Ανακαλύφθηκε η πρώτη «αιρετική» επιστολή του Γαλιλαίου. Discovery of Galileo’s long-lost letter shows he edited his heretical ideas to fool the Inquisition

Το γράμμα βρισκόταν στην κατοχή της Βασιλικής Εταιρείας επί τουλάχιστον 250 χρόνια, αλλά είχε περάσει απαρατήρητο από τους ιστορικούς. Document shows that the astronomer toned down the claims that triggered science history’s most infamous battle — then lied about his edits. The original letter in which Galileo argued against the doctrine of the Roman Catholic Church has been rediscovered in London. Credit: The Royal Society

Ανακαλύφθηκε καταχωνιασμένο στα αρχεία της Βασιλικής Εταιρείας επιστημών της Βρετανίας το -θεωρούμενο χαμένο- πρωτότυπο γράμμα με το οποίο ο Γαλιλαίος για πρώτη φορά παρέθετε σε έναν Ιταλό φίλο του τα «αιρετικά» ηλιοκεντρικά επιχειρήματά του ενάντια στο δόγμα της Εκκλησίας ότι ο Ήλιος γυρίζει γύρω από τη Γη.

Η επιστολή ρίχνει νέο φως στη μακρόχρονη διαμάχη του Ιταλού φυσικού και αστρονόμου με τις ρωμαιοκαθολικές αρχές, που είχαν ως κατάληξη την καταδίκη του για αίρεση το 1633. Το επτασέλιδο γράμμα, με την υπογραφή «G.G.» (Galileo Galilei), το οποίο είχε γραφεί 20 χρόνια πριν, στις 21 Δεκεμβρίου 1613, αποκαλύπτει ότι στο ξεκίνημα της ιστορικής σύγκρουσης επιστήμης-εκκλησίας ο Γαλιλαίος είχε σαφή συνείδηση των κινδύνων και προσπαθούσε να «νερώσει» τους ισχυρισμούς του.

Το εν λόγω γράμμα ήταν γνωστό, καθώς είχαν γίνει αρκετά αντίγραφά του, ενώ υπάρχουν δύο εκδοχές του: μία που εστάλη από «χαφιέ» στην Ιερά Εξέταση στη Ρώμη και μία άλλη με πιο μετριοπαθή γλώσσα. Επειδή έως τώρα είχε χαθεί το πρωτότυπο γράμμα, δεν ήταν σαφές αν η Ιερά Εξέταση είχε «μαγειρέψει» μια πιο «αιρετική» εκδοχή του γράμματος για να τον ενοχοποιήσει καλύτερα (κάτι που ο Γαλιλαίος ισχυριζόταν στους φίλους του) ή αν ο ίδιος είχε πράγματι γράψει το πιο επαναστατικό γράμμα στην Ιερά Εξέταση, αλλά μετά αποφάσισε να φανεί -ή μάλλον να προσποιηθεί- πιο μετριοπαθής.

Η ανακάλυψη του πρωτότυπου γράμματος, σύμφωνα με το «Nature», δείχνει ότι συνέβη το δεύτερο και ότι ο Γαλιλαίος είπε ψέματα πως δήθεν η Εκκλησία είχε παραποιήσει τα λεγόμενά του. Αυτός έγραψε μια πιο «νερωμένη» εκδοχή των θεωριών του, έστειλε τη «μαγειρεμένη» επιστολή σε ένα φίλο του, τον μαθηματικό Μπενεντέτο Καστέλι του Πανεπιστημίου της Πίζα, και του ζήτησε να την προωθήσει στο Βατικανό, ότι δήθεν αυτή ήταν η πρωτότυπη επιστολή του και όχι η άλλη, η πιο αιρετική, που είχε ήδη φθάσει στην Ιερά Εξέταση.

The first and last page of Galileo’s letter to his friend Benedetto Castelli. The last page shows his signature, “G. G.”.Credit: The Royal Society

Το γράμμα βρισκόταν στην κατοχή της Βασιλικής Εταιρείας επί τουλάχιστον 250 χρόνια, αλλά είχε περάσει απαρατήρητο από τους ιστορικούς. «Ξεθάφτηκε» από τη βιβλιοθήκη της από τον μεταδιδακτορικό ερευνητή της ιστορίας της επιστήμης Σαλβατόρε Ρικιάρντο του Πανεπιστημίου του Μπέργκαμο, ο οποίος επισκέφθηκε τη βιβλιοθήκη τον Αύγουστο για άλλο λόγο, αλλά τυχαία έπεσε πάνω στην ιστορική επιστολή.

Όπως είπε, «δεν μπορούσα να πιστέψω ότι είχα ανακαλύψει ένα γράμμα που ουσιαστικά όλοι οι μελετητές του Γαλιλαίου θεωρούσαν σίγουρα χαμένο. Φαινόταν ακόμη πιο απίστευτο, επειδή η επιστολή δεν είχε βρεθεί σε κάποια άσημη βιβλιοθήκη, αλλά στη βιβλιοθήκη της Βασιλικής Εταιρείας». Ο Ρικιάρντο και άλλοι ερευνητές έκαναν αναλυτική παρουσίαση του ευρήματός τους στο περιοδικό «Notes and Records» της Βασιλικής Εταιρείας.

Galileo’s celestial ideas were deemed heretical and he lived his final nine years under house arrest. Credit: DeAgostini/Getty

Στην επιστολή ο Γαλιλαίος για πρώτη φορά τονίζει ότι η επιστημονική έρευνα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από το θεολογικό δόγμα, αναφέρει ότι οι αναφορές της Βίβλου σε αστρονομικά συμβάντα δεν πρέπει να ληφθούν υπόψη στην κυριολεξία και επισημαίνει ότι οι θρησκευτικές αρχές που ισχυρίζονται το αντίθετο, δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις για να κρίνουν σωστά. Αναφέρει πάντως ότι το ηλιοκεντρικό μοντέλο, ότι η Γη περιφέρεται πέριξ του Ηλίου, που είχε παρουσιάσει ο πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος πριν περίπου 70 χρόνια (το 1543), δεν είναι ασύμβατο με τη Βίβλο.

Ο Γαλιλαίος, ο οποίος ζούσε στη Φλωρεντία, είχε γράψει χιλιάδες γράμματα, μερικά από τα οποία αποτελούν μικρές επιστημονικές πραγματείες. Συχνά γίνονταν αντίγραφα των επιστολών του και κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Το συγκεκριμένο γράμμα στον Καστέλι, που διασώζεται σε δύο εκδοχές, θεωρείται από τα σημαντικότερα. Η πιο «σκληρή» εκδοχή του, που σήμερα σώζεται στα μυστικά αρχεία του Βατικανού, εστάλη στη Ιερά Εξέταση στη Ρώμη, στις 7 Φεβρουαρίου 1615, από τον δομινικανό μοναχό Νικολό Λορίνι.

Λίγες μέρες μετά, στις 16 Φεβρουαρίου, ο Γαλιλαίος έγραψε στον κληρικό φίλο του στη Ρώμη Πιέρο Ντίνι, λέγοντάς του ότι το γράμμα με το οποίο ο Λορίνι τον «κάρφωσε» στην Ιερά Εξέταση, δεν ήταν το αυθεντικό και του προώθησε μια λιγότερο «εμπρηστική» εκδοχή της επιστολής, που ισχυρίσθηκε ότι είναι η σωστή, γι’ αυτό ζήτησε από τον Ντίνι να τη στείλει στους θεολόγους του Βατικανού (ώστε να περιορίσει τη ζημιά που θα του έκανε η προηγούμενη επιστολή). Σε αυτή τη λιγότερο προκλητική επιστολή, ο Γαλιλαίος, μεταξύ άλλων, εκφράζει τις ανησυχίες του ότι η Ιερά Εξέταση «μπορεί εν μέρει να εξαπατηθεί από απάτη», που του έχουν στήσει οι εχθροί του.

Με όλα αυτά είχε δημιουργηθεί μεγάλο μπέρδεμα στους μελετητές. Η ανακάλυψη όμως του υπογεγραμμένου από τον ίδιο πρωτοτύπου στη Βασιλική Εταιρεία, το οποίο έχει τον γραφικό χαρακτήρα του, δείχνει ότι ο ίδιος ο Γαλιλαίος επιχείρησε να «νερώσει» το αρχικό γράμμα του που είχε πέσει στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης.

Τζορντάνο Μπρούνο. Portrait de Giordano Bruno (xixe siècle, d'après une gravure publiée dans le Livre du recteur, 1578).

Με δεδομένο ότι λίγα χρόνια πριν, το 1600, η Ιερά Εξέταση είχε κάψει στην πυρά τον Δομινικανό κληρικό και μαθηματικό Τζιορντάνο Μπρούνο για αιρετικές απόψεις που περιλάμβαναν την υποστήριξη του ηλιοκεντρικού μοντέλου του Κοπέρνικου, ο Γαλιλαίος δικαιολογημένα ανησυχούσε και για τη δική του τύχη…

Έτσι, όταν ένα αντίγραφο από το αρχικό «αιρετικό» γράμμα του στον Καστέλι το 1613 -αυτό που βρέθηκε στη Βασιλική Εταιρεία- έπεσε στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης (μέσω του Λορίνι το 1615), ο Γαλιλαίος έβαλε τον Ντίνι να στείλει στην Εκκλησία το υποτιθέμενο πρωτότυπο γράμμα του, που ήταν πιο μετριοπαθές και λιγότερο ενοχοποιητικό. Μόνο που έλεγε ψέματα, καθώς όντως είχε γράψει το αρχικό γράμμα.

Τελικά, το 1633, καταδικάσθηκε για αίρεση, αν και την έβγαλε φθηνά, αφού απλώς υποβλήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό για τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωής του.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/d41586-018-06769-4 - http://www.in.gr/2018/09/22/tech/sto-fos-proti-airetiki-epistoli-tou-galilaiou/ 

Νέο παγκόσμιο ρεκόρ μαγνητικού πεδίου. Strongest-ever controllable magnetic field

Δημιουργήθηκε μαγνητικό πεδίο έντασης 1200 Τesla με διάρκεια 100 μικροδευτερολέπτων. Σπινθήρες και λάμψεις κατά την δημιουργία του ισχυρότερου μαγνητικού πεδίου μέχρι σήμερα. Physicists have generated the strongest controllable magnetic field ever produced. The field was sustained for longer than any previous field of a similar strength. This research could lead to powerful investigative tools for material scientists and may have applications in fusion power generation. Sparks fly at the moment of activation. Four million amps of current feed the megagauss generator system, hundreds of times the current of a typical lightning bolt. Credit: Copyright 2018 Shojiro Takeyama

Οι φυσικοί του Ινστιτούτου Φυσικής Στερεάς Κατάστασης στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο κατάφεραν να δημιουργήσουν το ισχυρότερο ελεγχόμενο μαγνητικό πεδίο που έχει ποτέ επιτευχθεί έως σήμερα. Το πεδίο διατηρήθηκε για περισσότερο χρόνο από οποιοδήποτε προηγούμενο πεδίο παρόμοιας ισχύος. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Νταϊσούκε Νακαμούρα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο Review of Scientific Instruments.

Η έρευνα αυτή ανοίγει νέες δυνατότητες στο πεδίο της φυσικής στερεάς κατάστασης, αλλά και στην προσπάθεια να δημιουργηθούν αντιδραστήρες πυρηνικής σύντηξης, που απαιτούν ισχυρότατα μαγνητικά πεδία.

Nakamura et al record highest magnetic field ever achieved indoors. Image credit: Windell Oskay / CC BY 2.0.

Η ένταση του μαγνητικού πεδίου έφθασε τα 1200 Tesla, όπου το 1 Τesla είναι η μονάδα μέτρησης της έντασης του μαγνητικού πεδίου. Συγκριτικά, το πεδίο αυτό έχει ένταση περίπου 400 φορές μεγαλύτερη από τους ισχυρότερους μαγνήτες των μηχανημάτων μαγνητικής τομογραφίας και 50 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από το μαγνητικό πεδίο της Γης (υπενθυμίζεται ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης κυμαίνεται από 25·10^-3 έως 65∙10^-3 Tesla).

Σε πειράματα που έγιναν κατά το παρελθόν καταγράφηκαν ισχυρότερα μαγνητικά πεδία, αλλά ήταν ανεξέλεγκτα και δεν είχαν διάρκεια. To 2001 φυσικοί από την Ρωσία δημιούργησαν ένα (μη ελεγχόμενο) μαγνητικό πεδίο έντασης 2800 Tesla, αλλά η εκρηκτική τους μέθοδος διέλυσε τον εξοπλισμό τους.

Οι Ιάπωνες φυσικοί δημιούργησαν ένα μαγνητικό πεδίο των 1200 Tesla διάρκειας 100 μικροδευτερολέπτων. Είναι δυνατή η δημιουργία μαγνητικών πεδίων μεγαλύτερης διάρκειας αλλά αυτά θα είναι της τάξης των εκατοντάδων Tesla.

(a) Schematic view of the EMFC megagauss generator; (b) cross section of (a); (c) copper-lined primary coil and a pair of seed field coils; in (a), one of the initial seed field coils is presented in the displaced position, for more visible view of the primary coil; the primary coil is covered by an anti-explosive block made of bulk iron-steel, which is omitted in the drawing (a). Image credit: Nakamura et al, doi: 10.1063/1.5044557.

Για πολλούς η πυρηνική σύντηξη θεωρείται ο πιο ελπιδοφόρος τρόπος παραγωγής ενέργειας στο μέλλον. Για να γίνει αυτό απαιτείται πρώτα ο περιορισμός του πλάσματος – μια θάλασσα φορτισμένων σωματιδίων – σε έναν μεγάλο δακτύλιο που ονομάζεται tokamak. Κι ο περιορισμός-έλεγχος του πλάσματος απαιτεί με την σειρά του, ισχυρό μαγνητικό πεδίο της τάξης των χιλιάδων Tesla, για ένα χρονικό διάστημα αρκετών μικροδευτερολέπτων. Κάτι που καταφέρνει με επιτυχία η διάταξη που κατασκευάστηκε στο εργαστήριο του Ινστιτούτου Φυσικής Στερεάς Κατάστασης στο Τόκιο.

Πηγές: https://aip.scitation.org/doi/10.1063/1.5044557 - https://www.sciencedaily.com/releases/2018/09/180919100929.htm - http://www.in.gr/2018/09/21/tech/neo-pagkosmio-rekor-magnitikou-pediou/

Tο διαστημικό τηλεσκόπιο TESS ανακάλυψε τον πρώτο του πλανήτη. NASA's TESS Space Telescope Has Spotted Its First Exoplanet

Μια καυτή υπερ-Γη γύρω από το άστρο Pi Mensae σε απόσταση σχεδόν 60 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη. Image showing host star Pi Mensae (big black dot), around which the new planet was discovered. The red lines show the boundary of the TESS aperture. (Image: Science and Engineering Research Council J survey/C. X. Huang et al., 2018)

Ο νέος «κυνηγός» εξωπλανητών της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) που είχε εκτοξευθεί φέτος τον Απρίλιο, ανακάλυψε τον πρώτο πλανήτη του.

Πρόκειται για μια καυτή υπερ-Γη γύρω από το άστρο Pi Mensae, γνωστό και ως HD 39091, ένα κίτρινο νάνο που μοιάζει με το δικό μας άστρο και το οποίο βρίσκεται στον αστερισμό της Τράπεζας (Mensa), σε απόσταση σχεδόν 60 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη.

Planet Pi Mensae b, illustration. Pi Mensae b is one of the most massive extrasolar planets so far found, with a mass of at least ten times that of Jupiter. It may even be a brown dwarf, as depicted in this image. The planet, or brown dwarf, is shown as viewed from the surface of a rocky moon. Two other moons are seen in the sky, one spherical and one irregular in shape. Pi Mensae b orbits the yellow star Pi Mensae, 59 light-years away in the constellation of Mensa (the table). It orbits its star in 5.89 years and at a distance varying from 2.6 to 3.4 astronomical units. In our solar system, this would place it in the asteroid belt. Credit: MARK GARLICK/SCIENCE PHOTO LIBRARY

Στο παρελθόν είχε ανακαλυφθεί ένας αέριος γίγαντας εξωπλανήτης γύρω από το άστρο Pi Mensae, ο Pi Mensae b, ο οποίος είναι περίπου δεκαπλάσιος του Δία. Ο νέος εξωπλανήτης Pi Mensae c, έχει διάμετρο περίπου διπλάσια της Γης και μάζα σχεδόν πενταπλάσια.

Where there’s a dip, there’s a planet: Light curves, or a drop in luminosity of star Pi Mensae, detected by TESS. (Image: C. X. Huang et al., 2018)

Η πρώτη εκτίμηση για την πυκνότητά του καθιστά πιθανό ότι ο νέος εξωπλανήτης είναι ένας υδάτινος κόσμος, με ένα βραχώδη πυρήνα και μια μεγάλη ατμόσφαιρα αποτελούμενη κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Επειδή όμως κινείται 50 φορές κοντύτερα στο μητρικό άστρο του από ό,τι ο Ερμής γύρω από τον Ήλιο, ο Pi Mensae c «ψήνεται» από τη θερμότητα και την ακτινοβολία του άστρου του.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Τσέλσι Χουάνγκ του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, θα κάνουν τη σχετική παρουσίαση της ανακάλυψής τους στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal Letters», ενώ ήδη έκαναν σχετική προδημοσίευση στο aRxiv.org.

Animation showing how TESS will observe the sky. TESS will watch each observation sector for at least 27 days, before rotating to the next one, covering first the southern then the northern hemisphere to build a map of 85 percent of the sky. Credits: NASA's Goddard Space Flight Center

Το τηλεσκόπιο, που ακολουθεί στα βήματα του τηλεσκοπίου «Κέπλερ» και περιφέρεται σαν δορυφόρος γύρω από τη Γη, έχει αναλάβει την αποστολή να μελετήσει εκατοντάδες χιλιάδες φωτεινά άστρα, που βρίσκονται σχετικά κοντά στον Ήλιο.

Πηγές: https://arxiv.org/abs/1809.05967 - http://www.tovima.gr/2018/09/20/science/to-diastimiko-tileskopio-tess-anakalypse-ton-proto-tou-planiti/

Ανακαλύφθηκε ο πλανήτης «Βούλκαν» από το «Σταρ Τρεκ». Spock’s home world has been discovered

Ο εξωπλανήτης «Βούλκαν» (ή HD 269665b) έχει διπλάσιο μέγεθος και μάζα οκταπλάσια περίπου της Γης, ενώ το έτος του (μια πλήρης περιφορά γύρω από το άστρο του) διαρκεί 42 μέρες. Among the TV series Star Trek's many charms are its rich universe of characters and planets. Now, the Dharma Planet Survey, in a new study led by University of Florida (UF) astronomer Jian Ge and team including Tennessee State University (TSU) astronomers Matthew Muterspaugh and Gregory Henry, has shown that science fiction may be a little less so; the Dharma project has discovered what may be Star Trek's famed planet Vulcan. An artist's illustration of the super-Earth orbiting 40 Eridani A, the host star of the fictional Vulcan. Credit: University of Florida

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν εξωπλανήτη γύρω από το άστρο 40 Eridani A (40 Ηριδανού Α) σε απόσταση μόνο 16 ετών φωτός από τη Γη.

Η ιδιαιτερότητα της ανακάλυψης δεν έχει να κάνει τόσο με την εγγύτητα του εξωπλανήτη στο δικό μας ηλιακό σύστημα, όσο με το ότι οι δημιουργοί της σειράς επιστημονικής φαντασίας «Σταρ Τρεκ» είχαν εδώ και δεκαετίες προβλέψει ότι ο υποθετικός πλανήτης Βούλκαν, η πατρίδα του διάσημου εξωγήινου Σποκ, αξιωματικού του διαστημοπλοίου «Εντερπράιζ», θα βρισκόταν σε τροχιά γύρω από αυτό ακριβώς το άστρο, το οποίο είναι ορατό με γυμνό μάτι από τη Γη.

Τώρα, για πρώτη φορά, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν εξωπλανήτη γύρω από το συγκεκριμένο άστρο, οπότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι εντοπίστηκε ο «Βούλκαν» εκεί ακριβώς που «έπρεπε» να βρίσκεται και έτσι δικαιώθηκαν οι σεναριογράφοι του «Σταρ Τρεκ».

Ο «40 Ηριδανού Α» (επίσημα γνωστός ως HD 26965) είναι ένας πορτοκαλί νάνος με ηλικία περίπου τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών, λίγο πιο νεαρός, πιο μικρός και πιο ψυχρός από τον Ήλιο μας.

Ο εξωπλανήτης «Βούλκαν» (ή HD 269665b) έχει διπλάσιο μέγεθος και μάζα οκταπλάσια περίπου της Γης, ενώ το έτος του (μια πλήρης περιφορά γύρω από το άστρο του) διαρκεί 42 μέρες. Επειδή κινείται πολύ κοντά στο μητρικό άστρο του, εκτιμάται ότι θα είναι πολύ καυτός και άρα μάλλον ακατάλληλος να φιλοξενήσει τη συνήθη ζωή (από την άλλη, ο Σποκ ποτέ δεν ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος!).

Η ανακάλυψη από το τηλεσκόπιο DEFT στη νότια Αριζόνα, με επικεφαλής τον αστρονόμο Μπο Μα του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, έγινε στο πλαίσιο της έρευνας του ουρανού Dharma Planet Survey και παρουσιάζεται στο περιοδικό Monthly Notices της βρετανικής Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.

Πηγές: Bo Ma et al. The first super-Earth detection from the high cadence and high radial velocity precision Dharma Planet Survey, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (2018). DOI: 10.1093/mnras/sty1933 - http://www.in.gr/2018/09/19/tech/anakalyfthike-o-planitis-voulkan-apo-star-trek/

Μια ταινία ζωντανεύει το παρελθόν της Θεσσαλίας. Diachronic Museum of Larissa - Tracing the footsteps of human society

Η ταινία «Tracing the footsteps of human society», γεμάτη διαχρονικά ερωτήματα για τον άνθρωπο και το παρελθόν, προβάλλει την κεντρική φιλοσοφία του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Γ. Βράντζας). Snapshot of the film Tracing the Footsteps of Human Society produced by the Diachronic Museum of Larissa, Greece.

«Το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας κέρδισε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Promotional» του διαγωνισμού Museums in Short και νιώθω μεταξύ των άλλων τυχερός που οι άνθρωποι του Μουσείου εμπιστεύτηκαν στα χέρια μου την υλοποίηση της ταινίας που αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλίας».

Snapshot of the film Tracing the Footsteps of Human Society produced by the Diachronic Museum of Larissa, Greece.

Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων, στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο σκηνοθέτης Γιώτης Βράντζας, με καταγωγή από τα Τρίκαλα, καθώς το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας απέσπασε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Promotional» με την προωθητική, μικρού μήκους ταινία «Tracing the footsteps of human society», την οποία σκηνοθέτησε ο ίδιος, στον διαγωνισμό Museums in Short.

Ο διαγωνισμός αυτός είναι ευρωπαϊκός και αφορά στην παραγωγή video μικρής διάρκειας τα οποία έχουν δημιουργηθεί για μουσεία. Βασικός στόχος του διαγωνισμού είναι η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τον σημαντικό ρόλο των μουσείων στην παραγωγή καλλιτεχνικών και καινοτόμων video, τα οποία αποτελούν πολύτιμο εργαλείο που συμβάλλει στη διάδοση των εκθέσεων και της φιλοσοφίας κάθε μουσείου μέσα από τη δυναμική και την αμεσότητα της κινούμενης εικόνας. Στον φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν συνολικά 49 μουσεία από 20 ευρωπαϊκές χώρες.

Κάθε ερώτημα περιστρέφεται γύρω από ένα αντιπροσωπευτικό έκθεμα του μουσείου που αντικατοπτρίζει μία συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Μενίρ, 3300-2300 π.Χ., Σουφλί Μαγούλα Λάρισας. Βρίσκεται 3 χλμ. ΒΑ του κέντρου της Λάρισας, στη δεξιά όχθη του ποταμού, περίπου 100μ. δυτικά της Π.Ε.Ο. λίγο πριν το ύψος του εργοστασίου ζάχαρης. Είναι κυκλική με διάμετρο 200μ. και ύψος 4μ. Εδώ έγιναν ανασκαφές το 1958 από το Θεοχάρη και τον Bisantz. Έτσι αποκαλύφθηκε το γνωστό μενίρ που βρίσκεται στο Μουσείο της Λάρισας. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από την τοπική Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1974 έως το 1976, φέρνοντας στο φως πλήθος ευρημάτων από ταφές καύσεων και κατοικιών από την Αρχαιότερη Νεολιθική μέχρι και την περίοδο της Χαλκοκρατίας. Άλλα ευρήματα από εδώ είναι: πήλινα αγγεία, λίθινοι πελέκεις, λίθινα σφυριά, φολίδες και λεπίδες επεξεργασίας πυριτόλιθου και οψιανού, βλήματα σφενδόνης, οστά ζώων, κ.ά. (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Γ. Βράντζας).

«Είναι μεγάλη η ικανοποίηση που αισθάνεται κανείς όταν οι κόποι του αμείβονται με ένα διεθνές βραβείο για τη δουλειά του», συνεχίζει ο σκηνοθέτης, προσθέτοντας: «Με το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργαζόμαστε. Η επιτυχία αυτή βέβαια δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αμέριστη υποστήριξη και άψογη συνεργασία με τη Διοίκηση και τους επιστημονικούς συνεργάτες του Μουσείου, ούτε, βέβαια χωρίς τη δημιουργική δουλειά των συνεργατών μου».

Η προωθητική μικρού μήκους ταινία «Tracing the footsteps of human society», γεμάτη διαχρονικά ερωτήματα για τον άνθρωπο και το παρελθόν, προβάλλει την κεντρική φιλοσοφία του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας. Κάθε ερώτημα περιστρέφεται γύρω από ένα αντιπροσωπευτικό έκθεμα του μουσείου που αντικατοπτρίζει μία συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Πίσω από κάθε έκθεμα, ο άνθρωπος, οι ανάγκες του και οι επιλογές του. Και παράλληλα τα πιο χαρακτηριστικά τοπία και μνημεία ολόκληρης της Θεσσαλίας, που συνθέτουν την ιστορία που διηγείται το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας.

Tο νέο βίντεο του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας. Τα εκθέματα, η ιστορία τους και τα ερωτήματα που ανακύπτουν.

Μία ταινία που ζωντανεύει το παρελθόν της Θεσσαλίας συνδυάζοντας δημιουργικά εναέριες λήψεις, κινηματογράφηση και animation και δημιουργεί την αίσθηση ότι το παρελθόν ίσως μας είναι περισσότερο οικείο από όσο πιστεύουμε.

«Αξίζει πραγματικά κανείς να επισκεφθεί το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας για να γνωρίσει τους «θησαυρούς» της Θεσσαλίας. Γέννημα θρέμμα κι εγώ αυτής της θεσσαλικής γης που μου έμαθε την αίσθηση του μέτρου και της ισορροπίας», καταλήγει ο ίδιος.

Συντελεστές της ταινίας

The new video of the Diachronic Museum of Larissa. The artifacts, their stories and the questions. 

Σκηνοθεσία/Animation: Γιώτης Βράντζας. Σενάριο-Διεύθυνση Παραγωγής: Κατερίνα Μπόλματη. Κινηματογράφηση: Γιάννης Καράμπελας, Βαγγέλης Νεοφώτιστος. Μοντάζ: Γιάννης Καράμπελας. Εναέριες λήψεις: Δημήτρης Σταμπολής. Μουσική: Kai Engel. Παραγωγή: macine.gr

Πηγές: https://www.archaiologia.gr/blog/2018/09/18/ - http://aktines.blogspot.com/2015/01/blog-post_747.html - https://www.archaeology.wiki/blog/2018/09/05/two-greek-museums-among-the-winners-of-the-museums-in-short-2018/

Ανδρέας Εμπειρίκος, «Αρχάγγελος τον Σεπτέμβριον Βοών μέσα στην πλάσι»

Αρχάγγελος Γαβριήλ. Ρωσική εικόνα 12ου αι. Τα μαλλιά του Αρχαγγέλου φέρουν χρυσοκονδυλιές.

Τις μέρες τις γλυκειές του Σεπτεμβρίου, όταν δεν έχει ακόμη βρέξει και είναι το άκουσμα των ήχων πιο αραιό και η γεύσις των ωρών και από του θέρους πιο πυκνή, όταν στους κήπους σκάνε τα ρόδια, και πάλλονται υψιτενείς οι στήμονες των λουλουδιών, και σφύζουν στις πορφύρες των φλεγόμενοι οι ιβίσκοι, όλοι σαν υπερβέβαιοι γαμβροί που στων νυμφών κτυπούν τις θύρες, τότε, σαν νά’ναι πάντα καλοκαίρι (γιατί όποια και αν είναι η εποχή, ο πόθος είναι πάντα θέρος) αναγαλλιάζουν οι ψυχές, και ο Έρωτας, ο πιο ξανθός αρχάγγελος του Παραδείσου, βοά και λέγει στο κάθε που άγγιξε κορμί:

Τα ρούχα πέτα, γδύσου

Τίποτε μη φοβάσαι.

Έαρ, χειμώνα, θέρος −

όπου και αν είσαι −

είναι η ρομφαία μου μαζί σου.

Ουίλιαμ Γκλάκενς, Γυμνό με το Μήλο, 1910

Από το έργο «Oκτάνα», εκδ. Ίκαρος 1980.

Αίγυπτος: Ανακάλυψαν άγαλμα Σφίγγας από την εποχή των Πτολεμαίων. Ptolemaic period sphinx statue discovered at Egyptian temple

Μια σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη έγινε χτες στην Αίγυπτο, καθώς, μάλλον τυχαία, βρέθηκε ένα άγαλμα σφίγγας στο Ασουάν. An Egyptian archaeological mission discovered a sandstone sphinx statue while reducing groundwater in the Temple of Kom Ombo. Photo by Egyptian Ministry of Antiquities/EPA

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως κατά τη διάρκεια εργασιών για την άντληση υδάτων από ναό στην πόλη του Ασουάν της Αιγύπτου, ένα άγαλμα Σφίγγας από ψαμμόλιθο, το οποίο εκτιμάται πως χρονολογείται από την ελληνιστική περίοδο των Πτολεμαίων σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου αρχαιοτήτων της Αιγύπτου

Το υπουργείο Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε ότι το άγαλμα του μυθικού αυτού τέρατος, με κεφάλι ανθρώπου και σώμα λιονταριού, είναι κατασκευασμένο από ψαμμόλιθο, έχει ύψος 38 εκατοστά και διάμετρο 28 εκατοστά, ενώ δύο ανάγλυφα από ψαμμόλιθο του βασιλιά Πτολεμαίου του Ε΄βρέθηκαν επίσης πρόσφατα μέσα στον ίδιο ναό.

The latest discovery of a statue with a lion’s body and a human head, in the Temple of Kom Ombo. (Egyptian Ministry of Antiquities/AP)

Το άγαλμα χρονολογείται από την ελληνιστική περίοδο και τη δυναστεία των Πτολεμαίων, που κυβέρνησαν την Αίγυπτο από το 305 π.Χ. μέχρι το 30 π.Χ. και την ρωμαϊκή κατάκτηση της Αιγύπτου. Η δυναστεία των Πτολεμαίων, που ιδρύθηκε από τον ομώνυμο στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κυβέρνησε την Αίγυπτο επί περίπου τρεις αιώνες. Τελευταίο μέλος της δυναστείας ήταν η Κλεοπάτρα

Ο γενικός διευθυντής του τμήματος αρχαιοτήτων του Ασουάν, ο Άμπντουλ Μονέιμ Σαϊντ, δήλωσε ότι οι επιστήμονες θα χρειαστούν περαιτέρω μελέτες στη Σφίγγα για να αποσπάσουν περισσότερες πληροφορίες για την προέλευσή της.

Η Σφίγγα αντιπροσώπευε την βασιλική εξουσία στη φαραωνική Αίγυπτο συνδυάζοντας την σωματική δύναμη ενός λιονταριού με την ανθρώπινη εξουσία ενός βασιλιά. Η διασημότερη είναι η Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας.

Πηγές: https://www.upi.com/Ptolemaic-period-sphinx-statue-discovered-at-Egyptian-temple/3381537132329/ - http://www.tovima.gr/2018/09/17/culture/aigyptos-anakalypsan-agalma-sfiggas-apo-tin-epoxi-ton-ptolemaion/