Ανακαλύφθηκαν ίχνη των πρώτων άστρων που έλαμψαν στο σύμπαν. Unlocking the secrets of the universe

Πριν από περίπου 13,8 δισ. χρόνια. This artist's rendering shows the universe's first, massive, blue stars embedded in gaseous filaments, with the cosmic microwave background just visible at the edges. Using radio observations of the distant universe, NSF-funded researchers Judd Bowman of Arizona State University, Alan Rogers of MIT and their colleagues discovered the influence of such early stars on primordial gas. Although they can't directly see the light from the massive stars, Bowman's team was able to infer their presence from dimming of the cosmic microwave background (CMB), a result of the gaseous filaments absorbing the stars' UV light. The CMB is dimmer than expected, indicating that the filaments may have been colder than expected, possibly from interactions with dark matter. Credit: N.R.Fuller, National Science Foundation

Τα χημικά «δαχτυλικά αποτύπωματα» των πρώτων-πρώτων άστρων που έλαμψαν στο σύμπαν, ανακάλυψαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες.

Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια ενός μικρού ραδιοτηλεσκοπίου στην Αυστραλία, το οποίο ανίχνευσε τα αρχαιότερα ίχνη από αυτά τα άστρα της κοσμικής «αυγής», καθώς το φως τους αλληλεπιδρούσε με τα αέρια υδρογόνου που τα περιέβαλε.

A timeline of the universe, updated to show when the first stars emerged. This updated timeline of the universe reflects the recent discovery that the first stars emerged by 180 million years after the Big Bang. The research behind this timeline was conducted by Judd Bowman of Arizona State University and his colleagues, with funding from the National Science Foundation. Credit: N.R.Fuller, National Science Foundation

Τα ίχνη αυτά χρονολογούνται μόλις 180 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία του σύμπαντος με τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) πριν από περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Παραμένει άγνωστο αν υπήρχαν κάποια άστρα ακόμη παλαιότερα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο και κοσμολόγο Δρ Τζουντ Μπάουμαν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature, έκαναν λόγο για μεγάλης σημασίας ανακάλυψη, καθώς εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες αναζητούν ενδείξεις από τον πρώτο πληθυσμό άστρων και τώρα φαίνεται πώς το πέτυχαν, έστω και έμμεσα (μέσω του υδρογόνου), αφού αυτά τα άστρα έχουν καταστραφεί προ πολλού.

Σύμφωνα με την κυρίαρχη αστροφυσική θεωρία, τα αρχέγονα αυτά γιγάντια άστρα μπλε χρώματος δημιουργήθηκαν από ψυχρές μάζες αέριου υδρογόνου, που ήταν διάχυτο στο σύμπαν μετά τη δημιουργία του. Οι ζωές τους ήσαν σύντομες και με το εκρηκτικό τέλος της ζωής τους διέσπειραν στο σύμπαν τα χημικά στοιχεία που είχαν γεννηθεί στο εσωτερικό τους και χάρη στα οποία υπάρχουμε εμείς σήμερα και κάθε άλλη μορφή ζωής.

In each instrument, radio waves are collected by an antenna consisting of two rectangular metal panels mounted horizontally on fiberglass legs above a metal mesh. The EDGES detection required the radio quietness at the Murchison Radio-astronomy Observatory, as Australian national legislation limits the use of radio transmitters near the site. This discovery sets the stage for follow-up observations with other powerful low-frequency facilities, including HERA and the forthcoming SKA-low. Credit: CSIRO Australia

Το υπεριώδες φως αυτών των άστρων αλληλεπίδρασε με τα γύρω νέφη υδρογόνου και τα διήγειρε με τρόπο που να απορροφούν την ραδιοακτινοβολία υποβάθρου στη συγκεκριμένη συχνότητα των 1,4 gigahertz. Αυτό ήταν ακριβώς το σήμα που «έπιασε» το αυστραλιανό ραδιοτηλεσκόπιο Murchison, αν και με το πέρασμα του χρόνου το ραδιοσήμα είχε τροποποιηθεί και ανιχνεύθηκε στην πολύ χαμηλότερη συχνότητα των 78 megahertz.

Από την ανάλυση του σήματος, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι τα νέφη αρχέγονου υδρογόνου ήσαν πολύ ψυχρότερα από ό,τι θεωρείτο έως τώρα, με θερμοκρασίες μείον 270 βαθμών Κελσίου. Μια πιθανή εξήγηση γι' αυτό είναι ότι τα άτομα υδρογόνου στο πρώιμο σύμπαν αλληλεπιδρούσαν άμεσα με τη λεγόμενη «σκοτεινή ύλη».

When did the first stars light up the universe? When did they light up the universe? After 12 years of experimental effort, a team of scientists has detected the fingerprints of the earliest stars in the universe. Find out how they did it!  Credit: National Science Foundation

Αν αυτό όντως ισχύει, τότε η ανακάλυψη έχει διπλή σημασία, καθώς αποτελεί άλλη μια ένδειξη για την ύπαρξη αυτής της μυστηριώδους μορφής ύλης, που δεν εκπέμπει φως και δεν έχει ποτέ παρατηρηθεί άμεσα μέχρι σήμερα, αλλά μόνο μέσω της έμμεσης βαρυτικής επιρροής που ασκεί στην κίνηση των γαλαξιών. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι υπάρχουν σωματίδια σκοτεινής ύλης, αλλά δεν τα έχουν βρει ακόμη.

Άλλοι επιστήμονες χαρακτήρισαν την ανακάλυψη των «αποτυπωμάτων» των πρώτων άστρων ως «επαναστατική» και περιμένουν να επιβεβαιωθεί από νέες παρατηρήσεις, προσδοκώντας έτσι να ανοίξουν ένα νέο παράθυρο για την κατανόηση του νηπιακού σύμπαντος.

Πηγές: Judd D. Bowman et al. An absorption profile centred at 78 megahertz in the sky-averaged spectrum, Nature (2018). DOI: 10.1038/nature25792 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=947237

Η κλωνοποίηση του ανθρώπου παραβιάζει τη φύση; Does human cloning violate nature?

Chinese scientists have announced the births of the first monkeys cloned using transferred DNA. (Photo by Jiang Baocheng/VCG via Getty Images)

Η εντυπωσιακή πρόσφατη ανακοίνωση διεθνώς της κλωνοποίησης ενός όντος που είναι, εξελικτικά, πολύ κοντά στον άνθρωπο, δηλαδή ενός πρωτεύοντος θηλαστικού (μακάκου), ανακοίνωση προερχόμενη από την Κίνα (Liu et a\. 2018, Cell 112, 1 -7), αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον όλων για την κλωνοποίηση του ανθρώπου.

Ως ιδέα, αλλά κυρίως ως ενδεχόμενο, η κλωνοποίηση του ανθρώπου προκαλεί αντιδράσεις, οι οποίες έχουν εκφραστεί από εκπροσώπους όλου του φάσματος της κοινωνικής μας ζωής.

Και η μεν «θεραπευτική κλωνοποίηση», με την έννοια της δημιουργίας πρώιμων «εμβρύων-κλώνων» για την παραγωγή οργάνων και ιστών για θεραπευτικούς σκοπούς γίνεται κατά το μάλλον ή ήττον αποδεκτή.

Η δημιουργία όμως ενός ανθρώπινου όντος ως κλώνου ενός προϋπάρχοντος όντος-δότη, δηλαδή με το γενετικό υλικό του ενός ανθρώπου-δότη, προκαλεί αναστάτωση σχετικά με τα πιθανά ενδεχόμενα που απορρέουν από την τεχνολογία κλωνοποίησης ενός οργανισμού.

People often react with horror at the idea of human cloning, yet 3 in 1,000 babies born are identical twins. Photograph: Image Source/Getty

Είναι ο φόβος ότι κλώνοι κακών ανθρώπων θα κατακλύσουν τον κόσμο; ότι κινδυνεύει το ανθρώπινο είδος; ότι πλήθος γενετικά «ανώμαλων» ανθρώπων θα κυκλοφορεί ανάμεσά μας; ότι η ασφάλεια όλων μας απειλείται; Το βέβαιο είναι ότι δεν αρέσει στους περισσότερους από εμάς.

Dolly was a female sheep cloned in 1996 by Sir Ian Wilmut, Keith Campbell and their colleagues at the Roslin Institute, University of Edinburgh, Scotland. Using a technique known as somatic cell nuclear transfer, an unfertilized egg taken from a donor sheep was enucleated, and the nucleus collected from the adult mammary cell of another sheep was injected in its place. Credit: Toni Barros Flickr (CC BY-SA 2.0)

Αυτό έγινε εμφανές μετά την πρώτη ανακοίνωση απόπειρας κλωνοποίησης του ανθρώπου στην αρχή αυτού του αιώνα, παρ’ όλες τις αμφιβολίες ως προς την αλήθεια των ισχυρισμών, αλλά και εξαιτίας άλλων αμφιβολιών ως προς την επιστημονικότητα και την έκβαση του όλου εγχειρήματος που εκλαμβάνεται αρνητικά ως παραβίαση της φύσης.

Το ερώτημα παραμένει: είναι η κλωνοποίηση του ανθρώπου παραβίαση της φύσης;

Και ειδικότερα, τι διακυβεύεται με την κλωνοποίηση του ανθρώπου;

Με όρους επιστημονικής επιχειρηματολογίας μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:

1. Κατά πρώτον, δεν διακυβεύεται η ισορροπία των ανθρώπινων κοινωνιών σε εθνικό, ηπειρωτικό ή πλανητικό επίπεδο με την υποθετική δημιουργία πλήθους κακών ή επικίνδυνων ανθρώπων, π.χ. στρατών Χίτλερ, όχι μόνο διότι η δυνατότητα σύγχρονης δημιουργίας πολυάριθμων κλώνων του ίδιου ατόμου ανήκει τελείως στη σφαίρα της φαντασίας, αλλά κυρίως διότι, όπως επισήμανε ο αείμνηστος Γ. Θηραίος σε σχετικό του σχόλιο («Ελευθεροτυπία», 30/12/02), τότε θα απαιτείτο ακραίος γονιδιακός ντετερμινισμός, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν υφίσταται.

Διότι τα γονίδια δεν ελέγχουν πλήρως και κατά αποκλειστικότητα ένα ον της πολυπλοκότητας του ανθρώπου.

Ο ανθρώπινος κλώνος δεν είναι δυνατόν να είναι ακριβώς ίδιος άνθρωπος με τον αρχικό άνθρωπο-δότη, πολύ περισσότερο με άλλους κλώνους του ίδιου δότη.

2. Ο κίνδυνος μιας φθίνουσας πορείας του ανθρώπινου είδους έχει ήδη επισημανθεί από πολλούς, ως προερχόμενος από τη μη αμφιγονική αναπαραγωγή (δηλαδή αναπαραγωγή χωρίς τη συνεισφορά γενετικού υλικού από δύο γονείς).

Η αμφιγονική αναπαραγωγή, με την ανάμιξη του γενετικού υλικού από δύο άτομα δύο φύλων, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας δημιουργίας ποικιλίας στο γενετικό υλικό των ανθρώπων, η δε παραγόμενη γενετική ποικιλία σε έναν πληθυσμό είναι βασική προϋπόθεση επιβίωσης του ανθρώπου ως είδους σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Το πόσο μεγάλος θα είναι ο κίνδυνος στο θέμα αυτό από την αναπαραγωγική κλωνοποίηση εξαρτάται από τη συχνότητα με την οποία αυτή θα συμβαίνει σε μία κοινωνία.

Ωστόσο, η ουσία του επιχειρήματος είναι ότι πρόκειται για ενέργεια που επιδρά αρνητικά στη γενετική δεξαμενή του είδους, με απρόβλεπτες συνέπειες. Αυτή όμως δηλαδή η ουσία του επιχειρήματος έχει ήδη κατά κάποιον τρόπο παραβιαστεί από τις ανθρώπινες κοινωνίες.

Πρώτον από την αλόγιστη χρήση των πόρων ζωής, εξαιτίας της οποίας ένας τεράστιος αριθμός παιδιών, πολύτιμη παρακαταθήκη του είδους, χάνονται λόγω πείνας, αρρώστιας κ.λπ. Και δεύτερον και κυριότερο, όσον αφορά τη συνειδητή παρέμβαση, με τη σχεδιασμένη επιλογή απογόνων για λόγους πρόληψης από σοβαρές ασθένειες.

Όλες οι εξελιγμένες κοινωνίες του κόσμου έχουν εδώ και δεκαετίες θεσμοθετήσει διαδικασίες προγεννητικής διάγνωσης, με βάση τις οποίες ένα κύημα που διαγιγνώσκεται ως φέρον αλλαγές στο γενετικό του υλικό που σχετίζονται με ασθένεια υπόκειται στη δυνατότητα τερματισμού της κύησης. Μαζί όμως με το γονίδιο της ασθένειας χάνεται και το υπόλοιπο γενετικό υλικό του κυήματος από τη γενετική δεξαμενή του ανθρώπου.

Η αλήθεια είναι ότι το ποσοστό των κυημάτων που θυσιάζονται στην προγεννητική διάγνωση είναι εξαιρετικά μικρό και συνολικά η προγεννητική διάγνωση σώζει τα φυσιολογικά έμβρυα, τα οποία αλλιώς θα είχαν θυσιαστεί με την υπόνοια και μόνο ότι πιθανώς θα πάσχουν.

Επί πλέον, η προγεννητική διάγνωση είναι στα χέρια έμπειρων και καταξιωμένων επιστημόνων, οι οποίοι λειτουργούν σε έγκυρα ιδρύματα και ενεργούν βάσει κανόνων της (ευνομούμενης) πολιτείας που εξασφαλίζουν τη σωστή χρήση της τεχνολογίας.

Μήπως λοιπόν αυτό είναι το ζητούμενο και για την αναπαραγωγική κλωνοποίηση;

Το να περιοριστεί σε σπάνιο γεγονός που καλύπτει «αναπόφευκτες» περιπτώσεις και να διεκπεραιώνεται από έμπειρους και καταξιωμένους επιστήμονες, οι οποίοι λειτουργούν κτλ, κτλ..;

Και τότε η κλωνοποίηση του ανθρώπου δεν θα παραβίαζε τη φύση; Και όμως, η γενικευμένη αντίδρασή μας φανερώνει ότι κάθε αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου παραβιάζει τη φύση. Γιατί;

Snuppy, the first cloned dog (left), was one of Woo Suk Hwang’s successes. Hwang (right) regularly delivers cloned animals at an institute near Seoul. Left: Ahn Young-joon/AP; Right: David Cyranoski

3. Η διαθέσιμη τεχνολογία κλωνοποίησης, κυρίως των θηλαστικών, είναι η πηγή μιας άλλης ανησυχίας.

Η τεχνολογία αυτή, αν και τεχνικά είναι (προφανώς) εξαιρετικά εξελιγμένη, πάσχει ακόμα από σοβαρή επιστημονική ανεπάρκεια, η οποία δεν της επιτρέπει τον πλήρη και σωστό σχεδιασμό του αναμενόμενου αποτελέσματος.

Έτσι, είναι γνωστά ως αναπόφευκτα ότι:

Hua Hua and Zhong Zhong have kick-started a conversation about cloning. Chinese Academy of Sciences handout/EPA-EFE/REX/Shutterstock

(α) τα κλωνοποιημένα ζώα αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, όπως πρόωρο γήρας, αιφνίδιο θάνατο, ανώμαλα μεγάλο βάρος, βλάβες στους πνεύμονες και τα νεφρά και άλλα προβλήματα που διαπιστωμένα συνοδεύουν το σχετικό εγχείρημα και

(β) κάθε «επιτυχές» πείραμα κλωνοποίησης συνοδεύεται από εκατοντάδες πειράματα που έχουν αποτύχει.

Και τα δύο αυτά δεδομένα, για τα οποία μερικοί, ακόμα και επιστήμονες, θεωρούν ότι η φύση έτσι εκδικείται, στην περίπτωση του ανθρώπου σημαίνουν την παρουσία ανάμεσά μας «κακέκτυπων» κλώνων με απρόβλεπτες εκ γενετής ανωμαλίες.

Αυτό είναι, ίσως, από τις ατυχίες που λιγότερο μπορεί να ανεχθεί ο άνθρωπος, αν κρίνουμε από τα εκτεταμένα προγράμματα προγεννητικής διάγνωσης γενετικών ανωμαλιών που διαθέτουμε και από το τεράστιο κόστος, οικονομικό και κοινωνικό, που καταθέτει η ανθρώπινη κοινωνία για να διαχειριστεί την κατάσταση.

Επομένως ο φόβος της δημιουργίας απρόβλεπτα «ελαττωματικών» ανθρώπων μπορεί να κάνει τους περισσότερους να χαρακτηρίζουν την κλωνοποίηση του ανθρώπου ως βιασμό της φύσης. Η πρόοδος της επιστήμης όμως και της τεχνολογίας είναι πιθανό να δώσει απάντηση στον φόβο δημιουργίας απρόβλεπτα «ελαττωματικών» ανθρώπων. Η επιστήμη, ως γνωστόν, πάντα προχωρά και κατακτά καινούργια εδάφη και είναι πιθανό να μπορεί κάποτε να εγγυηθεί τη δημιουργία με κλωνοποίηση ενός πιστού (γενετικά) και φυσιολογικού (όσο γίνεται και στη φύση) αντιγράφου ενός ανθρώπου.

4. Η εγωιστική και ματαιόδοξη επιδίωξη του ανθρώπου-δότη να δημιουργήσει το αντίγραφό του είναι ένα σημείο κριτικής.

Το παραπάνω πλαίσιο είναι δυνατόν να ενθαρρύνει τη ματαιοδοξία ενός ανθρώπου-δότη να δημιουργήσει το αντίγραφό του. Ωστόσο, μια σειρά από πράξεις των ανθρώπων θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ματαιόδοξες, χωρίς ποτέ κανείς να διανοηθεί να τις απαγορεύσει, εφόσον δεν βλάπτεται κανείς άμεσα ή έμμεσα.

Θα είναι τελικά η κλωνοποίηση αποδεκτή;

Ποια είναι τα ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζουμε σε αυτή την περίπτωση, ως κοινωνία; Ποια αρχή προσβάλλεται από την κλωνοποίηση του ανθρώπου ώστε να δικαιολογείται η αίσθηση της παραβίασης της φύσης και τελικά η νομική απαγόρευσή της;

Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος-κλώνος είναι ουσιαστικά το μονοωγενές δίδυμο αδέλφι του ατόμου από το οποίο προέρχεται ο πυρήνας των κυττάρων του. Δίδυμοι άνθρωποι παράγονται με φυσικό τρόπο από καταβολής του είδους και δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα.

Η βιολογική και κοινωνική υπόσταση και των διδύμων, όπως όλων των ανθρώπων, είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης της φυσικής τους υπόστασης (όπου κύριος αλλά όχι αποκλειστικός παίκτης είναι το γενετικό υλικό) και του περιβάλλοντος στο οποίο αφενός μεν κυοφορούνται και γεννιούνται, αφετέρου ανατρέφονται, ζουν, αρρωσταίνουν, θεραπεύονται, αναπτύσσονται, κοινωνικοποιούνται, εργάζονται, κ.λπ.

Έτσι, δίδυμοι μονοωικοί άνθρωποι, αρχίζοντας την ύπαρξή τους ταυτόχρονα και διάγοντας τον βίον τους παράλληλα ο ένας με τον άλλον, μπορούν, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο και ελεύθερα να ασκούν τη βούλησή τους ο καθένας για τον εαυτό του, και να επιλέγουν τους άξονες που καθορίζουν τη ζωή τους, με τους ίδιους περιορισμούς που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους γύρω τους, δίδυμους ή μη, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση, αν και έχουν το ίδιο γενετικό υλικό, να απολαμβάνουν τον σεβασμό των άλλων ο καθένας ως μοναδική και αυτόνομη προσωπικότητα.

Ας δούμε τώρα ποια θα είναι η βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική υπόσταση του ανθρώπου-κλώνου μετά από μια επιτυχή προσπάθεια κλωνοποίησης ενός ανθρώπου-δότη.

Ο άνθρωπος-κλώνος φέρει το ίδιο κύριο γενετικό υλικό με τον άνθρωπο-δότη, όπως συμβαίνει και μεταξύ δύο μονοωικών διδύμων.

Όμως, ενώ ο άνθρωπος-δότης γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ως μια μοναδική και αυτόνομη προσωπικότητα, ο κλώνος του αναμένεται να γεννηθεί σε ένα κοινωνικό και ψυχολογικό πλαίσιο ήδη καθορισμένο από την προϋπάρχουσα προσωπικότητα του ανθρώπου-δότη που είναι το θεωρητικό δίδυμό του, δηλαδή ενός άλλου ανθρώπου.

Αυτή είναι μια κρίσιμη διαφορά από τους φυσιολογικούς διδύμους και ακόμα και αν δεν ζει ο δότης. Η προσωπικότητα του δότη είναι παρούσα στη μνήμη των ανθρώπων του περιβάλλοντός του, μερικοί εκ των οποίων μπορεί να είναι αυτοί που φροντίζουν για την παραγωγή του κλώνου του, η ταυτότητα δε αυτής της προσωπικότητά του θα αναμένεται να επαληθευτεί στο πρόσωπο του κλώνου του.

Έτσι οι διαβόητοι ρεαλιστές διατείνονται ότι με την κλωνοποίηση του ανθρώπου θα εξασφαλίσουν την αιώνια ζωή (!) -προφανώς του ανθρώπου-δότη, ενώ ο «άνθρωπος του μέλλοντος», θέτοντας την ερώτηση «Τι δουλειά θα κάνει ο κλώνος μου;» αποκαλύπτει με πλάγιο χιούμορ, πιθανές, αφοπλιστικά ειλικρινείς προθέσεις και απαντά «Τα πάντα. Δικό μου δημιούργημα δεν θα είναι; Σιγά μην έχει και δικαιώματα. Όσο για μένα θα κάααθομαι» (Γ.Χ., στο «Ε», τεύχος 612, 29/2/2002).

Η κλωνοποίηση καταργεί την ελευθερία και την αυτονομία του ανθρώπου

Είναι φανερό ότι ο άνθρωπος-κλώνος αναμένεται να γεννηθεί σε συνθήκες όπου σαφώς διακυβεύονται η ελευθερία της βούλησής του και το δικαίωμά του για αυτοδιάθεση και ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Ουσιαστικά δηλαδή, ο άνθρωπος-κλώνος θα γεννηθεί σε συνθήκες ψυχολογικής και κοινωνικής ομηρίας και άρα με υποθηκευμένο ήδη ένα κύριο χαρακτηριστικό του ανθρώπου: τη μοναδικότητα και αυτονομία της προσωπικότητάς του.

Είναι ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό, η μοναδικότητα και αυτονομία της προσωπικότητας, που προσδίδει στον άνθρωπο την κοινωνική του υπόσταση και που παρέχει στον καθένα μας τη δυνατότητα άσκησης της επιλογής και τη δύναμη ανάπτυξης, συνιστά δε θεμελιώδες αγαθό της ύπαρξής μας και ως εκ τούτου προστατεύεται από νόμους εθνικούς και υπερεθνικούς.

Στο πλαίσιο αυτό γίνεται κατανοητό, πιστεύω, το ποια είναι η αρχή που προσβάλλεται από την κλωνοποίηση ενός ανθρώπου: Προσβάλλεται η αρχή του σεβασμού της ελεύθερης βούλησης, της αυτονομίας και κατ’ επέκταση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου ως έμφρονος και κοινωνικού όντος.

Υπό αυτή την έννοια, η κλωνοποίηση του ανθρώπου πράγματι συνιστά παραβίαση της φύσης, διότι ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος. Και ο άνθρωπος εδώ νοείται ως ο εκπρόσωπος του ανθρωπίνου είδους, ανεξάρτητα από το εάν ο άνθρωπος-κλώνος υπάρχει ή δεν υπάρχει. Στο πλαίσιο αυτό η κλωνοποίηση ενός ανθρώπου συνιστά προσβολή θεμελιωδών αξιών του ανθρώπου.

Είναι φανερό ότι η ερώτηση «γιατί να μην κλωνοποιήσω τον εαυτόν μου, αφού η επιστήμη μπορεί να το κάνει;» δεν δηλώνει απλώς μία αθώα ματαιοδοξία, ανεξάρτητα από το αν το γνωρίζει ή όχι ο ερωτών. Είναι οι θεσμοί που πρέπει να γνωρίζουν.

Αγλαΐα Αθανασιάδου – ομότιμη καθηγήτρια Βιολογίας-Μοριακής Γενετικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Πατρών.

Πηγές: http://www.efsyn.gr/arthro/i-klonopoiisi-toy-anthropoy-paraviazei-ti-fysi - https://www.newscientist.com/article/2159566-are-human-clones-next-your-trickiest-cloning-questions-answered/

Μίτσιο Κάκου: Θα κάνουμε επαφή με εξωγήινους μέσα σε αυτό τον αιώνα. Physicist Michio Kaku: Intelligent Alien Life Will Contact Humans This Century

Τι εκτιμά ο γνωστός φυσικός, μελλοντολόγος και συγγραφέας. Theoretical physicist and futurist Michio Kaku believes that humans will make contact with alien civilization this century, but expects they will be largely peaceful – unlike robots, which pose a greater threat to humanity. Image credit: YouTube

Οι άνθρωποι θα έχουν επαφή με εξωγήινους, το αργότερο έως το 2100, εκτιμά ο γνωστός φυσικός, μελλοντολόγος και συγγραφέας Μίτσιο Κάκου. Αλλά δεν είναι βέβαιος αν θα πρόκειται για μια άμεση «στενή» επαφή ή -το πιθανότερο- για μια εξ αποστάσεως επικοινωνία. Ούτε δηλώνει σίγουρος αν θα πρόκειται για φιλικούς ή εχθρικούς εξωγήινους ή κάτι ενδιάμεσο (π.χ. αδιάφορους).

Aliens are out there, and we're going to hear from them at some point this century. At least, that's the opinion of Dr. Michio Kaku, a scientist and futurist who, in promoting his new book, The Future of Humanity, took part in a Reddit AMA last week. © Nezar Balout / AFP

Ο διακεκριμένος Αμερικανο-ιάπωνας καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο Κολέγιο City της Νέας Υόρκης - πολλά από τα βιβλία του οποίου έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά- μιλώντας στο Reddit εκτίμησε ότι το πιθανότερο «είναι να κάνουμε επαφή με ένα εξωγήινο πολιτισμό μέσα σε αυτό τον αιώνα, ακούγοντας τις ραδιοεπικοινωνίες τους».

Αλλά, όπως είπε, «το να τους μιλήσουμε, θα είναι δύσκολο, επειδή μπορεί να απέχουν δεκάδες έτη φωτός. Έτσι, στο μεταξύ, θα πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε τη γλώσσα τους για να καταλάβουμε το επίπεδο της τεχνολογίας τους και τις προθέσεις τους. Θα είναι άραγε επεκτατικοί και επιθετικοί ή ειρηνικοί;».

Aliens will acknowledge us in the way we acknowledge forest animals, noting our existence but generally not paying any mind.

Μια άλλη πιθανότητα, όπως ανέφερε, «θα είναι να προσγειωθούν στον κήπο του Λευκού Οίκου και να αναγγείλουν την ύπαρξή τους. Όμως νομίζω ότι αυτό είναι απίθανο, επειδή θα μοιάζουμε μάλλον με ζώα του δάσους γι' αυτούς, δηλαδή ανάξια για επικοινωνία μαζί τους».

Οι προβλέψεις των επιστημόνων διαφέρουν θεαματικά για το πότε η ανθρωπότητα μπορεί να έλθει σε επαφή με εξωγήινους. Μερικοί υπολογίζουν ότι αυτό θα συμβεί μέσα στα επόμενα 1.500 χρόνια, ενώ άλλοι έως το 2040. Ορισμένοι -όπως ο βρετανός φυσικομαθηματικός Στίβεν Χόκινκ- προειδοποιούν για τους σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να κρύβει μια τέτοια επαφή, καθώς υπάρχει πιθανότητα να οδηγήσει στην ολοκληρωτική εξαφάνιση της ανθρώπινης φυλής (ή σε άλλα καθόλου ευχάριστα σενάρια).

Πιο πιθανή και πιο ακίνδυνη -αλλά όχι τελείως ακίνδυνη- θεωρείται από τους αστροβιολόγους και αστρονόμους η ανακάλυψη εξωγήινων μικροβίων μέσα στις επόμενες δύο έως τρεις δεκαετίες.

Στο νέο βιβλίο του «Το μέλλον της ανθρωπότητας» (Doubleday, 2018), ο Κάκου κάνει εικασίες για το πώς θα μπορούσαν να είναι οι εξωγήινοι, βασιζόμενος σε συνεντεύξεις με ειδικούς στην εξωβιολογία. Μεταξύ άλλων, θεωρείται πολύ πιθανό ότι θα έχουν στερεοσκοπική όραση για να μπορούν να βλέπουν και να κυνηγούν τη λεία τους, ένα είδος άκρων ή αποφύσεων για να πιάνουν αντικείμενα, καθώς και μια γλώσσα ή μια μορφή επικοινωνίας. Βέβαια, όλα αυτά μπορεί να σημαίνουν μια τεράστια γκάμα διαφορετικών πραγμάτων: από πλάσματα αρκετά ανθρωπόμορφα έως όντα της (ανατριχιαστικής) επιστημονικής φαντασίας...

Η συνέχεια επί της οθόνης της πραγματικής ζωής.

Πηγές: http://www.amna.gr/home/article/234259/Tha-kanoume-epafi-me-exogiinous-mesa-se-auto-ton-aiona - https://www.inverse.com/article/41579-michio-kaku-aliens-peaceful

Νέο μυστήριο με την τοποθεσία της πρώτης εξημέρωσης των αλόγων. Surprising new study redraws family tree of domesticated and 'wild' horses

«Δεν έχουν απομείνει πραγματικά άγρια άλογα». New research overturns a long-held assumption that Przewalski's horses, native to the Eurasian steppes, are the last wild horse species on Earth. This is a modern Przewalksi horse. Credit: Alan Outram

Τα άλογα άλλαξαν την ανθρώπινη ιστορία, φέρνοντας επανάσταση στις μετακινήσεις των ανθρώπων, στη γεωργία και στον πόλεμο. Μια νέα μεγάλη διεθνής γενετική έρευνα φέρνει τα πάνω-κάτω στις έως τώρα γνώσεις μας για την προέλευση και το οικογενειακό δέντρο των αλόγων.

Η νέα ανάλυση του αρχαίου και συγχρόνου DNA των αλόγων -η πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα- ανατρέπει την κυρίαρχη θεωρία ότι τα πρώτα εξημερωμένα άλογα εμφανίσθηκαν πριν από 5.500 χρόνια στο Καζακστάν. Αντίθετα, δημιουργεί νέο μυστήριο, καθώς θεωρεί ότι τα σύγχρονα άλογα προέρχονται από κάποιον άλλο άγνωστο ακόμη άγριο πρόγονο.

Thought to be the world's last-remaining 'wild' horse, Przewalski's horses actually descend from horses domesticated by the Botai people about 5,500 years ago. Credit: Lee Boyd

Επίσης η νέα μελέτη συμπέρανε ότι τα θεωρούμενα σήμερα ως μόνα πραγματικά άγρια άλογα που ποτέ δεν εξημερώθηκαν (η μογγολική ράτσα Πρεβάλσκι), στην πραγματικότητα δεν είναι άγρια, καθώς προέρχονται από άλογα που κάποτε είχαν εξημερωθεί στο Καζακστάν.

Excavation at the Botai site, Northern Kazakhstan, 2017. Credit: Alan Outram / University of Exeter

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Παλαιογενετικής και Μοριακής Αρχαιολογίας, Λουντοβίκ Ορλαντό, του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Science, ανέλυσαν δείγματα γενετικού υλικού από 88 άλογα που έζησαν σε διάφορες περιοχές του κόσμου κατά τα τελευταία 5.000 χρόνια και, στη συνέχεια, έκαναν συγκρίσεις με το DNA συγχρόνων αλόγων. Όπως είπε ο Ορλαντό, προέκυψε έτσι ένα οικογενειακό δέντρο «που αποτελεί πραγματικό σοκ».

Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν ότι ο λαός των Μποτάι, μια αρχαία ομάδα κυνηγών και βοσκών, είχε εξημερώσει τα πρώτα άλογα στις στέπες του βόρειου Καζακστάν στην Κεντρική Ασία πριν από περίπου 5.500 χρόνια.

New research overturns a long-held assumption that Przewalski’s horses (Equus ferus przewalskii), a rare and endangered animal native to the steppes of central Asia, are the last wild horse species. Instead, phylogenetic analysis shows Przewalski’s horses are the feral descendants of horses herded by the Botai people of northern Kazakhstan and not truly wild horses. Further, the study finds that the Botai didn’t give rise to today’s equines, an assumption previously held by many scientists. Some of the Botai horses were found to carry genetic variants causing white and leopard coat spotting patterns. Image credit: Ludovic Orlando / Sean Goddard / Alan Outram

Η νέα μελέτη όμως αποκαλύπτει ότι τα σημερινά άλογα δεν προέρχονται εξελικτικά από τα άλογα των Μποτάι, καθώς μοιράζονται με εκείνα μόνο το 3% του DNA τους. Συνεπώς ξανανοίγει το ερώτημα ποιοι ήταν οι άγριοι πρόγονοι των συγχρόνων αλόγων και ποιοί τα εξημέρωσαν πρώτοι.

Επιπλέον, αποκαλύπτεται με τη νέα έρευνα ότι τα σημερινά περίπου 2.000 εναπομένοντα άλογα Πρεβάλσκι -μόνο αυτά από όλα τα άλλα σύγχρονα άλογα- είναι μεν μη εξημερωμένα, όμως προέρχονται από τα πρώτα εξημερωμένα άλογα των Μποτάι, συνεπώς δεν μπορούν να θεωρηθούν τα τελευταία αυθεντικά άγρια άλογα που επιβιώνουν μέχρι σήμερα.

«Βρήκαμε ότι δεν έχουν απομείνει πια πραγματικά άγρια άλογα», δήλωσε ο ζωοαρχαιολόγος Αλαν Ούτραμ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Έξετερ, ο οποίος συνεργάσθηκε με τον Ορλαντό.

Πηγές: Ancient genomes revisit the ancestry of domestic and Przewalski’s horses. Science, 2018; eaao3297 DOI: 10.1126/science.aao3297 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=945554

Ο Homo erectus «εφηύρε» τον λόγο και έτσι μπόρεσε να ταξιδέψει. Homo erectus may have been a sailor – and able to speak

Πριν 1,5 εκατ. χρόνια σύμφωνα με μια νέα επίμαχη θεωρία. A new theory suggests that Homo erectus was able to create seagoing vessels – and must have used language to sail successfully. Language was necessary for the spread of toolmaking technology, as well as for boat-building and sailing, researchers suggest. Illustration: Alamy Stock Photo

Εν αρχή ήν ο λόγος - αλλά ποιος μίλησε πρώτος (μετά το Θεό) και πότε; Παραμένει άγνωστο, αν και οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ομιλία εμφανίσθηκε μετά την εξέλιξη του «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens) πριν από περίπου 350.000 χρόνια και θεωρούν ότι πιθανότατα έχει ιστορία μικρότερη των 200.000 ετών.

Όμως μερικοί διαφωνούν, θεωρώντας ότι η ομιλία είναι πολύ παλαιότερη και μάλιστα υποστηρίζουν πως η γλώσσα ήταν αναγκαία για τα θαλασσινά ταξίδια.

Σύμφωνα με τη νέα επίμαχη θεωρία, ήταν το είδος που είχε προηγηθεί, ο «όρθιος άνθρωπος» (Homo erectus) αυτός που «εφηύρε» τον λόγο και τον χρησιμοποίησε, μεταξύ άλλων, για να κυνηγήσει, αλλά επίσης προκειμένου πρώτος να μαγειρέψει και να φτιάξει πλοία, που του επέτρεψαν να επεκταθεί σε πολλά νησιά ανά τον κόσμο, ένα από τα οποία ήταν και η Κρήτη.

Μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) στο Όστιν του Τέξας, ο καθηγητής γλωσσολογίας και ανθρωπολογίας Ντάνιελ Έβερετ του Πανεπιστημίου Μπέντλεϊ της Μασαχουσέτης, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς ξεκίνησε η γλώσσα», υποστήριξε ότι μέχρι σήμερα έχουν υποτιμηθεί οι ικανότητες του Homo erectus. Μολονότι και άλλοι επιστήμονες δεν έχουν αποκλείσει ο Erectus να έφτιαχνε κάποιου είδους πλεούμενα, ο Έβερετ είναι ο πρώτος που συνδέει αυτές τις ικανότητες ναυπήγησης και ναυσιπλοΐας με την εμφάνιση της γλώσσας.

«Όλοι λένε ότι ο Homo erectus ήταν ένα πιθηκοειδές χαζό πλάσμα, αλλά εγώ θέλω να δώσω έμφαση στο ότι ήταν αντίθετα το εξυπνότερο πλάσμα που περπάτησε ποτέ στη Γη. Είχε ικανότητες σχεδιασμού. Έφτιαξε εργαλεία και τα πιο απίστευτα από αυτά ήσαν σκάφη που διέπλεαν τον ανοιχτό ωκεανό. Οι ωκεανοί ποτέ δεν αποτέλεσαν εμπόδιο για τα ταξίδια του Erectus. Ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο σε ομάδες τουλάχιστον των 20 ατόμων», δήλωσε ο Έβερετ, σύμφωνα με τις βρετανικές «Τέλεγκραφ» και «Γκάρντιαν».

Όπως τόνισε, δεν είναι δυνατό να κάνει κάποιος τέτοια ταξίδια στη θάλασσα, χωρίς να μπορεί να επικοινωνήσει. «Δεν μπορείς να ταξιδέψεις απλώς πάνω σε ένα κορμό που επιπλέει. Πρέπει να κάνεις κουπί. Και όταν κωπηλατείς, πρέπει να είσαι σε θέση να πεις "κάνε κουπί προς τα εκεί" ή "σταμάτα το κουπί". Χρειάζεσαι επικοινωνία με σύμβολα και όχι με μουγκρητά», υποστήριξε.

Homo erectus first appeared in Africa more than 1.8m years ago. Illustration: Universal Images Group Limited/Alamy

Ο «όρθιος άνθρωπος» εμφανίσθηκε στην Αφρική πριν από περίπου 1,8 εκατ. χρόνια και θεωρείται ο πρώτος που άφησε την «μαύρη» ήπειρο για να μεταναστεύσει σε άλλες. Ήταν ουσιαστικά το πρώτο μέλος του γένους «άνθρωπος» (Homo), δηλαδή το πρώτο ανθρώπινο είδος και είχε τον μεγαλύτερο εγκέφαλο (γύρω στα 950 κυβικά εκατοστά) από όλα τα έως τότε προανθρώπινα είδη. Σύμφωνα με τον Έβερετ, ζούσε σε εξελιγμένους οικισμούς, με χωριστά τμήματα για τα φυτά, τα ζώα, τη διαμονή του και τις κοινοτικές δραστηριότητες.

«Ο Homo erectus μίλησε και εφηύρε το αντίστοιχο μοντέλο-Τ της Ford για τη γλώσσα. Εμείς μιλάμε πια τη μορφή Tesla της γλώσσας, αλλά το μοντέλο-Τ δεν ήταν μια πρωτο-γλώσσα, ήταν μια πραγματική γλώσσα. Ο Homo erectus αξίζει περισσότερο σεβασμό... Απλώς κληρονομήσαμε τον γλωσσικό κόσμο που εφηύρε για εμάς», ανέφερε ο αμερικανός επιστήμων.

Όμως άλλοι επιστήμονες δεν έδειξαν εξίσου πρόθυμοι να αποδεχθούν αυτή τη θεωρία. Ο επιφανής καθηγητής παλαιοανθρωπολογίας Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου δήλωσε: «Δεν δέχομαι ότι ο Erectus έφτιαξε βάρκες για να φθάσει στη νήσο Φλόρες. Μάλλον τα τσουνάμι θα μετέφεραν τους πρώτους ανθρώπους πάνω σε σχεδίες από βλάστηση. Όσο για τη γλώσσα, ο "άνθρωπος της Χαϊδελβέργης" (Homo heidelbergensis), που έζησε πριν από 600.000 έως 300.000 χρόνια, είχε αρκετά πολύπλοκη ζωή για να αποκτήσει την ικανότητα ομιλίας, αν και όχι στο επίπεδο της σύγχρονης γλώσσας. Για τον Erectus δεν είμαι και τόσο σίγουρος...».

Προσέθεσε ότι η κατασκευή και η χρήση εργαλείων δεν αποτελούν πειστικό επιχείρημα ότι συνοδεύθηκαν από τη γλώσσα. Όπως είπε, «οι χιμπατζήδες και τα κοράκια φτιάχνουν και χρησιμοποιούν εργαλεία, χωρίς να έχουν μια ανθρώπινη μορφή της γλώσσας».

Πηγές: https://www.theguardian.com/science/2018/feb/20/homo-erectus-may-have-been-a-sailor-and-able-to-speak - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=944391

Ανακαλύφθηκαν άλλοι 95 εξωπλανήτες με τη βοήθεια του «Κέπλερ». Discovery alert! 95 new planets found with NASA telescope

Σε διάφορα σημεία του ουρανού. Ninety-five new exoplanets were discovered beyond our solar system! The planets range in size from mostly rocky super-Earths and fluffy mini-Neptunes to Jupiter-like giants. They include a new planet orbiting a very bright star– the brightest star ever discovered by Kepler to have a transiting planet. The new worlds were found using NASA's Kepler telescope, which launched almost a decade ago. Credit: NASA/W. Stenzel

Οι ανακαλύψεις με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» της NASA συνεχίζονται. Οι αστρονόμοι, που μελετούν τις παρατηρήσεις του, επιβεβαίωσαν την ύπαρξη άλλων 95 εξωπλανητών σε διάφορα σημεία του ουρανού.

Αυξάνεται έτσι σε 292 ο αριθμός των εξωπλανητών που έχει εντοπίσει το «Κέπλερ» στη δεύτερη φάση της λειτουργίας του (γνωστή ως Κ2). Συνολικά, από την αρχή της δράσης του, το «Κέπλερ» έχει βρει σχεδόν 2.440 εξωπλανήτες, περίπου τα δύο τρίτα όσων έχουν ανακαλυφθεί συνολικά (γύρω στους 3.600).

Yep, that’s a dip—and a key sign of a planet passing in front of a host star. (Image: A. W. Mayo et al., 2018)

Επιπλέον, περισσότεροι από 2.000 εξωπλανήτες του «Κέπλερ» έχουν τον προσωρινό χαρακτηρισμό του «υποψήφιου» και αναμένεται η επιβεβαίωσή της ύπαρξής τους από τους επιστήμονες μετά από περαιτέρω παρατηρήσεις.

Conceptual image of Kepler. (Image: NASA)

Το «Κέπλερ» εκτοξεύθηκε το 2009, αλλά το 2013 η αποστολή του σταμάτησε μετά από τεχνικό πρόβλημα. Τελικά, οι επιστήμονες έδωσαν μια λύση και το τηλεσκόπιο άρχισε ξανά τη λειτουργία του, αλλά με πιο περιορισμένες πλέον δυνατότητες. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να κάνει ανακαλύψεις.

Η νέα ανακάλυψη από διεθνή ομάδα, με επικεφαλής τον Αντριου Μάγιο του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστήματος του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας της Δανίας, παρουσιάστηκε στο επιστημονικό έντυπο The Astronomical Journal.

Πηγές: "275 candidates and 149 validated planets orbiting bright stars in K2 campaigns 0-10" -  https://exoplanets.nasa.gov/news/1485/discovery-alert-95-new-planets-found-with-nasa-telescope/ - www.kathimerini.gr

Πολλά γονίδια συνεχίζουν να λειτουργούν και μετά θάνατον. Genes could record forensic clues to time of death

Claude Monet, Camille Monet on Her Deathbed, 1879. Μάλιστα ορισμένα γίνονται ακόμη πιο δραστήρια επί κάποιες ώρες μετά τον θάνατο, σύμφωνα με ισπανική μελέτη. A new approach to determining a body’s time of death looks for patterns in genes that are active after death. How our genetic machinery winds down may one day help solve criminal cases.

Υπάρχουν γονίδια που συνεχίζουν να λειτουργούν ακόμα και μετά τον θάνατο ενός ατόμου, υποστηρίζουν ισπανοί ερευνητές σε άρθρο που δημοσιεύουν στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications.

Μάλιστα, κάποια γονίδια διαπιστώθηκε ότι μετά θάνατον γίνονται ακόμα πιο δραστήρια.

«Θα περίμενε κανείς ότι με τον θάνατο ενός ατόμου θα υπήρχε μια μείωση στη δραστηριότητα των γονιδίων», εξηγεί ο καθηγητής Ροντερικ Γκουίγιο από το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Βαρκελώνης, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που έκανε τη μελέτη.

Όμως, προς μεγάλη έκπληξη όλων «υπάρχει μια αντίδραση από τα κύτταρα στον θάνατο. Βλέπουμε ορισμένα γονίδια να ενεργοποιούνται και αυτό σημαίνει ότι για κάποιο διάστημα μετά θάνατον υπάρχει ακόμη κάποια δραστηριότητα στο επίπεδο της μεταγραφής του DNA σε RNA, ώστε να γίνει σύνθεση πρωτεϊνών».

Δεν είναι σαφές γιατί συμβαίνει αυτό μετά τον θάνατο, αλλά αυτές οι αλλαγές σε επίπεδο RNA στο νεκρό σώμα είναι πιθανώς δυνατό να αξιοποιηθούν από τους ιατροδικαστές μεταξύ άλλων, για καλύτερο προσδιορισμό της ώρας θανάτου ενός ανθρώπου.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιστών που είχαν ληφθεί μετά θάνατον (έως 24 ώρες μετά το θάνατο) καθώς και δείγματα αίματος προ και μετά θάνατον και έτσι επιβεβαίωσαν ότι αρκετά γονίδια συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, ενώ άλλα εντατικότερα.

Some human body tissues show greater levels of gene activity shortly after death than others, a new study finds. Here, the number of genes that changed detectably after death is shown for a subset of tested tissue type. P.G. FERREIRA ET AL/NATURE COMMUNICATIONS 2018

Παρατήρησαν εξάλλου ότι κάθε ιστός του σώματος εμφανίζει διαφορετικό «προφίλ» μεταθανάτιας ενεργοποίησης ή αποσιώπησης των γονιδίων. Για παράδειγμα, υπάρχει ελάχιστη αλλαγή στα γονίδια του εγκεφάλου μετά θάνατον, αλλά αντίθετα στους μυς παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές σε περισσότερα από 600 γονίδια, με μερικά από αυτά να «σιωπούν» και άλλα να γίνονται πιο δραστήρια για ένα χρονικό διάστημα.

Οι περισσότερες γονιδιακές μεταβολές -μειώσεις και αυξήσεις της δραστηριότητάς τους- παρατηρούνται επτά έως 14 ώρες μετά θάνατον.

Πηγές: P.G. Ferreira et al. The effects of death and post-mortem cold ischemia on human tissue transcriptomes. Nature Communications. Published online February 13, 2018. doi:10.1038/s41467-017-02772-x. - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=942834