Στο ίδιο επίπεδο η επιφάνεια των θαλασσών του Τιτάνα. Saturn's moon Titan sports Earth-like features

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συμβαίνει και στους γήινους ωκεανούς. Άλλο ένα κοινό χαρακτηριστικό με την Γη διαθέτει ο Τιτάνας επιβεβαιώνοντας τους ειδικούς που αναφέρουν ότι ο δορυφόρος του Κρόνου βρίσκεται σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή του πλανήτη μας όταν βρισκόταν στα βρεφικά του χρόνια. Using the now-complete Cassini data set, astronomers have created a new global topographic map of Saturn's moon Titan that has opened new windows into understanding its liquid flows and terrain. Saturn's largest moon, Titan, has features that resemble Earth's geology, with deep, steep-sided canyons. Credit: Cassini/NASA/JPL

Μπορεί ο δορυφόρος του Κρόνου, Τιτάνας, να απέχει σχεδόν ενάμισι δισεκατομμύριο χιλιόμετρα από τον πλανήτη μας, όμως σε αυτόν όπως και στη Γη υπάρχει ένα «επίπεδο θάλασσας», δηλαδή η επιφάνεια των θαλασσών του βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο, όπως συμβαίνει με τους γήινους ωκεανούς.

Doom Mons (mountain) and Sotra Patera (depression), two remarkable features on the surface of Titan. Topography has been vertically exaggerated by a factor of 10 for visibility. The false color shows different surface material compositions as detected by Cassini’s visual and infrared mapping spectrometer. Image credits: NASA/JPL

Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής μελέτης, που ανέλυσε στοιχεία του Cassini. Ο Τιτάνας είναι το μόνο σώμα στο ηλιακό σύστημά μας πλην της Γης, που επιβεβαιωμένα διαθέτει θάλασσες και λίμνες στην επιφάνειά του, αλλά από υδρογονάνθρακες και όχι από νερό.

Radar images of Titan’s poles show lakes that may form like Earth’s sinkholes. A new topographic map suggests these hydrocarbon lakes may be connected through Titan’s equivalent of groundwater. Image credit: JPL-CALTECH/NASA, ASI, USGS

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Αστρονομίας Αλεξ Χέιζ του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο Geophysical Research Letters, βρήκαν ότι οι τρεις θάλασσες του Τιτάνα βρίσκονται σχεδόν στο ίδιο επίπεδο.

Οι μικρότερες λίμνες βρίσκονται και αυτές περίπου στο ίδιο επίπεδο, μερικές εκατοντάδες μέτρα ψηλότερα από τις θάλασσες των υδρογονανθράκων.

Τόσο οι θάλασσες όσο και οι λίμνες πιθανώς επικοινωνούν υπόγεια μεταξύ τους με ένα σύστημα που μοιάζει με το αντίστοιχο στη Γη. Οι υδρογονάνθρακες φαίνεται πως ρέουν κάτω από την επιφάνεια του Τιτάνα, όπως κυλάει το νερό υπόγεια στο δικό μας πλανήτη, διαπερνώντας τα πορώδη πετρώματα και λειτουργώντας ως συγκοινωνούντα δοχεία.

Cassini’s radar mapper has obtained stereo views of Titan’s surface during 19 flybys over the last five years. Image credit: NASA/JPL/USGS

Άλλοι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κορνέλ, με επικεφαλής τον Πολ Κόρλις, που έκαναν δημοσίευση στην ίδια επιστημονική επιθεώρηση, παρουσίασαν ένα νέο πληρέστερο τοπογραφικό χάρτη του Τιτάνα. Μέχρι σήμερα μόνο το 9% του δορυφόρου του Κρόνου έχει παρατηρηθεί με σχετικά υψηλή τοπογραφική ανάλυση, ενώ το 25% έως 30% με χαμηλότερη ανάλυση.

Top: Stereographic polar projections of Titan's topography with the South Pole left and the North Pole right. Bottom: Same as above, but for a global equicylindrical projection. Regions of data used in the interpolation are overplotted in grey. The maximum global relief is on the scale of ~2km, but typical local variations in elevation are more like ~200m - similar to the size of the hills in Ithaca. The topography shows large scale basins, as well as local highs, such as mountains. Understanding Titan's topography can play a role in understanding internal structure, hydrologic processes, and potential influences in Titan's general circulation. Image credit: P. CORLIES ET AL/GEOPHYSICAL RESEARCH LETTERS 2017

Ο νέος χάρτης -που είναι ανοιχτής πρόσβασης- χρησιμοποιεί αλγόριθμους για να συμπληρώσει την εικόνα της τοπογραφίας του Τιτάνα. Μεταξύ άλλων, αποκαλύπτει ότι κανένα βουνό δεν ξεπερνά σε ύψος τα 700 μέτρα και ότι ο δορυφόρος είναι κάπως πιο επίπεδος (πεπλατυσμένος) από ό,τι είχε θεωρηθεί έως τώρα.

Πηγές: P. Corlies, A. G. Hayes, S. P. D. Birch, R. Lorenz, B. W. Stiles, R. Kirk, V. Poggiali, H. Zebker, L. Iess. Titan's Topography and Shape at the End of the Cassini Mission. Geophysical Research Letters, 2017; 44 (23): 11,754 DOI: 10.1002/2017GL075518 - A. G. Hayes, S. P. D. Birch, W. E. Dietrich, A. D. Howard, R. L. Kirk, V. Poggiali, M. Mastrogiuseppe, R. J. Michaelides, P. M. Corlies, J. M. Moore, M. J. Malaska, K. L. Mitchell, R. D. Lorenz, C. A. Wood. Topographic Constraints on the Evolution and Connectivity of Titan's Lacustrine Basins. Geophysical Research Letters, 2017; 44 (23): 11,745 DOI: 10.1002/2017GL075468 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=934545

To μεγαλύτερο υποθαλάσσιο σπήλαιο στον πλανήτη. Divers discover world's longest flooded cave

Βρίσκεται στο Μεξικό και έχει μήκος 347 χλμ. Discovery of 347km-long cave by the Gran Acuifero Maya project could shed light on Mayan history. A scuba diver looks at an animal skull in the Sac Actun underwater cave system. Photograph: HANDOUT/Reuters

Κοντά στο παραθαλάσσιο θέρετρο Tulum στην χερσόνησο του Γιουκατάν είχε εντοπιστεί η ύπαρξη μιας ομάδας υποθαλάσσιων σπηλαίων.

Divers probe the Sac Aktun underwater cave system. Photo: Gran Acuifero Maya Project

Μια αποστολή εξερεύνησης στο πλαίσιο του προγράμματος Gran Acuifero Maya (GAM) το οποίο ασχολείται με την μελέτη του υποθαλάσσιου κόσμου της περιοχής διαπίστωσε ότι τα σπήλαια αυτά δεν είναι ανεξάρτητα αλλά ενώνονται μεταξύ τους δημιουργώντας έτσι ένα ενιαίο γιγάντιο σπήλαιο μήκους 347 χλμ.

A group of divers has connected two underwater caverns in eastern Mexico to reveal what is believed to be the world's largest flooded cave, a discovery that could shed light on the ancient Maya civilisation. The Yucatán peninsula is studded with monumental relics of the Maya people, whose cities drew on an extensive network of sinkholes known as cenotes. Some cenotes had religious significance to the Maya, whose descendants remain in the region. Credit: Guardian News

Το σπήλαιο αυτό είναι το μεγαλύτερο που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στον πλανήτη και οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι εκτός των άλλων η εξερεύνηση και μελέτη του σπηλαίου θα μπορούσε να ρίξει φως στον αρχαίο πολιτισμό των Μάγιας.

Πηγές: https://www.theguardian.com/world/201... - http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=934651

Μούμιες αιγυπτίων αγοριών είχαν τελικά διαφορετικό πατέρα. Ancient DNA results end 4,000-year-old Egyptian mummy mystery

Αποκάλυψη από Ελληνίδα ερευνήτρια. The Two Brothers are the Museum's oldest mummies and amongst the best-known human remains in its Egyptology collection. They are the mummies of two elite men -- Khnum-nakht and Nakht-ankh -- dating to around 1800 BC. Credit: Manchester Museum, The University of Manchester

Οι μούμιες δύο αιγυπτίων, που βρίσκονται στο Μουσείο του Μάντσεστερ με την ονομασία «Οι δύο Αδελφοί», επειδή έως τώρα πιστευόταν ότι ήταν αδέλφια, αποδείχθηκε τελικά ότι είχαν διαφορετικό πατέρα και επρόκειτο για ετεροθαλή αδέλφια.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε ομάδα ειδικών με επικεφαλής τη Δρ Κωνσταντίνα Δρόσου της Σχολής Γεωλογικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Journal of Archaeological Science: Reports.

Οι δύο μούμιες, που είναι οι παλαιότερες του εν συγκεκριμένου βρετανικού μουσείου και από τις πιο γνωστές μεταξύ των Αιγυπτιολόγων, προέρχονται από δύο άνδρες της αρχαίας αιγυπτιακής ελίτ που έζησαν περίπου το 1800 π.Χ. 

The mummies were discovered 250 miles (400km) south of Cairo. Credit: University of Manchester

Ο κοινός τάφος τους, γνωστός ως «Ο Τάφος των δύο Αδελφών», είχε ανακαλυφθεί το 1907 σε ένα χωριό περίπου 400 χιλιόμετρα νότια του Καΐρου. Οι ιερογλυφικές επιγραφές στα φέρετρά τους έδειχναν ότι ήταν οι γιοί ενός ανώνυμου τοπικού κυβερνήτη, οπότε φυσιολογικά ονομάσθηκαν «τα δύο αδέλφια».

Όμως, στην πορεία δημιουργήθηκαν υποψίες για το πόσο συγγενείς ήταν, καθώς η βρετανίδα αιγυπτιολόγος Μάργκαρετ Μάρεϊ που πρώτη είχε μελετήσει τις μούμιες, είχε βρει σημαντικές σκελετικές διαφορές μεταξύ τους και είχε έτσι υποθέσει ότι ο ένας αδελφός ήταν υιοθετημένος. Η αλήθεια είναι τελικά πως η μαμά των δύο τους έκανε από διαφορετικούς άνδρες.

Η Δρ Δρόσου και οι συνεργάτες της μελέτησαν δείγματα μιτοχονδριακού DNA και DNA του χρωμοσώματος Υ. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται σε μούμια τέτοια συνδυαστική γενετική ανάλυση. Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα δύο αδέλφια είχαν την ίδια μητέρα, αλλά αποκάλυψε ότι είχαν διαφορετικό πατέρα.

“It was a long and exhausting journey to the results but we are finally here. I am very grateful we were able to add a small but very important piece to the big history puzzle and I am sure the brothers would be very proud of us. These moments are what make us believe in ancient DNA”. -Dr Konstantina Drosou

Όπως δήλωσε η Δρ Δρόσου, «ήταν ένα μακρύ και εξαντλητικό ταξίδι μέχρι τα ευρήματά μας, αλλά τελικά φθάσαμε σε αυτά. Είμαι ευγνώμων που καταφέραμε να προσθέσουμε ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό κομμάτι στο μεγάλο παζλ της ιστορίας και είμαι βέβαιη ότι τα αδέλφια θα ήσαν πολύ περήφανα για μας. Αυτές ακριβώς οι στιγμές είναι που μας κάνουν να πιστεύουμε στο αρχαίο DNA».

Πηγές: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352409X17305631 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=934194

Ένας νέος κοσμικός επιταχυντής ανακαλύφθηκε από ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ. A new cosmic accelerator

Υπολείμματα από την έκρηξη υπερκαινοφανούς. Σύμφωνα με τους ερευνητές στο εξωτερικό του κέλυφος υπάρχει ένας γιγάντιος κοσμικός επιταχυντής φορτισμένων σωματιδίων. An important scientific discovery was made by the Aristotle University research team dealing with plasma astrophysics and High Energy Astrophysics, composed of the Professor at the Physics Department Loukas Vlahos, the researcher Dr. Heinz Isliker and the PhD candidate Theophilos Pisokas. In particular, they propose that the heating and acceleration of particles, normally associated with explosive phenomena or astrophysical flows in space, are due to their interaction with turbulent magnetic and electric fields that are caused by astrophysical explosions. Credit: NASA/CXC/Chinese Academy of Sciences/F. Lu et al

Σε μία σημαντική επιστημονική ανακάλυψη προέβη η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ που ασχολείται με την αστροφυσική πλάσματος και υψηλών ενεργειών, αποτελούμενη από τον Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής Λουκά Βλάχο, τον ερευνητή Δρ Heinz Isliker και τον υποψήφιο διδάκτορα Θεόφιλο Πισόκα.

Συγκεκριμένα, ανακάλυψε ότι η θέρμανση και η επιτάχυνση των σωματιδίων που συνήθως συνδέονται με εκρηκτικά φαινόμενα ή αστροφυσικές ροές σε διαστημικά αντικείμενα οφείλονται στην αλληλεπίδρασή τους με τα τυρβώδη μαγνητικά και ηλεκτρικά πεδία που προκαλούν τα εκρηκτικά φαινόμενα ή αστροφυσικές ροές μεγάλης κλίμακας.

Ηλιακές εκλάμψεις, ένας κοσμικός επιταχυντής στη γειτονιά μας. Οι απότομες αστάθειες και εκρήξεις είναι πίσω από τον ισχυρό κοσμικό επιταχυντή στον Ήλιο. Credit: Solar Dynamic Observatory

Το Σύμπαν είναι ένας πολύ αποτελεσματικός επιταχυντής φορτισμένων σωματιδίων. Τα περισσότερα εκρηκτικά φαινόμενα στο διάστημα (υπερκαινοφανείς, εκλάμψεις κ. ά.) είναι συγχρόνως και πολύ καλοί επιταχυντές σωματιδίων υψηλής ενέργειας. Τα φωτόνια υψηλής ενέργειας (ακτίνες Χ και γ), οι κοσμικές ακτίνες και μετρήσεις από δορυφόρους που διασχίζουν την Ηλιόσφαιρα είναι μερικές από τις παρατηρήσεις που μαρτυρούν την παρουσία των κοσμικών επιταχυντών. Ένας νέος μηχανισμός για την επιτάχυνση των σωματιδίων έχει προταθεί από την ομάδα του ΑΠΘ, που στηρίζεται στην απότομη απελευθέρωση μαγνητικής ενέργειας που συναντάται στο ασταθές ιονισμένο αέριο (πλάσμα) και δημιουργείται από τα εκρηκτικά φαινόμενα ή τις αστροφυσικές ροές στο διαστημικό πλάσμα.

H δημιουργία ισχυρών τοπικών ηλεκτρικών πεδίων μέσα σε τυρβώδες πλάσμα επιταχύνει τα φορτία που κινούνται μέσα στο τυρβώδες περιβάλλον. Credit: Isliker, Vlahos and Constantineskou, Physical Review Letters, 119, 51011, (2017)

Ο νέος μηχανισμός συνδυάζει μαγνητικές διαταραχές μεγάλου πλάτους και ισχυρά ηλεκτρικά πεδία, συγκεντρωμένα σε μικρές δομές μέσα στο ιονισμένο αέριο. Οι μαγνητικές διαταραχές αλληλεπιδρούν με τα φορτισμένα σωματίδια και τα θερμαίνουν, ενώ με τα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία επιταχύνουν τα ηλεκτρικά φορτία, συμβάλλοντας κυρίως στον σχηματισμό μιας ουράς υψηλής ενέργειας στην κατανομή της ενέργειας. Η συνέργεια της στοχαστικής και συστηματικής επιτάχυνσης που προκαλείται από το μείγμα των μαγνητικών διαταραχών και των ηλεκτρικών πεδίων τα επιταχύνει.

Η κινητική ενέργεια ηλεκτρονίων ως συνάρτηση του χρόνου μέσα σε ισχυρό τυρβώδες πλάσμα. Η στοχαστική ενεργοποίηση αναμειγνύεται με το συστηματικό ενεργειακό κέρδος από τα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία και επιταχύνει τα φορτία. Credit: Pisokas, Vlahos and Isliker., The Astrophysical Journal, 852, 64, (2018)

Η τελική κατανομή ενέργειας των επιταχυνόμενων σωματιδίων μέσα στο περιβάλλον των τυρβωδών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων είναι σε συμφωνία με τις παρατηρήσεις. Ο Καθηγητής Λουκάς Βλάχος υποστήριξε ότι «τα τυρβώδη ισχυρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία είναι μια πολύ κοινή κατάσταση στο διάστημα, που οδηγείται από αστροφυσικές εκρήξεις ή ροές και συνδυάζει δύο μηχανισμούς επιτάχυνσης φορτίων που προτάθηκαν αρχικά από τον διακεκριμένο Ιταλό Αστροφυσικό Enrico Fermi στις αρχές του 1950. Πιστεύουμε ότι η τύρβη είναι ένας νέος και πολύ αποτελεσματικός μηχανισμός επιτάχυνσης και θέρμανσης του διαστημικού ιονισμένου αερίου. Ένα ενδιαφέρον μέρος αυτής της μελέτης είναι ότι η συνέργεια της στοχαστικής και συστηματικής επιτάχυνσης στα τυρβώδη ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχει πολλές ομοιότητες με τον πιο γνωστό κοσμικό επιταχυντή που είναι τα κρουστικά κύματα, δεδομένου ότι οι μαγνητικές διαταραχές μεγάλου πλάτους παγιδεύουν και εξαναγκάζουν ένα ποσοστό των σωματιδίων να επιστρέψει στα ισχυρά ηλεκτρικά πεδία, τα οποία κατανέμονται τυχαία μέσα στο ασταθές περιβάλλον της αστροφυσικής έκρηξης ή της ροής, με αποτέλεσμα να επιταχύνονται συστηματικά σε πολύ μεγάλες ενέργειες».

Η επιστημονική ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στην τελευταία έκδοση του έγκριτου διεθνούς περιοδικού «The Astrophysical Journal».

Πηγές: https://www.auth.gr/news/press/24954 - https://doi.org/10.3847/1538-4357/aaa1e0

O δεινόσαυρος «ουράνιο τόξο». New 'Rainbow' Dinosaur May Have Sparkled Like a Hummingbird

Καλλιτεχνική απεικόνιση του δεινοσαύρου που έμοιαζε σύμφωνα με τους ερευνητές με... ουράνιο τόξο. An artist's depiction of Caihong juji, a species of theropod dinosaur that lived 160 million years ago in what's now northeastern China. Credit: Velizar Simeonovski, The Field Museum, for UT Austin Jackson School of Geosciences

Η Κίνα έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε ένα παλαιοντολογικό ελντοράντο αφού ανακαλύπτονται συνεχώς νέα είδη δεινοσαύρων και άλλα ευρήματα που σχετίζονται με την χλωρίδα, την πανίδα και τις συνθήκες που επικρατούσαν στον πλανήτη πριν 100-200 εκατ. έτη. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Τσαντ Ελίασον, ειδικό στα πτηνά στο Μουσείο Field στο Σικάγο, ανακάλυψαν τα απολιθώματα ενός άγνωστου είδους δεινοσαύρου.

The slab containing Caihong juji. Exceptional conditions allowed the dinosaur's feathers to fossilize along with its bones. PHOTOGRAPH BY THE FIELD MUSEUM

Πρόκειται για ένα μικρό δεινόσαυρο που είχε μέγεθος πάπιας και ήταν καλυμμένος με ένα ιριδίζον φτέρωμα που μοιάζει με αυτό που έχει το κολιμπρί. Αυτού του είδους το φτέρωμα ανάλογα με την γωνία από την οποία το κοιτάζει κάποιος παίρνει διάφορες αποχρώσεις. Το νέο είδος ονομάστηκε Caihong juji που σημαίνει στα κινεζικά «ουράνιο τόξο με μεγάλο λοφίο».

A comparison of melanosomes from C. juji (top row) with those of iridescent feathers from modern birds. Credit: Hu et al/DOI:10.1038/s41467-017-02515-y

«Συνήθως τα απολιθώματα που εντοπίζουν οι ερευνητές αφορούν σκληρά μέρη του σώματος όπως τα οστά αλλά κάποιες φορές εντοπίζονται σε καλή κατάσταση και άλλα πιο μαλακά μέρη όπως το φτέρωμα γεγονός που επιτρέπει να ανασυνθέτουμε καλύτερα την εικόνα που είχε ένα είδος. Ο συγκεκριμένος δεινόσαυρος διατηρήθηκε σε εκπληκτική κατάσταση και μπορούμε να δούμε σημαντικές λεπτομέρειες του» αναφέρει ο Ελίασον. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41467-017-02515-y - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=933949

Η σαλμονέλα φαίνεται πως εξολόθρευσε τους Αζτέκους. Salmonella epidemic may have wiped out 15 million Aztecs, study finds

Αυτό υποστηρίζουν δύο νέες έρευνες για τα αίτια θανατηφόρων επιδημιών. Researchers have used new methods in ancient DNA research to identify Salmonella enterica Paratyphi C, a pathogen that causes enteric fever, in the skeletons of victims of the 1545-1550 cocoliztli epidemic in Mexico, identifying a possible cause of this devastating colonial epidemic. Photograph: FabioIm/Getty Images

Η εξάπλωση της πανώλης που σκότωσε τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού στην Ευρώπη του Μεσαίωνα, οφειλόταν κυρίως στα παράσιτα των ανθρώπων και όχι στα τρωκτικά. Ενώ η εξάπλωση μιας -έως τώρα άγνωστης αιτιολογίας- επιδημίας που αφάνισε το 80% των Ατζτέκων του Μεξικού, οφειλόταν πιθανότατα σε εντερική σαλμονέλα.

Αυτά είναι τα συμπεράσματα δύο νέων επιστημονικών μελετών, που έρχονται να ρίξουν νέο φως σε δύο περιστατικά, τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη τόσο της «γηραιάς» ηπείρου, όσο και του «νέου κόσμου».

Every child learns at school that the Black Death was spread by rats which carried infected fleas. But a new study suggests rodents have been unfairly blamed for the plague (artist's impression) which killed millions of people across medieval Europe.

Στην πρώτη μελέτη, Νορβηγοί και Ιταλοί επιστήμονες των πανεπιστημίων του Όσλο και της Φεράρα, με επικεφαλής τον καθηγητή Νιλς Στένσεθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το BBC, συμπέραναν ότι οι ψύλλοι και οι ψείρες στο σώμα των ανθρώπων και όχι οι αρουραίοι και τα άλλα τρωκτικά -όπως θεωρείτο έως τώρα- ήσαν οι βασικοί φορείς διάδοσης του «Μαύρου Θανάτου», όπως έγινε γνωστή η πανώλη (πανούκλα) που σκότωσε περίπου 25 εκατομμύρια Ευρωπαίους μεταξύ 1347 - 1451.

Χρησιμοποιώντας ιστορικά αρχεία για την εξέλιξη της επιδημίας και τους θανάτους σε εννέα ευρωπαϊκές πόλεις, καθώς και τεχνικές υπολογιστικής προσομοίωσης, οι ερευνητές μοντελοποίησαν τη δυναμική της εξάπλωσής της.

The Black Death, it appears, may not have been spread by filthy rats, but by lice and fleas carried by humans instead, research has found.

Κατέληξαν έτσι στην εκτίμηση ότι ούτε οι αρουραίοι, ούτε η εξάπλωση του βακτηρίου μέσω του αέρα ευθύνονταν, αλλά οι ψύλλοι και οι ψείρες που πηδούσαν από άνθρωπο σε άνθρωπο και έπιναν μολυσμένο αίμα.

The Black Death of 1348 killed a third of Europe in just a few years. Pictured is an artist's impression a medieval Venetian doctor.

Κατά τους επιστήμονες, μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η τόσο ταχεία εξάπλωση της φονικής επιδημίας. «Θα ήταν απίθανο να έχει εξαπλωθεί τόσο γρήγορα, αν μεταδιδόταν από τους αρουραίους, από ό,τι από σε άνθρωπο σε άνθρωπο» δήλωσε ο Στένσεθ.

Η πανώλη συνεχίζει να ενδημεί σε ορισμένες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής, διατηρούμενη σε πληθυσμούς μολυσμένων τρωκτικών. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ 2010 - 2015 υπήρξαν 3.248 διαγνωσμένα περιστατικά πανώλους σε ανθρώπους, από τα οποία τα 584 οδήγησαν σε θάνατο των ασθενών. Η τήρηση των μέτρων υγιεινής αποτελεί βασικό μέτρο προφύλαξης για την αποτροπή των λοιμώξεων.

Οι Αζτέκοι

Overview of Teposcolula-Yucundaa, showing its location in the Mixteca Alta region of Oaxaca, Mexico (A), and its central administrative area (B), where excavations took place. (C) shows a drawing of individual 35, from which an S. enterica genome was isolated. Credit: Åshild J. Vågene et al. Salmonella enterica genomes from victims of a major 16th century epidemic in Mexico. Credit: Nature Ecology and Evolution.

Στην περίπτωση των Αζτέκων του Μεξικού, εκτιμάται ότι μέσα σε πέντε χρόνια, μεταξύ 1545-1550, περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι (το 80% των κατοίκων) πέθαναν από μια τρομερή επιδημία που στην τοπική γλώσσα είχε ονομασθεί «κοκολίζτλι» (σημαίνει μάστιγα ή λοιμός). Οι άνθρωποι είχαν υψηλό πυρετό, πονοκεφάλους και αιμορραγία από τα μάτια, το στόμα και τη μύτη, πεθαίνοντας μέσα σε τρεις έως τέσσερις μέρες.

An Aztec Life-Death figure of the 900 to 1250 AD era. (Wikimedia Commons)

Επρόκειτο για τη δεύτερη, αλλά φονικότερη, από τις τρεις σοβαρότερες επιδημίες που έπληξαν το Μεξικό μετά την άφιξη των Ευρωπαίων. Είχε προηγηθεί πριν δύο δεκαετίες το ξέσπασμα μιας επιδημίας ευλογιάς που σκότωσε πέντε έως οκτώ εκατομμύρια Αζτέκους, ενώ ακολούθησε το 1576-78 μια δεύτερη επιδημία που οδήγησε στο θάνατο τον μισό από τον εναπομείναντα πληθυσμό.

Excavated structure at the northern edge of the Grand Plaza at Teposcolula-Yucundaa. Architectural investigations of the Grand Plaza resulted in the unexpected discovery of a large epidemic cemetery associated with the 1545-1550 cocoliztli epidemic. The cemetery was found to contain numerous mass burials, attesting to the catastrophic nature of the epidemic. Credit: Christina Warinner. The Teposcolula-Yucundaa Archaeological Project.

Έκτοτε, οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν ποιος παθογόνος μικροοργανισμός ήταν ο ένοχος για μια από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία, που προσεγγίζει εκείνη της πανούκλας της μεσαιωνικής Ευρώπης.

Αυτή τη φορά, ίσως οι επιστήμονες έχουν την απάντηση, καθώς πιστεύουν ότι επρόκειτο για ένα «εντερικό πυρετό» παρόμοιο με τον τυφοειδή.

Åshild J. Vågene conducting lab work at the Max Planck Institute for the Science of Human History. Credit: Elizabeth Nelson

Ερευνητές, με επικεφαλής την Άσιλντ Βάγκενε του Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν της Γερμανίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Ecology and Evolution", σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ανέλυσαν δείγματα DNA από 29 σκελετούς που είχαν πεθάνει από τη μυστηριώδη νόσο «κοκολίζτλι» και είχαν ταφεί σε κοινό νεκροταφείο.

Η σαλμονέλα μεταδίδεται μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού και μπορεί να ταξίδεψε στο Μεξικό μέσω των ζώων που έφεραν οι ισπανοί κατακτητές με τα πλοία τους. The Spanish invasion of Mexico, depicted in a nineteenth-century illustration, was followed by a series of epidemics of unknown cause. Bettmann/Getty

Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ίχνη μόνο ενός παθογόνου μικροοργανισμού, του βακτηρίου της εντερικής σαλμονέλα (Salmonella enterica), που, μεταξύ άλλων, μπορεί να προκαλέσει τυφοειδή πυρετό. Η σαλμονέλα μεταδίδεται μέσω μολυσμένης τροφής ή νερού και μπορεί να ταξίδεψε στο Μεξικό μέσω των ζώων που έφεραν οι ισπανοί κατακτητές με τα πλοία τους. Η εντερική σαλμονέλα ήταν παρούσα ήδη στη μεσαιωνική Ευρώπη.

Scientists analysed DNA extracted from the teeth of skeletons in a cemetery in Mexico. Henry Romero/Reuters

Αν και δεν βρήκαν άλλο μικρόβιο στους νεκρούς Αζτέκους, οι γερμανοί επιστήμονες δεν αποκλείουν τελείως είτε να μη μπόρεσαν να ανιχνεύσουν κάτι άλλο που υπήρχε, είτε να πρόκειται για ένα τελείως άγνωστο στους επιστήμονες μικρόβιο.

Πηγές: Åshild J. Vågene et al, Salmonella enterica genomes from victims of a major sixteenth-century epidemic in Mexico, Nature Ecology & Evolution (2018). DOI: 10.1038/s41559-017-0446-6 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=933856 - BBC News

Το πρώτο πλανητικό σύστημα που ανακαλύπτουν ερασιτέχνες αστρονόμοι. Multi-planet System Found Through Crowdsourcing

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανητικού συστήματος που ανακάλυψαν οι ερασιτέχνες αστρονόμοι. This artist concept shows K2-138, the first multi-planet system discovered by citizen scientists. Credits: NASA/JPL-Caltech

Χιλιάδες λάτρεις της επιστήμης από όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε ένα μεγάλο διαδικτυακό πρότζεκτ που ονομάζεται «Citizen Science Alliance».

Οι… πολίτες της επιστήμης είναι άνθρωποι που ασχολούνται ερασιτεχνικά με διάφορους κλάδους της επιστήμης. Μια από τις ομάδες που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του πρότζεκτ είναι οι επονομαζόμενοι «Exoplanet Explorers». Τα μέλη αυτής της ομάδας όπως λέει και το όνομα τους ένωσαν τις δυνάμεις τους για να επεξεργαστούν δεδομένα της αποστολής Kepler.

To διαστημικό τηλεσκόπιο της αποστολής ξεκίνησε το 2009 να εξερευνά μια περιοχή του γαλαξία μας στην οποία βρίσκονται περίπου 150 χιλιάδες άστρα. Από την επεξεργασία των δεδομένων που έχει συλλέξει μέχρι σήμερα το τηλεσκόπιο έχουν εντοπιστεί περίπου 4 χιλιάδες εξωπλανήτες και έχει υποδειχθεί η ύπαρξη άλλων περίπου δύο χιλιάδων που αναμένουν την επιβεβαίωση των αρχικών παρατηρήσεων για να μπουν και αυτοί στην λίστα.

Πολλές ερευνητικές ομάδες συνεχίζουν να αναλύουν τα δεδομένα που έχει συλλέξει το Kepler και θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν πολλές ακόμη ανακαλύψεις εξωπλανητών από την συγκεκριμένη αποστολή.

Όπως έγινε γνωστό οι Exoplanet Explorers εντόπισαν ένα νέο πλανητικό σύστημα αναλύοντας τα δεδομένα του Kepler. Οι ανακοινώσεις της ομάδας προκάλεσαν μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο επειδή πρόκειται για ένα μεγάλο πλανητικό σύστημα αλλά επειδή για πρώτη φορά ερασιτέχνες αστρονόμοι κάνουν μια τέτοια ανακάλυψη.

Ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει στο παρελθόν μεμονωμένους πλανήτες αλλά όχι ένα ολόκληρο πλανητικό σύστημα.

This artist concept depicts a top-down view of the K2-138 system, showing the orbits and relative sizes of the five known planets. Credits: NASA/JPL-Caltech

Το σύστημα αυτό ονομάζεται K2-138 και βρίσκεται σε απόσταση 620 ετών φωτός από εμάς. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μέχρι στιγμής πέντε πλανήτες και εκτιμούν ότι υπάρχει κατά πάσα πιθανότητα τουλάχιστον άλλος ένας.

Οι τέσσερις πλανήτες φαίνεται ότι ανήκουν στην κατηγορία των Υπερ-Γαιών (πλανήτες με μέγεθος κοντινό με αυτό της Γης) και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις είναι μεγαλύτεροι από την Γη και μικρότεροι από τον Ποσειδώνα.

Δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί ποιοι από αυτούς είναι βραχώδεις και ποιοι πλανήτες αερίων. Φαίνεται επίσης ότι όλοι οι πλανήτες του συστήματος αρχικά σχηματίστηκαν σε σχετικά μακρινές αποστάσεις από το μητρικό τους άστρο αλλά προοδευτικά όλοι «μετακόμισαν» κοντά στο άστρο για αυτό και αναπτύσσονται σε αυτούς μεγάλες θερμοκρασίες.

Υπολογίζεται ότι σε κάποιους από τους πλανήτες επικρατούν θερμοκρασίες πέριξ των 400 βαθμών Κελσίου και σε κάποιους αναπτύσσονται θερμοκρασίες πέριξ των 900 βαθμών Κελσίου. Η ανακάλυψη που θα δημοσιευθεί σε προσεχές τεύχος της επιθεώρησης «The Astronomical Journal».

Πηγές: https://arxiv.org/abs/1801.03874 - http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500190498 - NASA