Σκάφος με μικρό πλήρωμα μπορεί να φτάσει στη νέα Γη. What's the minimum number of people you should send in a generational ship to Proxima Centauri?

Ένα διαστημόπλοιο με μικρό πλήρωμα μπορεί να κάνει μακρινά ταξίδια στο Διάστημα προς αναζήτηση νέας κατοικίας. A team of French scientists have recently published a new study detailing everything that would be needed if humans were to one day make the long interstellar journey to Proxima Centauri to start a new life and civilization. The research went to great lengths to determine the correct amount of people that would ensure a successful voyage to Proxima b. A concept for a multi-generation ship being designed by the TU Delft Starship Team (DSTART), with support from the ESA. Credit: Nils Faber & Angelo Vermeulen

Ο Εγγύτατος του Κενταύρου (Proxima Centauri) είναι το πλησιέστερο στον Ήλιο άστρο. Πρόκειται για ένα αχνό ερυθρό νάνο που βρίσκεται σε απόσταση 4,2 ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Κενταύρου, στο νότιο ημισφαίριο του ουρανού της Γης. Ο Εγγύτατος έχει παρόμοια ηλικία με το δικό μας άστρο.

The Project Orion concept for a nuclear-powered spacecraft. Credit: silodrome.co

Γύρω από το γειτονικό άστρο ανακαλύφθηκε, το 2016, ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης, ο Proxima b, που έχει μέγεθος παρόμοιο με της Γης και κινείται σε τέτοια απόσταση από τον Εγγύτατο, ώστε ίσως έχει συνθήκες φιλόξενες για την ανάπτυξη ζωής. Όπως είναι φυσικό ο Proxima b βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των πλανητών έξω από το ηλιακό μας σύστημα που ο άνθρωπος θα προσπαθήσει να πάει κάποια στιγμή για να διαπιστώσει αν μπορεί να τον κατοικήσει.

Weighing in at 60,000 tons when fully fuelled, Daedalus would dwarf even the Saturn V rocket. Credit: Adrian Mann

Βέβαια η προσπάθεια να βγει ο άνθρωπος από τα σύνορα του ηλιακού μας συστήματος και να ταξιδέψει σε άλλα συστήματα αναζητώντας μια νέα Γη δεν είναι καθόλου εύκολη. Με τις υπάρχουσες τεχνολογίες ένα ταξίδι στον Proxima b απαιτεί μερικές δεκάδες χιλιάδες έτη.

Project Starshot, an initiative sponsored by the Breakthrough Foundation, is intended to be humanity’s first interstellar voyage. Credit: breakthroughinitiatives.org

Όμως αναπτύσσονται νέες τεχνολογίες κάποιες εκ των οποίων θα χρησιμοποιηθούν σε μια αποστολή εξερεύνησης του συστήματος του Εγγύτατου με μικρά επαναστατικού σχεδιασμού σκάφη. Με αυτές τις τεχνολογίες ένα σκάφος θα μπορεί να φτάσει στον Εγγύτατο σε περίπου 6,5 χιλιάδες έτη. Ακόμη και σε αυτόν τον μικρότερο αναλογικά χρόνο όμως οι ειδικοί μέχρι σήμερα ανέφεραν ότι θα πρέπει το σκάφος που θα κάνει αυτό τα ταξίδι να έχει δυνατότητα μεταφοράς μεγάλου αριθμού ατόμων που θα δημιουργήσουν ένα βιώσιμο πληθυσμό ο οποίος θα φτάσει τελικά στον πλανήτη.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου στην Γαλλία με άρθρο τους στο διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων Arxiv υποστηρίζουν ότι το ταξίδι στον Proxima b μπορεί να γίνει με ένα σκάφος το πλήρωμα του οποίου να μην ξεπερνά τα εκατό άτομα. Σύμφωνα με τους ερευνητές ένα πλήρωμα 98 ατόμων θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα βιώσιμο πληθυσμό που θα καταφέρει να φτάσει στον τελικό του προορισμό. Αν η μελέτη αυτή έχει βάση αυτό σημαίνει ότι για ένα τέτοιο ταξίδι θα χρειαστεί ένα μικρότερο και άρα πιο εύκολο στην κατασκευή αλλά και χαμηλότερου κόστους σκάφος.

Πηγές: https://arxiv.org/abs/1806.03856 - https://www.universetoday.com/139456/whats-the-minimum-number-of-people-you-should-send-in-a-generational-ship-to-proxima-centauri/ - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=993118

Το ιαπωνικό σκάφος Hayabusa 2 πλησιάζει τον αστεροειδή Ριούγκου. Hayabusa-2 Approaches Asteroid Ryugu

Για συλλογή δειγμάτων. Hayabusa-2 spacecraft. Credit: Akihiro Ikeshita / JAXA

Το ιαπωνικό σκάφος Hayabusa 2 άρχισε να στέλνει εικόνες του αστεροειδούς Ryugu, τον οποίο πλησιάζει και αναμένεται να προσεγγίσει στις 27 Ιουνίου, με στόχο να συλλέξει δείγματα και να τα φέρει πίσω στη Γη.

Το βάρους 600 κιλών σκάφος «Χαγιαμπούσα 2» εκτοξεύθηκε το 2014 και πλέον απέχει περίπου 215 χιλιόμετρα από τον ακανόνιστου σχήματος και πολύ σκούρο αστεροειδή «Ριούγκου», ο οποίος μοιάζει με «ντάμπλινγκ» και η περιστροφή του είναι ανάδρομη, δηλαδή ανάποδη σε σχέση με εκείνη της Γης και του Ήλιου.

Image of Ryugu taken using the ONC-T. The photograph was taken around 13:50 JST on June 13, 2018. The field of view is 6.3 degrees x 6.3 degrees and the exposure time is 178 seconds. From the spacecraft, you see Ryugu in the direction of the constellation, Gemini (Gem). Ground observation team: JAXA, Kyoto University, Japan Spaceguard Association, Seoul National University. ONC Team: JAXA, University of Tokyo, Kochi University, Rikkyo University, Nagoya University, Chiba Institute of Technology, Meiji University, University of Aizu and AIST.

O Ριούγκου ανακαλύφθηκε το 1999, έχει διάμετρο περίπου 900 μέτρων και ανήκει στην κατηγορία των δυνητικά επικίνδυνων για τη Γη αστεροειδών της ομάδας «Απόλλων». Tο Χαγιαμπούσα-2 διαθέτει δύο ηλιακά πάνελ και μια μηχανή ιόντων που δουλεύει με το χημικό στοιχείο ξένο.

The rotation of Ryugu is captured in images taken by the ONC-T. The photographs were shot between June 14, 2018 at around 21:00 JST and June 15, 2018 at around 05:10 JST. From this animation, you can see the asteroid surface appears to be strongly angled, and pitted with dents or craters. Also, the axis of rotation looks close to the vertical direction (perpendicular to the ecliptic plane in which the Earth orbits the Sun) in this image. The direction of rotation is retrograde, spinning in the opposite sense to the Earth and Sun, and to the direction of the planetary orbits. This information is very important for exploring the asteroid. As we see the surface of Ryugu more clearly from now on, we will start to gain a more precise knowledge of the asteroid’s properties. ONC Team: JAXA, University of Tokyo, Kochi University, Rikkyo University, Nagoya University, Chiba Institute of Technology, Meiji University, University of Aizu and AIST

Στις 27 Ιουνίου, το σκάφος θα βρεθεί σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τον αστεροειδή και η Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία (JAXA) θα τον μελετήσει, για περίπου ενάμιση χρόνο. Σε αυτό το διάστημα θα στείλει διαστημοσυσκευές στην επιφάνειά του -αρχής γενομένης το Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο- και θα χρησιμοποιήσει εκρηκτικά για να ανοίξει τρύπα, ώστε να πάρει δείγματα και από το υπέδαφός του.

Αν όλα πάνε καλά, η αποστολή θα εγκαταλείψει τον Ριούγκου το Δεκέμβριο 2019, ώστε να επιστρέψει στον πλανήτη μας με τα δείγματα του αστεροειδούς στο τέλος του 2020.

Είχε προηγηθεί η αποστολή «Χαγιαμπούσα 1», που είχε εκτοξευθεί το 2003 και έφθασε στον αστεροειδή Ιτοκάβα το 2005. Παρά τις τεχνικές δυσκολίες, το σκάφος τελικά επέστρεψε στη Γη το 2010, μεταφέροντας μια μικρή ποσότητα υλικού από τον αστεροειδή.

Κάτι ανάλογο θα επιχειρήσει το αμερικανικό σκάφος Osiris-Rex που έχει «ραντεβού» με τον αστεροειδή Μπενού τον Αύγουστο.

Πηγές: http://www.hayabusa2.jaxa.jp/topics/20180616je/index_e.html - http://www.amna.gr/home/article/268330/To-iaponiko-skafos-Hayabusa-2-plisiazei-ton-asteroeidi-Riougkou–apo-opou-tha-sullexei-deigmata

Σύστημα τεχνητής νοημοσύνης κάνει «ντιμπέιτ» με ανθρώπους. AI Learns the Art of Debate

Παρουσιάστηκε από την αμερικανική εταιρεία ΙΒΜ.  Project Debater moves us a big step closer to one of the great boundaries in AI: mastering language. Credit: IBM Research

Η αμερικανική εταιρεία ΙΒΜ παρουσίασε το πρώτο, στον κόσμο, σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο μπορεί να κάνει «ντιμπέιτ» με τους ανθρώπους για διάφορα θέματα.

Το IBM Debater, όπως ονομάστηκε, μπορεί να ανοίξει διάλογο για περίπου 100 διαφορετικά θέματα. Αφού κάνει μια τετράλεπτη εισαγωγή πάνω στο υπό συζήτηση θέμα, το «έξυπνο» μηχάνημα ακούει τα επιχειρήματα του ανθρώπου συνομιλητή του, τα αντικρούει με μια νέα τετράλεπτη τοποθέτηση και στο τέλος κάνει ένα «κλείσιμο», παρουσιάζοντας επί δύο λεπτά συνοπτικά τη δική του θέση.

Προ μηνός, η Google παρουσίασε το σύστημα Duplex που μπορεί να τηλεφωνήσει σ΄ ένα εστιατόριο και να κάνει μια κράτηση ή να κλείσει ένα ραντεβού σε κομμωτήριο. Συστήματα όπως το IBM Debater και το Google Duplex αποτελούν σημαντικά βήματα προόδου για τη δημιουργία υπολογιστών ικανών να πιάνουν με φυσικό τρόπο συζήτηση με ανθρώπους. Τόσο φυσικό που να μην καταλαβαίνει ο συνομιλητής ότι έχει να κάνει με μηχανή και όχι με άνθρωπο (αυτό, άλλωστε, είναι και το βασικό κριτήριο επιτυχίας, που, από τη δεκαετία του 1950, έχει θέσει για τις «έξυπνες» μηχανές ο Βρετανός πρωτοπόρος της πληροφορικής Άλαν Τιούρινγκ).

Η ΙΒΜ έκανε επίδειξη του νέου συστήματος στο Σαν Φρανσίσκο, με 'αντίπαλο' μία ισραηλινή πρωταθλήτρια φοιτητικών «ντιμπέιτ», τη Νόα Οβάντια. Το αντικείμενο του διαλόγου ανθρώπου-μηχανής ήταν κατά πόσο πρέπει να υπάρχουν κυβερνητικές επιδοτήσεις για την εξερεύνηση του διαστήματος (όχι ακριβώς το πιο εύκολο ή το πιο ενδιαφέρον θέμα για συζήτηση, αλλά αυτή ήταν η επιλογή της ΙΒΜ...).

Το IBM Debater επιχειρηματολόγησε υπέρ των επιδοτήσεων και η Οβάντια εναντίον. Ένα γρήγορο «γκάλοπ» μεταξύ όσων παρακολούθησαν το ντιμπέιτ, έδειξε ότι οι περισσότεροι θεώρησαν πως το μηχάνημα εμπλούτισε καλύτερα τον προβληματισμό τους πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα από ό,τι η συνομιλήτριά του.

Ακολούθησε ένα δεύτερο ντιμπέιτ της μηχανής με έναν άλλο Ισραηλινό, τον Νταν Ζαφρίτ, με θέμα αν θα πρέπει να αυξηθεί ή όχι η χρήση της τηλεϊατρικής (ο υπολογιστής ήταν υπέρ, ενώ ο άνθρωπος εναντίον).

Με βάση τις έως τώρα δοκιμές, όπως ανέφερε ο ερευνητής της ΙΒΜ Νόαμ Σλόνιμ, το σύστημα -που αναπτύσσεται εδώ και έξι χρόνια με επικεφαλής το ερευνητικό εργαστήριο της εταιρείας στη Χάιφα του Ισραήλ- έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Κατά καιρούς κάνει λάθη, ενώ τα καταφέρνει να κάνει διάλογο με νόημα πάνω σε αυτά τα 100 θέματα περίπου το 40% του χρόνου.

Project Debater is the first AI system that can debate humans on complex topics. The goal is to help people build persuasive arguments and make well-informed decisions. Credit: IBM Research

Κατά κάποιο τρόπο, το Debater αποτελεί το νέο φιλόδοξο πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης της ΙΒΜ μετά τον υπολογιστή Deep Blue που είχε νικήσει τον πρωταθλητή στο σκάκι Γκάρι Κασπάροβ το 1997 και τον υπολογιστή Watson που νίκησε τους πρωταθλητές του παιγνιδιού γνώσεων Jeopardy το 2011.

Τα τελευταία χρόνια τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γίνονται ολοένα πιο ικανά στην αναγνώριση ανθρώπων, εικόνων και αντικειμένων ή στη μετάφραση. Όμως η κατανόηση της φυσικής ανθρώπινης γλώσσας -κάτι απαραίτητο σε ένα διάλογο- είναι μια πολύ πιο δύσκολη πρόκληση.

Πηγές: https://www.ibm.com/blogs/research/2018/06/ai-debate/ - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=992637

Τα παιδιά αναγνωρίζουν συναισθήματα ακόμη και σε μια ξένη γλώσσα. Children can recognize feelings even in a foreign language

Otto Dix, Two Children, 1921. Νέα διεθνής έρευνα με επικεφαλής μια Ελληνίδα επιστήμονα. Different language is not an inaccessible barrier to understanding emotions and empathy. Even children are able to recognize emotions by listening to the voice of others, not only in their own language but also in foreign languages, just recognition is somewhat more accurate in the mother language.

Η διαφορετική γλώσσα δεν αποτελεί απροσπέλαστο φραγμό για την κατανόηση των συναισθημάτων και την ενσυναίσθηση. Ακόμη και τα παιδιά είναι ικανά να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα ακούγοντας τη φωνή των άλλων, όχι μόνο στη δική τους γλώσσα αλλά και σε ξένες γλώσσες, απλώς η αναγνώριση είναι κάπως πιο ακριβής στη μητρική γλώσσα. Στο παραπάνω συμπέρασμα κατέληξε νέα διεθνής έρευνα με επικεφαλής μια Ελληνίδα επιστήμονα της διασποράς.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη λέκτορα αναπτυξιακής νευροεπιστήμης Γεωργία Χρονάκη του βρετανικού Πανεπιστημίου του Κεντρικού Λάνκασιρ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Scientific Reports», ζήτησαν από 57 παιδιά και 22 νεαρούς ενηλίκους, χωρίς γνώση ξένων γλωσσών, να αναγνωρίσουν τα διάφορα συναισθήματα (θυμός, φόβος, ευτυχία, λύπη, άγχος κ.ά.), που εκδήλωναν ηθοποιοί σε διάφορες γλώσσες (αγγλικά, κινεζικά, ισπανικά, αραβικά).

Διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα και σε κάποια άλλη γλώσσα πέραν της μητρικής. Η ακρίβεια αναγνώρισης είναι μεγαλύτερη, όταν η φωνή που ακούν, είναι θυμωμένη ή λυπημένη, από ό,τι όταν είναι χαρούμενη ή φοβισμένη.

Η συναισθηματική αναγνώριση βασίζεται στα επιμέρους χαρακτηριστικά της φωνής (τόνο, ένταση, χροιά, ρυθμό κ.ά.), ενώ η μητρική γλώσσα αναμφίβολα παρέχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων.

Η μελέτη δείχνει ότι αυτή η ικανότητα φωνητικής αναγνώρισης βελτιώνεται αρκετά από την εφηβεία έως την ενηλικίωση, ενώ μικρότερη είναι η βελτίωση από την παιδική ηλικία έως την εφηβεία.

 Dr Georgia Chronaki

Η Γ. Χρονάκη αποφοίτησε από το Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2003) και πήρε το διδακτορικό της στην αναπτυξιακή ψυχοπαθολογία από το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον (2011), όπου έκανε και μεταδιδακτορική έρευνα. Μεταξύ 2013-15 δίδαξε γνωσιακή νευροεπιστήμη στη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Κεντρικού Λάνκασιρ, ενώ μετά το 2015 έως σήμερα διδάσκει αναπτυξιακή νευροεπιστήμη.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41598-018-26889-1 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=992184

Eργασίες αναβάθμισης του Mεγάλου Eπιταχυντή Aδρονίων στο CERN. CERN begins major upgrade to the Large Hadron Collider

Στόχος είναι η κατασκευή του νέας γενιάς High-Luminosity LHC (HL-LHC). Powering up: set to be complete in 2026, the High Luminosity Large Hadron Collider will increase the discovery range for new particles by around 20-30% over the current LHC. (Courtesy: CERN)

Τα έργα για την αναβάθμιση του μεγάλου επιταχυντή αδρονίων (LHC) άρχισαν την Παρασκευή στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Πυρηνικών Ερευνών (CERN).

Στόχος είναι η κατασκευή του νέας γενιάς επιταχυντή υψηλής φωτεινότητας High-Luminosity LHC (HL-LHC), ο οποίος θα επιτρέψει στο CERN να περάσει σε μια νέα φάση της ιστορίας του, βελτιώνοντας από το 2026 την απόδοσή του σημαντικά, καθώς θα καταστεί εφικτή η μεγάλη αύξηση του αριθμού των συγκρούσεων μεταξύ των υποατομικών σωματιδίων.

Η αναβάθμιση θα αυξήσει την πιθανότητα της ανακάλυψης νέων σωματιδίων και ίσως μιας νέας Φυσικής, η οποία θα αφορά π.χ. την υπερσυμμετρία που έως τώρα παραμένει μια ανεπιβεβαίωτη θεωρητική πρόταση ή τη σκοτεινή ύλη ή τις έξτρα διαστάσεις.

Οι πρώτες συγκρούσεις σωματιδίων στον μεγάλο υπόγειο επιταχυντή μήκους 27 χιλιομέτρων, που βρίσκεται σε βάθος 100 μέτρων στα γαλλο-ελβετικά σύνορα, έγιναν το 2010. Δέσμες πρωτονίων ταξιδεύουν σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός από αντίθετες κατευθύνσεις και συγκρούονται μεταξύ τους σε τέσσερα σημεία του τούνελ, όπου υπάρχουν και οι αντίστοιχοι ανιχνευτές των πειραμάτων του CERN, που καταγράφουν τα παραγόμενα σωματίδια (κάπως έτσι βρέθηκε το μποζόνιο Χιγκς το 2012).

Σήμερα ο LHC μπορεί να παράγει έως ένα δισεκατομμύριο συγκρούσεις μεταξύ πρωτονίων το δευτερόλεπτο. Ο μελλοντικός HL-LHC θα αυξήσει κατά πέντε έως επτά φορές αυτό τον αριθμό (γνωστό ως «φωτεινότητα» στους σωματιδιακούς φυσικούς) στη διάρκεια της δεκαετίας 2026-2036.

The Large Hadron Collider (LHC) will receive a major upgrade and transform into the High-Luminosity LHC over the coming years. But what does this mean and how will its goals be achieved? Find out in this video featuring several people involved in the project. Produced by Polar Media for CERN. Copyright: CERN

Στο πλαίσιο της αναβάθμισης, που έχει αρχικό προϋπολογισμό 950 εκατ. ελβετικών φράγκων, πάνω από 1,2 χιλιόμετρα του σημερινού επιταχυντή θα αντικατασταθούν με νέο εξοπλισμό υψηλότερης τεχνολογίας. Μεταξύ άλλων, θα εγκατασταθούν περίπου 130 νέοι ισχυρότεροι μαγνήτες, που θα επιτρέψουν τη μεγαλύτερη συμπίεση της σωματιδιακής δέσμης, κάτι το οποίο θα αυξήσει τις συγκρούσεις μεταξύ των σωματιδίων.

Ήδη άρχισαν οι τεχνικές εργασίες σε δύο σημεία στη Γαλλία και στην Ελβετία, όπου θα κατασκευασθούν νέα κτίρια, νέες υπόγειες αίθουσες και ένα ακόμη τούνελ 300 μέτρων για να τοποθετηθεί ο νέος εξοπλισμός. Στη διάρκεια των εργασιών έως το 2026, οπότε αναμένεται να ολοκληρωθούν, ο νυν μεγάλος επιταχυντής LHC θα συνεχίσει να λειτουργεί, με δύο μακριές ενδιάμεσες διακοπές για συντήρηση.

Πηγές: https://physicsworld.com/a/construction-begins-on-major-cern-upgrade/ - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=991559

Οδυσσέας Ελύτης, «Επέτειος». Odysseas Elytis, “Anniversary”

André Masson, Anniversary

Έφερα τη ζωή μου ως εδώ

Στο σημάδι ετούτο που παλεύει

Πάντα κοντά στη θάλασσα

Νιάτα στα βράχια επάνω, στήθος

Με στήθος προς τον άνεμο

Πού να πηγαίνει ένας άνθρωπος

Που δεν είναι άλλο από άνθρωπος

Λογαριάζοντας με τις δροσιές τις πράσινες

Στιγμές του, με νερά τα οράματα

Της ακοής του, με φτερά τις τύψεις του

Α, Ζωή/ Παιδιού που γίνεται άντρας

Πάντα κοντά στη θάλασσα όταν ο ήλιος

Τον μαθαίνει ν’ ανασαίνει κατά κει που σβήνεται

Η σκιά ενός γλάρου.

Έφερα τη ζωή μου ως εδώ

Άσπρο μέτρημα μελανό άθροισμα

Λίγα δέντρα και λίγα/ Βρεμένα χαλίκια

Δάχτυλα ελαφρά για να χαϊδέψουν ένα μέτωπο/Ποιο μέτωπο

Κλάψαν όλη τη νύχτα οι προσδοκίες και δεν είναι πια

Κανείς δεν είναι/ Ν’ ακουστεί ένα βήμα ελεύθερο

Ν’ ανατείλει μια φωνή ξεκούραστη

Στο μουράγιο οι πρύμνες να παφλάσουν γράφοντας

Όνομα πιο γλαυκό μες στον ορίζοντά τους

Λίγα χρόνια λίγα κύματα/ Κωπηλασία ευαίσθητη

Στους όρμους γύρω απ’ την αγάπη.

Έφερα τη ζωή μου ως εδώ

Χαρακιά πικρή στην άμμο που θα σβήσει

Όποιος είδε δυο μάτια ν’ αγγίζουν τη σιωπή του

Κι έσμιξε τη λιακάδα τους κλείνοντας χίλιους κόσμους

Ας θυμίσει το αίμα του στους άλλους ήλιους

Πιο κοντά στο φως

Υπάρχει ένα χαμόγελο που πληρώνει τη φλόγα–

Μα εδώ στο ανήξερο τοπίο που χάνεται

Σε μια θάλασσα ανοιχτή κι ανέλεη

Μαδά η επιτυχία/ Στρόβιλοι φτερών

Και στιγμών που δέθηκαν στο χώμα

Χώμα σκληρό κάτω από τ’ ανυπόμονα

Πέλματα, χώμα καμωμένο για ίλιγγο/ Ηφαίστειο νεκρό.

Έφερα τη ζωή μου ως εδώ

Πέτρα ταμένη στο υγρό στοιχείο/ Πιο πέρα απ’ τα νησιά

Πιο χαμηλά απ’ το κύμα/ Γειτονιά στις άγκυρες

–Όταν περνάν καρίνες σκίζοντας με πάθος

Ένα καινούριο εμπόδιο και το νικάνε

Και μ’ όλα τα δελφίνια της αυγάζ’ η ελπίδα

Κέρδος του ήλιου σε μι’ ανθρώπινη καρδιά–

Τα δίχτυα της αμφιβολίας τραβάνε/ Μια μορφή από αλάτι

Λαξεμένη με κόπο/ Αδιάφορη άσπρη

Που γυρνάει προς το πέλαγος τα κενά των ματιών της

Στηρίζοντας το άπειρο.

Max Ernst, Gala Éluard, 1924

Από τη συλλογή «Προσανατολισμοί» (1940) 

Φωτογράφησαν το «γεύμα» μιας μαύρης τρύπας. Astronomers See Distant Eruption as Black Hole Destroys Star

Καταγράφηκαν εικόνες από τα φαινόμενα που παράγει η καταστροφή ενός άστρου σε μια μελανή οπή. Καλλιτεχνική απεικόνιση του φαινομένου που παρατήρησαν απευθείας οι ερευνητές για πρώτη φορά. An artist's concept of a tidal disruption event (TDE) that happens when a star passes fatally close to a supermassive black hole, which reacts by launching a relativistic jet. Image credit: NRAO/AUI/NSF/NASA

Είναι γνωστό πως οτιδήποτε πέφτει στα πανίσχυρα βαρυτικά δίχτυα μιας μελανής οπής υπογράφει την θανατική του καταδίκη. Όταν μια μαύρη τρύπα… συλλάβει ένα κοσμικό σώμα (π.χ ένα άστρο) τότε αρχίζει να το καταστρέφει. Η μαύρη τρύπα ρουφάει την ύλη του κοσμικού σώματος και την καταπίνει στο σύνολο της αυξάνοντας έτσι τον όγκο της. Η διαδικασία αυτή παράγει διάφορα κοσμικά φαινόμενα κυρίως την εκπομπή διαφόρων ειδών ακτινοβολίας αλλά και τον σχηματισμό πιδάκων ύλης.

Τα τελευταία χρόνια χάρις στα διαστημικά τηλεσκόπια αλλά και τα νέας γενιάς επίγεια τηλεσκόπια έχουν εντοπιστεί ακτινοβολίες αλλά και πίδακες ύλης που  έχουν συνδεθεί με αυτή την διαδικασία την οποία οι επιστήμονες αποκαλούν «γεύμα» μιας μαύρης τρύπας. Όμως μέχρι σήμερα δεν είχε επιτευχθεί μια απευθείας παρατήρησης αυτού του γεύματος.

An image of the galaxy Arp299B, which is undergoing a merging process with Arp299A (the galaxy to the left), captured by NASA's Hubble space telescope. The inset features an artist's illustration of a tidal disruption event (TDE), which occurs when a star passes fatally close to a supermassive black hole. A TDE was recently observed near the center of Arp299B. Credit: Sophia Dagnello, NRAO/AUI/NSF; NASA, STScI

Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες του Αστροφυσικού Ινστιτούτου της Ανδαλουσίας στην Ισπανία υποστηρίζει ότι κατάφερε να κάνουν απευθείας παρατηρήσεις του φαινομένου. Το 2009 είχαν εντοπιστεί πίδακες ύλης προερχόμενοι από ένα ζεύγος γαλαξιών που βρίσκεται σε διαδικασία συγχώνευσης. Το ζευγάρι ονομάζεται Arp 299 και βρίσκεται σε απόσταση 150 εκ. ετών φωτός από την Γη.

Over the course of a decade, astronomers watched the radio-emitting region in Arp 299's western core stretch out. Expansion indicates jet of particles moving outward. Credit: S. Mattila and M. Perez-Torres et al. / Bill Saxton (NRAO / AUI / NSF)

Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες του Αστροφυσικού Ινστιτούτου της Ανδαλουσίας στην Ισπανία υποστηρίζει ότι κατάφερε να κάνουν απευθείας παρατηρήσεις του φαινομένου. Το 2009 είχαν εντοπιστεί πίδακες ύλης προερχόμενοι από ένα ζεύγος γαλαξιών που βρίσκεται σε διαδικασία συγχώνευσης. Το ζευγάρι ονομάζεται Arp 299 και βρίσκεται σε απόσταση 150 εκ. ετών φωτός από την Γη.

Η ερευνητική ομάδα με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Science» υποστηρίζει ότι κατάφερε να καταγράψει εικόνες από τους πίδακες ύλης που ξεπετάγονται στο Διάστημα καθώς μια μελανή οπή στο γαλαξιακό ζεύγος καταβροχθίζει ένα άστρο. Η μαύρη τρύπα εκτιμάται ότι έχει μάζα 20 εκ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου, μάζα που αναμένεται να αυξηθεί μετά την ολοκλήρωση του… γεύματος της. «Δεν είχε επιτευχθεί μέχρι σήμερα η απευθείας παρατήρηση του σχηματισμού και της εξέλιξης ενός πίδακα ύλης από αυτό το φαινόμενο» αναφέρει ο Μιγκέλ Πέρεζ Τόρες, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Το επίτευγμα αυτό αναμένεται να φωτίσει τόσο την λειτουργία των μελανών οπών αλλά και τις γαλαξιακές διεργασίες γενικότερα.

Πηγές: S. Mattila et al. “A dust-enshrouded tidal disruption event with a resolved radio jet in a galaxy merger.” Science. June 14, 2018. - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=991195