H γεωλογική εποχή του ανθρώπου «άρχισε το 1610 μ.Χ.». New study argues the Anthropocene began in 1610

Νέος Κόσμος, νέα περίοδος αλλαγής για ολόκληρο τον πλανήτη. Scientists believe the collision between the Old and New Worlds led to the start of the Anthropocene.

Το λεγόμενο «Ανθρωπόκαινο», η προτεινόμενη γεωλογική εποχή που διαμορφώνεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, πρέπει να άρχισε το 1610, όταν οι αλλαγές που έφερε η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου άρχισαν να επηρεάζουν ολόκληρο τον πλανήτη, προτείνει μελέτη στην επιθεώρηση «Nature».

Οι προηγούμενες γεωλογικές περίοδοι έληξαν έπειτα από δραματικά συμβάντα που άλλαξαν το πρόσωπο του πλανήτη, όπως προσκρούσεις μετεωριτών, μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις και μετατοπίσεις των ηπείρων.

Σήμερα, όμως, ο πλανήτης αλλάζει λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, και πολλοί γεωλόγοι πιστεύουν ότι ζούμε ήδη στην περίοδο του Ανθρωπόκαινου. Αυτό στο οποίο διαφωνούν, ωστόσο, είναι το πώς θα οριστεί αυτή η νέα εποχή.

Aluminum plant in Suriname. Scientists have also suggested the Industrial Revolution as a possible starting point for the Anthropocene. Photo by: Rhett A. Butler.

Άλλοι πιστεύουν ότι άρχισε με τις πρώτες δοκιμές πυρηνικών όπλων, οι οποίες γέμισαν τον πλανήτη με ίχνη ραδιενεργών στοιχείων. Άλλοι πάλι εκτιμούν ότι η νέα περίοδος εγκαινιάστηκε με τη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία οδήγησε σε αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και προκάλεσε τελικά τη σημερινή κλιματική αλλαγή.

Ερευνητές του University College του Λονδίνου προτείνουν τώρα ότι το Ανθρωπόκαινο ξεκίνησε το 1610, εκτιμώντας ότι ο δικός τους ορισμός πληρεί δύο βασικές προϋποθέσεις για την επίσημη αναγνώριση μιας γεωλογικής περιόδου: πρώτον, μακροχρόνιες μεταβολές σε πλανητική κλίμακα· και δεύτερον, την ύπαρξη ενός δείκτη που σημειώνει την έναρξη αυτών των μεταβολών σε φυσικά υλικά όπως τα πετρώματα και τα ιζήματα του ωκεάνιου πυθμένα.

Τα στοιχεία

H ανακάλυψη του Κολόμβου έφερε αλλαγές πλανητικής κλίμακας. A dramatic painting of Christopher Columbus on the Santa Maria. Columbus' arrival and subsequent colonizing forces in the New World led to million of deaths due to disease. Painting by: Emanuel Leutze.

Λίγο περισσότερο από έναν αιώνα μετά την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερικής το 1492, δεκάδες είδη ζώων και φυτών είχαν ήδη μεταφερθεί από και προς τον Νέο Κόσμο, αλλάζοντας δραστικά την παγκόσμια βιογεωγραφία, αναφέρει η ερευνητική ομάδα. Γύρη από καλαμπόκι, ένα φυτό της Λατινικής Αμερικής, πρωτοεμφανίζονται σε θαλάσσια ιζήματα της Ευρώπης το 1600.

Το έτος 1610 σημειώνει επίσης μια δεύτερη μεγάλη αλλαγή, μια ξαφνική πτώση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Ήταν συνέπεια του αποικισμού της Αμερικής, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 50 εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως λόγω της ασθένειας της ευλογιάς. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους εγκαταλείφθηκαν και καλύφθηκαν σταδιακά από πυκνά δάση, τα οποία απορρόφησαν μεγάλες ποσότητες CO2 από την ατμόσφαιρα.

The human-dominated geological epoch known as the Anthropocene probably began around the year 1610, with an unusual drop in atmospheric carbon dioxide and the irreversible exchange of species between the New and Old Worlds, according to new research. Does the fate of the world rest in human hands? Credit: © peshkova / Fotolia

Η πτώση αυτή, επισημαίνουν οι ερευνητές, καταγράφηκε στους πάγους της Αρκτικής και μπορεί να θεωρηθεί γεωλογικός δείκτης για την έναρξη του Ανθρωπόκαινου.

Όσον αφορά άλλες προτάσεις για την έναρξη της νέας γεωλογικής εποχής, οι συντάκτες της μελέτης εξηγούν τις αντιρρήσεις τους. Η αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας που καταγράφηκε το 1964 λόγω των πυρηνικών δοκιμών δεν έφερε μείζονες αλλαγές στον πλανήτη όπως θα απαιτούσε ένας επίσημος ορισμός, λέει η ερευνητική ομάδα.

Αναφέρει ακόμα ότι ο ορισμός δεν μπορεί να βασιστεί στην έναρξη της Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς η αύξηση του ατμοσφαιρικό CO2 δεν ήταν αρκετά απότομη για να θεωρηθεί αξιόπιστος δείκτης.

«Από ιστορική άποψη, η "σύγκρουση" ανάμεσα στον Παλαιό και τον Νέο Κόσμο σημειώνει την αρχή της σύγχρονης εποχής» αναφέρει ο δρ Σάιμον Λιούις, πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Πολλοί ιστορικοί θεωρούν τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τις αχανείς εκτάσεις της Αμερικής, σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα του λιθάνθρακα, ως θεμελιώδεις προάγγελους της Βιομηχανικής Επανάστασης».

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, το όριο αυτό σημειώνει την τελευταία δροσερή εποχή πριν από την έναρξη της μακροπρόθεσμης ζέστης του Ανθρωπόκαινου».

Nuclear weapons tests in the mid-20th Century have also left a clear signal of humanity's impact on the Earth.

Άλλοι γεωλόγοι, όμως, διαφωνούν. Τον Ιανουάριο, τα 26 από τα 38 μέλη της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας Ανθρωπόκαινου κατέληξαν στην άποψη ότι η νέα εποχή άρχισε με την πρώτη πυρηνική δοκιμή στις 16 Ιουλίου 1945.

Το θέμα θα συζητηθεί εκ νέου σε διεθνείς συνομιλίες που προγραμματίζονται για το 2016.

Βρήκαν τον αρχαίο καθρέφτη του Έρωτα. An ancient mirror of Eros found in Vergina

The magic mirror of Eros is the most striking of the many finds discovered in the Aigai necropolis during archaeological excavations in 2014. A total of 21 graves were found in two burial mounds, 6 of which have never been subject to looting. Collage and photos www.ethnos.gr

O μαγευτικός καθρέφτης του Έρωτα είναι το πιο εντυπωσιακό από την πλειάδα των ευρημάτων που έφερε στο φως στη νεκρόπολη των Αιγών η αρχαιολογική σκαπάνη το 2014. Σε δύο τύμβους βρέθηκαν συνολικά 21 τάφοι, από τους οποίους οι έξι ήταν ασύλητοι.

Τα οστά ενός άνδρα, ηλικίας περίπου 50 ετών, βρέθηκαν στον ασύλητο κιβωτιόσχημο τάφο που εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο στη νεκρόπολη των Αιγών. Ο τάφος χρονολογείται στα χρόνια της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (336-323 π.Χ.). Επιτύμβιο με επιγραφή που να αποδεικνύει την ταυτότητα του νεκρού δεν βρέθηκε, αλλά συνδυάζοντας τα στοιχεία που υπάρχουν, η Αγγελική Κοτταρίδη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, δεν αποκλείει να πρόκειται για ιερέα του Διόνυσου.

Αναλυτικά στοιχεία για την ανατομία αυτού του τύμβου, και όχι μόνο, θα παρουσιάσει η κ. Κοτταρίδη στην ετήσια Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που ξεκινά σήμερα στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Πέρα από τη συζήτηση για τις ιδεολογικές, πολιτικές ή όποιες άλλες σκοπιμότητες που συνυφαίνονται στην αρχαιολογική δραστηριότητα, συζήτηση που ξανάνοιξε με ένταση παίρνοντας ως αφορμή τα πρόσφατα ατυχή φαινόμενα, υπάρχουν πάντα τα ίδια τα μνημεία» υπογραμμίζει με νόημα η κ. Κοτταρίδη, προειδοποιώντας πως πολλά μνημεία που άντεξαν το βάρος των αιώνων, «κινδυνεύουν διαρκώς να καταρρεύσουν εξ αιτίας της κούρασης των αρχαίων υλικών, αλλά και εξ αιτίας της άγνοιας ή της αδιαφορίας των ανθρώπων, να παραμορφωθούν από αμφιβόλου ποιότητας και ηθικής προσπάθειες ‘αξιοποίησης’ ακόμη και να καταστραφούν ολοκληρωτικά, θύματα στο βωμό της κερδοσκοπίας».

Ο τάφος

Στιγμιότυπο από την ανασκαφή.

Ο τάφος με τα οστά του νεκρού εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο, σε αρκετά κεντρικό σημείο της νεκρόπολης.

Σύμφωνα με το συνηθισμένο τυπικό, επάνω από το πόδιο υπήρχε ξύλινη κλίνη στην οποία ήταν ξαπλωμένος ο νεκρός με το κεφάλι προς τη δύση, στεφανωμένος με πλούσιο χάλκινο επίχρυσο στεφάνι κισσού. 

The archaeologists found something astonishing in the second burial mound: a red wine jug depicting a banquet. It had been placed in one of the graves, dating back to the time of Alexander the Great (336-323 BC), which had never been looted. The pitcher was sitting on the bed where the deceased was lying. His head was adorned with a gilded bronze ivy wreath. The research has shown this was a man of about 50. A small wooden table with the banquet vessels was standing north of him. In between, there was a copper bucket of fine quality for mixing the wine with water. The bucket sported rich embellishments, which highlight the extraordinary level of Macedonian metal processing. The gold-plated bronze vessel found on the floor of the tomb. Credit: Angelica Kottaridi

Επάνω στην κλίνη μαζί με το σώμα του νεκρού ήταν ακουμπισμένη μια ερυθρόμορφη οινοχόη με παράσταση συμποσίου. Προς τα βόρεια υπήρχε χώρος για ένα στενό ξύλινο τραπεζάκι με τα σκεύη του συμποσίου. Ανάμεσά τους, ένας χάλκινος κάδος άριστης ποιότητας που χρησίμευε για το ανακάτεμα του οίνου με το νερό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα άφθονα υπολείμματα των οργανικών  υλικών που σπάνια σώζονται σε αρχαίους τάφους. Υπάρχουν κατάλοιπα υφασμάτων από τα στρωσίδια της κλίνης και τα ενδύματα του νεκρού, όπου μάλιστα διατηρήθηκαν ίχνη πορφύρας, δέρματα και κυρίως τα υπολείμματα της ίδιας της ξύλινης κλίνης.

Με μία πρώτη ματιά αναγνωρίζεται η επίχρυση διακόσμηση της μπροστινής πλευράς του ανάκλιντρου, του οποίου η μορφή αντιστοιχούσε με εκείνη των χρυσελεφάντινων κλινών από τον τάφο του Φιλίππου.

Η ταυτότητα του νεκρού

Σύμφωνα με την κ. Κοτταρίδη, δεδομένου ότι δεν βρέθηκε επιτύμβιο με επιγραφή και αφού προφανώς δεν είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας για να αναζητηθεί στην παράδοση των πηγών, όνομα δεν μπορεί να προκύψει. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας ενήλικος άντρας και μάλιστα τόσο εύπορος, αφού φορούσε ρούχα βαμμένα με την πανάκριβη πορφύρα, δεν συνοδεύεται από όπλα (δόρυ, ακόντιο ή έστω μαχαίρι), σε συνδυασμό με το σπάνιο στεφάνι κισσού, επιτρέπει στους αρχαιολόγους να σκεφτούν ότι ίσως ο νεκρός είναι ένας ιερέας του Διόνυσου ή ένα εξέχον μέλος του θιάσου της Μητέρας των Θεών που η ύπαρξη του στις Αιγές μαρτυρείται με επιγραφή της εποχής της ταφής.

Αν είναι έτσι, αυτό ίσως εξηγεί και το γεγονός ότι στον τάφο χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη από ένα σημαντικό δημόσιο, πιθανότατα ιερό κτήριο.

Φως στο μυστήριο αναμένεται να ρίξει η μελέτη των οργανικών υλικών που συλλέχθηκαν από τον τάφο.

Σπάνιος καθρέφτης 

Kotaridi believes the most valuable find in the first mound was recovered from the grave of a young girl from the 4th century BC. Her parents placed in her grave valuable gold earrings, jewellery, beads, and a unique mirror – the only one found in Aigai. It is a small-size work of bronze art, which according to Kotaridi is the work of a very experienced craftsman. On its lid, Eros, portrayed as a winged child, is embracing the god of passion and lust, Dionysus. The latter takes the form of a young man sitting on a panther skin spread over a rocky mound. 

Το καλοκαίρι του 2014 στη νεκρόπολη των Αιγών βρέθηκαν συνολικά 20 τάφοι. Πέντε ήταν ασύλητοι, ενώ οι υπόλοιποι ήταν συλημένοι εν μέρει ή πλήρως. Η σχέση των ταφών δείχνει ότι πρόκειται για μέλη μιας ευρύτερης οικογένειας που ενταφιάζονται στον τύμβο σε βάθος δύο γενεών.

Στον πιο πλούσιο τάφο της ομάδας που ήταν συλημένος βρέθηκαν υπολείμματα νεκρικής κλίνης που ήταν διακοσμημένη με πήλινες ανάγλυφες πλάκες: Η Αθηνά τυλιγμένη στο ιμάτιο της παρακολουθεί μια μάχη Ελλήνων με βαρβάρους,  ένα θέμα που απηχεί προφανώς την εκστρατεία της Ανατολής, το γεγονός που σημάδεψε τη μνήμη των Μακεδόνων των Αιγών και όχι μόνον. 

Χρυσά σκουλαρίκια που βρέθηκαν στον πλούσιο τάφο.

Ωστόσο, το πιο πολύτιμο και σπάνιο εύρημα από αυτόν τον τύμβο ήταν στον τάφο νεαρής κοπέλας, που της χάρισαν οι γονείς της στο ταξίδι χωρίς γυρισμό πολύτιμα χρυσά στολίδια, σκουλαρίκια και χάντρες, αλλά έναν καθρέφτη.

Πρόκειται για τον μοναδικό καθρέφτη που έχει βρεθεί ως τώρα στις Αιγές, ένα μικρό χάλκινο κομψοτέχνημα, έργο ενός πολύ επιδέξιου τορευτή.

Στο καπάκι του καθρέφτη ο Έρωτας, στο σχήμα παιδιού, έρχεται πετώντας να αγκαλιάσει τον Διόνυσο που με μορφή θαλερού νέου κάθεται πάνω στα βράχια που είναι στρωμένη η δορά του πάνθηρα.

Ανακαλύφθηκε θησαυρός νομισμάτων από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Alexander the Great-Era Treasure Found in Israeli Cave

Ο θησαυρός, ηλικίας 2.300 ετών, είναι ο πρώτος του είδους του που εντοπίζεται στο Ισραήλ και ανάγεται στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Included in the 2,300-year-old cache were two coins of Alexander of Macedon, three rings, four bracelets, two decorated earrings, three other earrings and a small stone weight. Credit: CLARA AMIT/ THE ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Εξερευνητές σπηλαίων στο Ισραήλ ανακάλυψαν έναν μικρό θησαυρό από νομίσματα και κοσμήματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου που, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι, πιθανότατα τα είχαν κρύψει εκεί άνθρωποι που εκτοπίστηκαν λόγω κάποιου πολέμου.

A rare cache of jewerly and silver coins, minted during from the reign of Alexander the Great, has been discovered in a stalactite filled cave in northern Israel. Alexander The Great-Era Treasure Found In Israeli Cave. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Ο θησαυρός, ηλικίας 2.300 ετών, είναι ο πρώτος του είδους του που εντοπίζεται στο Ισραήλ και ανάγεται στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ανέφερε ο Αϊταν Κλάιν, της Ισραηλινής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων.

A clay oil lamp was also unearthed as part of the cache. Dating from the Hellenistic period, the lamp contained some agate stones that were part of a string of beads. Skeletons in 6,000-Year-Old Embrace Found in Cave. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Μόλις τον περασμένο μήνα, δύτες είχαν βρει στα ανοιχτά του Ισραήλ έναν ακόμη μεγαλύτερο θησαυρό, αποτελούμενο από περίπου 2.000 χρυσά νομίσματα του 11ου αιώνα. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι το εύρημα αυτό θα ρίξει κάποιο φως στις συνθήκες ζωής που επικρατούσαν την εποχή εκείνη στην περιοχή.

Stashed inside a niche, one of the spelunkers first spotted two ancient silver coins. On one side of the coins was an image of Alexander the Great, while the other side portrayed  Zeus sitting on his throne. The archaeologists believe the coins had been minted in the late fourth century BC at beginning of the Hellenistic Period during the reign of Alexander the Great. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Στο σπήλαιο, στην περιοχή της Γαλιλαίας, οι εξερευνητές βρήκαν χωμένα σε μια στενή ρωγμή δύο αργυρά νομίσματα της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου καθώς και διάφορα ασημένια κοσμήματα όπως δαχτυλίδια, βραχιόλια και σκουλαρίκια.

Nested in the clay oil lamp, the agate stones are extremely well preserved, as if they were brand new. Speculation Rages About Dead in Greek Mystery Tomb. Credit: CLARA AMIT/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Some objects even merged with the stalactites. This silver ring contains an accumulation of crystal that was apparently formed inside the stalactite cave. Greek Tomb Held at Least Five Corpses. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

«Αυτά τα πολύτιμα είδη μπορεί να τα έκρυψαν στη σπηλιά κάτοικοι της περιοχής που προσπαθούσαν να διαφύγουν κατά τη διάρκεια κάποιας αναταραχής, ως αποτέλεσμα του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου. Πιθανότατα τα έβαλαν στην κρυψώνα αυτήν περιμένοντας να έρθουν καλύτερες ημέρες», ανέφερε η Υπηρεσία σε ανακοίνωσή της.

Έκθεση αφιερωμένη στη Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο. New exhibition on Winged Victory of Samothrace at the Louvre

Η Νίκη της Σαμοθράκης δεσπόζει στο κεφαλόσκαλο της κλίμακας Νταρού. Το εκπληκτικό έργο, που χρονολογείται γύρω στο 190 π.Χ., έχει ύψος 2,75 μέτρα μαζί με τα φτερά και 5,58 μέτρα μαζί με τη μαρμάρινη πλώρη πλοίου όπου είναι στερεωμένο. Είναι μία από τις τρεις φτερωτές Νίκες που βρέθηκαν στον ναό των «Μεγάλων Θεών» της Σαμοθράκης. The Louvre in Paris invites its visitors to rediscover the Winged Victory of Samothrace, opening an exhibition on Thursday that will run until June 2015. This emblematic statue, amongst the most renowned exhibits at the iconic Louvre, is again on display after a year of restoration. The exhibition traces the history of the masterpiece and its origins, linked to the excavations on Samothrace island, in the northeast Aegean.

Με μια νέα έκθεση που άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό την περασμένη Πέμπτη, το Μουσείο του Λούβρου καλεί τους επισκέπτες «να ανακαλύψουν εκ νέου ένα αριστούργημα», αυτό της Νίκης της Σαμοθράκης, «που είναι το διασημότερο μνημείο του μουσείου», όπως γράφει η σχετική πρόσκληση.

Η λαμπρή σιλουέτα της Νίκης δεσπόζει περήφανη, ύστερα από την τελευταία της συντήρηση, στο κεφαλόσκαλο της μνημειώδους κλίμακας Νταρού, που με τα 32 σκαλοπάτια της οδηγεί στον πρώτο όροφο.

Παραδίπλα, στην πτέρυγα «Sully» είναι η αίθουσα της έκθεσης: με κείμενα, γραφικές απεικονίσεις, φωτογραφικό υλικό, μαρμάρινα ανάγλυφα και ευρήματα, αλλά και βίντεο με τρισδιάστατη απεικόνιση του Ιερού των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, ξεδιπλώνεται η ιστορία ενός ελληνικού νησιού, με τα Μυστήρια στους θεούς του κατά τον 2ο αι. π.Χ. και την περιπέτεια του εκπληκτικότερου αγάλματος των ελληνιστικών χρόνων, έως τον ερχομό του στο Λούβρο.

Ανακαλύφθηκε τμηματικά το 1863 από αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον υποπρόξενο της Γαλλίας στην Αδριανούπολη Κάρολο Σαμπουαζό, ενώ το 1875 ταυτοποιήθηκε και η μαρμάρινη πλώρη που αποτελούσε τμήμα του μνημείου (πιθανότατα ένα «σύμπλεγμα» θεάς και πλοίου). This exceptional monument was unearthed in 1863 on the small island of Samothrace in the northwest Aegean. It was discovered by Charles Champoiseau, French Vice-Consul to Adrianople (Turkey). The goddess of Victory (Nike, in Greek) is shown in the form of a winged woman standing on the prow of a ship, braced against the strong wind blowing through her garments. With her right hand cupped around her mouth, she announced the event she was dedicated to commemorate. The colossal work was placed in a rock niche that had been dug into a hill; it overlooked the theater of the Sanctuary of the Great Gods. This niche may also have contained a pool filled with water in which the ship appeared to float. Given its placement, the work was meant to be viewed from the front left-hand side; this explains the disparity in sculpting technique, the right side of the body being much less detailed. The highly theatrical presentation-combined with the goddess's monumentality, wide wingspan, and the vigor of her forward-thrusting body-reinforces the reality of the scene.

Το πρώτο τμήμα του αγάλματος (το κάτω μέρος έως την αρχή του θώρακα) έφτασε στο Παρίσι στις 11 Μαΐου του 1864, με πρωτοβουλία του Γάλλου υποπρόξενου στην Κωνσταντινούπολη Σαρλ Σουαμπουαζό. Ο ίδιος επέστρεψε επανειλημμένα στο νησί για ανασκαφές, τις οποίες συμπλήρωσαν και άλλες αποστολές Αυστριακών και Αμερικάνων. Το άγαλμα απέκτησε τη σημερινή του μορφή σε τρεις φάσεις: το 1864, το 1880 με την προσθήκη των φτερών, το 1933 με την τοποθέτηση της πρύμνης του πλοίου που είναι και η βάση για το άγαλμα.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το άγαλμα απομακρύνθηκε από το Λούβρο, η δε επανατοποθέτησή του στο κεφαλόσκαλο, το 1945, θεωρήθηκε «ως ισχυρό σύμβολο της ανακτημένης ελευθερίας».

The Winged Victory of Samothrace is back on its pedestal in the Louvre Museum  in Paris following restoration wok. Since September, a team of French and foreign experts supervised restoration work on the statue of the Greek goddess Nike with the aim of highlighting the original contrast between the pale marble statue and the darker blue-gray of its ship's prow support. The 4-million-euro project was completed with the help of sponsorships and private donations, organizers said. It came three years after another Louvre masterpiece, the Venus de Milo, was touched up. [AP/Remy de la Mauviniere]

Τον Σεπτέμβριο του 2013, αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, έγινε η τελευταία συντήρηση της Νίκης της Σαμοθράκης στο Λούβρο, με υπερσύγχρονα μέσα, που διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο. Παράλληλα, έγινε ένα καλύτερο συνταίριασμα των μαρμάρων (23 κομμάτια, 27 τόνοι) που συνθέτουν την πρύμνη του πλοίου και δόθηκε μια καλύτερη κλίση, ώστε να είναι ορατό το άγαλμα στο σύνολό του, από το χαμηλότερο επίπεδο της κλίμακας Νταρού.

Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό της έκθεσης δίνει τις λεπτομέρειες για τα διάφορα στάδια συντήρησης του αγάλματος, ενώ άλλες φωτογραφίες και τοπογραφικά μεταφέρουν τον επισκέπτη στον τόπο των Μυστηρίων της Σαμοθράκης. Επισημαίνεται, μάλιστα, και το σημείο όπου είχε τοποθετηθεί η Νίκη, προσφορά στους θεούς κάποιου ηγεμόνα, πιθανώς ύστερα από νίκη του σε ναυμαχία. Επιπλέον, ένα βίντεο δείχνει την τρισδιάστατη απεικόνιση του χώρου των Μυστηρίων, με τα περιστύλια και τα πολλαπλά κτίρια ελληνιστικής εποχής, καθώς και τον αριστουργηματικό «Θόλο της Αρσινόης», στρογγυλό κτίριο (ροτόντα) διαμέτρου 25 μέτρων, του οποίου η αρχιτεκτονική αναγνωρίζεται ως πρωτοποριακή.

The winged goddess of Victory (Nike, in Greek) standing on the prow of a ship overlooked the Sanctuary of the Great Gods on Samothrace. This monument was probably an ex-voto offered by the people of Rhodes in commemoration of a naval victory in the early second century BC. The theatrical stance, vigorous movement, and billowing drapery of this Hellenistic-era sculpture are combined with references to the Classical period — prefiguring the baroque aestheticism of the Pergamene sculptors.

Η έκθεση που έχει τίτλο «Νίκη της Σαμοθράκης, ανακαλύπτοντας εκ νέου ένα αριστούργημα», θα διαρκέσει έως τις 15 Ιουνίου. Η ίδια η Νίκη, όμως, θα παραμείνει προφανώς για πολλά χρόνια πλέον σταθερά στην κορυφή της κλίμακας Νταρού, προσελκύοντας γύρω της τουρίστες αλλά και καλλιτέχνες, ιδιαίτερα φοιτητές των Καλών Τεχνών, που με τις ώρες υπομονετικά προσπαθούν να μελετήσουν, σχεδιάζοντας στο λευκό χαρτί το μαρμάρινο αριστούργημα των ελληνιστικών χρόνων.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ολυμπία Τσίπηρα)

Ο χαμαιλέοντας αλλάζει χρώμα με τρικ νανοτεχνολογίας. Chameleon color changing abilities unlocked by science

Οι ερευνητές εξέτασαν τον άκρως παρδαλό χαμαιλέοντα-πάνθηρα της Μαδαγασκάρης. A paper has been published this week in Nature Communications which shows how chameleons are able to swiftly and radically alter their exterior colors. Believe it or not, this study is brand new - science did not know how a creature like the Panther Chameleon was able to change colors based on emotion or surroundings. In addition to uncovering the secrets of miniature nanocrystals for color change, these scientists also uncovered another reason for their existence: passive thermal protection (made to keep cool).

Ακολουθώντας... στυλιστικές συμβουλές, οι χαμαιλέοντες επιλέγουν χρώματα ανάλογα με τη διάθεσή τους. Όμως ο μηχανισμός με τον οποίο δημιουργούν τα παρδαλά τους σχέδια έχει μια μεγάλη δόση νανοτεχνολογίας.

Για πολύ καιρό, οι ζωολόγοι πίστευαν ότι αυτά τα ιδιαίτερα ερπετά αλλάζουν χρώμα όπως τα καλαμάρια ή σουπιές, τεντώνοντας κύτταρα του δέρματος που περιέχουν χρωστικές ουσίες.

Αυτό, όμως, αποδεικνύεται ανακριβές. Μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications» αποκαλύπτει ότι οι χαμαιλέοντες αλλάζουν χρώμα ρυθμίζοντας ένα πλέγμα άχρωμων νανοκρυστάλλων στο επιφανειακό στρώμα του δέρματος. Ανάλογα με τη ρύθμιση, οι νανοκρύσταλλοι ανακλούν διαφορετικά χρώματα.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με τον άκρως παρδαλό χαμαιλέοντα-πάνθηρα (Furcifer pardalis) της Μαδαγασκάρης. Τα ευρήματα, όμως, πρέπει να ισχύουν και για αρκετά ακόμα από τα 180 χαμαιλέοντα που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο.

Ο νέος μηχανισμός

Figure 1: Colour change and iridophore types in panther chameleons. a) Reversible colour change is shown for two males (m1 and m2): during excitation (white arrows), background skin shifts from the baseline state (green) to yellow/orange and both vertical bars and horizontal mid-body stripe shift from blue to whitish (m1). Some animals (m2 and Supplementary Movie 2) have their blue vertical bars covered by red pigment cells. (b) Red dots: time evolution in the CIE chromaticity chart of a third male with green skin in a high-resolution video (Supplementary Movie 3); dashed white line: optical response in numerical simulations using a face-centred cubic (FCC) lattice of guanine crystals with lattice parameter indicated with black arrows. (c) Haematoxylin and eosin staining of a cross-section of white skin showing the epidermis (ep) and the two thick layers of iridophores (see also Supplementary Fig. 1). (d) TEM images of guanine nanocrystals in S-iridophores in the excited state and three-dimensional model of an FCC lattice (shown in two orientations). (e) TEM image of guanine nanocrystals in D-iridophores. Scale bars, 20 μm (c); 200 nm (d,e).

Η αλήθεια είναι ότι δέρμα του χαμαιλέοντα μπορεί να περιέχει καφετιά, κόκκινα και κίτρινα χρώματα, τα οποία όμως δεν επαρκούν για την παραγωγή μιας τόσο μεγάλης γκάμας χρωμάτων. Το μυστικό, αναφέρουν οι ερευνητές, είναι τα λεγόμενα «δομικά χρώματα».

O χαμαιλέοντας-πάνθηρας αλλάζει χρώμα σε βίντεο από τη μελέτη. 

«Τα χρώματα αυτά παράγονται χωρίς χρωστικές ουσίες μέσω ενός φυσικού φαινομένου οπτικής παρεμβολής. Είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός και μικροσκοπικές δομές, όπως οι κρύσταλλοι που υπάρχουν στο δέρμα των ερπετών» εξηγεί ο Μίτσελ Μιλίνκοβιτς, επικεφαλής της μελέτης.

Κύτταρα που υπάρχουν στην επιφάνεια του δέρματος και ονομάζονται «ιριδοφόρα» περιέχουν νανοκρυστάλλους της ουσίας γουανίνης, μιας από τις τέσσερις χημικές βάσεις στην αλυσίδα του DNA. Οι κρύσταλλοι αυτοί βρίσκονται διατεταγμένοι σε ένα πλέγμα, το οποίο όμως μπορεί να τεντώνεται ή να συρρικνώνεται ανάλογα με τις διαθέσεις του ζώου. Και, όσο πιο πολύ τεντώνεται το πλέγμα, τόσο μεγαλύτερα είναι τα μήκη κύματος του φωτός που ανακλά.

«Ανακαλύψαμε ότι ο χαμαιλέοντας αλλάζει χρώμα μέσω της ενεργής ρύθμισης ενός πλέγματος νανοκρυστάλλων» αναφέρει ο Μιλίνκοβιτς. «Όταν το ζώο είναι ήρεμο, οι κρύσταλλοι οργανώνονται σε ένα πυκνό δίκτυο που ανακλά τα μπλε μήκη κύματος. Όταν όμως βρίσκεται σε διέγερση, το πλέγμα νανοκρυστάλλων χαλαρώνει, κάτι που επιτρέπει την ανάκλαση άλλων χρωμάτων όπως το κίτρινο και το κόκκινο».

Η αλλαγή αυτή μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, όταν ένα αρσενικό βρεθεί αντιμέτωπο με κάποιον ανταγωνιστή, ή όταν θέλει να φλερτάρει κάποιο θηλυκό.

Αυτή η τεχνική νανοτεχνολογίας που ανέπτυξε ο χαμαιλέοντας στην πορεία της εξέλιξης έχει όμως και μια δεύτερη χρήση.

Figure 3: Iridophore types in lizards and function of D-iridophores in chameleons. (a) In addition to F. pardalis (Fig. 1), other chameleonidae (top to bottom: Chamaeleo calyptratus, Rhampholeon spectrum and Kinyongia matschiei) exhibit two superposed layers of (S- and D-) iridophores, whereas agamids (the sister group to chameleons) and gekkonids have a single-type iridophore layer (top to bottom: Agama mwanzae, Pogona vitticeps and Phelsuma grandis). Scale bar, 500 nm. (b) Reflectivity (R) of a panther chameleon white skin sample and solar radiation spectrum (blue curve) at sea level (1,000 W m−2); the product of the solar radiation spectrum and (1−R) yields the amount of sun radiation absorbed by deep tissues (red curve, 548 W m−2). (c) The product of the Fourier power spectrum (red curve, computed from TEM images of D-iridophores) and the extinction coefficient of skin29 (blue inset) yields a predicted reflectivity distribution (green curve) similar to the measured reflectivity spectrum (black dashed curve) of a panther chameleon red skin sample.

Βαθύτερα μέσα στο δέρμα, έδειξε η μελέτη, υπάρχει ένα δεύτερο στρώμα ιριδοφόρων κυττάρων που ανακλά το υπέρυθρο φως, δηλαδή τη θερμική ακτινοβολία. Αυτό επιτρέπει στο ερπετό να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του όταν για παράδειγμα βρίσκεται στον ήλιο.

Χάρη στα ιριδοφόρα, επομένως, ο χαμαιλέοντας απολαμβάνει απέξω εμφάνιση κι από μέσα άνεση.

Ο ναρκισσισμός είναι γένους... αρσενικού. Men tend to be more narcissistic than women, study finds

Καραβάτζιο, Νάρκισσος, π.1595. Μεγάλη μετα-ανάλυση μελετών έδειξε ότι οι άνδρες δείχνουν σταθερά πιο ναρκισσιστικές τάσεις σε σύγκριση με τις γυναίκες σε όλες τις γενιές και ηλικίες. With three decades of data from more than 475,000 participants, a new study on narcissism from the University at Buffalo School of Management reveals that men, on average, are more narcissistic than women.

Ερευνητές της Σχολής Διοίκησης του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο στις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι οι άνδρες είναι κατά μέσο όρο πιο ναρκισσιστές από τις γυναίκες. Η σχετική μελέτη, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί στην επιθεώρηση «Psychological Bulletin», έδειξε ότι σε μια περίοδο 31 ετών οι άνδρες είχαν σταθερά υψηλότερα σκορ σε τεστ ναρκισσισμού σε σύγκριση με τις γυναίκες - και μάλιστα η παρατήρηση αυτή αφορούσε πολλές και διαφορετικές γενιές καθώς και άτομα πολλών και διαφορετικών ηλικιών.

«Ο ναρκισσισμός συνδέεται με πολλές διαπροσωπικές δυσλειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων της ανικανότητας του ατόμου να διατηρήσει υγιείς μακροχρόνιες σχέσεις, της επίδειξης ανήθικων συμπεριφορών και της επιθετικότητας» αναφέρει η επικεφαλής της μελέτης Εμιλι Γκριτζάλβα, επίκουρη καθηγήτρια Οργάνωσης και Ανθρώπινου Δυναμικού στη Σχολή Διοίκησης του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο και προσθέτει: «Την ίδια στιγμή, αποδεικνύεται ότι ο ναρκισσισμός ενισχύει την αυτοεκτίμηση, χαρίζει συναισθηματική σταθερότητα ενώ συνδέεται και με ηγετικές τάσεις».

Σύμφωνα με την ερευνήτρια, εξετάζοντας τις διαφορές σε ό,τι αφορά τον ναρκισσισμό μεταξύ των δύο φύλων, μπορούμε να ρίξουμε φως και στις διαφορές που εμφανίζουν στις σχέσεις τους και στη συμπεριφορά τους.

Μεγάλη μετα-ανάλυση μελετών

Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι ειδικοί προχώρησαν σε μετα-ανάλυση περισσότερων από 355 δημοσιευμένων σε επιθεωρήσεις επιστημονικών άρθρων, τεχνικών εγχειριδίων, χειρογράφων και δοκιμίων βασιζόμενοι σε τρεις πτυχές του ναρκισσισμού: ηγετική συμπεριφορά / εξουσιαστικές τάσεις, πομπώδης συμπεριφορά / επιδειξιομανία, αίσθημα ότι το άτομο είναι ξεχωριστό και αξίζει ιδιαίτερη μεταχείριση.

Το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εντοπίστηκε στον τελευταίο άξονα του... ανώτερου όντος, γεγονός που μαρτυρεί ότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη τάση από τις γυναίκες να εκμεταλλεύονται τους άλλους και να νιώθουν ότι δικαιούνται να έχουν ειδικά προνόμια.

Ηγετικές τάσεις και ματαιοδοξία

Gyula Benczúr, Narcissus, 1881. “Narcissism is associated with various interpersonal dysfunctions, including an inability to maintain healthy long-term relationships, unethical behavior and aggression,” Emily Grijalva, Ph.D., assistant professor of organization and human resources in the UB School of Management states. "At the same time, narcissism is shown to boost self-esteem, emotional stability and the tendency to emerge as a leader," she says.

Η δεύτερη μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων αφορούσε τις ηγετικές τάσεις. «Σε σύγκριση με τις γυναίκες, οι άνδρες δείχνουν περισσότερη επιθυμία για εξουσία» σημείωσε η δρ Γκριτζάλβα, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι δεν εμφανίστηκαν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων σε ό,τι αφορούσε την επιδειξιομανία. «Αυτό δείχνει ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν τις ίδιες πιθανότητες να δείξουν ματαιοδοξία».

Επιπλέον, οι επιστήμονες μελέτησαν στοιχεία που αφορούσαν φοιτητές κατά την περίοδο 1990-2013. Δεν βρήκαν καμία ένδειξη σχετικά με το ότι κάποιο από τα δύο φύλα έχει γίνει πιο ναρκισσιστικό με την πάροδο του χρόνου.

Έρευνες έχουν δείξει ότι διαφορές στην προσωπικότητα όπως ο ναρκισσισμός «αναδύονται» από στερεότυπα και προσδοκίες συνυφασμένα με τα δύο φύλα. Οι συγγραφείς της νέας μελέτης υποπτεύονται ότι η μόνιμη απουσία γυναικών σε ηγετικές θέσεις οφείλεται ως έναν βαθμό στα στερεότυπα που θέλουν τη θηλυκότητα να μη συνάδει με την ηγεσία.

Τα στερεότυπα

Nicolas Poussin, Echo et Narcisse, c. 1650. © Musée du Louvre, Paris. “By examining gender differences in narcissism, we may be able to explain gender disparities in these important outcomes.” Emily Grijalva, assistant professor of organization and human resources, University at Buffalo.

«Οι άνθρωποι τείνουν να παρατηρούν και να μαθαίνουν τους ρόλους του φύλου από μικρή ηλικία και έτσι μπορεί να αντιμετωπίσουν πολύ επιθετικές συμπεριφορές αν παρεκκλίνουν από τις προσδοκίες της κοινωνίας. Ιδίως οι γυναίκες γίνονται συχνά αντικείμενο έντονης κριτικής όταν εμφανίζουν επιθετικότητα και τάσεις εξουσίας. Αυτό το πλαίσιο δημιουργεί πίεση στις γυναίκες περισσότερο από όσο στους άνδρες και τις αναγκάζει να καταστείλουν εκφάνσεις ναρκισσιστικής συμπεριφοράς» γράφουν οι ερευνητές και καταλήγουν ότι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να διερευνήσουν περαιτέρω τους κοινωνικούς, πολιτισμικούς και βιολογικούς παράγοντες που συντελούν σε αυτές τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων.

Ο Νάρκισσος και ο ναρκισσισμός

Narcisse, fresque à Pompéi.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Νάρκισσος ήταν ένας νεαρός, γιος της νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού, ο οποίος ήταν τόσο όμορφος ώστε όλες οι νύμφες τον ήθελαν για σύντροφό τους. Ο ίδιος όμως απέρριπτε όλες τις υποψήφιες λόγω της υπεροψίας του.

John William Waterhouse, Echo et Narcisse, 1903. Walker Art Gallery, Liverpool.

Λέγεται μάλιστα ότι μεταξύ άλλων απέρριψε και τη νύμφη Ηχώ η οποία απελπισμένη φώναζε συνεχώς το όνομά του μέχρι που η φωνή της έσβησε με αποτέλεσμα να ακούγεται πλέον μόνο η κατάληξη του ονόματος.

Nicolas-Bernard Lépicié, Narcisse changé en fleur, 1771.

Ο όμορφος Νάρκισσος τελικά ερωτεύθηκε μόνο το είδωλό του και αυτό τον κατέστρεψε. Σύμφωνα με τον μύθο, μια ημέρα, καθώς περιφερόταν στον ποταμό πρόσεξε το είδωλό του στο νερό. Ήταν το πιο όμορφο πρόσωπο που είχε δει. Άρχισε να περνά ημέρες ολόκληρες θαυμάζοντας το όμορφο είδωλο στο ποτάμι. Θεωρώντας πως αυτό που έβλεπε ήταν άλλη μία από τις νύμφες που τον κυνηγούσαν, ερωτεύτηκε σφόδρα το είδωλό του και καθόταν με τις ώρες και το θαύμαζε, ενώ ταυτόχρονα παραπονιόταν που το πρόσωπο μέσα στο νερό δεν του έλεγε τίποτα, αλλά μόνο τον κοιτούσε.

Ο Νάρκισσος περνούσε ημέρες ολόκληρες θαυμάζοντας την ομορφιά του στο ποτάμι. Μια ημέρα όμως, στην προσπάθειά του να φιλήσει αυτό που θεωρούσε πως ήταν νύμφη, έπεσε στο νερό και πνίγηκε. Στη θέση εκείνη μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο άνθος ως σύμβολο της φθοράς και των χθόνιων θεοτήτων.

Salvador Dalí, Métamorphose de Narcisse, 1937. This painting is Dalí's interpretation of the Greek myth of Narcissus. Narcissus was a youth of great beauty who loved only himself and broke the hearts of many lovers. The gods punished him by letting him see his own reflection in a pool. He fell in love with it, but discovered he could not embrace it and died of frustration. Relenting, the gods immortalised him as the narcissus (daffodil) flower. For this picture Dalí used a meticulous technique which he described as 'hand-painted colour photography' to depict with hallucinatory effect the transformation of Narcissus, kneeling in the pool, into the hand holding the egg and flower. Narcissus as he was before his transformation is seen posing in the background. The play with 'double images' sprang from Dalí's fascination with hallucination and delusion.

Ο Νάρκισσος της μυθολογίας έδωσε έτσι το όνομά του στην ψυχολογική διαταραχή προσωπικότητας που ονομάστηκε ναρκισσισμός και η οποία έχει ως κύρια χαρακτηριστικά την αλαζονεία, το αίσθημα ανωτερότητας και την έλλειψη ενσυναίσθησης.