Ανακαλύφθηκε κοντινός, καυτός βραχώδης εξωπλανήτης «υπέρ-Γη». Hot Super-Earth Discovered 26 Light-Years Away

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν τον καυτό εξωπλανήτη Gliese 486b, μία υπέρ-Γη γύρω από το κοντινό άστρο Gliese 486, έναν ερυθρό νάνο μικρότερο και πιο ψυχρό από τον Ήλιο, σε απόσταση μόνο 26,3 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη. Astronomers from the CARMENES (Calar Alto high-Resolution search for M dwarfs with Exoearths with Near-infrared and optical Échelle Spectrographs) consortium have detected a short-period rocky planet orbiting the red dwarf Gliese 486. An artist’s impression of the super-Earth Gliese 486b and its red dwarf star. Image credit: RenderArea, https://renderarea.com.

Ο βραχώδης εξωπλανήτης, ο τρίτος πλησιέστερος που έχει βρεθεί έως τώρα, θεωρείται ιδανικός, σύμφωνα με τους επιστήμονες, λόγω της εγγύτητάς του για την αναζήτηση ατμόσφαιρας σε αυτόν, αν και λόγω της υψηλής θερμοκρασίας του είναι απίθανη η ύπαρξη φιλικών συνθηκών για την ανάπτυξη ζωής.

Οι ερευνητές της ισπανο-γερμανικής κοινοπραξίας CARMENES, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Τρίφον Τριφόνοφ του γερμανικού Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Χαϊδελβέργη, έκαναν τις παρατηρήσεις τους με διάφορα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια και τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science».

«Ο Gliese 486b δεν μπορεί να είναι κατοικήσιμος, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που γνωρίζουμε εδώ στη Γη. Δεν είναι, πάντως, αρκετά καυτός για να αποτελεί έναν κόσμο λάβας και μόνο, αλλά η θερμοκρασία του τον καθιστά κατάλληλο για τη μελέτη μίας πιθανής ατμόσφαιρας», δήλωσε ο Τριφόνοφ.

Ο Gliese 486b, ίσως, έχει κρατήσει ένα μέρος της αρχικής ατμόσφαιράς του και στην κατάξερη επιφάνειά του μπορεί να υπάρχουν πολλά ηφαίστεια και να ρέουν κάποια ποτάμια λάβας. Ο εξωπλανήτης εκτιμάται ότι χρειάζεται μόνο μιάμιση μέρα για μία πλήρη περιφορά πέριξ του άστρου του (αυτή είναι η διάρκεια του έτους του), σε απόσταση 2,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα από αυτό.

An artist’s impression of the surface of Gliese 486b. Image credit: RenderArea, https://renderarea.com.

Είναι σχεδόν 30% μεγαλύτερος από τη Γη, καθώς η ακτίνα του είναι περίπου 1,3 φορές μεγαλύτερη, ενώ η μάζα του είναι σχεδόν τριπλάσια (2,8 φορές μεγαλύτερη). Η θερμοκρασία της επιφάνειάς του είναι γύρω στους 430 βαθμούς Κελσίου, λίγο χαμηλότερη της Αφροδίτης, ενώ ένας άνθρωπος στην επιφάνειά του θα αισθανόταν μία βαρύτητα 70% ισχυρότερη από τη γήινη.

«Αν ο πλανήτης ήταν 100 βαθμούς πιο καυτός, όλη η επιφάνειά του θα ήταν λάβα. Η ατμόσφαιρά του θα αποτελείτο από εξαερωμένα πετρώματα», ανέφερε ο αστροφυσικός Χοσέ Καμπαλέρο του ισπανικού Κέντρου Αστροβιολογίας.

Κατά τις τελευταίες δυόμισι δεκαετίες οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει περισσότερους από 4.300 εξωπλανήτες, βραχώδεις και μη, από τους οποίους λίγοι έχουν ομοιότητες με τη Γη. Η μεγάλη πρόκληση αναφορικά με τους «γήινους» εξωπλανήτες είναι η χημική ανάλυση μίας πιθανής ατμόσφαιράς τους, κάτι που αναμένεται να καταστεί εφικτό με το υπό εκτόξευση -φέτος- μεγάλο αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA και το μελλοντικό υπό κατασκευή Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) στη Χιλή.

Η μελέτη της ατμόσφαιρας του Gliese 486b «μπορεί να τον μετατρέψει στη "στήλη της Ροζέτας" της εξωπλανητολογίας, τουλάχιστον όσον αφορά τους πλανήτες σαν τη Γη», σημείωσε ο Καμπαλέρο, αναφερόμενος στην ανακάλυψη μίας επιγραφής το 1799 που είχε βοηθήσει τους αρχαιολόγους να μεταφράσουν τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά για πρώτη φορά.

This virtual journey to Gliese 486b begins with its position in the night sky. After focusing on the parent star Gliese 486b, the film depicts the measurements. Finally, we fly to the exoplanet Gliese 486b and explore its possible surface, which probably resembles Venus, with a hot and dry landscape interspersed with glowing lava flows. Credit: RenderArea

«Όταν το τηλεσκόπιο James Webb τεθεί σε λειτουργία, σχεδιάζουμε παρατηρήσεις του Gliese 486b. Αισιοδοξούμε ότι σε περίπου δυόμισι έως τρία χρόνια μπορεί να ξέρουμε εάν αυτός ο πλανήτης έχει ατμόσφαιρα ή όχι και, αν ναι, ποια είναι η σύνθεσή της», τόνισε ο Τριφόνοφ.

Πηγές: T. Trifonov et al. 2021. A nearby transiting rocky exoplanet that is suitable for atmospheric investigation. Science 371 (6533): 1038-1041; doi: 10.1126/science.abd7645 - http://www.sci-news.com/astronomy/hot-super-earth-gliese-486b-09419.html - https://www.amna.gr/home/article/534012/Anakalufthike-kontinos--kautos-brachodis-exoplanitis-uper-Gi-

 

 

 

 

Το «αιωρούμενο» πλοίο. The 'Hovering ship'

Το πλοίο φωτογραφήθηκε από την ακτή της Κορνουάλης. Images of what appears to be a hovering ship have been captured as the result of a rare optical illusion off the coast of England. An optical illusion caused the ship to appear as though it was hovering above the horizon. DAVID MORRIS/APEX

Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο του BBC David Braine πρόκειται για το φαινόμενο του ανώτερου αντικατοπτρισμού, όπου η εικόνα ενός αντικειμένου εμφανίζεται πάνω από το πραγματικό αντικείμενο.

David Morris took the photographs from the hamlet of Gillan, near Falmouth. DAVID MORRIS/APEX

H σπάνια οπτική ψευδαίσθηση φωτογραφήθηκε από τον David Morris ενώ περπατούσε κοντά στο Φάλμουθ της Κορνουάλης.

wikimedia

Το φαινόμενο προκαλείται εξαιτίας των ειδικών ατμοσφαιρικών συνθηκών που κάμπτουν το φως. Συγκεκριμένα οφείλεται στην θερμοκρασιακή αναστροφή, όπου ο κρύος (και πυκνότερος) αέρας βρίσκεται κοντά στο έδαφος με θερμότερο (και αραιότερο) αέρα πάνω από αυτόν.

Η ονομασία Φάτα Μοργκάνα αποτελεί εξιταλισμένη απόδοση του μεσαιωνικού αγγλικού ονόματος Μόργκαν ή Μοργκάνα λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, των θρύλων του κύκλου του Αρθούρου και χρησιμοποιείται στη σικελική παράδοση για να υποδηλώσει ένα ιδιαίτερο είδος διπλού αντικατοπτρισμού, ένα οπτικό φαινόμενο, που οφείλεται σε θερμοκρασιακή αναστροφή, όπου εκεί βρίσκεται το φανταστικό παλάτι της Φάτα Μοργκάνα. Τα αντικείμενα στον ορίζοντα, όπως νησιά, κρημνοί, πλοία ή παγόβουνα, εμφανίζονται σύνθετα, δηλαδή δύο είδωλα ίδιου αντικειμένου ενωμένα αντίστροφα κατά κορυφή. Schematic diagram explaining the Fata Morgana mirage.

Η ταχύτητα διάδοσης του φωτός στον θερμό αέρα είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα διάδοσης στον ψυχρό αέρα και ο δείκτης διάθλασης του ψυχρού αέρα είναι μεγαλύτερος. Έτσι εμφανίζεται το φαινόμενο της διάθλασης το οποίο δημιουργεί την ψευδαίσθηση στον άνθρωπο ότι το αντικείμενο βρίσκεται ψηλότερα και αιωρείται. Πρόκειται για το γνωστό στους ναυτικούς φαινόμενο Fata Morgana.

Το φαινόμενο Φάτα Μοργκάνα στην Καλιφόρνια, όπου διπλό είδωλο φέρεται ενωμένο "κατά κορυφή". A Fata Morgana as seen off the coast of Manhattan Beach, California on 9 March 2014.

Όταν ο καιρός είναι ήπιος, η απρόσκοπτη αλληλεπίδραση μεταξύ του ζεστού υπερκείμενου αέρα και του πυκνότερου ψυχρού αέρα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους μπορεί να δράσει ως διαθλαστικός φακός, δημιουργώντας ένα κατακόρυφα αντεστραμμένο είδωλο, επί του οποίου φαίνεται να αιωρείται το απομακρυσμένο ευθύ είδωλο. Η Φάτα Μοργκάνα παρατηρείται συνήθως τις πρωινές ώρες μετά από μια ψυχρή νύχτα που έχει ως αποτέλεσμα τη διαφυγή θερμότητας δι' ακτινοβολίας στο διάστημα.

FATA MORGANA IN THE STRAIT OF MESSINA (1773), MESSINA REGIONAL LIBRARY.

Η πρώτη αναφορά σε "Φάτα μοργκάνα" στα αγγλικά, το 1818, αφορούσε έναν παρόμοιο αντικατοπτρισμό που παρατηρήθηκε στο Στενό της Μεσσίνας, ανάμεσα στην Καλαβρία και τη Σικελία. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις κοιλάδες των ψηλών βουνών, όπως η κοιλάδα Σαν Λούις του Κολοράντο όπου το φαινόμενο μεγεθύνεται εξαιτίας της καμπύλωσης του πυθμένα της κοιλάδας που αντισταθμίζει την καμπυλότητα της Γης. Παρόμοιο είδος αντικατοπτρισμού έχει παρατηρηθεί επίσης στο Κόλπο Τογιάμα στη δυτική ακτή της Ιαπωνίας καθώς και στις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί στις Αρκτικές θάλασσες σε πολύ γαλήνια πρωινά, ή συχνά στις καλυμμένες με πάγο κρηπίδες της Ανταρκτικής. Η "Φάτα Μοργκάνα" υπάγεται στους ανώτερους αντικατοπτρισμούς (superior mirage), που διακρίνονται από τους πιο συνηθισμένους κατώτερους αντικατοπτρισμούς (inferior mirage), οι οποίοι δημιουργούν την οφθαλμαπάτη μακρινών νερόλακκων στην έρημο και "υγρού οδοστρώματος" στους πολύ ζεστούς δρόμους.

Πηγές: https://www.bbc.com/news/uk-england-cornwall-56286719 - https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%AC%CF%84%CE%B1_%CE%BC%CE%BF%CF%81%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B1_(%CF%86%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF) - https://physicsgg.me/2021/03/05/

 

 

 

 

Πότε η Γη θα μείνει χωρίς οξυγόνο και γιατί. Scientists calculate life expectancy of Earth's atmospheric oxygen

Μέσα σε περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια, η πλούσια σε οξυγόνο ατμόσφαιρα της Γης θα επιστρέψει σε μια χαμηλή σε οξυγόνο και πλούσια σε μεθάνιο σύνθεση, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience. A pair of researchers from Toho University and NASA Nexus for Exoplanet System Science has found evidence, via simulation, that Earth will lose its oxygen-rich atmosphere in approximately 1 billion years. In their paper published in the journal Nature Geoscience, Kazumi Ozaki and Christopher Reinhard describe the factors that went into their simulation and what it showed. Credit: CC0 Public Domain

Η ανακάλυψη αυτή υποδεικνύει πως το οξυγόνο της ατμόσφαιρας δεν είναι μόνιμο σε κατοικήσιμους κόσμους, κάτι που δείχνει πράγματα ως προς την αναζήτηση ζωής σε άλλους πλανήτες σαν τη Γη.

Μία ένδειξη πιθανής ζωής σε έναν πλανήτη είναι ο εντοπισμός μιας πλούσιας σε οξυγόνο ατμόσφαιρας, καθώς δείχνει την ύπαρξη φυτών και φωτοσύνθεσης. Η παρούσα ατμόσφαιρα της Γης, εξαιρετικά πλούσια σε οξυγόνο, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της βιόσφαιράς της- ωστόσο η διάρκεια ζωής των βασιζόμενων σε οξυγόνο βιοϋπογραφών στην ατμόσφαιρα της Γης είναι αβέβαιη, ειδικά για το μακρινό μέλλον.

Για τους σκοπούς της νέας μελέτης, επιστήμονες του Georgia Tech και του Πανεπιστημίου του Τόχο μελέτησαν τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα του ατμοσφαιρικού οξυγόνου της Γης. Ειδικότερα, οι Καζούμι Οζάκι και Κρίστοφερ Ράινχαρντ έφτιαξαν μοντέλα των συστημάτων της Γης, περιλαμβανομένων των κλιματικών, βιολογικών και γεωλογικών διαδικασιών για την εξέταση της χρονικής κλίμακας των ατμοσφαιρικών συνθηκών στη Γη. Όπως διαπίστωσαν, η πλούσια σε οξυγόνο ατμόσφαιρα της Γης θα συνεχίσει να υφίσταται πιθανότατα για άλλο ένα δισεκατομμύριο χρόνια πριν μια ταχεία απο-οξυγόνωση την πάει πίσω στα δεδομένα της πρώιμης Γης, πριν το αποκαλούμενο «Great Oxidation Event» (Μεγάλο Γεγονός Οξείδωσης) περίπου 2,5 δισ. χρόνια στο παρελθόν.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο εντοπισμός του ατμοσφαιρικού οξυγόνου στη Γη θα μπορούσε να είναι δυνατός «μόλις» για το 20%-30% της «ζωής» του πλανήτη μας. Εάν αυτό ισχύει και για άλλους πλανήτες, σημειώνουν, τότε χρειάζονται επιπρόσθετες βιοϋπογραφές στην αναζήτηση για εξωγήινη ζωή.

An artist's interpretation of the atmosphere of Archean Earth, prior to 2.4 billion years ago. A new study suggests it may return to this oxygen-poor, methane-rich atmosphere in about 1 billion years' time. Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center/Francis Reddy

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του New Atlas, εκτιμάται πως σε περίπου 1,1 δισ. χρόνια από σήμερα τα επίπεδα οξυγόνου θα πέσουν περίπου στο 1% των σημερινών. Ο βασικός λόγος της απο-οξυγόνωσης αυτής, σύμφωνα με τα μοντέλα, είναι ο Ήλιος: Καθώς γηράσκει, το άστρο μας (το οποίο, παρεμπιπτόντως, εκτιμάται πως σε περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια θα έχει διασταλεί σε βαθμό που θα «καταπιεί» τη Γη) γίνεται φωτεινότερο και θερμότερο, κάτι που αυξάνει τη θερμοκρασία στην επιφάνεια και διασπά το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι παράγοντες αυτοί θα σκοτώσουν τη χλωρίδα του πλανήτη μας, στερώντας τον από την κύρια πηγή οξυγόνου. Εν τέλει, η ατμόσφαιρα θα φτάσει να θυμίζει αυτήν του μακρινού παρελθόντος, πριν από περίπου 2,5 δισ. χρόνια, όταν μικρόβια και αργότερα φυτά άρχισαν να παράγουν οξυγόνο σε μεγάλες ποσότητες, κάτι που άνοιξε τον δρόμο για την εμφάνιση πολυκυτταρικής ζωής.

Πηγές: Kazumi Ozaki et al. The future lifespan of Earth's oxygenated atmosphere, Nature Geoscience (2021). DOI: 10.1038/s41561-021-00693-5 - https://newatlas.com/environment/earth-atmosphere-oxygen-life-expectancy/ - https://www.huffingtonpost.gr/entry/ereena-pote-tha-teleiosei-to-oxeyono-ste-ye_gr_603dfd2ac5b6ff75ac3f1d04

 

 

 

Πομπηία: Στο φως οι ολόλαμπρες τοιχογραφίες από το σπίτι του δικαστή Lucius Ceius Secundus. Restoration of Pompeii's House of the Ceii reveals Roman frescoes glowing with color

Η Οικία των Ceii είναι μια από τις σπάνιες κατοικίες της πόλης με αίθριο και περιστύλιο και με περίτεχνη διακόσμηση σε διάφορα επίπεδα. The House of the Ceii, excavated between 1913 and 1914, is one of the city's rare ancient domus -- single family residences which were built complete with an atrium and peristyle -- dating to the late Samnite period in the 2nd century BC, according to the Archaeological Park of Pompeii. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Ένα από τα λαμπρότερα και πιο πλούσια σπίτια που βρέθηκαν στις ανασκαφές της Πομπηίας ήταν ο Οίκος των Ceii, που άρχισε να ανασκάπτεται το 2013-14 και έφερε στο φως στοιχεία του καθημερινού πολιτισμού των κατοίκων της Πομπηίας.

The artwork — of hunting scenes — was painted in the so-called 'Third' or 'Ornate' Pompeii style, which was popular around 20–10 BC and featured vibrant colours. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Οι αρχαιολόγοι το χαρακτηρίζουν ως ένα σπάνιο δείγμα αρχαίων κατοικιών, ενώ οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν και συντηρήθηκαν με λέιζερ αναδεικνύουν τα λαμπερά χρώματα και τα θέματα με τοπία αιγυπτιακού στιλ, με ζώα από το Δέλτα του Νείλου, τα οποία πιθανότατα έδειχναν μια σχέση μεταξύ του ιδιοκτήτη του σπιτιού και της λατρείας της Ίσιδας, που διαδόθηκε στην Πομπηία τα τελευταία χρόνια της ύπαρξης της πόλης.

Λεπτομέρεια από μια μεγάλη σκηνή κυνηγιού με άγρια ζώα. The paintings showed hunting scenes, featuring wild animals. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Οι πίνακες απεικονίζουν ζώα από το Δέλτα του Νείλου. The paintings feature animals from the Nile Delta. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Στην είσοδο της οικίας, που σύμφωνα με μια επιγραφή ανήκε στον δικαστή Lucius Ceius Secundus, βρέθηκαν ένα βυθισμένο τμήμα του αιθρίου, το impluvium, σχεδιασμένο για να απομακρύνει το νερό της βροχής και να το αποθηκεύει στη συνέχεια σε μια υπόγειο δεξαμενή, αμφορείς, αλλά η συνέχεια ήταν πιο εντυπωσιακή, με τοιχογραφίες αγρίων ζώων, ένα πολύ διαδεδομένο θέμα στη διακόσμηση ανοιχτών χώρων.

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Μετά από εργασίες ετών ανακτήθηκε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι αυτής της βοτανικής διακόσμησης, που είχε καλυφθεί από άλλα υλικά, και σήμερα οι ειδικοί με υπερηφάνεια παρουσιάζουν το έργο τους που έχει αποκατασταθεί στην πολύχρωμη παλιά του δόξα, χρησιμοποιώντας τη βοήθεια της τεχνολογίας λέιζερ.

Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Η Οικία των Ceii, που χρονολογείται από την ύστερη περίοδο των Σαμνιτών, τον 2ο αιώνα π.Χ., το Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας, είναι μια από τις σπάνιες κατοικίες της πόλης, με αίθριο και περιστύλιο και με περίτεχνη διακόσμηση σε διάφορα επίπεδα. Η μεγάλη τοιχογραφία που αναδείχθηκε στον πίσω τοίχο του σπιτιού ήταν ορατή σε όλους όσοι εισέρχονταν στο σπίτι.

Αυτό που ξεχωρίζει είναι μια μεγάλη σκηνή κυνηγιού που δημιουργήθηκε από ανώνυμους καλλιτέχνες προκειμένου να προκαλέσει μια ψευδαίσθηση βάθους και να δημιουργήσει μια ειδυλλιακή και εντυπωσιακή ατμόσφαιρα.

Συντηρητής αποκαθιστά το έργο τέχνης. Experts restored the paintings using precise retouching. Φωτο: ©Luigi Spina/Parco Archeologico di Pompei

Η τελευταία φάση των εργασιών ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο και συνεχίζονται για την αποκατάσταση αυτού του σπουδαίου έργου τέχνης που δείχνει το ενδιαφέρον των ιδιοκτητών για την ύπαρξη και τη μυθολογία που αφορά άλλες θρησκείες.

Η αρχαία πόλη της Πομπηίας είναι ένα από τα κορυφαία τουριστικά αξιοθέατα της Ιταλίας και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco.

In 79 AD, the House of the Ceii and the rest of the Pompeii was submerged beneath pyroclastic flows of searing gas and volcanic matter from the eruption of Vesuvius — as depicted in the English painter John Martin's 1821 work 'Destruction of Pompeii and Herculaneum', pictured.

Μεγάλο μέρος της ελληνορωμαϊκής πόλης εξακολουθεί να καλύπτεται από συντρίμμια που προκάλεσε η έκρηξη του Βεζούβιου, καλύπτοντάς την με ηφαιστειακή τέφρα. Οι εργασίες των αρχαιολόγων έχουν διακοπεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των περικοπών της ιταλικής κυβέρνησης, και οι εργασίες αποκατάστασης διαρκούν πολύ περισσότερο από όσο επιτρέπεται, σύμφωνα με τις εκκλήσεις των αρχαιολόγων.

Πηγές: https://www.arte.it/notizie/napoli/a-pompei-l-affresco-della-casa-dei-ceii-torna-a-splendere-dopo-il-restauro-18069 - https://edition.cnn.com/travel/article/pompeii-fresco-restoration-intl-scli-scn/index.html - https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-9298729/Pompeii-Scientists-use-lasers-remove-stains-2-000-year-old-fresco-House-Ceii.html - https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/pompiia-sto-fos-oi-ololampres-toihografies-apo-spiti-toy-dikasti-lucius-ceius

 

 

 

Ρωμαϊκό άρμα αποκαλύφθηκε κοντά στην Πομπηία. Archeologists find intact ceremonial chariot near Pompeii

Λεπτομέρεια από το άρμα που βρέθηκε στην Πομπηία. A view of a chariot, with its iron elements, bronze decorations and mineralized wooden remains, that was found in Civita Giuliana, north of Pompeii. Officials at the Pompeii archaeological site near Naples, announced the first-ever discovery of an intact ceremonial chariot, one of several important discoveries made in the same area outside the park following an investigation into an illegal dig. (Parco Archeologico di Pompei via AP)

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα ρωμαϊκό άρμα από μια έπαυλη έξω από την Πομπηία, το οποίο ήταν σχεδόν άθικτο. Το σχεδόν τέλεια διατηρημένο τετράτροχο άρμα, το οποίο ήταν κατασκευασμένο από ορείχαλκο και κασσίτερο, βρέθηκε κοντά στους στάβλους μιας αρχαίας έπαυλης στην Τσίβιτα Τζουλιάνα, περίπου 700 μέτρα από τα τείχη της αρχαίας Πομπηίας.

Ο Μάσιμο Οζάνα, ο απερχόμενος διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, δήλωσε ότι η άμαξα ήταν η πρώτη του είδους της που ανακαλύφθηκε στην περιοχή, όπου μέχρι σήμερα είχαν βρεθεί οχήματα που χρησιμοποιούνταν για εργασίες και μεταφορές, αλλά όχι για τελετές όπως αυτό.

Ορειχάλκινη αναπαράσταση άριστα διασωσμένη στο ρωμαϊκό άρμα.A detail of the decoration of a chariot, with its iron elements, bronze decorations and mineralized wooden remains, that was found in Civita Giuliana, north of Pompeii. Officials at the Pompeii archaeological site near Naples, announced the first-ever discovery of an intact ceremonial chariot, one of several important discoveries made in the same area outside the park following an investigation into an illegal dig. (Parco Archeologico di Pompei via AP)

«Πρόκειται για μια εκπληκτική ανακάλυψη, η οποία εξελίσσει την αντίληψή μας για τον αρχαίο κόσμο», δήλωσε ο Οζάνα και πρόσθεσε ότι το άρμα θα «χρησιμοποιούνταν σε εορταστικές εκδηλώσεις της κοινότητας όπως παρελάσεις και πομπές».

Το υπουργείο Πολιτισμού το χαρακτήρισε «ένα μοναδικό εύρημα, χωρίς προηγούμενο στην Ιταλία».

Η Πομπηία, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 23 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Νάπολης, είχε περίπου 13.000 κατοίκους όταν θάφτηκε μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., που ήταν τόσο ισχυρή όσο η έκρηξη πολλών ατομικών βομβών μαζί. Περίπου 2.000 με 15.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν.

Σχεδόν τα δύο τρία της αρχαίας πόλης έχουν έρθει στο φως. Τα συντρίμμια της δεν είχαν ανακαλυφθεί μέχρι τον 16ο αιώνα και οι οργανωμένες ανασκαφές ξεκίνησαν περίπου το 1750.

Πηγές: https://www.beniculturali.it/comunicato/pompei20144 - https://phys.org/news/2021-02-roman-chariot-unearthed-intact-pompeii.html - https://www.efsyn.gr/node/283451

 

 

Παρακολουθείστε το πρώτο θεατρικό έργο γραμμένο από τεχνητή νοημοσύνη. The first theatre play written by artificial intelligence

Πριν 100 χρόνια ένα θεατρικό έργο γραμμένο από τον Τσέχο συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ εισήγαγε τον νέο όρο «ρομπότ» και τώρα ένα ρομπότ έγραψε το πρώτο στον κόσμο θεατρικό έργο, που έκανε πρεμιέρα με Τσέχους ηθοποιούς στο διαδίκτυο την Παρασκευή. Δεν είναι ακριβώς σεξπηρικών προδιαγραφών, αλλά δεν είναι και για πέταμα… To mark the centenary of the premiere of Karel Čapek’s famous play R.U.R., which first used the word “robot”, Prague’s Švanda Theatre is rehearsing a play written by artificial intelligence. Photo: archive of Švanda Theatre

Πρόκειται για την ιστορία ενός ρομπότ, το οποίο μετά το θάνατο του αφεντικού του βρέθηκε στο έλεος διαφόρων ατόμων της ανθρώπινης κοινωνίας. Το έργο (παιγμένο στα τσεχικά με αγγλικούς υπότιτλους) κινείται σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ μαύρης κωμωδίας του παραλόγου και υπαρξιακού δράματος:

The story of the robot, which after the death of its master was left at the mercy of various individuals of human society, balances on a thin line between absurd black comedy with existential drama. An "autobiographical" play written by artificial intelligence that talks about the search for closeness of someone in a world where people have not known or are not able to make simple contact with each other for some time, and in which the path of one person to another is the hardest to cover. Credit: Švanda Theatre

«Είναι ένα είδος φουτουριστικού Μικρού Πρίγκιπα», δήλωσε στο «Science» ο Τσέχος θεατρικός συγγραφέας Ντέιβιντ Κόστακ του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα, ο οποίος επόπτευσε το έργο διάρκειας μιας ώρας, που περιγράφει την ιστορία ενός ρομπότ που βγαίνει στον κόσμο για να μάθει σχετικά με την κοινωνία, τα ανθρώπινα συναισθήματα και τον θάνατο.

The script was created by a widely available artificial intelligence (AI) system called GPT-2. Created by Elon Musk’s company OpenAI, this “robot” is a computer model designed to generate text by drawing from the enormous repository of information available on the internet. (You can test it here.) So far, the technology has been used to write fake news, short stories, and poems. The play is GPT-2’s first theater production, the team behind it claims. ANDRZEJ WOJCICKI/SCIENCE PHOTO LIBRARY/GETTY IMAGES

Το κείμενο δημιουργήθηκε από το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης GPT-2, που ανέπτυξε η εταιρεία OpenAI του Αμερικανού Ίλον Μασκ (Space X και Tesla). Το «έξυπνο» σύστημα έχει σχεδιαστεί ώστε να παράγει κείμενα με βάση τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο Ίντερνετ. Η ίδια τεχνολογία έχει χρησιμοποιηθεί για να παράγει ψευδείς (fake) ειδήσεις, μικρές ιστορίες και ποιήματα. Τώρα, έγραψε και το πρώτο θεατρικό έργο.

Οι Τσέχοι ερευνητές έδωσαν αρχικά στο GPT-2 δύο προτάσεις διαλόγου, από τις οποίες το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης «πιάστηκε» για να προσθέσει έξτρα κείμενο. Βέβαια, προς το παρόν, δεν πρέπει να έχει κανείς υπερβολικές απαιτήσεις. Μετά από μερικές προτάσεις, το λογισμικό αρχίζει να γράφει πράγματα που δεν ακολουθούν πάντα με λογικό τρόπο την πλοκή, φθάνοντας στο σημείο κάποιες στιγμές να ξεχνά ακόμη και ότι ο πρωταγωνιστής είναι ρομπότ και όχι άνθρωπος ή στη μέση ενός διαλόγου να μετατρέπει έναν άνδρα σε γυναίκα.

Τα προβλήματα αυτά οφείλονται στο ότι το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αδυνατεί να κατανοήσει πραγματικά το νόημα των προτάσεων. Απλώς συνδυάζει λέξεις που έχει ανακαλύψει ότι συχνά χρησιμοποιούνται μαζί. Όσο μεγαλώνει το κείμενο που γράφει, τόσο αυξάνει και η πιθανότητα να λέει ανοησίες.

Photo: archive of Švanda Theatre

Για να μειώσουν αυτή την πιθανότητα, οι Τσέχοι ερευνητές έσπασαν το θεατρικό έργο σε οκτώ σκηνές, κάθε μία από τις οποίες περιείχε ένα διάλογο ανάμεσα σε δύο χαρακτήρες. Επιπλέον, κατέφυγαν σε μερικές «λαθροχειρίες», διορθώνοντας π.χ. το φύλο του πρωταγωνιστή, όταν το λογισμικό το είχε ξαφνικά αλλάξει στη μέση μιας πρότασης. Συνολικά, περίπου στο 10% του κειμένου έγιναν ανθρώπινες παρεμβάσεις, ενώ το υπόλοιπο 90% προήλθε ατόφιο από το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης.

Ο ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη Τσαντ ΝτεΣαντ του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης εκτίμησε ότι θα χρειαστούν περίπου 15 χρόνια, ακόμη, έως ότου ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης είναι σε θέση να γράψει τελείως μόνο του ένα πολύπλοκο και συνεκτικό θεατρικό έργο από την αρχή έως το τέλος. Όμως, ήδη το πρώτο αυτό πείραμα δείχνει τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται για το μέλλον.

Όπως επισήμανε ο υπολογιστικός γλωσσολόγος Ρούντολφ Ρόζα του Πανεπιστημίου του Καρόλου, ο οποίος ξεκίνησε πριν δύο χρόνια να δουλεύει πάνω στη δημιουργία τού συγκεκριμένου θεατρικού έργου από τεχνητή νοημοσύνη, «πριν δέκα χρόνια θα μπορούσε κανείς να πάρει από ένα τέτοιο πρόγραμμα μόνο μια πρόταση, που και αυτή έμοιαζε με πρόταση μόνο αν ήσουν τυχερός».

Photo: Alena Hrbková / Švanda Theatre

Οι Τσέχοι ερευνητές παραδέχτηκαν ότι το κείμενο αποτέλεσε πραγματική πρόκληση για τους ηθοποιούς, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ακόμη πολύ καλή στο να συνδυάζει τη δράση και το συναίσθημα με τρόπο που να «λειτουργεί» το θεατρικό έργο. Όπως ανέφερε ο Κόστακ, «μία από τις ηθοποιούς μού είπε ότι ήταν η πιο απαιτητική δουλειά της καριέρας της».

Αλλά και οι θεατές ίσως να μην εκτιμήσουν όλοι το χιούμορ του «έξυπνου» συστήματος. Ενδεικτικά, σε μια σκηνή ένα αγόρι ζητάει από το ρομπότ να του πει ένα αστείο και αυτό απαντά πως όταν το αγόρι γεράσει και πεθάνει, όταν τα παιδιά και τα εγγόνια του αγοριού θα έχουν επίσης πεθάνει, το ίδιο το ρομπότ θα συνεχίσει να υπάρχει. Οι περισσότεροι θεατές μάλλον θα ανατριχιάσουν παρά θα γελάσουν…

Επιπλέον, η τεχνητή νοημοσύνη έχει στο γράψιμο της μια κάπως σουρεαλιστική ροπή στο σεξ και στη βία. Για παράδειγμα, σε μια σκηνή η αρχική συζήτηση για την ευθανασία καταλήγει σε μια διαμάχη ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές σχετικά με το ποιος έχει βάλει το δάκτυλό του στον πρωκτό του άλλου!

«Μην κατηγορείτε τον υπολογιστή, που απλώς αντανακλά, χωρίς φίλτρο ή ντροπή, αυτά που οι άνθρωποι γράφουν στο διαδίκτυο», λέει ο Κόστακ. «Είναι σαν ένα παιδί που ακούει τους γονείς του στο σπίτι να μιλάνε με τρόπο που δεν θα μιλούσαν δημοσίως. Μετά το παιδί πάει στο σχολείο και αρχίζει να μιλάει ανοιχτά με τον ίδιο τρόπο».

Πηγές: https://www.theaitre.com/ - https://www.sciencemag.org/news/2021/02/kinky-and-absurd-first-ai-written-play-isn-t-shakespeare-it-has-its-moments - https://www.amna.gr/home/article/532385/To-proto-theatriko-ergo-grammeno-apo-techniti-noimosuni-ekane-pagkosmia-premiera 

 

 

Οι πρώτοι οργανισμοί «ανέπνευσαν» οξυγόνο στη Γη πριν 3,1 δισ. Χρόνια. The first organism to use oxygen may have appeared surprisingly early

Οι πρώτοι οργανισμοί που «ανέπνευσαν» οξυγόνο, εμφανίστηκαν περίπου πριν 3,1 δισεκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις. Η νέα ισραηλινή γενετική ανάλυση πολλών διαφορετικών οικογενειών μικροοργανισμών κατέληξε στο μάλλον απροσδόκητο συμπέρασμα ότι η χρήση οξυγόνου από τους έμβιους μικροσκοπικούς οργανισμούς είχε ξεκινήσει σχεδόν 600 εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα από το λεγόμενο «Μεγάλο Οξυγονωτικό Συμβάν», που γέμισε την ατμόσφαιρα της Γης με αέριο οξυγόνο πριν περίπου 2,4 δισεκατομμύρια χρόνια. The first organisms to “breathe” oxygen—or at least use it—appeared 3.1 billion years ago, according to a new genetic analysis of dozens of families of microbes. The find is surprising because the Great Oxidation Event, which filled Earth’s atmosphere with the precious gas, didn’t occur until some 500 million years later. Ferdinand Hodler (1853–1918), Rhythmic Landscape on Lake Geneva (1908), oil on canvas, 67 x 91 cm, Private collection. Wikimedia Commons.

Οι Ισραηλινοί ερευνητές, με επικεφαλής τον βιοχημικό Νταν Ταουφίκ του Ινστιτούτου Επιστημών Weizmann, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα οικολογίας και εξέλιξης «Nature Ecology & Evolution», σύμφωνα με το «Science», ανέλυσαν τα γονιδιώματα 130 οικογενειών προκαρυωτικών οργανισμών, που είναι σήμερα απόγονοι των αρχαιότερων μικροβίων, βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών στον πλανήτη μας.

An enzyme "family tree" revealed when organisms first started using oxygen. doi:10.1126/science.abh2652

Δημιουργήθηκε έτσι ένα εξελικτικό «οικογενειακό δέντρο» με τη χρήση γονιδίων από περίπου 700 ένζυμα, τα οποία είτε χρησιμοποιούν οξυγόνο, είτε το παράγουν. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του «μοριακού ρολογιού», έκαναν εκτιμήσεις για το πότε καθένα από αυτά τα ένζυμα εξελίχθηκε. Από τις 130 οικογένειες μικροοργανισμών, για τις 36 κατέστη εφικτό να γίνει χρονολόγηση με σχετικά υψηλό βαθμό ακρίβειας, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Prof. Dan Tawfik and Jagoda Jabłońska

Όπως δήλωσε ο δρ Ταουφίκ, «είδαμε κάτι αρκετά εντυπωσιακό: μια ξεκάθαρη ανάδυση μικροβίων που χρησιμοποιούσαν οξυγόνο πριν 3 έως 3,1 εκατομμύρια χρόνια». Οι 22 από τις 36 οικογένειες μικροοργανισμών φαίνεται να εμφανίστηκαν ακριβώς εκείνη την εποχή, οι 12 αργότερα, ενώ μόνο δύο νωρίτερα.

Η εμφάνιση πρωτεϊνών (ενζύμων) που κάνουν χρήση οξυγόνου, σηματοδότησε ένα κομβικό στάδιο για την εμφάνιση των αερόβιων μικροβίων, μια μετάβαση από έναν προηγούμενο κατά βάση αναερόβιο κόσμο. Οι επιστήμονες γενικά συμφωνούν ότι η ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί της αρχέγονης Γης στερούνταν αέριου οξυγόνου. Υπάρχουν πάντως κάποιες ενδείξεις ότι σχετικά σύντομα υπήρξε κάποια ποσότητα οξυγόνου, καθώς τα κυανοβακτήρια -οι πρώιμοι φωτοσυνθετικοί μικροοργανισμοί- πιθανώς πριν 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια είχαν αρχίσει να απελευθερώνουν οξυγόνο ως υποπροϊόν, αλλά δεν το χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι. Η χρήση του οξυγόνου για «αναπνοή» άργησε μερικές ακόμη εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

Η νέα ισραηλινή μελέτη εκτιμά -με βάση την αναδρομική γενετική ανάλυση- ότι περίπου πριν 3,1 δισεκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκαν μικροοργανισμοί που άρχισαν να «αναπνέουν» το οξυγόνο και να το αξιοποιούν για μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας. Πιθανώς η ικανότητα αναπνοής/χρήσης του οξυγόνου εξελίχτηκε αργά, αρχικά σε μικρούς θύλακες, και σταδιακά εξαπλώθηκε στον πλανήτη στη διάρκεια των επόμενων εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών.

Banded iron deposits like these contain clues to the Great Oxygenation Event. doi:10.1126/science.abh2652

Μετά και το «Μεγάλο Οξυγονωτικό Συμβάν» που ακολούθησε, το περιβάλλον του πλανήτη μας άρχισε να μεταμορφώνεται δραματικά και η ζωή γνώρισε μια πραγματική «έκρηξη» χάρη στο οξυγόνο. Υπήρξε έτσι η εξέλιξη των πολυκύτταρων οργανισμών και τελικά των ζώων και των ανθρώπων.

Άλλοι πάντως επιστήμονες, όπως ο εξελικτικός βιολόγος Πάτρικ Σιχ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί, επειδή η μέθοδος του «μοριακού ρολογιού», στην οποία βασίστηκε η γενετική ανάλυση και χρονολόγηση, είναι ακόμη μια εξελισσόμενη επιστήμη και συνεπώς τα συμπεράσματά της έχουν ένα βαθμό αμφιβολίας.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41559-020-01386-9 - https://www.sciencemag.org/news/2021/02/first-organism-use-oxygen-may-have-appeared-surprisingly-early - https://www.amna.gr/home/article/532100/Oi-protoi-organismoi-anepneusan-oxugono-sti-Gi-prin-3-1-dis-chronia