Κοιλάδα του Ινδού: Λαμπρός πολιτισμός χωρίς ποτάμι. Mystery Solved: How the Ancient Indus Civilization Survived Without Rivers

Οι πόλεις του πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού είχαν πολυώροφα κτίρια από ψημένα τούβλα και εξελιγμένα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης. Αντίθετα με την κρατούσα θεωρία, ο πολιτισμός της Κοιλάδας άνθησε στην Εποχή του Χαλκού χωρίς την παρουσία ενός μεγάλου ποταμού. The Indus Valley Civilisation possessed considerable skills when it came to town planning and building, including toilets and baths (pictured), which were connected to a brick drainage system that ran along the streets.

Ο πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού είναι ένας από τους πιο λαμπρούς που έχει να επιδείξει η προϊστορία μας. Άνθησε στην Εποχή του Χαλκού, πριν από περίπου 5.000 χρόνια, στο βορειοδυτικό τμήμα της Ινδικής Χερσονήσου, στα σημερινά σύνορα της Ινδίας με το Πακιστάν. Κινητήριος δύναμή του ήταν, όπως πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες, ένας ποταμός που, όπως και ο ίδιος ο πολιτισμός, σβήστηκε από τον χάρτη πριν από χιλιετίες. Τελικά όμως το ποτάμι και ο πολιτισμός δεν συνυπήρξαν ποτέ, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Και αυτό είναι κάτι αξιοπερίεργο, σε μια χρονική περίοδο όπου όλα έδειχναν, μέχρι τώρα, ότι τα μεγάλα υδάτινα σώματα αποτελούσαν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη μεγάλων αστικών κοινωνιών.

Το μυστήριο της Κοιλάδας

An excavated street at the Indus site of Kalibangan, a Bronze Age settlement that sits right along the Ghaggar-Hakra paleochannel, visible in the background. Credit: S. Gupta/Imperial College London

Ο χαράπειος πολιτισμός, όπως είναι επίσης γνωστός από τη Χαράπα, την πόλη όπου ανακαλύφθηκαν τα πρώτα ερείπιά του το 1925, άρχισε να αναπτύσσεται γύρω στο 3300 π.Χ. Στην περίοδο της μεγάλης ακμής του, γύρω στο 2300 π.Χ., εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του ξεπερνούσε τα 5 εκατομμύρια και θεωρείται ότι ήταν ο μεγαλύτερος στον πλανήτη. Εκτεινόταν σε ένα εκατομμύριο τ.χλμ. στην Κοιλάδα του Ινδού, σε πόλεις με μελετημένη πολεοδομία και πολυώροφα κτίρια από ψημένα τούβλα που υποστηρίζονταν από συστήματα ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης. Πέραν της γεωργίας, οι πληθυσμοί τους είχαν αναπτύξει καινοτόμες τεχνικές στη μεταλλουργία και στη χειροτεχνία, ενώ επίσης είχαν προηγμένη αγγειοπλαστική. Στις πόλεις που έχουν ανασκαφεί ως τώρα έχουν βρεθεί πολλά παιδικά παιχνίδια, κοσμήματα και σφραγίδες, αλλά ελάχιστα όπλα, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι οι κάτοικοί τους απολάμβαναν ως επί το πλείστον την ειρήνη και την ευημερία. Από το 1900 π.Χ. και μετά, ωστόσο, αυτός ο ανθηρός πολιτισμός άρχισε να παρακμάζει, ώσπου το 1300 π.Χ. χάθηκε οριστικά, αφήνοντας πίσω του ένα μυστήριο.

This map of northwestern India and Pakistan shows the locations of ancient Indus settlements. Though some larger cities are on modern Himalayan rivers, most of the villages sit in areas not fed by major rivers. Credit: P.J. Mason/S. Gupta (Imperial College London) (Data for map courtesy of NASA and the U.S. Geological Survey)

Το μεγάλο αίνιγμα για τους επιστήμονες σχετικά με τον χαμένο πολιτισμό είναι η ανάπτυξή του στον συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Η κρατούσα θεωρία ήθελε τους μεγάλους αστικούς πολιτισμούς της προϊστορικής περιόδου, όπως της Μεσοποταμίας ή της Αιγύπτου, να ανθούν κοντά σε μεγάλους ποταμούς, οι οποίοι τους πρόσφεραν άφθονο νερό και εύφορα εδάφη. Κανένα μεγάλο υδάτινο σώμα δεν φαίνεται όμως να κυλούσε πλάι στις μεγαλουπόλεις του χαράπειου πολιτισμού. Αντιθέτως, τα ερείπιά τους έχουν βρεθεί ανάμεσα στα ποτάμια συστήματα του Γάγγη και του Ινδού, μακριά από μεγάλους ενεργούς ποταμούς. Πώς αυτοί οι οικισμοί κατόρθωσαν να γνωρίσουν τέτοια ευημερία;

Το χαμένο νερό

Trace of Ghaggar-Hakra palaeochannel on northwestern Indo-Gangetic plain. Landsat 5 TM colour composite satellite image mosaic. The Ghaggar-Hakra palaeochannel is visible as a sinuous, dark blue feature. The main core drilling site is located adjacent to the Indus urban centre of Kalibangan. Location of key Indus urban settlements indicated by triangles. Credit: P.J. Mason/S. Gupta (Imperial College London) (Landsat Imagery courtesy of NASA Goddard Space Flight Center and U.S. Geological Survey)

Μέχρι τώρα οι ειδικοί θεωρούσαν ότι η ανάπτυξη του χαράπειου πολιτισμού είχε καταστεί εφικτή χάρη σε έναν ποταμό ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει πια. Ένα «παλαιοκανάλι», τα κατάλοιπα δηλαδή της κοίτης ενός αρχαίου ποταμού ο οποίος κάποτε κατέβαινε από τα Ιμαλάια και περνούσε ανάμεσα από τρεις μεγάλους οικισμούς του, αποτελούσε το βασικό επιχείρημα αυτής της θεωρίας. Ερευνητές από το Ινδικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στην Κανπούρ και το Imperial College του Λονδίνου έρχονται, ωστόσο, να καταρρίψουν την ιδέα. Χρονολογώντας τα ιζήματα του αρχαίου καναλιού, ανακάλυψαν ότι ο ποταμός είχε ήδη αλλάξει πορεία, εγκαταλείποντας τη συγκεκριμένη κοίτη, πριν από 8.000 χρόνια - πολύ νωρίτερα από την έλευση των αστικών κέντρων.

Detailed Landsat 5 TM colour composite satellite image showing Ghaggar-Hakra palaeochannel. Locations of urban-phase Indus settlements along Ghaggar-Hakra palaeochannel are shown in white triangles. Credit: P.J. Mason/S. Gupta (Imperial College London) (Landsat Imagery courtesy of NASA Goddard Space Flight Center and U.S. Geological Survey)

Τα νέα χρονολογικά ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Nature Communications», υποδηλώνουν ότι οι πόλεις δεν αναπτύχθηκαν δίπλα σε έναν ενεργό ποταμό. Στο σχετικό άρθρο τους οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξή τους δεν ήρθε από το νερό του ποταμού, αλλά από τη σχεδόν άδεια κοίτη του. Η αλλαγή της πορείας τού ποταμού, αναφέρουν, προκάλεσε μια μικρού βαθμού πλημμύρα στη γύρω περιοχή, ενώ οι βροχές των μουσώνων πρόσφεραν ανά τακτά χρονικά διαστήματα μια επιπλέον πηγή νερού. Οι δυο αυτοί παράγοντες, υπογραμμίζουν, έδρασαν συνδυαστικά προσφέροντας στον πολιτισμό της Κοιλάδας του Ινδού τους απαραίτητους υδάτινους πόρους για την ευημερία του.

Ευεργετικοί μουσώνες

The new study shows that a major Himalayan river, the Sutlej River, used to flow along the trace of the Ghaggar-Hakra river ('Abandoned Sutlej incised valley'), but rapidly changed course upstream eight thousand years ago (yellow arrow). This meant that 3,000 years later, when the Indus people settled the area, there was only an abandoned river valley. Credit: P.J. Mason/S. Gupta (Imperial College London) (Data for map courtesy of NASA and the U.S. Geological Survey)

Στην ουσία, οι ερευνητές δεν αμφισβητούν την άποψη ότι η παροχή ικανών ποσοτήτων νερού αποτελεί βασική προϋπόθεση για την άνθηση ενός πολιτισμού. Απλώς υποστηρίζουν ότι αυτές οι ικανές ποσότητες, τουλάχιστον στη συγκεκριμένη περίπτωση, μπορούσαν να εξασφαλιστούν όχι από τον ίδιο τον ποταμό, αλλά από μια άλλη πηγή, τις εποχικές βροχοπτώσεις, των οποίων τα νερά μαζεύονταν στην ακόμη ελαφρώς πλημμυρισμένη κοίτη, δίνοντας ζωή στην Κοιλάδα. «Η μελέτη μας καταρρίπτει ξεκάθαρα την παλιά θεωρία που υποστήριζε ότι η εξαφάνιση του ποταμού οδήγησε στην κατάρρευση του χαράπειου πολιτισμού» δήλωσε στο BBC ο καθηγητής Ρατζίβ Σίνα, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Αντ' αυτού υποστηρίζουμε πως, παρά το γεγονός ότι οι μεγάλοι ποταμοί έχουν σημαντική σύνδεση με τις αρχαίες κοινωνίες, η αποχώρησή τους και όχι απαραίτητα η έλευσή τους μπορεί να ελέγξει τη σταθεροποίηση αυτών των κοινωνιών» τόνισε ο καθηγητής. «Αυτό αποδεικνύεται σαφώς από τις μεγάλες χρονολογικές διαφορές που παρατηρούνται ανάμεσα στην εξαφάνιση του ποταμού, πριν από 8.000-12.000 χρόνια, και την κορύφωση του ώριμου πολιτισμού, πριν από 3.000-4.000 χρόνια». Αξίζει να σημειωθεί ότι, πριν από πέντε χρόνια, μια μεγάλη μελέτη που είχε γίνει από διεθνή ομάδα επιστημόνων είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αιτία της κατάρρευσης του χαράπειου πολιτισμού ήταν μια αλλαγή του κλίματος, η οποία είχε οδηγήσει στην εξασθένηση των μουσώνων.

Πηγές: "Counter-intuitive influence of Himalayan river morphodynamics on Indus Civilisation urban settlements" by Ajit Singh, Kristina J. Thomsen, Rajiv Sinha, Jan-Pieter Buylaert, Andrew Carter, Darren F. Mark, Philippa J. Mason, Alexander L. Densmore, Andrew S. Murray, Mayank Jain, Debajyoti Paul & Sanjeev Gupta, published 28 November in Nature Communications: nature.com/articles/doi:10.1038/s41467-017-01643-9 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=923262

Ανακαλύφθηκε ο πρώτος αμφίβιος σαρκοβόρος δεινόσαυρος. 'Very weird' new species of amphibious dinosaur discovered

Έμοιαζε λίγο με κύκνο και λίγο με πάπια ενώ κινούνταν μέσα στο νερό όπως οι πιγκουίνοι. Αυτή ήταν σύμφωνα με τους ειδικούς η εικόνα του αμφίβιου σαρκοβόρου δεινοσαύρου. The exquisite fossil, which was rescued from poachers, is one of the few known dinosaurs that lived on the water.  Reconstruction of Halszkaraptor escuilliei. This small dinosaur was a close relative of velociraptor, but in body shape and inferred lifestyle it resembles modern birds such as swans. The fossil is named for Polish paleontologist Halszka Osmólska, who discovered one of the dinosaur's closest known relatives. Photograph: Lukas Panzarin/Andrea Cau

Τον πρώτο αμφίβιο σαρκοβόρο δεινόσαυρο, που έμοιαζε λίγο με κύκνο και λίγο με πάπια, ανακάλυψαν παλαιοντολόγοι στην έρημο Γκόμπι της νότιας Μογγολίας. Ο ασυνήθιστος δεινόσαυρος (Halszkaraptor escuilliei ή εν συντομία Halszka) ζούσε στην Κρητιδική περίοδο, πριν από περίπου 75 εκατομμύρια χρόνια, και περνούσε, τουλάχιστον ένα μέρος του χρόνου του, στο νερό.

   

Πώς ήταν

An unusual set of fossilised remains that were illegally poached from Mongolia belonged to a new species of amphibious dinosaur, researchers have claimed. Thought to have lived around 71m–75m years ago, the creature had a swan-like neck, razor-sharp claws on its feet, a duck-billed snout and forelimbs with proportions that might have helped it swim. Credit: Guardian News

Ο λαιμός του έμοιαζε με κύκνου και τα μπροστινά πόδια του με πάπιας, ενώ το σώμα του διέθετε και άλλα περίεργα χαρακτηριστικά, που θυμίζουν ένα μείγμα υδρόβιου ερπετού και πουλιού. 

The Halszkaraptor fossil was studied using synchrotron multi-resolution X-ray microtomography to peer inside. Credit: ESRF/P. Jayet

Οι ευρωπαίοι, καναδοί και μογγόλοι ερευνητές, με επικεφαλής τον Αντρέα Γκάου του ιταλικού Γεωλογικού και Παλαιοντολογικού Μουσείου «Τζιοβάνι Καπελίνι» της Μπολόνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", πραγματοποίησαν τρισδιάστατη ανάλυση του σκελετού του απολιθώματος στις εγκαταστάσεις του Ευρωπαϊκού Συγχρότρου (μικροτομογραφία ακτίνων-Χ πολλαπλής ανάλυσης).

The Halszkaraptor was an amphibious predatory dinosaur. Credit: ESRF/Paul Tafforeau

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα άγνωστο έως σήμερα είδος αμφίβιου θηρόποδου, που περπατούσε στα δύο του πόδια όταν βρισκόταν στην ξηρά. Από την άλλη, χρησιμοποιούσε τόσο τα πόδια του σαν της πάπιας, που διέθεταν φονικά δρεπανόμορφα νύχια, όσο και το μακρύ λαιμό του κύκνου, αφενός για να προχωρά και να κάνει ελιγμούς μέσα στο νερό και αφετέρου για να κυνηγά την τροφή του.

   

Το νέο απολίθωμα, μαζί με δύο άλλα αινιγματικά απολιθώματα, δημιουργούν μια νέα υποοικογένεια δεινοσαύρων (Halszkaraptorinae), συγγενική με τον Βελοσιράπτορα (Velociraptor). Ενώ τα θηρόποδα, που περιλαμβάνουν όλους τους σαρκοβόρους δεινόσαυρους (Τυρανόσαυρο, Βελοσιράπτορα κ.ά.), είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος στην ξηρά, δεν είχαν καταφέρει να κυριαρχήσουν αντίστοιχα στο νερό. Όμως, η νέα ανακάλυψη δείχνει ότι μερικά τουλάχιστον θηρόποδα είχαν κάνει τις αναγκαίες ανατομικές αλλαγές, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν και σε υδρόβια περιβάλλοντα.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/nature24679 - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=922525

Πανάρχαιοι γαλαξίες-γολιάθ πονοκεφαλιάζουν τους επιστήμονες. Massive Primordial Galaxies Found Swimming in Vast Ocean of Dark Matter

Η ηλικία τους σε συνδυασμό με το κολοσσιαίο μέγεθος τους δεν είναι συμβαδίζουν με τα κοσμολογικά μοντέλα. Καλλιτεχνική απεικόνιση των δύο πρώιμων κολοσσιαίων γαλαξιών. Artist impression of a pair of galaxies from the very early universe. Credit: NRAO/AUI/NSF; D. Berry

Εντοπίστηκαν δύο γαλαξίες κολοσσιαίου μεγέθους που σχηματίστηκαν στις αρχές της ύπαρξης του Σύμπαντος και οι επιστήμονες αναρωτιούνται πώς συνέβη αυτό αφού η κρατούσα θεωρία για την γέννηση και εξέλιξη του Σύμπαντος δεν μπορεί να εξηγήσει την παρουσία τους.

To correct for the effects of gravitational lensing in these galaxies, the ALMA data (left panel) is compared to a lensing-distorted model image (second panel from left). The difference is shown in the third panel from the left. The structure of the galaxy, after removing the lensing effect, is shown at right. This image loops through the different velocity ranges within the galaxy, which appear at different frequencies to ALMA due to the Doppler effect. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO); D. Marrone et al.

Την ανακάλυψη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» έκανε ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή αστρονομίας Νταν Μαρόουν, του πανεπιστημίου της Αριζόνα. Εκτιμάται ότι κατά τη στιγμή της παρατήρησής τους με το τηλεσκόπιο ALMA του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, οι δύο γαλαξίες είχαν ηλικία σχεδόν 800 εκατομμυρίων ετών μετά το «Μπιγκ Μπανγκ» και το φως τους χρειάσθηκε περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια για να φθάσει στη Γη.

A composite image showing ALMA data (red) of the two galaxies of SPT0311-58. These galaxies are shown over a background from the Hubble Space Telescope (blue and green). The ALMA data show the two galaxies' dusty glow. The image of the galaxy on the right is distorted by gravitational lensing. The nearer foreground lensing galaxy is the green object between the two galaxies imaged by ALMA. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Marrone, et al.; B. Saxton (NRAO/AUI/NSF); NASA/ESA Hubble

Το ζεύγος των «γολιάθ», με την κοινή ονομασία SPT0311-58, είναι τόσο μεγάλο που σχεδόν καταρρίπτει τις έως τώρα θεωρίες για το πώς εξελίχθηκε το σύμπαν. Ο ένας από τους δύο γαλαξίες είναι ο μεγαλύτερος που έχει ποτέ βρεθεί από την εποχή που το σύμπαν είχε ηλικία έως ενός δισεκατομμυρίου ετών μετά το «Μπιγκ Μπανγκ». Εκτιμάται ότι έχει μάζα περίπου όσο 273 δισεκατομμύρια ήλιοι, ενώ ο μικρότερος γαλαξίας έχει μάζα «μόνο» 40 δισεκατομμύρια ηλιακές μάζες.

«Οποιοσδήποτε από τους δύο γαλαξίες από μόνος του θα ήταν μια ακραία περίπτωση και παρόλα αυτά βρήκαμε δύο μαζί», δήλωσε ο Κρις Χέιγουορντ του Κέντρου Υπολογιστικής Αστροφυσικής του Ινστιτούτου Flatiron της Νέας Υόρκης. «Πιθανώς υπάρχουν μόνο ελάχιστα τέτοια αντικείμενα σε ολόκληρο τον ουρανό. Είμαστε τυχεροί που βρήκαμε δύο από αυτά», δήλωσε ο Μαρόουν.

Γύρω από το ζευγάρι των γαλαξιών υπάρχει μια ακόμη μεγαλύτερη άλως σκοτεινής ύλης που τους περιβάλλει και η οποία υπολογίσθηκε ότι έχει μάζα τουλάχιστον ένα τρισεκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. «Πρόκειται για μια από τις πιο σπάνιες και ακραίες συσσωματώσεις σκοτεινής ύλης στο σύμπαν» δήλωσε ο Χέιγουορντ. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι καθώς οι δύο γαλαξίες βρίσκονται πολύ κοντά, σύντομα θα συγχωνευθούν και θα δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο γαλαξία στην ιστορία του σύμπαντος.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/nature24629 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=922734

Η Φωτογράφος Λι Μίλερ. Lee Miller Photographer

Η Λι Μίλερ γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1907 στη Νέα Υόρκη. Στη φωτογραφία την εισήγαγε πρώτος ο πατέρας της – μηχανικός, εφευρέτης, επιχειρηματίας. Αρχικά την χρησιμοποιούσε σαν μοντέλο. Σιγά σιγά όμως έμαθε να φωτογραφίζει και η ίδια. 

Και ενώ η Λι ζούσε μια χαρούμενη, κάπως καλλιτεχνική παιδική ηλικία και ομόρφαινε διαρκώς, ξαφνικά οκτώ ετών, έζησε ένα τρομακτικό γεγονός. Πήγε για επίσκεψη στο σπίτι ενός οικογενειακού φίλου στο Μπρούκλιν και βιάστηκε, από άγνωστο. Αποτέλεσμα του βιασμού δεν ήταν μόνο το σοκ αλλά και μια γερή βλεννόρροια. 

Η ζωή όμως συνεχίστηκε. Τα χρόνια περνούσαν και εκείνη μεγάλωνε και γινόταν όλο και πιο όμορφη. Τόσο όμορφη, ώστε στα 19 της μια μέρα, και ενώ περπατούσε αμέριμνη στο Μανχάταν, την σταμάτησε ένα αυτοκίνητο, και ο οδηγός που βγήκε από μέσα, της πρότεινε να φωτογραφηθεί ως μοντέλο για το περιοδικό Vogue. Ο άντρας αυτός ήταν ο Κοντέ Ναστ, ο ιδρυτής του περιοδικού και του μεγάλου εκδοτικού οίκου της Αμερικής. 

Η καριέρα της Λι ως μοντέλο άρχισε λοιπόν με ένα... εξώφυλλο στη Vogue που κυκλοφόρησε στις 15 Μαρτίου 1927. Σ' αυτό το επάγγελμα τη ηρωΐδα μας, γνώρισε τεράστια επιτυχία και κέρδισε πολλά χρήματα. Για τα επόμενα δύο χρόνια ήταν περιζήτητη στους καλύτερους φωτογράφους του κόσμου. Ωστόσο μια μέρα έγινε το κακό: μια φωτογραφία της χρησιμοποιήθηκε για διαφήμιση της σερβιέτας Kotex και έκτοτε το image του σνομπ μοντέλου μόδας καταστράφηκε! 

Όμως η Λι δεν πτοήθηκε. Αποφάσισε να κάνει το άλλο όνειρό της πραγματικότητα και να γίνει η ίδια μια σπουδαία φωτογράφος. Πως; Ξεκίνησε για το Παρίσι, για να συναντήσει το ίνδαλμά της, τον σουρεαλιστή Μαν Ρέι και να του ζητήσει να της διδάξει τα μυστικά της φωτογραφίας του. Εκείνος όταν την αντίκρισε ξαφνιάστηκε και είπε «Όχι, δεν παίρνω μαθητευόμενους, δεν με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο, δεν το κάνω ποτέ». Σύντομα όμως η Λι έγινε βοηθός του, μοντέλο του, μούσα του και ερωμένη του. Δεν ξέρουμε με ποια σειρά έγιναν όλα αυτά. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι η ίδια ποζάρει στις πιο διάσημες φωτογραφίες του Μαν Ρέι, ότι στο διάστημα που έμεινε στο Παρίσι (1929-1932) έγινε πολύ ενεργητικό μέλος στην ομάδα των σουρεαλιστών με τις πνευματώδεις και χιουμοριστικές εικόνες της, ότι κολλητοί της φίλοι έγιναν ο Πικάσο, ο Κοκτώ και ο Ελιάρ και ότι η ίδια ενσαρκώνει ένα γλυπτό που ζωντανεύει στην ταινία του Κοκτώ με τίτλο «Το αίμα του ποιητή» (1930). 

Στο Παρίσι άνοιξε και το δικό της στούντιο στο οποίο αναλάμβανε πολύ συχνά αναθέσεις που προορίζονταν για τον Μαν Ρέι, προκειμένου εκείνος να έχει ελεύθερο χρόνο για τη ζωγραφική του. Κάπως έτσι τελικά η ίδια έχει φωτογραφίσει μερικές από τις πιο διάσημες φωτογραφίες που υπογράφει ο σουρεαλιστής εκείνη την περίοδο. Μια μέρα όμως το 1932, βαρέθηκε τον Ρέι και την αφόρητη ζήλια του, βαρέθηκε και το Παρίσι και αποφάσισε να επιστρέψει στην Αμερική για να δουλέψει εκεί ως φωτογράφος. 

Πίσω στη Νέα Υόρκη άνοιξε το δικό της στούντιο και προσέλαβε βοηθό τον μικρότερο αδερφό της Έρικ. Ανάμεσα στους πελάτες της εκείνη την περίοδο ήταν ο σουρεαλιστής εικαστικός Τζόζεφ Κορνέλ και οι διάσημες ηθοποιοί του μεσοπολέμου Λίλαν Χάρβεϊ και Γερτρούδη Λόρενς. Οι δουλειές πήγαιναν καλά, αλλά δύο χρόνια μετά, το 1934 εγκατέλειψε το στούντιο για να παντρευτεί τον Αιγύπτιο επιχειρηματία Αζίζ Ελουί Μπέι τον οποίο γνώρισε στη Νέα Υόρκη όταν εκείνος είχε πάει για να προμηθευτεί εξοπλισμό για τους Αιγυπτιακούς Σιδηροδρόμους. 

Η Λι ακολούθησε τον σύζυγο στην Αίγυπτο. Εκεί δεν εργάστηκε επαγγελματικά ως φωτογράφος, αλλά οι εικόνες που τράβηξε στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του «Πορτρέτου του Διαστήματος» θεωρούνται τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της σουρεαλιστικής περιόδου της. 

Βεβαίως, όπως ήταν αναμενόμενο, ήδη το 1937 είχε βαρεθεί τη συζυγική ζωή στο Κάιρο. Τα μάζεψε λοιπόν και πήγε πάλι στο Παρίσι, όπου γνώρισε τον σουρεαλιστή εικαστικό και curator Ρόναλντ Πένροουζ. Ο έρωτας προέκυψε γρήγορα. Το ίδιο και η συγκατοίκηση. Έτσι, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε τη Λι σε ένα σπίτι στο Χάμστεντ του Λονδίνου. Εκεί μετακόμισε μαζί με τον Πένροουζ, ενώ δεν είχε πάρει ακόμα διαζύγιο από τον Αιγύπτιο. 

Στο Λονδίνο η Λι αποφάσισε να δοκιμάσει το φωτορεπορτάζ. Και τι καλύτερο από το πολεμικό φωτορεπορτάζ; Επικοινώνησε λοιπόν με την αμερικανική Vogue και συμφώνησε να αναλάβει δουλειά ως η επίσημη φωτογράφος του περιοδικού προκειμένου να καλύψει τους γερμανικούς βομβαρδισμούς του Λονδίνου. Το 1942 διαπιστεύτηκε και ως Αμερικανίδα φωτογράφος του πολέμου και ταξίδεψε στη Κεντρική Ευρώπη για να απαθανατίσει τις περίφημες πολεμικές σκηνές της που παρουσιάζονται στην έκθεση του Πολεμικού Μουσείου στη Βρετανία. Μαζί της ταξίδευε και ο φωτογράφος του αμερικανικού περιοδικού Life Ντέιβιντ Σέρμαν. Με τον Σέρμαν πέρα από φίλοι και συνεργάτες, υπήρξαν και εραστές για όσο κράτησε ο πόλεμος. Αυτός τράβηξε μάλιστα το διάσημο πορτρέτο της Λι το 1945 στη μπανιέρα του Χίτλερ. 

Μετά τον πόλεμο η Λι Μίλερ ήταν πλέον απολύτως καταξιωμένη φωτογράφος, οπότε συνέχισε να συνεργάζεται για άλλα δύο χρόνια με τη Vogue και να φωτογραφίζει θέματα μόδας και διασημοτήτων για το πανίσχυρο αμερικανικό περιοδικό. Όμως η ζωή ήταν βαρετή πια για τη δραστήρια προσωπικότητά της εν καιρώ ειρήνης. Έτσι άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια κατάθλιψης (αργότερα μετονομάστηκαν σε «μετατραυματικό πολεμικό σύνδρομο») συνοδεία μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ και ακόμη μεγαλύτερης αβεβαιότητας για το μέλλον. 

Το 1946 ταξίδεψε με τον Πένροουζ στην Αμερική για να επισκεφτούν τον παλιό της φίλο Μαν Ρέι στην Καλιφόρνια, μήπως και αισθανθεί καλύτερα. Εκεί η Λι ανακάλυψε ότι είναι έγκυος, οπότε ζήτησε επιτέλους διαζύγιο από τον Αιγύπτιο σύζυγο και παντρεύτηκε τον Βρετανό εικαστικό. 

Το παιδί γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1947 και ονομάστηκε Άντονι. Δύο χρόνια αργότερα η νεόκοπη οικογένεια εγκαταστάθηκε σε ένα σπίτι με κήπο, το γνωστό Farley Farm House στο Ανατολικό Σάσεξ. Αυτό το σπίτι, τις δεκαετίες του '50 και του '60 εξελίχθηκε σε μέκκα για τους καλλιτέχνες της Ευρώπης. Εκεί συνέρρεαν οι Πικάσο, Μαν Ρέι, Χένρι Μουρ, Αϊλίν Αγκάρ, Ζαν Ντιμπουφέ, Δωροθέα Τάνινγκ, Μαξ Έρνστ...

Και ενώ η Λι εξακολουθούσε να δουλεύει για τη Vogue σταδιακά εγκατέλειπε τον σκοτεινό θάλαμο και έμπαινε στην... κουζίνα. Αφιερώθηκε δε τόσο πολύ στην μαγειρική που απέκτησε μεγάλη φήμη για τις γκουρμέ λιχουδιές της! 

Περιστασιακά εκείνα τα χρόνια δούλεψε ως φωτογράφος για τις μονογραφίες των Πικάσο και Τάπιες που επιμελούνταν ο σύζυγός της, αλλά δεν ένιωθε καλά όταν φωτογράφιζε. Όπως έλεγε η ίδια, κάθε φορά που έπαιρνε στα χέρια της τη μηχανή, έβλεπε μπροστά τις εικόνες του πολέμου. 

Ο γιος της αργότερα περιέγραψε αυτή την περίοδο σαν «μεγάλη κατρακύλα». Μάλλον σ΄αυτό το ψυχολογικό πατατράκ συντέλεσε και ο δεσμός του Πένροουζ με τη νεαρή ακροβάτιδα Νταϊάν Ντεριάζ. 

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες για δύο δεκαετίες ('40-'50) την υποψιάζονταν για κατάσκοπο των Σοβιετικών, την παρακολουθούσαν και την καλούσαν κάθε τόσο για ανακρίσεις. Τελικά τα περί κατασκοπείας δεν αποδείχθηκαν ποτέ.

Έτσι η ζωή συνεχίστηκε για λίγο ακόμα και μετά ο θάνατος ήρθε σαν σωτηρία. Μόνο που κι αυτός ήταν επίπονος για την καταπονημένη ψυχολογία της τόσο ενδιαφέρουσας αυτής γυναίκας. Η Λι Μίλερ πέθανε 70 ετών, από καρκίνο, στο σπίτι της στο Σάσεξ. Οι στάχτες της σκορπίστηκαν αργότερα στον κήπο του σπιτιού που έζησε τα περισσότερα ήρεμα και ταραγμένα χρόνια της.

Fashion model, photographer, war correspondent, Lee Miller is now being rediscovered for her remarkable talent. Here is a rich selection of her finest photographs, one that will ensure Lee Miller's place among the great photographers of the 20th century.

Πηγή: iefimerida.gr