Το βιολογικό ρολόι «μετράει» τον… θάνατο μας. Epigenetic clock predicts life expectancy

Edvard Munch, Agony, 1895. Όπως φαίνεται το εσωτερικό μας ρολόι είναι αυτό που καθορίζει την διάρκεια της ζωής μας και όχι ο τρόπος που ζούμε. Why do some people lead a perfectly healthy lifestyle yet still die young? A new international study suggests that the answer lies in our DNA.

Η ζωή δεν είναι δίκαιη για όλους. Ένα εσωτερικό «ρολόι» κάνει μερικούς ανθρώπους να γερνάνε πρόωρα και να πεθαίνουν πριν την ώρα τους, άσχετα με το αν στη ζωή τους ακολουθούν υγιεινό ή όχι τρόπο ζωής. Αυτό συμπέρανε μια νέα διεθνής επιστημονική μελέτη, που έρχεται να επιβεβαιώσει προηγούμενα σχετικά ευρήματα. Μάλιστα, δείχνει ότι το βιολογικό ρολόι συστηματικά τρέχει πιο αργά στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, γι' αυτό οι πρώτες τείνουν να ζουν περισσότερο.

Η μελέτη

Exercise and eating right are beneficial to one's health, of course, but life expectancy is also tied to our DNA, UCLA research suggests. Credit: © zinkevych / Fotolia

Ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον ειδικό στη βιοστατιστική Στιβ Χόρβαθ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Λος Άντζελες (UCLA ανέλυσαν δείγματα αίματος από περίπου 13.000 ανθρώπους. Η ανάλυση έδειξε ότι ο οργανισμός ορισμένων ανθρώπων εμφανίζει πρόωρη βιολογική γήρανση, άσχετα με το στιλ ζωής.

«Υπάρχουν άνθρωποι που ακολουθούν φυτοφαγική διατροφή, κοιμούνται δέκα ώρες τη μέρα, κάνουν δουλειά με μικρό στρες και παρόλα αυτά πεθαίνουν νέοι. Δείξαμε ότι μερικοί άνθρωποι έχουν ένα πιο γρήγορο εσωτερικό ρυθμό γήρανσης», ανέφερε ο Χόρβαθ. «Βλέπουμε ανθρώπους στα 20 τους που γερνάνε γρήγορα και, 20 χρόνια μετά, συνεχίζουν να γερνάνε γρήγορα. Προφανώς πρόκειται για μια εγγενή διαδικασία», πρόσθεσε.

Όσο πιο γρήγορα «χτυπάει» αυτό το βιολογικό ρολόι -άσχετα με την πραγματική χρονολογική ηλικία κάποιου- τόσο αυξάνεται η πιθανότητα πρόωρου θανάτου. Για το 5% του πληθυσμού που το εσωτερικό ρολόι «τρέχει» πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους ανθρώπους, ο μέσος κίνδυνος θανάτου αυξάνεται κατά 50% περίπου.

Οι δείκτες

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι το πόσο γρήγορα κινούνται οι δείκτες του βιολογικού ρολογιού, επιβαρύνουν ένα ανθυγιεινό τρόπο ζωής. Έτσι, ένας 60χρονος με γρήγορο βιολογικό ρολόι, ο οποίος επιπλέον καπνίζει και κάνει δουλειά που προξενεί στρες, έχει πιθανότητα 75% να πεθάνει μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ενώ ένας συνομήλικός του 60 χρονος με αργό ρολόι, που επίσης έχει άγχος στη δουλειά του και καπνίζει, έχει κατά 45% αυξημένο κίνδυνο για πρόωρο θάνατο.

Το βιολογικό ρολόι φαίνεται να τρέχει πιο γρήγορα στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ήδη από την ηλικία των πέντε ετών είναι φανερή η διαφορά ταχύτητας στα «ρολόγια» των δύο φύλων, ενώ στα 40 η «ψαλίδα» της βιολογικής ηλικίας σε βάρος των ανδρών φθάνει κατά μέσο όρο τα ένα έως δύο έτη.

«Οι γυναίκες πάντα γερνάνε λίγο πιο αργά από τους άνδρες. Δεν πρόκειται για τον τρόπο ζωής τους, αλλά γι' αυτή την εσωτερική διαδικασία γήρανσης, που ευνοεί τις γυναίκες», δήλωσε ο Χόρβαθ. Οι επιστήμονες ελπίζουν πάντως ότι όχι μόνο θα βρουν τρόπους να αναστρέψουν το βιολογικό ρολόι όταν αυτό τρέχει γρήγορα, αλλά τελικά θα αξιοποιήσουν αυτή τη γνώση για να επεκτείνουν τη μέση διάρκεια ζωής των ανθρώπων. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Aging».

Συμμαχία για την προστασία της τεχνητής νοημοσύνης. Tech Giants Team Up To Tackle The Ethics Of Artificial Intelligence

Η τεχνητή νοημοσύνη φοβίζει αρκετούς ακόμη και μέσα στην επιστημονική κοινότητα και μεγάλες εταιρείες προσπαθούν να τους καθησυχάσουν. Two big Silicon Valley names are missing from the alliance, which aims to set societal and ethical best practice for artificial intelligence research. Partnership on Artificial Intelligence hopes to invite ‘academics, non-profits and specialists in policy and ethics’ to join. Photograph: Alamy

Πέντε από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια «Συνεργασία για την Τεχνητή Νοημοσύνη», σε μια προσπάθεια να μετριάσουν τους φόβους της κοινής γνώμης παγκοσμίως ότι τα ρομπότ θα κλέψουν τις θέσεις εργασίας των ανθρώπων, θα διευρύνουν τις οικονομικές ανισότητες, ενώ, στην πορεία, μπορεί επίσης να μας σκοτώσουν και να θέσουν υπό τον έλεγχό τους όλη την ανθρωπότητα.

Στη σύμπραξη συμμετέχουν η Googe, η Microsoft, η ΙΒΜ, η Amazon και το Facebook αλλά -προς το παρόν τουλάχιστον- όχι η Apple.

Οι φόβοι

From job automation to fears of a robot uprising, the growth of artificial intelligence has spurred numerous concerns over the future of humanity, many of which have long been stoked by science fiction. A scene from Terminator Genisys is pictured.

Στόχος των εταιρειών είναι να καταστήσουν την τεχνητή νοημοσύνη πιο προσιτή και αποδεκτή στον μέσο άνθρωπο, αλλά και στις κυβερνήσεις που δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις καταιγιστικές τεχνολογικές εξελίξεις. Πιθανώς οι εταιρείες φοβούνται ότι είναι θέμα χρόνου να βρεθούν ενώπιον κρατικών ρυθμίσεων και ελέγχων, γι' αυτό θέλουν να προλάβουν κάτι τέτοιο, αναλαμβάνοντας αυτές την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Είναι πάντως μια από τις σπάνιες φορές που ανταγωνιστικές μεταξύ τους πολυεθνικές εταιρείες συνεργάζονται για να διαμορφώσουν το μέλλον -ή έστω το «ίματζ»- μιας νέας τεχνολογίας, η οποία αναμένεται να έχει καθοριστική επίδραση στο μέλλον των ανθρώπων.

«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι έτοιμη να μεταμορφώσει την κοινωνία και οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης πρέπει να μελετηθούν ανοιχτά», δήλωσε ο Γιαν ΛεΚάν, επικεφαλής του τομέα τεχνητής νοημοσύνης του Facebook  και εκ των πρωτοπόρων της «βαθιάς μάθησης» των υπολογιστών. «Η τεχνητή νοημοσύνη θα μεταμορφώσει τον τρόπο που συνδεόμαστε μεταξύ μας, που παίρνουμε πληροφορίες, που ασκούμε την ιατρική, που μετακινούμαστε, που οι πόλεις οργανώνονται», πρόσθεσε.

Η συμμαχία

Google DeepMind CEO Demis Hassabis at the AlphaGo challenge match between human champion Lee Sedol, and Deepmind’s computer Photograph: Lee Jin-man/AP

Η συνεργασία («Partnership on Artificial Intelligence to Benefit People and Society») θα πάρει τη μορφή οργανισμού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ο οποίος, μεταξύ άλλων, θα διεξάγει έρευνες για τις κοινωνι-οικονομικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ θα αναπτύξει νέους τρόπους ώστε οι αναδυόμενες «έξυπνες» τεχνολογίες να είναι πιο διαφανείς και κατανοητές.

Ήδη οι εκπρόσωποι των πέντε εταιρειών έδωσαν στη δημοσιότητα ένα κείμενο αρχών, που θυμίζουν λίγο τους «Τρεις νόμους της Ρομποτικής», που είχε γράψει ο Ισαάκ Ασίμοφ το 1942. Μεταξύ άλλων, το κείμενο των πέντε αναφέρει ότι «θα προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε πως οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα ωφελήσουν και θα αυξήσουν τις δυνατότητες όσων περισσότερων ανθρώπων είναι δυνατό». Καλεί επίσης τους μηχανικούς των υπολογιστών να αντιτεθούν στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σε οπλικά συστήματα και σε άλλα συστήματα που θα μπορούσαν να παραβιάσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι αλγόριθμοι

Executives from four of the five founding members of the Partnership on AI (from left): Eric Horvitz of Microsoft, Francesca Rossi of IBM, Yann LeCun of Facebook and Mustafa Suleyman of Google's DeepMind. Credit: Jon Simon/Feature Photo Service for IBM

Ο ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης Έρικ Χόρβιτς της Microsoft επεσήμανε ότι οι χρησιμοποιούμενοι σήμερα αλγόριθμοι έχουν ενσωματωμένες «κρυμμένες μεροληψίες», που πρέπει να επανεξετασθούν, καθώς αφορούν ζητήματα ασφάλειας και αξιοπιστίας των ρομποτικών και άλλων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, όπως των αυτόνομων οχημάτων χωρίς οδηγό. Πολύ περισσότερο που στο μέλλον τα συστήματα αυτά θα παίρνουν όλο και συχνότερα τις δικές τους αποφάσεις χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.

Παραμένει ασαφές αν στη συνεργασία θα συμμετάσχουν ως πλήρη μέλη και μη αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες, ενώ όσον αφορά την Apple, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για να συμμετάσχει τελικά και αυτή.

To Σύμπαν είναι όντως ίδιο προς όλες τις κατευθύνσεις. Scientists confirm the universe has no direction

Επιστήμονες επιβεβαιώνουν για πρώτη φορά τη θεωρία που υποστηρίζει ότι το Σύμπαν είναι ισοτροπικό. Scientists have confirmed that the universe is very likely the same in every direction, showing that the assumption of the universe being isotropic can be safely used in cosmology. Four potential CMB patterns for universes with direction. D. Saadeh et al., Phys. Rev. Lett. (2016)

Οι κοσμολόγοι μπορούν να αναστενάξουν με ανακούφιση: η ακριβέστερη ως σήμερα μελέτη επιβεβαιώνει τη βασική υπόθεση ότι το Σύμπαν διαστέλλεται ομοιόμορφα προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς να περιστρέφεται ή να τεντώνεται.

Ομοιομορφία σε μεγάλες κλίμακες

Scholzs star. Credit: University of Leicester

Αν κοιτάξει κανείς το νυχτερινό ουρανό βλέπει πλανήτες, άστρα, γαλαξίες αλλά και μεγάλες, κενές περιοχές. Αν όμως δει κανείς την ευρύτερη εικόνα, εξετάζοντας το Σύμπαν σε μεγάλες κλίμακες, ο ουρανός φαίνεται ίδιος προς όλες τις κατευθύνσεις.

Για να περιγράψουν αυτήν την ομοιομορφία σε μεγάλες κλίμακες, οι κοσμολόγοι λένε ότι το Σύμπαν είναι «ισοτροπικό» -μια κεντρική υπόθεση στην οποία βασίζονται οι περισσότεροι υπολογισμοί στην Κοσμολογία.

Παρόλα αυτά, κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρος ότι δεν υπάρχει κάποια «ανισοτροπία», δηλαδή κάποια σημαντική μεταβολή στις ιδιότητες του χωροχρόνου σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Κανείς δεν μπορεί επίσης να αποκλείσει την πιθανότητα ολόκληρο το Σύμπαν να περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα, κάτι που επίσης θα καθιστούσε τον χωροχρόνο ανισοτροπικό.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Physical Review Letters προσφέρει νέα επίπεδα ακρίβειας, καθώς υπολογίζει ότι η πιθανότητα να μην είναι το Σύμπαν ισοτροπικό είναι μόλις 1 στις 121.000.

Αρχέγονη λάμψη

O ουράνιος χάρτης της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου που δημιουργήθηκε από την ευρωπαϊκή αποστολή Planck. Πηγή: ESA

Για να εξετάσουν το κατά πόσον ο χωροχρόνος έχει αίσθηση της κατεύθυνσης, οι ερευνητές του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου και του Imperial College εξέτασαν τη «μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου», ή CMB, το απόφωτο μιας λάμψης που γέμισε τα πάντα όταν το Σύμπαν έγινε ξαφνικά διαφανές περίπου 360.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Ακόμα και σήμερα, η αμυδρή αυτή λάμψη γεμίζει τον ουρανό στο φάσμα των μικροκυμάτων και δίνει πολύτιμα στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον ακριβέστερο μέχρι σήμερα χάρτη της ακτινοβολίας CMB σε ολόκληρο τον ουρανό, τον οποίο δημιούργησε ο δορυφόρος Planck της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA. Ο χάρτης καταγράφει την ένταση της ακτινοβολίας σε κάθε σημείο του ουράνιου θόλου, καθώς και την πόλωση της ακτινοβολίας αυτής, η οποία δίνει μια αίσθηση της κατεύθυνσης.

Η ερευνητική ομάδα συνέκρινε το χάρτη με μαθηματικά μοντέλα στα οποία το Σύμπαν είναι ανισοτροπικό. Για παράδειγμα, αν το Σύμπαν τεντώνεται προς μια κατεύθυνση περισσότερο από ό,τι σε άλλες ο χάρτης θα εμφάνιζε μακρόστενες θερμές και ψυχρές κηλίδες. Αν πάλι το Σύμπαν περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα, η ακτινοβολία CMB θα εμφάνιζε σπειροειδή σχήματα.

Η θεωρία δικαιώνεται

The CMB sky in the near-isotropic limit is formed from the addition of a standard, stochastic background for the inhomogeneities to a pattern arising from small anisotropic expansion. In this work, for the first time, we constrain all modes of the anisotropic expansion (scalar, vector, regular tensor, irregular tensor). D. Saadeh et al., Phys. Rev. Lett. (2016)

Η σύγκριση της πραγματικότητας με τα μαθηματικά μοντέλα έδειξε ότι ο χάρτης του Planck είναι περισσότερο συμβατός με ένα ισοτροπικό Σύμπαν.

«Βρήκαμε ισχυρές ενδείξεις ότι το Σύμπαν είναι ίδιο προς όλες τις κατευθύνσεις» λέει ο Στίβεν Φίβεϊ του Imperial College.

Πιο ενθουσιώδης εμφανίστηκε η Ντανιέλα Σάαντε του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης: «Είμαστε πανευτυχείς που η εργασία μας δικαιώνει αυτό που υπέθεταν οι περισσότεροι κοσμολόγοι» είπε. «Για την ώρα, η Κοσμολογία είναι ασφαλής».

Έλον Μασκ: σχέδιο για αποικία 1 εκατ. κατοίκων στον Άρη. SpaceX’s Elon Musk makes the big pitch for his decades-long plan to colonize Mars

In the 1940s and 1950s, German rocket scientist Wernher von Braun stoked public interest in space exploration, envisioning the first plausible human mission to Mars. Credit: REPRODUCTION COURTESY BONESTELL LLC

Διαστημόπλοια για τη μεταφορά ανθρώπων στον Άρη, οι οποίοι θα δημιουργήσουν εκεί μία μόνιμη αποικία, θα αναπτύξει η εταιρεία αεροδιαστημικής SpaceX του νοτιοαφρικανικής καταγωγής μεγιστάνα Έλον Μασκ.

SpaceX founder Elon Musk presents his vision for sending settlers to Mars. Credit: SpaceX

Ο Μασκ παρουσίασε το σχέδιό του σήμερα στο Διεθνές Αστροναυτικό Κογκρέσο στη Γουαδαλαχάρα του Μεξικό, ενώ την ομιλία του παρακολούθησαν μέσω ίντερνετ περισσότεροι από 100.000 τηλεθεατές.

Colonies on Mars are a sci-fi staple, but even today some Mars mission advocates, such as the Mars Society's Robert Zubrin, envision self-sustaining, enclosed colonies with ample room for growing food. Credit: REPRODUCTION COURTESY BONESTELL LLC

«Είναι κάτι που μπορεί να γίνει στη διάρκεια της δικής μας ζωής. Είμαι πεπεισμένος πως μπορούμε να τα καταφέρουμε», σημείωσε.

SpaceX Founder, CEO, and Lead Designer Elon Musk will discuss the long-term technical challenges that need to be solved to support the creation of a permanent, self-sustaining human presence on Mars. The technical presentation will focus on potential architectures for sustaining humans on the Red Planet that industry, government and the scientific community can collaborate on in the years ahead.

Το σχέδιο του Μασκ είναι να ταξιδέψουν στον Κόκκινο Πλανήτη τουλάχιστον 1 εκατομμύριo άνθρωποι, όπου θα δημιουργήσουν μία αποικία που θα αυτοσυντηρείται. Προέβλεψε πως οι πρώτοι άποικοι θα μπορούσαν να βρεθούν στον Άρη σε μία δεκαετία από τώρα, ενώ υποστήριξε πως τα σκάφη θα πρέπει να πληρούν μία σειρά από προϋποθέσεις, ώστε να εκτελούν τακτικά δρομολόγια περίπου κάθε δύο χρόνια.

This graphic shows the architecture for Elon Musk’s interplanetary transport system. Click on the image for a bigger version. Credit: SpaceX

Με βάση αυτές τις προϋποθέσεις, οι πύραυλοι θα πρέπει να είναι πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμοι, να ανεφοδιάζονται καθώς βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη, και να μπορούν να παράγουν καύσιμα στον Άρη.

An artist’s conception shows the Interplanetary Transport System on Europa, one of Jupiter’s moons. Credit: SpaceX

Επειδή η ατμόσφαιρα του πλανήτη αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα, και προηγούμενες αποστολές έχουν εντοπίσει πάγο, ο Μασκ υποστηρίζει πως θα μπορεί να παραχθεί εκεί μεθάνιο, το οποίο θα χρησιμοποιείται ως καύσιμο.

Κεντρικό ρόλο στην ομιλία του είχε μία αναπαράσταση σε βίντεο ενός τεράστιου διαστημοπλοίου και ενός πυραύλου, που θα μεταφέρουν τους αποίκους στον προορισμό τους.

Ένα στοιχείο που δεν ξεκαθάρισε πάντως είχε να κάνει με τη χρηματοδότηση του εγχειρήματος, αναφέροντας απλώς πως θα προέλθει από μία «μεγάλη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Πρόσθεσε επίσης ότι το κόστος ανά αστροναύτη θα πρέπει να μειωθεί σημαντικά, για να γίνει πραγματικότητα ο εποικισμός.

Von Braun’s original Mars plan, depicted in the novel The Mars Project, called for ten 4,000-ton ships and a crew of 70, a quarter of whom were “commandos” sent to defend against native Martians. (It was a novel, after all.) Credit: REPRODUCTION COURTESY BONESTELL LLC

Αυτή τη στιγμή, ο ίδιος εκτιμά πως το ταξίδι στον Άρη θα κόστιζε 10 δισ. δολάρια ανά άτομο. Ο στόχος του είναι να μειώσει αυτό το ποσό στις 200.000. Πάντως, όπως σημείωσε, το μοναδικό προσωπικό του κίνητρο είναι να κάνει τη ζωή «διαπλανητική».

Η ομιλία του μεγιστάνα έγινε λίγες εβδομάδες μετά το σοβαρό ατύχημα της SpaceX, κατά το οποίο ένας μη επανδρωμένος πύραυλος και το φορτίο του καταστράφηκαν όταν ξέσπασε πυρκαγιά, δύο ημέρες πριν από την προγραμματισμένη απογείωση.

Όπως ανέφερε ο ίδιος λίγες ημέρες αργότερα, πρόκειται για «την πιο δύσκολη και περίπλοκη αποτυχία που είχαμε στα 14 χρόνια ύπαρξης της SpaceX».

Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, η αποτυχία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα πολύ απαιτητικά χρονοδιαγράμματα της εταιρείας, λόγω των φιλοδοξιών του ιδρυτή της.

Grandest Canyon.This global mosaic of Mars is centered on Valles Marineris, the solar system's largest canyon range. It extends 4,000 kilometers and is seven kilometers deep in some places. PHOTOGRAPH BY NASA

Ωστόσο, η έκρηξη δημιούργησε αμφιβολίες για το κατά πόσο η SpaceX μπορεί όντως να εγγυηθεί την ασφαλή μεταφορά εφοδίων στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, «πόσο μάλλον την αποστολή ανθρώπων στον Άρη», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η εφημερίδα.

Πηγή: naftemporiki.gr – www.geekwire.com

Η μοναχικότητα έχει και κληρονομικά χαρακτηριστικά. Do these genes make me lonely? Study finds loneliness is a heritable trait

Henri de Toulouse-Lautrec, Alone, 1896. Νέα μελέτη διαπίστωσε γονιδιακή συμβολή στην τάση κάποιου να θέλει να περνά αρκετό χρόνο μόνος του. Feelings of perceived isolation may be linked to a genetic predisposition to loneliness.

Ανάμεσα σε όσα μπορεί κανείς να κληρονομήσει από τους γονείς του, είναι και η μοναχικότητα, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα που διαπίστωσε ότι τα γονίδια ενός ανθρώπου μπορούν να τον προδιαθέσουν, ώστε να γίνει πιο μοναχικός. Η επίδραση του περιβάλλοντος πάντως παίζει σαφώς μεγαλύτερο ρόλο για την πρόκληση μοναχικότητας.

Τα συμπεράσματα

Loneliness is linked to poor physical and mental health, and is an even more accurate predictor of early death than obesity. To better understand who is at risk, researchers conducted the first genome-wide association study for loneliness -- as a life-long trait, not a temporary state. They discovered that risk for feeling lonely is partially due to genetics, but environment plays a bigger role. Credit: © kichigin19 / Fotolia

Και άλλες μελέτες στο παρελθόν έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Η νέα μελέτη εκτιμά ότι η μοναχικότητα είναι σε ποσοστό 14% έως 27% γενετική, ενώ προηγούμενες εκτιμήσεις είχαν ανεβάσει τη γενετική συμβολή σε 37% έως 55%, ποσοστά όμως που θεωρούνται υπερβολικά.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Άμπραχαμ Πάλμερ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Σαν Ντιέγκο ανέλυσαν γενετικά και ιατρικά δεδομένα για σχεδόν 10.800 ανθρώπους ηλικίας άνω των 50 ετών, οι οποίοι επιπλέον κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτηματολόγια για το πόση χρόνια (όχι περιστασιακή) μοναχικότητα ένιωθαν.

Η μελέτη κατέληξε στη διαπίστωση ότι σε μερικούς ανθρώπους η μοναχικότητα τείνει να κληρονομείται μαζί με τον νευρωτισμό και τα συμπτώματα κατάθλιψης. Πιο ασθενής είναι η συσχέτιση της κληρονομικής μοναχικότητας με τη σχιζοφρένεια και τη διπολική διαταραχή. Πάντως μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπισθεί κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο της μοναχικότητας. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Neuropsychopharmacology».

Οι κίνδυνοι

Η μοναξιά σχετίζεται με χειρότερη σωματική και ψυχική υγεία, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο, περισσότερο και από την παχυσαρκία. Από την άλλη, η μοναχικότητα βιώνεται διαφορετικά από τους ανθρώπους και για ορισμένους αποτελεί πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από ό,τι για άλλους. Όπως είπε ο Πάλμερ, αυτό ακριβώς μπορεί να οφείλεται στο ότι κάποιος έχει γενετική προδιάθεση για μοναξιά, ενώ κάποιος άλλος όχι.

Πηγή: Jianjun Gao, Lea K Davis, Amy B Hart, Sandra Sanchez-Roige, Lide Han, John T Cacioppo, Abraham A Palmer. Genome-Wide Association Study of Loneliness Demonstrates a Role for Common Variation.Neuropsychopharmacology, 2016; DOI:10.1038/npp.2016.197

NASA: Στους πάγους της Ευρώπης, μια ζωοδόχος πηγή. NASA’s Hubble Spots Possible Water Plumes Erupting on Jupiter's Moon Europa

Επιβεβαιώνεται η ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού στον παγωμένο δορυφόρο του Δία. Λίγο αριστερά από τον νότιο πόλο της Ευρώπης, το Hubble είδε φωτεινούς σχηματισμούς που πιθανότατα αντιστοιχούν σε πίδακες υδρατμών. This composite image shows suspected plumes of water vapor erupting at the 7 o’clock position off the limb of Jupiter’s moon Europa. The plumes, photographed by NASA’s Hubble’s Space Telescope Imaging Spectrograph, were seen in silhouette as the moon passed in front of Jupiter. Hubble’s ultraviolet sensitivity allowed for the features -- rising over 100 miles (160 kilometers) above Europa’s icy surface -- to be discerned. The water is believed to come from a subsurface ocean on Europa. The Hubble data were taken on January 26, 2014. The image of Europa, superimposed on the Hubble data, is assembled from data from the Galileo and Voyager missions. Credits: NASA/ESA/W. Sparks (STScI)/USGS Astrogeology Science Center

Η Ευρώπη, ένα από τα μεγάλα φεγγάρια του Δία, είναι πράγματι το πιο πολλά υποσχόμενο μέρος στο Ηλιακό Σύστημα για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής: η NASA ανακοίνωσε ότι κάτω από το κέλυφος πάγου που καλύπτει τον δορυφόρο κρύβεται πιθανότατα ένας απέραντος, πιθανώς φιλόξενος ωκεανός.

Η ανακοίνωση

Artwork: The plumes would rise a few hundred km above the surface and then fall back down. Credit: NASA/ESA

Σε μια πολυαναμενόμενη συνέντευξη Τύπου το απόγευμα της Τρίτης, ερευνητές της NASA και του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble παρουσίασαν νέες ενδείξεις για πίδακες υδρατμών που εκτινάσσονται σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων από ρωγμές στον πάγο της Ευρώπης. «Φαίνεται ότι υπάρχει ένας ωκεανός αλμυρού νερού που τυλίγει ολόκληρο τον δορυφόρο» δήλωσε ο Πολ Χερτζ, διευθυντής του τμήματος Αστροφυσικής της NASA.

Η πρώτη καταγραφή

O δορυφόρος Ευρώπη του Δία από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble to 2014. Διακρίνονται τα ίχνη των πιδάκων υδρατμών στο κάτω μέρος. Πηγή: NASA

Οι πίδακες είχαν καταγραφεί για πρώτη φορά το 2012 από το τHubble, μέχρι σήμερα όμως δεν είχαν παρατηρηθεί ξανά. Οι ίδιες οι ρωγμές, πάντως, τροφοδοτούσαν εδώ και χρόνια τις υποψίες ότι ένα σημαντικό γεωλογικό φαινόμενο κρύβεται κάτω από το θρυμματισμένο τοπίο.

Οι υδρατμοί

NASA's Hubble Space Telescope took direct ultraviolet images of the icy moon Europa transiting across the disk of Jupiter. Out of 10 observations, Hubble saw what may be water vapor plumes on three of the images. This adds another piece of supporting evidence to the existence of water vapor plumes on Europa; Hubble also detected spectroscopic signatures of water vapor in 2012. Credits: Goddard/Katrina Jackson

Αυτή τη φορά, το Hubble διέκρινε πίδακες υδρατμών παρατηρώντας τη σιλουέτα της Ευρώπης με φόντο τον φωτεινό Δία. Η επιβεβαίωση της ανακάλυψης, η οποία θα δημοσιευτεί την επόμενη εβδομάδα στην επιθεώρηση Astrophysical Journal,  ανοίγει το δρόμο για μια αποστολή που σκοπεύει να εκτοξεύσει η NASA τη δεκαετία του 2020. Δεδομένου όμως ότι ο Δίας λούζει την Ευρώπη με ακραία επίπεδα ακτινοβολίας, το σκάφος δεν θα μπορέσει καν να τεθεί σε τροχιά, αλλά απλώς θα περάσει από την Ευρώπη και άλλους δορυφόρους στο σύστημα του Δία.

Η φασματική ανάλυση των υδρατμών θα επέτρεπε την ανίχνευση οργανικών ουσιών που μπορεί να σχετίζονται με την ύπαρξη ζωής, είπαν οι ερευνητές. Ωστόσο η άμεση ανακάλυψη μικροοργανισμών στο απώτερο μέλλον θα απαιτούσε έναν πραγματικό τεχνικό άθλο, αφού η αποστολή θα έπρεπε να επιβιώσει στην επιφάνεια του φεγγαριού, να διαπεράσει δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιόμετρα πάγου και να συλλέξει μετρήσεις στα σκοτεινά νερά.

Η ζωή

This video is a time-lapse sequence of Hubble Space Telescope images of the moon Europa as it moved across the face of Jupiter over the course of 19 minutes. Europa is at the bottom center on Jupiter's disk, with the Great Red Spot to the left and Europa's shadow to its right. The video was created by combining six snapshots taken in ultraviolet light with Hubble's Wide Field Camera 3. Credit: NASA, ESA, W. Sparks and Zolt Levay (STScI)

Σε γενικές γραμμές, οι αστροβιολόγοι πιστεύουν ότι η εμφάνιση ζωής απαιτεί τρία βασικά συστατικά, τα οποία η Ευρώπη δείχνει να προσφέρει σε αφθονία, παρόλο που είναι λίγο μικρότερη από τη Σελήνη. Το πρώτο συστατικό είναι βέβαια το υγρό νερό, του οποίου η παρουσία δείχνει να επιβεβαιώθηκε. Το δεύτερο είναι τα χημικά συστατικά της ζωής, μόρια που μπορούν να προκύψουν από αυθόρμητες χημικές αντιδράσεις και να κυκλοφορούν στον ωκεανό.

Το τρίτο βασικό συστατικό είναι η ενέργεια. Στη Γη, το μεγαλύτερο μέρος των ζωντανών οργανισμών βασίζονται άμεσα ή έμμεσα στο ηλιακό φως, το οποίο τροφοδοτεί τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης στη βάση της τροφικής αλυσίδας.

Ο ωκεανός της Ευρώπης παραμένει στο σκοτάδι για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμη ενέργεια: ο λόγος για τον οποίο το νερό μπορεί να παραμένει σε υγρή κατάσταση είναι οι παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκεί το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο του Δία. Η βαρυτική έλξη περιοδικά τεντώνει και συμπιέζει το δορυφόρο, κάτι που απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες θερμότητας λόγω τριβής.

Η ενέργεια αυτή θα μπορούσε θεωρητικά να τροφοδοτεί ολόκληρα οικοσυστήματα στο απόλυτο σκοτάδι, όπως συμβαίνει με τα οικοσυστήματα που αναπτύσσονται σε υδροθερμικά φρεάτια των γήινων ωκεανών. Οργανισμοί που δεν εξαρτώνται από τον ήλιο επιβιώνουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια και σε λίμνες υγρού νερού που κρύβονται κάτω από το κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής, όπως η περίφημη λίμνη Βοστόκ. Ρώσοι ερευνητές άνοιξαν γεώτρηση μέχρι τη λίμνη Βοστόκ το 2012, και τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να δώσουν μια εικόνα για τα μικρόβια που ίσως ζουν στην Ευρώπη.

Ακόμα όμως κι αν η Ευρώπη αποδειχθεί απόλυτα στείρα, η αναζήτηση εξωγήινων μικροβίων μπορεί να στραφεί αλλού: Πίδακες υδρατμών που κατά πάσα πιθανότητα πηγάζουν από έναν υπόγειο ωκεανό έχουν παρατηρηθεί και στον Εγκέλαδο, δορυφόρο του Κρόνου που επίσης καλύπτεται από πάγο. Το Hubble έχει επίσης εντοπίσει ενδείξεις ενός υπόγειου ωκεανού στον Γανυμήδη, έναν άλλο μεγάλο δορυφόρο του Δία. Αν ο ωκεανός αυτός υπάρχει, περιέχει περισσότερο αλμυρό νερό από ό,τι όλοι μαζί οι ωκεανοί της Γης.

Πηγή: NASA’s Hubble Spots Possible Water Plumes Erupting on Jupiter’s Moon Europa

Ο αλμυρός ωκεανός του Πλούτωνα. Pluto must have liquid ocean or it’d look like an overripe peach

Όπως φαίνεται και ο Πλούτωνας διαθέτει ένα υπόγειο ωκεανό αποδεικνύοντας ότι το ηλιακό μας σύστημα κρύβει πολλές εκπλήξεις. Doesn’t look peachy, but it’s cracking. Credit: NASA/JHUAPL/SwRI

Την στιγμή που τα φώτα της δημοσιότητας είναι στραμμένα στις ανακοινώσεις της NASA για τον υπόγειο ωκεανό της Ευρώπης η μελέτη των δεδομένων μιας ακόμη αποστολής της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας υποδεικνύει την παρουσία ενός ωκεανού στα βάθη του παγωμένου Πλούτωνα.

Τα ευρήματα

The New Horizons spacecraft spied extensional faults on Pluto, a sign that the dwarf planet has undergone a global expansion possibly due to the slow freezing of a subsurface ocean. A new analysis by Brown University scientists bolsters that idea, and suggests that ocean is likely still there today. Credit: NASA/JHUAPL/SwRI

Από τότε που το σκάφος της αποστολής New Horizons της NASA πέρασε κοντά από τον Πλούτωνα πέρυσι το καλοκαίρι, αυξάνονται οι ενδείξεις -με βάση τα στοιχεία που έχει στείλει έως τώρα- πως ο νάνος πλανήτης φιλοξενεί ένα ωκεανό κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του. Τώρα, μια νέα μελέτη Αμερικανών γεωλόγων θεωρεί μεγάλη την πιθανότητα να υπάρχει ένας υπόγειος ωκεανός νερού βάθους άνω των 100 χιλιομέτρων. Συγκριτικά, στη Γη που είναι περίπου 50 φορές μεγαλύτερη από τον Πλούτωνα, ο βαθύτερος ωκεανός δεν ξεπερνά τα 11 χιλιόμετρα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Μπράντον Τζόνσον του Τμήματος Γεωεπιστημών και Πλανητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μπράουν, εκτιμούν ότι ο ωκεανός, που πιθανώς βρίσκεται κάτω από την επίπεδη έκταση 900 χιλιομέτρων με την ονομασία Sputnik Planum, έχει περιεκτικότητα σε αλάτι 30%, όση περίπου η Νεκρά Θάλασσα στη Μέση Ανατολή. Οι νέες εκτιμήσεις που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters» βασίζονται πάντως μόνο σε υπολογιστικά μοντέλα που προσομοιώνουν τις πιθανές γεωλογικές διαδικασίες στον Πλούτωνα, συνεπώς χρειάζονται επιβεβαίωση από παρατηρήσεις.