To πιο μακρινό αντικείμενο του Ηλιακού Συστήματος. Astronomers spy most distant Solar System object ever

Οι αστρονόμοι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να προσδιορίσουν την ακριβή τροχιά του νέου νάνου πλανήτη, κάτι που θα γίνει εντός του 2016. Όσον αφορά τις διαστάσεις του, η διάμετρός του εκτιμάται σε 500 έως 1.000 χιλιόμετρα, δηλαδή μικρότερη από τον μισό Πλούτωνα. Three times farther than Pluto, V774104 may join a club of solar system objects whose orbits cannot yet be explained. Credit: NASA/JPL-CALTECH

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν το πιο μακρινό αντικείμενο που έχουν ποτέ βρει στο ηλιακό μας σύστημα. Πρόκειται για έναν παγωμένο βραχώδη κόσμο, πιθανότατα έναν νάνο πλανήτη, σε απόσταση 103 φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο από ό,τι η Γη και τρεις φορές πιο μακριά από ό,τι είναι ο Πλούτων. Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ ήταν από το 2005 ο νάνος πλανήτης Έρις, σε απόσταση 97 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τον πλανήτη μας.

A moving blip in a forest of stars, V774104 was spotted last month by the Subaru telescope in Hawaii. Credit: Subaru Telescope by Scott Sheppard, Chad Trujillo, and David Tholen.

Η σχετική ανακοίνωση από τον αστρονόμο Σκοτ Σέπαρντ του Ινστιτούτου Επιστημών Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον έγινε στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, σύμφωνα με το «Science», το «Nature» και το «New Scientist». Η ανακάλυψη έγινε με το διαμέτρου οκτώ μέτρων τηλεσκόπιο «Σουμπαρού» στο όρος Μάουνα Κέα της Χαβάης.

The Kuiper belt lies beyond Neptune. Credit: NASA/ESA/G. Bacon/STScI

To εν λόγω αντικείμενο, με την ονομασία V774104, βρίσκεται πέρα από τη Ζώνη του Κάιπερ, όπου κινούνται ο Πλούτων και η Έρις, πιθανώς στα σύνορα του Νέφους του Όορτ, στις εσχατιές του ηλιακού συστήματος. Μέχρι στιγμής, μόνο δύο σώματα είναι γνωστά στο Νέφος του Όορτ, η Σέντνα (ανακαλύφθηκε το 2003) και το αντικείμενο 2012 VP113 (ανακαλύφθηκε το 2012).

Inner Oort cloud objects are speculated to orbit up to 1000 AU away, at the very edge of the Solar System. Credit: NASA / JPL-Caltech

Τα σώματα στο Νέφος του Όορτ, από όπου πιστεύεται ότι προέρχονται και πολλοί κομήτες που επισκέπτονται περιοδικά την «γειτονιά» της Γης, θεωρούνται μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος, επειδή, καθώς βρίσκονται έξω από τη βαρυτική επίδραση του Ποσειδώνα, έχουν τροχιές πιθανώς αδιατάρακτες από την πρώιμη εποχή δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Most distant solar system object yet could hint at hidden planet. Credit: Mikkel Juul Jensen/Science Photo Library

Επιπλέον, μερικοί επιστήμονες υποψιάζονται ότι στα βάθη του ηλιακού μας συστήματος βρίσκεται κάποιος κρυμμένος μεγάλος πλανήτης και η ανακάλυψη του νέου σώματος V774104 μπορεί να φέρει νέα στοιχεία και για την πιθανή ύπαρξή του «αγνώστου Χ».

Οι αστρονόμοι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να προσδιορίσουν την ακριβή τροχιά του νέου νάνου πλανήτη, κάτι που θα γίνει εντός του 2016. Όσον αφορά τις διαστάσεις του, η διάμετρός του εκτιμάται σε 500 έως 1.000 χιλιόμετρα, δηλαδή μικρότερη από τον μισό Πλούτωνα. Περισσότερες παρατηρήσεις θα γίνουν με τα Μαγγελανικά Τηλεσκόπια στη Χιλή την επόμενη εβδομάδα.

Πηγή: www.nature.com

Μια φορά κι έναν καιρό… Ζώντας με έναν κομήτη. Once upon a time... Living with a comet

After a ten-year journey, Rosetta and Philae had finally reached their destination, Comet 67P/Churyumov–Gerasimenko. Rosetta spent many weeks studying the comet, sending lots of information back to Earth. But where was Philae going to land? Eventually the scientists on Earth found the best place on the comet for Philae to land. Soon it was time to make the final preparations for Philae's great adventure. Both spacecraft couldn't wait any longer. The whole world would be watching as Rosetta and Philae prepared for their biggest challenge yet... Credit: ESA

Το διαστημικό σκάφος Rosetta μας εξιστορεί όσα έμαθε για τον κομήτη 67P / Churyumov-Gerasimenko:

Rosetta tells us what she's learned in her first year studying Comet 67P/Churyumov-Gerasimenko, and Philae wakes up from hibernation. Credits: ESA

Πηγή: http://rosetta.esa.int/

Η ισχυρότερη έκρηξη στο Σύμπαν μετά το Big Bang! Astronomers capture most powerful explosion since big bang

Οι ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα την παραπάνω εικόνα που αποτελεί σύνθεση πολλών φωτογραφιών που τράβηξε το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra. Σε αυτή εικονίζεται με γαλαζωπό χρώμα καυτό αέριο που περιβάλλει το γαλαξιακό σμήνος MS 0735.6+7421. Οι κοιλότητες που φαίνονται στην εικόνα είναι... τρύπες στο πέπλο αερίων οι οποίες δημιουργήθηκαν από ραδιοκύματα τα οποία δημιουργήθηκαν από την τρομερή έκρηξη. This is a composite image of galaxy cluster MS0735.6+7421, located about 2.6 billion light-years away in the constellation Camelopardus. The image represents three views of the region that astronomers have combined into one photograph. The optical view of the galaxy cluster, taken by the Hubble Space Telescope's Advanced Camera for Surveys in February 2006, shows dozens of galaxies bound together by gravity. Diffuse, hot gas with a temperature of nearly 50 million degrees permeates the space between the galaxies. The gas emits X-rays, seen as blue in the image taken with the Chandra X-ray Observatory in November 2003. The X-ray portion of the image shows enormous holes or cavities in the gas, each roughly 640,000 light-years in diameter -- nearly seven times the diameter of the Milky Way. The cavities are filled with charged particles gyrating around magnetic field lines and emitting radio waves shown in the red portion of image taken with the Very Large Array telescope in New Mexico in June 1993. The cavities were created by jets of charged particles ejected at nearly light speed from a supermassive black hole weighing nearly a billion times the mass of our Sun lurking in the nucleus of the bright central galaxy. The jets displaced more than one trillion solar masses worth of gas. The power required to displace the gas exceeded the power output of the Sun by nearly ten trillion times in the past 100 million years. Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. Waterloo/B.McNamara; Optical: NASA/ESA/STScI/Univ. Waterloo/B.McNamara; Radio: NRAO/Ohio Univ./L.Birzan et al.

Αστρονόμοι εντόπισαν το 2005 τη λάμψη ενός βίαιου κοσμικού φαινομένου σε απόσταση 2.6 δισ. ετών φωτός από εμάς.

Nasa released a series of images from Chandra's 16 years of observation, including the new composite image of MS 0735.6+7421, shown bottom right. Others included a series of supernova explosions (top row), but they all are dwarfed by the blast coming from MS 0735.6+7421.

Νέες παρατηρήσεις στην περιοχή αποκαλύπτουν ότι η λάμψη αυτή προέρχεται σύμφωνα με τους ερευνητές που μελέτησαν τα δεδομένα από την ισχυρότερη έκρηξη που έχει συμβεί στο Σύμπαν μετά τη Μεγάλη Έκρηξη!

Using optical telescopes it is only possible to see a hint of the bright light from the cluster of galaxies (pictured), which is 2.6 billion light years from Earth and can be found in the constellation of Camelopardalis.

Η λάμψη προέρχεται από το γαλαξιακό σμήνος MS 0735.6+7421 που βρίσκεται στον Αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης και διεθνής ομάδα ερευνητών μελέτησε εικόνες και δεδομένα που συλλέξει από την περιοχή το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λάμψη αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας έκρηξης.

Nasa's Chandra telescope was the first to reveal the awesome power of the explosion in MS 0735.6+7421 when it detected this glowing mass of hot gas illuminated by X-rays from the black hole back in 2005.

Σύμφωνα με τους ερευνητές η έκρηξη αυτή είναι προϊόν της δράσης μιας υπερμεγέθους μελανής οπής που βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξιακού σμήνους. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μαύρη τρύπα έχει «συλλάβει» και καταπίνει ποσότητα ύλης ίση με εκείνη που περιέχουν 300 εκ. άστρα σαν τον Ήλιο!

Πηγή: http://chandra.si.edu/photo/2006/ms0735/

«Μεγαστρόβιλοι» στην Αφροδίτη. Understanding the atmosphere of Venus

Οι εντυπωσιακοί ανεμοστρόβιλοι της Αφροδίτης. Έχουν διάμετρο χιλιάδων χλμ και ταχύτητες 400 χλμ/ώρα. On 9 November 2005, 10 years ago today, ESA’s Venus Express spacecraft left Earth and began its 153-day journey to Venus. The craft then spent eight years studying the planet in detail before the mission came to an end in December 2014. One of the mission aims was to observe the planet’s atmosphere continuously over long periods in a bid to understand its dynamic behaviour. The atmosphere is the densest of all the terrestrial planets, and is composed almost entirely of carbon dioxide. The planet is also wrapped in a thick layer of cloud made mostly of sulphuric acid. This combination of greenhouse gas and perennial cloud layer led to an enormous greenhouse warming, leaving Venus’ surface extremely hot – just over 450ºC – and hidden from our eyes. Although winds on the planet’s surface move very slowly, at a few kilometres per hour, the atmospheric density at this altitude is so great that they exert greater force than much faster winds would on Earth. Winds at the 65 km-high cloud-tops, however, are a different story altogether. The higher-altitude winds whizz around at up to 400 km/h, some 60 times faster than the rotation of the planet itself. This causes some especially dynamic and fast-moving effects in the planet’s upper atmosphere, one of the most prominent being its ‘polar vortices’. The polar vortices arise because there is more sunlight at lower latitudes. As gas at low latitudes heats it rises, and moves towards the poles, where cooler air sinks. The air converging on the pole accelerates sideways and spirals downwards, like water swirling around a plug hole. In the centre of the polar vortex, sinking air pushes the clouds lower down by several kilometres, to altitudes where the atmospheric temperature is higher. The central ‘eye of the vortex’ can therefore be clearly seen by mapping thermal-infrared light, which shows the cloud-top temperature: the clouds at the core of the vortex are at a higher temperature, indicated by yellow tones, than the surrounding region, and therefore stand out clearly in these images. Venus Express has shown that the polar vortices of Venus are among the most variable in the Solar System. This series of images of Venus’ south pole was taken with the VIRTIS instrument from February 2007 (top left) to April 2008 (bottom right). The shape of this vortex core, which typically measures 2000–3000 km across, changes dramatically as it is buffeted by turbulent winds. It can resemble an ‘S’, a figure-of-eight, a spiral, an eye, and more, quickly morphing from one day to the next. Each of the images in this frame is roughly 4000 km across. Credit: ESA/VIRTIS-Venus Express/INAF-IAPS/LESIA-Obs. Paris/G. Piccioni

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα εντυπωσιακές εικόνες που έστειλε από την Αφροδίτη το σκάφος Venus Express που έφτασε στον πλανήτη το 2006 και τον εξερεύνησε για οκτώ έτη. Οι εικόνες απεικονίζουν ανεμοστρόβιλους με διάμετρο τεσσάρων χιλιάδων χλμ και ταχύτητα 400 χλμ/ώρα!

This movie, built with infrared images taken by the Ultraviolet/Visible/Near-Infrared spectrometer (VIRTIS) on board ESA’s Venus Express, provides a close-up view of the double-eyed vortex at Venus south pole. The images (ranging from 4.5 to 5.1 microns) were taken on 29 May 2006, from a distance of about 64 000 kilometres from the planet. Thanks to the use of different wavelengths, VIRTIS probed the atmosphere at different depths, ranging from 70 kilometres to about 60 kilometres altitude. It is interesting to see how the images contrast and the details increase while approaching the 60 kilometres altitude. Credit: ESA/VIRTIS/INAF-IASF/Obs. de Paris-LESIA

H Αφροδίτη θεωρείται ξαδέρφη της Γης, αφού διαθέτει ανάλογο μέγεθος και μάζα με τον πλανήτη μας και επιπλέον οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια είχε περιβάλλον ανάλογο με αυτό της Γης. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι υπήρχαν ωκεανοί και άρα συνθήκες ικανές για την ανάπτυξη ζωής. Στη συνέχεια όμως η Αφροδίτη για κάποιον λόγο πλησίασε περισσότερο προς τον Ήλιο και η ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας αποξήρανε τον πλανήτη.

Πηγή: http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2015/11/Destination_Venus/

Καμία ένδειξη εξωγήινων στο μυστηριώδες άστρο KIC 8462852. SETI: No Signal Detected from KIC 8462852

Οι ερευνητές του SETI έστρεψαν προς το παράξενο άστρο τη Συστοιχία Τηλεσκοπίων Allen βόρεια του Σαν Φρανσίσκο. Allen Telescope Array credit: Seth Shostak, SETI Institute

Αν όντως υπάρχουν ένας προηγμένος εξωγήινος πολιτισμός στο παράξενο άστρο KIC 8462852, οι μεταδόσεις του μάλλον δεν είναι αρκετά ισχυρές για να γίνουν αντιληπτές από τη Γη -το Ινστιτούτο SETI ανακοίνωσε πως απέτυχε να ανιχνεύσει κάποιο ενδιαφέρον σήμα.

Τι συνέβη; 

A megastructure – or Dyson sphere – would consist of space-based solar panels for large-scale energy collection. Artist’s concept of a Dyson sphere via SentientDevelopments.com.

Το Ινστιτούτο SETI ανακοίνωσε πως απέτυχε να ανιχνεύσει κάποιο ενδιαφέρον σήμα.

Το KIC 8462852 κέντρισε το ενδιαφέρον του SETI τον Οκτώβριο, όταν ανακοινώθηκε ότι η φωτεινότητα του άστρου παρουσιάζει μεγάλες, μη περιοδικές διακυμάνσεις που φτάνουν μέχρι το 20%. Η συμπεριφορά αυτή είναι σίγουρα ασυνήθιστη, δεδομένου ότι ακόμα και ένας πλανήτης στο μέγεθος του Δία δεν θα μπορούσε να μειώσει το φως του άστρου πάνω από 1%.

Η ανάλυση των δεδομένων υποδεικνύει ότι κάτι περνά μπροστά από το άστρο και το κρύβει. Πιθανότατα δεν είναι ένα μεγάλο σώμα, αλλά πολλά μικρότερα που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από το KIC 8462852.

Μία από τις θεωρίες που προτάθηκαν είναι ότι το άστρο, το οποίο βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμό του Κύκνου και απέχει 1.480 έτη φωτός από τη Γη, περιβάλλεται από ένα μεγάλο σμήνος κομητών.

Ένα άλλο πιθανό ενδεχόμενο είναι ότι τα αντικείμενα που κρύβουν το άστρο είναι γιγάντιες κατασκευές ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού. Θα μπορούσε για παράδειγμα να είναι ένα «σμήνος Ντάισον», πολυάριθμοι ηλιακοί συλλέκτες που κινούνται σε τροχιά γύρω από το KIC 8462852 και παράγουν ενέργεια.

Η διερεύνηση

Star KIC 8462852 in infrared (2MASS survey) and ultraviolet (GALEX). Image via Wikipedia.

Θέλοντας να διερευνήσουν το ενδεχόμενο, οι ερευνητές του SETI έστρεψαν προς το παράξενο άστρο τη Συστοιχία Τηλεσκοπίων Allen, ένα σύστημα από 42 ραδιοτηλεσκόπια που λειτουργεί βόρεια του Σαν Φρανσίσκο. Επί δύο εβδομάδες η συστοιχία αναζητούσε δύο είδη σημάτων. Το πρώτο είναι «σήματα στενής ζώνης» με τα οποία ένας εξωγήινος πολιτισμός θα μπορούσε να γνωστοποιεί εσκεμμένα την ύπαρξή του -αυτά είναι τα σήματα στα οποία εστιάζονται συνήθως οι αναζητήσεις του SETI.

To δεύτερο είναι σήματα ευρείας ζώνης, τα οποία θα εκπέμπονταν από διαστημικά σκάφη που προωθούνται με ισχυρές δέσμες μικροκυμάτων, λέει το Ινστιτούτο. «Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιήσαμε τη Συστοιχία Τηλεσκοπίων Allen για να αναζητήσουμε σήματα ευρείας ζώνης» επισήμανε ο Τζέρι Χαρπ, ερευνητής του SETI.

Και στις δύο περιπτώσεις η αναζήτηση ήταν μάταιη, καταλήγει το SETI σε μελέτη που έχει αναρτηθεί στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.

Τα σήματα

A Dyson Sphere is a megastructure that could be built around a star to harness all the solar energy it gives off. In this video we talk about the different kinds of Dyson Spheres, Dyson Clouds and other megastructures that could be built - and how we might even detect them from Earth.

Αυτό, βέβαια, δεν αποκλείει την ύπαρξη εξωγήινων στο παράξενο άστρο. Το SETI θα μπορούσε να ανιχνεύσει μόνο σήματα εξαιρετικά μεγάλης ισχύος -στην περίπτωση των σημάτων στενής ζώνης, η απαιτούμενη ισχύς θα ξεπερνούσε κατά 100 φορές την συνολική παγκόσμια κατανάλωσης ενέργειας στη Γη. Και στην περίπτωση των σημάτων ευρείας ζώνης, η απαιτούμενη ισχύς θα ήταν δέκα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από την παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας.

Στην περίπτωση βέβαια που αυτά τα σήματα μεταδίδονταν απευθείας προς τη Γη και όχι σφαιρικά προς όλες τις κατευθύνσεις, η απαιτούμενη ισχύς θα ήταν πολύ μικρότερη, επισημαίνει το SETI. Εκτιμά ακόμα ότι ένας πολιτισμός ικανός να κατασκευάσει σμήνος Dyson θα έπρεπε να έχει πρόσβαση σε ασύλληπτα ποσά ισχύος, της τάξης των 1027 watt. Αυτό υπερβαίνει ακόμα και την συνολική ισχύ του Ήλιου, περίπου 3,846?1026 W.

«Η ιστορία της αστρονομίας μας διδάσκει πως, κάθε φορά που νομίζαμε ότι βρήκαμε ένα φαινόμενο που οφείλεται στις δραστηριότητες εξωγήινων, τελικά αποδείχθηκε ότι κάναμε λάθος» σχολιάζει ο αστρονόμος του SETI Σεθ Σόστακ.

«Παρόλο όμως που είναι αρκετά απίθανο να οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες, και όχι σε εξωγήινους, η παράξενη συμπεριφορά του άστρου, είναι σώφρον να ελέγχουμε κάποια πράγματα» προσθέτει.

Για κάθε ενδεχόμενο, οι παρατηρήσεις του SETI θα συνεχιστούν.

Πηγή: http://arxiv.org/abs/1511.01606

Μαζική εξαφάνιση πλανητών στο ηλιακό μας σύστημα! Earth, neighbors weren’t the first rocky planets in the solar system

Νέα θεωρία αναφέρει ότι κάποτε υπήρχαν δεκάδες βραχώδεις πλανήτες που... εκδιώχθηκαν από τους μεγαλύτερους. The solar system may have once hosted several large rocky planets close to the sun, like Kepler 11 (illustrated) does, before Jupiter swept them away.

Μια νέα θεωρία αναφέρει ότι κάποτε στο ηλιακό μας σύστημα υπήρχαν δεκάδες βραχώδεις πλανήτες οι οποίοι εξοστρακίστηκαν από τους γίγαντες αερίου έξω από αυτό.

Τα σενάρια

This diagram shows the orbital distribution of extrasolar planets smaller than Jupiter that have been detected by the Kepler mission, in comparison to the orbits of Mercury, Venus, Earth, and Mars. Most of these extrasolar planets are much closer to their host stars than the innermost planets of our solar system are to the sun. (Credit: Batygin and Laughlin, PNAS)

Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες για την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος. Οι περισσότερες από αυτές συγκλίνουν στο ότι στην αρχική του μορφή το ηλιακό μας σύστημα ήταν εντελώς διαφορετικό από ότι σήμερα. Οι γίγαντες αερίου (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) ήταν πολύ πιο κοντά στο Ήλιο και υπήρχαν και υπήρχαν και κάποιοι ακόμη μικρότεροι πλανήτες. Η κάθε θεωρία προβάλει και διαφορετικό αριθμό πλανητών πέραν των τεσσάρων αέριων γιγάντων.

‘Ομως όλες αυτές οι θεωρίες συμφωνούν πως η κίνηση των τεσσάρων γιγάντων αερίου και οι βαρυτικές τους έλξεις και αλληλεπιδράσεις είτε εξοστράκισαν κάποιους από τους άλλους πλανήτες είτε τους υποχρέωσαν να συγκρουστούν μεταξύ τους και να καταστραφούν. ‘Ολες οι θεωρίες επίσης συμφωνούν ότι αυτή η χαοτική κατάσταση που επικράτησε στην πρώτη περίοδο ύπαρξης του ηλιακού μας συστήματος ισορρόπησε με την μετακίνηση των τεσσάρων γιγάντων αερίου στις θέσεις που βρίσκονται σήμερα.

Όταν οι τέσσερις γίγαντες αερίου εγκαταστάθηκαν στα σημεία που βρίσκονται σήμερα σύμφωνα με κάποιες θεωρίες έγινε εφικτός ο σχηματισμός των εσωτερικών βραχωδών πλανητών από τα εναπομείναντα υλικά του δίσκου κοσμικής ύλης γύρω από τον νεαρό Ήλιο. Μια πρόσφατη θεωρία διαφοροποιείται αναφέροντας ότι Άρης, Αφροδίτη, Ερμής και η Γη δημιουργήθηκαν από τα υλικά που προέκυψαν από τις συγκρούσεις της πρώτης γενιάς πλανητών που προαναφέραμε.

Η νέα θεωρία

Νέα θεωρία αναφέρει ότι κάποτε υπήρχαν δεκάδες βραχώδεις πλανήτες που... εκδιώχθηκαν από τους μεγαλύτερους. This snapshot from a new simulation depicts a time early in the solar system's history when Jupiter likely made a grand inward migration (here, Jupiter's orbit is the thick white circle). As it moved inward, Jupiter picked up primitive planetary building blocks, or planetesimals, and drove them into eccentric orbits (turquoise) that overlapped the unperturbed part of the planetary disk (yellow), setting off a cascade of collisions that would have ushered any interior planets into the sun. Credit: K.Batygin/Caltech

Την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος αποφάσισαν να μελετήσουν άλλοι δύο επιστήμονες. Ο Νέιθαν Κέιμπ, του Κέντρου Αστροφυσικών Ερευνών CIERA του αμερικανικού Πανεπιστημίου Northwestern University και ο Τζον Τσέιμπερς του Τμήματος Επίγειου Μαγνητισμού του Ινστιτούτου Carnegie στην Ουάσιγκτον σχεδίασαν και «έτρεξαν» χιλιάδες προσομοιώσεις. Τα αποτελέσματα αυτών των προσομοιώσεων ανέδειξαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία. Ένα πολύ ενδιαφέρον δεδομένο που προέκυψε είναι ότι οι τέσσερις γίγαντες αερίου εγκαταστάθηκαν στα σημεία που βρίσκονται σήμερα πριν σχηματιστεί η Γη.

Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι εκτός από τους τέσσερις γίγαντες αερίου στο πρώιμο ηλιακό σύστημα είχαν δημιουργηθεί όχι ένας όχι δύο όχι πέντε αλλά δεκάδες βραχώδεις πλανήτες μικρού μεγέθους παρόμοιου με αυτό του Άρη ή της Γης! Σύμφωνα με τους ερευνητές οι βαρυτικές δυνάμεις των τεσσάρων γιγάντων αερίου οδήγησαν το σύνολο αυτών των πλανητών έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Οι ερευνητές στο άρθρο τους στην υπηρεσία διαδικτυακών προδημοσιεύσεων Arxiv πάντως δεν δίνουν μια εξήγηση για την ύπαρξη της Γης και των άλλων βραχωδών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος από την στιγμή που αποκλείουν την πιθανότητα συγκρούσεων κάποιων εκ των βραχωδών πλανητών που σύμφωνα με τις προσομοιώσεις τους προϋπήρξαν.

Προϊόν συγκρούσεων και ο Καυτός Δίας;

It's like something out of an interplanetary chess game. Astrophysicists have found that a close encounter with Jupiter about four billion years ago may have resulted in another planet's ejection from the Solar System altogether. Don't be fooled by Jupiter's romantic exterior, warn researchers. Credit: Image courtesy NASA/JPL/Space Science Institute

Στην υπηρεσία διαδικτυακών προδημοσιεύσεων Arxiv ταυτόχρονα με τη νέα θεωρία για τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος δημοσιεύεται και μια ενδιαφέρουσα θεωρία για τον σχηματισμό των πλανητών που έχουν γίνει ευρύτερα γνωστοί με τον όρο «Καυτός Δίας». Καυτός Δίας ή αλλιώς Θερμός Δίας είναι ονομασία εξωηλιακής κατηγορίας μεγάλων πλανητών αερίου με μάζα περίπου παρόμοια η μεγαλύτερη του Δία. Οι πλανήτες αυτοί έχουν πολύ υψηλή θερμοκρασία επειδή κινούνται σε πολύ κοντινή απόσταση από το μητρικό του άστρο. Μάλιστα αυτοί ήταν οι πρώτοι πλανήτες που εντοπίστηκαν μακριά από το ηλιακό μας σύστημα.

Jupiter is thought to have migrated inward toward the sun before retreating to its current position in the solar system. (Photo credit: NASA/Cassini)

Οι πρώτοι εξωηλιακοί πλανήτες που ανακαλύφτηκαν ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία πλανητών. Ο Αάρον Μπόλει, του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά υποστηρίζει ότι μπορεί οι γίγαντες αερίου να υποχρεώνουν μικρότερους πλανήτες να συγκρούονται μεταξύ τους όμως και εκείνοι είναι προϊόντα τέτοιων συγκρούσεων. Σύμφωνα με τον ερευνητή νεαροί σε ηλικία πλανήτες συγκρούονται και από αυτές τις συγκρούσεις σχηματίζεται ο πυρήνας ενός Καυτού Δία.

Πηγές: U-C Santa Cruz: Wandering Jupiter accounts for our unusual solar system.
Caltech: New Research Suggests Solar System May Have Once Harbored Super-Earths.
ScienceNews: Earth, neighbors weren’t the first rocky planets in the solar system.

Πολεμιστής ή ιερέας; Warrior or priest?

Λεπτομέρεια της χρυσής αλυσίδας που βρέθηκε στον τάφο της Πύλου (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Detail of the golden chain found in the tomb of Pylos. Credit: Ministry of Culture and Sports

Μια χρυσή αλυσίδα με ασύμμετρες αποστάσεις μεταξύ των τριών χαντρών της, που έγιναν επίτηδες για άγνωστο λόγο, η απουσία άλλων ταφών στη γύρω περιοχή και η ύπαρξη οστράκων κάτω από τον σκελετό που θα βοηθήσουν στην ακρίβεια της χρονολόγησής του, ήταν μερικές από τις πληροφορίες που έδωσε το ζεύγος των Αμερικανών αρχαιολόγων, Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ, ως προς τα πρόσφατα ευρήματα της Πύλου.

 Η αρχαιολόγος Σάρον Στόκερ κρατά τη χρυσή αλυσίδα (φωτ. ΥΠΠΟΑ).

Στην ενημέρωση του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Αριστείδη Μπαλτά, που έγινε την περασμένη Τετάρτη παρουσία δημοσιογράφων, παρευρέθηκαν επίσης η γ.γ. του ΥΠΠΟ Μαρία Ανδρεδάκη-Βλαζάκη, και η Έφορος Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, Ευαγγελία Μηλίτση.

Σχεδιαστική αναπαράσταση της ταφής της Πύλου (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Digital depiction of the tomb. Credit: Ministry of Culture and Sports

Ο υπουργός χαρακτήρισε τη συνάντηση «μια νέα μορφή επικοινωνίας» που μπορεί ενδεχομένως κάποτε να γίνεται πιο συστηματικά στην τηλεόραση, «με χαμηλούς τόνους, παιδαγωγικά για το ευρύ κοινό και επιστημονικά στο μέτρο του δυνατού που μπορεί να αντέξει μια δημόσια συζήτηση σαν αυτή». Σημείωσε ότι η αρχαιολογία είναι μια δύσκολη και πολύ γοητευτική επιστήμη, με τη δική της πειθαρχία και σύνθετη μεθοδολογία, η οποία πρέπει να αφήνεται να γίνεται όσο καλύτερα μπορεί χωρίς παρεμβάσεις, ενώ χαριτολογώντας είπε ότι ο τάφος «χρονολογείται 1.300 χρόνια πριν από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

Σφραγίδες, δακτυλίδια και λαβή χρυσού κύπελλου στον τάφο της Πύλου (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Seals, rings and the handle of a golden cup in the tomb of Pylos. Credit: Ministry of Culture and Sports

Ως προς τα ευρήματα, ο κ. Ντέιβις ανέφερε ότι πρόκειται για τάφο άνδρα πολεμιστή, μεταξύ 30 με 35 ετών, για τον οποίο δεν έχουμε άλλες πληροφορίες, π.χ. τα αίτια θανάτου του, καθώς χρειάζεται να μελετηθεί πρώτα το σκελετικό υλικό. «Πρέπει να ήταν πολεμιστής, μπορεί να ήταν ιερέας. Στην αρχαιότητα, ο ίδιος άνθρωπος μπορούσε να γίνει πολεμιστής, να είναι βασιλέας ή ιερέας, εξαρτάται από την εποχή και από τον ρόλο που είχε, μήνα με μήνα. Δεν μπορούμε να δώσουμε ένα μοναδικό ρόλο στον άνδρα του τάφου», επισήμανε. «Γίνεται σύγκριση με παλαιότερα ευρήματα που θα βοηθήσουν στην αποσαφήνιση αποριών του παρελθόντος. Είναι ένας πολύ πλούσιος αδιατάρακτος τάφος κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί συνήθως οι τάφοι που βρίσκονται είναι συλημένοι. Δεν υπάρχει ανακομιδή και αυτό είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να ερευνηθούν τα ευρήματα επί τόπου», τόνισαν οι ανασκαφείς, καθώς και η γ.γ. του ΥΠΠΟ.

Πύλος 2015: Άποψη της ανασκαφής (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Pylos 2015: View of the excavation. Credit: Ministry of Culture and Sports

Τα ευρήματα προορίζεται να εκτεθούν σε ειδικές προθήκες στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας του Δήμου Πύλου-Νέστορος, αφού πρώτα αναβαθμιστεί κτιριολογικά, οι δε σχετικές μελέτες, όπως ενημέρωσε η κα Μηλίτση, θα έχουν ολοκληρωθεί ως το τέλος Δεκεμβρίου. Την ίδια περίοδο θα παραδοθεί και το νέο σύγχρονο στέγαστρο του Ανακτόρου του Νέστορος, που αυτή τη στιγμή είναι κλειστό και το οποίο αναμένεται να ανοίξει αρχές Μαρτίου.

Πύλος 2015: Άποψη της ανασκαφής (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Pylos 2015: View of the excavation. Credit: Ministry of Culture and Sports

Ο τάφος της Πύλου, που βρέθηκε κοντά στον Ανάκτορο και χρονολογείται περίπου το 1500 π.Χ., αποτελεί την πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της ηπειρωτικής Ελλάδας που έχει έρθει στο φως τα τελευταία εξήντα πέντε χρόνια, όπως ενημέρωσε εξαρχής το υπουργείο. Τα ευρήματά του είναι εντυπωσιακά (κάποια αντίστοιχα με εκείνα που βρέθηκαν στο Βαφειό Λακωνίας και στις Μυκήνες και κάποια μοναδικά) είτε πρόκειται για χρυσά αντικείμενα, όπως τα τέσσερα σφραγιστικά δαχτυλίδια και η αλυσίδα μήκους 0,76 μ., τα άκρα της οποίας καταλήγουν σε φύλλα κισσού, είτε για χάλκινα, όπως το επίμηκες ξίφος με την ελεφαντοστέινη λαβή, που είναι επικαλυμμένη με χρυσό –σπάνια τεχνική που μιμείται την κεντητική–, για σφραγιδόλιθους, όπως οι 50 με τα περίτεχνα εγχάρακτα σχέδια μινωικής τεχνοτροπίας, είτε για πολύτιμους λίθους, όπως οι 1.000 ψήφοι.

Λεπτομέρεια της χρυσής αλυσίδας που βρέθηκε στον τάφο της Πύλου (φωτ. ΥΠΠΟΑ). Detail of the golden chain found in the tomb of Pylos. Credit: Ministry of Culture and Sports.

Οι ανασκαφείς είναι από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι (Οχάιο, ΗΠΑ), το ανασκαφικό πρόγραμμα του οποίου διεξήχθη από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών κατόπιν άδειας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Όλες οι εργασίες διενεργήθηκαν υπό την άμεση εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 45 αρχαιολόγοι, εξειδικευμένοι επιστήμονες και φοιτητές διαφόρων εθνικοτήτων από πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελένη Μάρκου).