνουν. Όμως οι συγκεκριμένοι τυφλοπόντικες αρχίζουν, αντί για γλυκόζη, να «καίνε» (μεταβολίζουν) φρουκτόζη όπως τα φυτά. Αυτό τους επιτρέπει να παράγουν μέσα στο σώμα τους ενέργεια με αναερόβιο τρόπο, χωρίς τη βοήθεια του εισπνεόμενου οξυγόνου.

Τα εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι, μόλις το οξυγόνο πέφτει, ο γυμνός τυφλοπόντικας εκκρίνει στο αίμα του μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης, η οποία μεταφέρεται αμέσως στα κύτταρα του εγκεφάλου του. Έτσι, με επίπεδα οξυγόνου που θα σκότωναν έναν άνθρωπο μέσα σε λίγα λεπτά, ο γυμνός τυλφοπόντικας μπορεί να ζήσει τουλάχιστον επί πέντε ώρες.

Ένας άνθρωπος χρειάζεται μια ατμόσφαιρα με τουλάχιστον 10% οξυγόνο για να επιβιώσει (κανονικά τα επίπεδα οξυγόνου είναι 21%), αλλά ο γυμνός τυφλοπόντικας μπορεί να ζήσει επί 18 λεπτά χωρίς καθόλου οξυγόνο, μειώνοντας τους παλμούς της καρδιάς του από 200 σε 50 ανά λεπτό και «καίγοντας» φρουκτόζη. Μόλις το οξυγόνο αρχίζει να επανέρχεται, το ζώο ζωντανεύει ξανά σαν να μη συνέβη τίποτε και χωρίς να έχει πάθει καμία βλάβη. Γι' αυτό, άλλωστε, το παράξενο τρωκτικό δεν παθαίνει πνευμονικό οίδημα, τη συγκέντρωση υγρών στους πνεύμονες, κάτι που παθαίνουν οι ορειβάτες σε μεγάλα υψόμετρα με πολύ αραιό οξυγόνο.

Οι βιολόγοι πιστεύουν ότι η ικανότητα του τυφλοπόντικα να μετατρέπεται σε φυτό, είναι μια εξελικτική προσαρμογή του μεταβολισμού του για να επιβιώσει στα πολύ χαμηλά επίπεδα οξυγόνου που συχνά υπάρχουν στα βαθιά λαγούμια του. Αντίθετα με άλλα θηλαστικά που διάγουν επίσης υπόγειο βίο, οι συγκεκριμένοι τυφλοπόντικες ζουν μέσα σε ασφυκτικές συνθήκες, με εκατοντάδες ζώα του είδους τους να συνωστίζονται. Υπό αυτές τις συνθήκες, το ούτως ή άλλως λιγοστό οξυγόνο γρήγορα τελειώνει και ο οργανισμός τους έπρεπε να βρει μια «απάντηση». Και τη βρήκε στα φυτά!

Πηγές: "Fructose-driven glycolysis supports anoxia resistance in the naked mole-rat," Science (2017). science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.aab3896 - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=875018