Το πρώτο μόριο που υπήρξε ποτέ στο σύμπαν. Elusive molecule, first in Universe, detected in space

Αμερικανοί και Γερμανοί επιστήμονες, έπειτα από δεκαετίες αναζήτησης, ανακάλυψαν για πρώτη φορά στο διάστημα το πρώτο μόριο που σχηματίσθηκε ποτέ στο σύμπαν. Illustration of planetary nebula NGC 7027 and helium hydride molecules. In this planetary nebula, SOFIA detected helium hydride, a combination of helium (red) and hydrogen (blue), which was the first type of molecule to ever form in the early universe. This is the first time helium hydride has been found in the modern universe. Credit: NASA/SOFIA/L. Proudfit/D.Rutter

Αμερικανοί και Γερμανοί επιστήμονες, έπειτα από δεκαετίες αναζήτησης, ανακάλυψαν για πρώτη φορά στο διάστημα το πρώτο μόριο που σχηματίσθηκε ποτέ στο σύμπαν. Πρόκειται για το υδρίδιο του ηλίου, η «υπογραφή» του οποίου ανιχνεύθηκε στον γαλαξία μας με τη βοήθεια του μεγαλύτερου στον κόσμο αερομεταφερόμενου επιστημονικού εργαστηρίου, του Στρατοσφαιρικού Παρατηρητηρίου για Υπέρυθρη Αστρονομία (SOFIA) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) και του Γερμανικού Αεροδιαστημικού Κέντρου.

The GREAT far-infrared spectrometer is mounted to the telescope flange of the flying observatory SOFIA, inside the pressurized cabin. © Carlos Duran/MPIfR.

Το αεροσκάφος-παρατηρητήριο SOFIA -ένα τροποποιημένο Boeing 747SP- πετάει περίπου 14.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της Γης και τα ευαίσθητα όργανα του στοχεύουν στο διάστημα, απαλλαγμένα από τις παρεμβολές της χαμηλότερης ατμόσφαιρας. Με τρόπο αυτό βρέθηκε το υδρίδιο του ηλίου σε ένα μικρό αλλά φωτεινό πλανητικό νεφέλωμα (NGC 7027) ηλικίας περίπου 600 ετών, το απομεινάρι ενός άστρου σαν τον Ήλιο μας, σε απόσταση 3.000 ετών φωτός από τη Γη, κοντά στον αστερισμό του Κύκνου. Στο νεφέλωμα αυτό οι συνθήκες (υπεριώδης ακτινοβολία και θερμότητα) είναι κατάλληλες για να σχηματισθεί το συγκεκριμένο μόριο.

Spectrum of HeH+ as observed with GREAT on board of SOFIA towards the planetary nebula NGC 7027.  In the underlying image from the Hubble/NICMOS camera, the sharp transition zone between the ionized HII region (white-yellow) and the cool envelope (red colour) is nicely visible. It is in this ionization front where HeH+ is formed (marked by an artist’s concept of the molecular structure). The sky area covered by the GREAT instrument with a size of 14.3 arcsec includes most of the nebula’s emission. The spectral line width of the HeH+ profile is determined by the motion of the expanding envelope. © Composition: NIESYTO design; Image NGC 7027: William B. Latter (SIRTF Science Center/Caltech) and NASA/ESA; Spectrum: Rolf Güsten/MPIfR (Nature, April 18, 2019)

Όταν το σύμπαν είχε πολύ νεαρή ηλικία και ήταν καυτό, υπήρχαν μόνο ελάχιστα είδη ατόμων, κυρίως υδρογόνου και ηλίου. Περίπου 100.000 χρόνια μετά την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη», καθώς η θερμοκρασία είχε πλέον πέσει στους 3.700 βαθμούς Κελσίου, εκτιμάται ότι ένα άτομο ηλίου και ένα άτομο υδρογόνου συνδυάσθηκαν, δημιουργώντας τον πρώτο χημικό δεσμό, για να φτιάξουν το μόριο του υδριδίου του ηλίου. Το εν λόγω θετικά φορτισμένο μόριο (HeH+) υπάρχει και σήμερα σε ορισμένα μέρη του σύμπαντος, αλλά ποτέ έως τώρα δεν είχε εντοπισθεί, παρόλο που άλλα μεγαλύτερα οργανικά μόρια είχαν βρεθεί.

Η ανακάλυψη αποδεικνύει την ύπαρξη του στο διάστημα, η οποία έως σήμερα ήταν θεωρητική. Επιβεβαιώνεται έτσι είναι σωστή η κατανόηση των επιστημόνων για την απλή χημεία του πρώιμου σύμπαντος και πώς αυτή εξελίχθηκε στην πορεία δισεκατομμυρίων ετών στη σημερινή πολύπλοκη χημεία του.

Όταν σταδιακά τα άτομα δημιούργησαν τα πρώτα μόρια, το σύμπαν τελικά έριξε τη θερμοκρασία του. Τότε άτομα υδρογόνου μπόρεσαν να αλληλεπιδράσουν με το μόριο του υδριδίου του ηλίου και να δημιουργήσουν για πρώτη φορά το μοριακό υδρογόνο, το βασικό μόριο που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των πρώτων άστρων. Με τη σειρά τους, τα άστρα σχημάτισαν στο εσωτερικό τους όλα τα άλλα χημικά στοιχεία που απαρτίζουν το σημερινό κόσμο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ρολφ Γκούεστεν του γερμανικού Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Βόννη, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature».

«Το μόριο κρυβόταν κάπου εκεί έξω, αλλά χρειαζόμασταν τα κατάλληλα όργανα για να κάνουμε τις σωστές παρατηρήσεις και η SOFIA ήταν σε τέλεια θέση για να κάνει κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Γιορκ Χάρολντ Γιορκ, διευθυντής του Κέντρου Επιστήμης SOFIA στη Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνια.

Το ήλιο είναι ένα ευγενές αέριο που είναι απίθανο να συνδυασθεί με άλλο είδος ατόμου. Όμως το 1925 οι επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να δημιουργήσουν στο εργαστήριο τους το μόριο του υδριδίου του ηλίου, «χειραγωγώντας» το ήλιο να μοιραστεί ένα από τα ηλεκτρόνια του με ένα ιόν υδρογόνου.

Scientists on the airborne observatory SOFIA detected the first type of molecule that ever formed in the universe. They found the combination of helium and hydrogen, called helium hydride, in a planetary nebula near the constellation Cygnus. This discovery confirms a key part of our basic understanding of the early universe and how it evolved over billions of years into the complex chemistry of today. Credits: NASA/Ames Research Center

Ακολούθησε η προσπάθεια να βρεθεί το ίδιο μόριο στο διάστημα και από τη δεκαετία του 1970 το συγκεκριμένο νεφέλωμα NGC 7027 είχε αποτελέσει στόχο των ερευνών, έως την τελική δικαίωση των επιστημόνων. «Είναι συναρπαστικό που για πρώτη φορά επιτέλους το είδαμε στο διάστημα. Αυτή είναι η ευτυχής κατάληξη σε μια μακρά έρευνα και διαλύει τις αμφιβολίες σχετικά με την κατανόηση μας για τις χημικές διεργασίες στο πρώιμο σύμπαν», δήλωσε ο Γκούεστεν.

Πάντως άλλοι επιστήμονες επεσήμαναν ότι καθώς βρέθηκε μόνο μια «υπογραφή» του πρωταρχικού μορίου, πρέπει για επιβεβαίωση να βρεθεί τουλάχιστον άλλη μία σε άλλο σημείο του σύμπαντος.

Πηγές: R Güsten et al, Nature, 2019, DOI: 10.1038/s41586-019-1090-x - https://www.mpifr-bonn.mpg.de/pressreleases/2019/5 - https://www.in.gr/2019/04/18/tech/proto-morio-tou-sympantos-entopistike-sto-diastima-gia-proti-fora/

Οι κατασκευαστές του Στόουνχεντζ ήταν… Μικρασιάτες. The Stonehenge builders in England came from Asia Minor

A full facial reconstruction model of a head based on the skull of Britain's oldest complete skeleton on display during a screening event of The First Brit: Secrets Of The 10,000 Year Old Man at The Natural History Museum, in London. Scientists say a wave of migrants from a region that is now Greece and Turkey arrived in Britain some 6,000 years ago and virtually replaced the existing hunter-gatherer population, according to a study published Monday April 15, 2019, in the journal Nature. According to Nature, genetic samples of ancient remains show there was little interbreeding between the newcomers and the darker-skinned foragers that had inhabited the British Isles for millennia. (Jonathan Brady/PA via AP, File)

Δεν φθάνει το χάος του Brexit, ένα νέο πλήγμα -επιστημονικό αυτή τη φορά- έρχεται να κάνει τα πράγματα χειρότερα για την πατροπαράδοτη βρετανική υπερηφάνεια. Οι κατασκευαστές του διάσημου μνημείου του Στόουνχεντζ, που αποτελεί καμάρι κάθε καλού Άγγλου και γενικότερα Βρετανού, φαίνεται πως κατάγονταν από τα παράλια της Μικράς Ασίας και την Ανατολία, σύμφωνα με μια νέα γενετική έρευνα.

The chaos of Brexit is not coming, a new blow – this time scientifically – will make the traditional British pride even worse. The builders of the famous Stonehenge monument, which is generally the pride of every good Englishman and Briton, seem to have come from the shores of Asia Minor and Anatolia, according to a new genetic study. The Coldrum stones in Kent date back to the Neolithic period, people were only just beginning to farm the land. It is thought these stones rest on the site of a communal tomb. Image: Brian Fuller via CC BY-ND 2.0.

Οι πρόγονοι των κατασκευαστών του Στόουνχεντζ ήσαν αγρότες που, ξεκινώντας το ταξίδι τους προς τα δυτικά από την περιοχή της σημερινής Τουρκίας και της ανατολικής ακτής του Αιγαίου, αφού διέσχισαν τη Μεσόγειο, έφθασαν στην Ιβηρική και από εκεί -μέσω Γαλλίας- κατέληξαν στη Βρετανία περίπου το 4.000 π.Χ. Γρήγορα, λόγω και του πολύ μεγαλύτερου αριθμού τους, αντικατέστησαν τους ντόπιους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, με εξαίρεση τη Δυτική Σκωτία.

Construction on Stonehenge probably began about 3,000BC

Οι απόγονοί τους κάποια στιγμή, περί το 3.000 π.Χ., άρχισαν να κτίζουν το μνημείο του Στόουνχεντζ, για λόγους που δεν είναι απολύτως σαφείς μέχρι σήμερα.

Museum staff examine the skeleton of Cheddar Man, which dates to the Mesolithic period. Ancient DNA from Cheddar Man has helped Museum scientists paint a portrait of one of the oldest modern humans in Britain.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ίαν Μπαρνς του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου και τον Μαρκ Τόμας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology & Evolution», σύμφωνα με το BBC και τη βρετανική «Ιντιπέντεντ», ανέλυσαν και συνέκριναν το DNA 47 νεολιθικών σκελετών (ηλικίας 4.500 έως 6.000 ετών) που έχουν βρεθεί στη Βρετανία, έξι σκελετών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της προηγούμενης μεσολιθικής περιόδου (ηλικίας 6.000 έως 11.600 ετών), καθώς και DNA από σύγχρονους Ευρωπαίους.

A model of what Cheddar Man might have looked like, rendered by Kennis & Kennis Reconstructions © Tom Barnes/Channel 4.

Η μετανάστευση στη Βρετανία ήταν απλώς ένα παρακλάδι μιας ευρύτερης μετανάστευσης πληθυσμών από την Ανατολία, που έφεραν μαζί τους στη Δύση τη γεωργία και άλλες καινοτομίες. Μέχρι τότε η Ευρώπη και βεβαίως η αποκομμένη Βρετανία κατοικείτο από μικρές διάσπαρτες ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών. Η μαζική μετανάστευση είχε δύο βασικούς κλάδους: ο βόρειος ακολούθησε τους ποταμούς Δούναβη και Ρήνο έως την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, ενώ ο νότιος ή μεσογειακός έφθασε έως τη Δυτική Ευρώπη, είτε παραλιακά, είτε «πηδώντας» από νησί σε νησί με πλοιάρια, μέσω της σημερινής Ελλάδας, Ιταλίας και νότιας Γαλλίας.

A facial reconstruction of Whitehawk Woman, a 5,600-year-old Neolithic woman from Sussex. The reconstruction is on show at the Royal Pavilion & Museum in Brighton. ROYAL PAVILION & MUSEUM, BRIGHTON

Η νέα γενετική ανάλυση δείχνει ότι οι νεολιθικοί Βρετανοί, που εισήγαγαν τη μεγαλιθική αρχιτεκτονική και -μεταξύ άλλων- έχτισαν το Στόουνχεντζ, προέρχονταν κυρίως από το δεύτερο μεσογειακό κλάδο. Προς το τέλος της νεολιθικής περιόδου, περίπου το 2.450 π.Χ., οι απόγονοι των πρώτων γεωργών στη Βρετανία αντικαταστάθηκαν με τη σειρά τους σχεδόν ολοκληρωτικά από ένα άλλο πληθυσμό, γνωστό ως Bell Beaker, που είχε μεταναστεύσει επίσης από την ηπειρωτική Ευρώπη.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41559-019-0871-9 - https://phys.org/news/2019-04-aegean-farmers-hunters-ancient-britain.html - http://www.nhm.ac.uk/discover/news/2019/april/neolithic-britain-where-did-the-first-farmers-come-from.html - https://www.tovima.gr/2019/04/17/inbox/apokalypsi-oi-kataskeyastes-tou-stoounxentz-itan-mikrasiates/

Λίμνες μεθανίου με βάθος πάνω από 100 μέτρα στον Τιτάνα. Deep and methane-rich lakes on Titan

Radar data from NASA’s Cassini spacecraft have revealed that small lakes in the northern hemisphere of Saturn’s hazy moon Titan are surprisingly deep (approximately 330 feet, or 100 m), perched atop hills and filled with methane. The findings, reported in two papers in the journal Nature Astronomy, also provide new information about the way liquid methane rains on, evaporates from and seeps into Titan. This near-infrared, color view from Cassini shows the sun glinting off of Titan's north polar seas. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Univ. Arizona/Univ. Idaho

Είναι ένας κόσμος όπου συχνά βρέχει, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται λίμνες, μερικές από τις οποίες, παρόλο που βρίσκονται σε μεγάλους λόφους, έχουν βάθος πάνω από 100 μέτρα. Μοιάζει με τη Γη, αλλά είναι ο Τιτάνας, ο μεγάλος δορυφόρος του Κρόνου, και οι λίμνες του δεν περιέχουν νερό, αλλά υγρό μεθάνιο, το οποίο πέφτει σαν βροχή από τον ουρανό.

Δύο νέες επιστημονικές εργασίες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy», παρουσιάζουν νέες εκτιμήσεις, οι οποίες προέκυψαν από την ανάλυση των στοιχείων, που συνέλεξε το σκάφος Cassini της NASA, προτού ολοκληρώσει την πολυετή αποστολή του το 2017 με μια βουτιά θανάτου στον Κρόνο.

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μερικές από τις λίμνες υγρών υδρογονανθράκων του εξωτικού δορυφόρου, αν και έχουν διάμετρο μόνο μερικών δεκάδων χιλιομέτρων, είναι απρόσμενα βαθιές, ενώ άλλες είναι ρηχές (με βάθος μόνο μερικών εκατοστών) και εποχικές, με αποτέλεσμα να εξατμίζονται ή να στραγγίζουν κατά περιόδους.

Ο Τιτάνας και η Γη είναι τα μόνα σώματα του ηλιακού μας συστήματος, όπου έχουν βρεθεί μόνιμες υγρές επιφάνειες, όπως λίμνες, ποτάμια και θάλασσες. Η διαφορά με τη Γη είναι ότι ο υδρολογικός κύκλος του Τιτάνα βασίζεται στους υγρούς υδρογονάνθρακες, όπως το μεθάνιο και το αιθάνιο. Στη Γη αυτοί οι υδρογονάνθρακες συνήθως βρίσκονται σε αέρια μορφή, αλλά στον Τιτάνα, λόγω των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών του, συμπεριφέρονται σαν υγρά.

An artist’s rendering of the surface of Saturn’s largest moon, Titan. Image credit: Benjamin de Bivort, debivort.org / CC BY-SA 3.0.

Ορισμένοι επιστήμονες δεν αποκλείουν την πιθανότητα ύπαρξης περασμένης ή και τωρινής ζωής στον Τιτάνα, μέσα στις λίμνες των υδρογονανθράκων του. Ο Τιτάνας, με διάμετρο περίπου 5.150 χιλιομέτρων, μεγαλύτερος και από τον πλανήτη Ερμή, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος, μετά τον Γανυμήδη του Δία. Έχει τη μεγαλύτερη γεωλογική ομοιότητα με τη Γη από κάθε άλλο σώμα, ακόμη και από τον Άρη, καθώς διαθέτει θάλασσες, λίμνες, νησιά, ποτάμια, φαράγγια, αμμόλοφους, υπόγεια σπήλαια κ.α.

Η NASA εξετάζει σοβαρά την πιθανότητα να στείλει ένα drone στον Τιτάνα με την αποστολή Dragonfly, που -αν υλοποιηθεί- θα εκτοξευθεί το 2025 και θα φθάσει στο μυστηριώδη μακρινό δορυφόρο μετά από εννέα χρόνια.

Πηγές: Nature Astronomy - https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=7378 - http://www.kathimerini.gr/1019773/article/epikairothta/episthmh/limnes-me8anioy-me-va8os-panw-apo-100-metra-ston-titana-toy-kronoy

Ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης μπορεί να έχει και γείτονα. A new super-Earth may orbit the star next door

Ερευνητές ανίχνευσαν έναν υποψήφιο (προς το παρόν μη επιβεβαιωμένο) πλανήτη, τον Proxima c, ο οποίος φαίνεται να περιφέρεται γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, τον μικρό αχνό ερυθρό νάνο σε απόσταση μόνο 4,2 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη. Subtle shifts in the motion of the nearby star Proxima Centauri suggest that it may host not one but two alien worlds. Tiny spacecraft speed toward the planet Proxima Centauri b in an illustration of the Breakthrough Starshot initiative. Astronomers now think that Proxima b has a sibling: a super-Earth that may orbit the same red star just over 4 light-years away. ART DIRECTION: JASON TREAT, NGM STAFF; SEAN MCNAUGHTON. SOURCE: BREAKTHROUGH INITIATIVES; ZAC MANCHESTER, STANFORD UNIVERSITY

Ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης, ο Proxima b, μπορεί να έχει και γείτονα. Ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Τορίνο και της Κρήτης ανακοίνωσαν σε επιστημονικό συνέδριο στις ΗΠΑ ότι ανίχνευσαν έναν υποψήφιο (προς το παρόν μη επιβεβαιωμένο) πλανήτη, τον Proxima c, ο οποίος φαίνεται να περιφέρεται γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, τον μικρό αχνό ερυθρό νάνο σε απόσταση μόνο 4,2 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη.

Ο Μάριο Νταμάσο του Πανεπιστημίου και του Αστεροσκοπείου του Τορίνο, ο Φάμπιο Ντελ Σόρντο, μεταδιδακτορικός ερευνητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, και οι συνεργάτες τους, που έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο συνέδριο Breakthrough Discuss του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια (δεν έχει υπάρξει ακόμη επιστημονική δημοσίευση), χρησιμοποίησαν το όργανο HARPS ενός τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή.

The red light of the star Promixa Centauri falls over the surface of the planet Proxima b in an illustration. © Photo illustration by ESO, M. Kornmesser

Ο ήδη γνωστός εξωπλανήτης Εγγύτατος (Proxima) b, που ανακαλύφθηκε το 2016, έχει περίπου το μέγεθος της Γης και κινείται στη φιλόξενη για ζωή ζώνη πέριξ του άστρου του, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να διαθέτει υγρό νερό στην επιφάνειά του. Προς το παρόν, όμως, είναι άγνωστο κατά πόσον όντως ο πλανήτης αυτός διαθέτει συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη και επιβίωση κάποιων μορφών ζωής.

Ο υποψήφιος γειτονικός εξωπλανήτης Εγγύτατος (Proxima) c φαίνεται να είναι ένας αφιλόξενος και πολύ κρύος κόσμος για τη ζωή. Έχει εκτιμώμενη μάζα τουλάχιστον εξαπλάσια εκείνης της Γης, είναι συνεπώς μια υπερ-Γη.

Βρίσκεται σε απόσταση περίπου μιάμισης αστρονομικής μονάδας από το άστρο του, τον Εγγύτατο του Κενταύρου (μια αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση Γης – Ήλιου), ενώ η μέση θερμοκρασία του υπολογίζεται σε μείον 234 βαθμούς Κελσίου, πολύ χαμηλή για να αναπτυχθεί ζωή.

Ο εξωπλανήτης χρειάζεται περίπου 1.900 μέρες (η διάρκεια του έτους του) για να διαγράψει μια πλήρη περιφορά γύρω από το άστρο του.

Οι Νταμάσο και Ντελ Σόρντο πάντως, σύμφωνα με το Scientific American και το Space.com, τόνισαν ότι μέχρι στιγμής πρόκειται μόνο για υποψήφιο εξωπλανήτη.

Proxima B Planet, Orbiting Proxima Centauri, a Red Dwarf Star.

Η επιβεβαίωσή του μπορεί να γίνει με το ίδιο ή άλλα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια. Αν όντως ο Proxima c υπάρχει, υπάρχει πιθανότητα να φωτογραφηθεί από τα μελλοντικά ισχυρότερα τηλεσκόπια.

Πηγές: https://www.nationalgeographic.com/science/2019/04/proxima-c-new-super-earth-may-orbit-star-next-door-proxima-centauri/ - https://www.tovima.gr/2019/04/15/science/o-kontinoteros-sti-gi-eksoplanitis-mporei-na-exei-kai-geitona/

Εντοπίστηκε νέο, άγνωστο μέχρι σήμερα, είδος ανθρώπου. New human species found in the Philippines

Υπάρχει ένα ακόμη νέο μέλος στο οικογενειακό δένδρο του Ανθρώπου. Πρόκειται για έναν πρόγονό μας, ο οποίος έχει πλέον αφανιστεί και εντοπίστηκε στις Φιλιππίνες. Το νέο είδος είναι γνωστό ως Homo luzonensis, καθώς ανακαλύφθηκε στο μεγαλύτερο νησί της χώρας, το Λουζόν. Η είσοδος του σπηλαίου Καλάο, στο βόρειο τμήμα του νησιού Λουζόν. Researchers digging in the Philippines's Callao Cave found teeth and bones that they say belong to a distinct species of ancient human, which they have named Homo luzonensis. PHOTOGRAPH BY D. PARDO, NATIONAL GEOGRAPHIC YOUR SHOT

Δεκατρία απολιθωμένα οστά και δόντια που αποκαλύφθηκαν σε σπήλαιο στις Φιλιππίνες ανήκουν σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος ανθρώπου, που πιθανότατα ήταν μικρόσωμος αλλά παρουσίαζε μια απρόσμενη μίξη αρχαϊκών και σύγχρονων χαρακτηριστικών.

Callao cave, where the fossils of Homo luzonensis were discovered. Photograph: Quincy/Alamy

Τα λείψανα τουλάχιστον τριών ατόμων αυτού του είδους, που ονομάστηκε Homo luzonensis, βρέθηκαν στο Σπήλαιο Καλάο, στο βόρειο τμήμα του νησιού Λουζόν. Είναι η δεύτερη φορά από τις αρχές του 21ου αιώνα που ένα εξαφανισμένο πλέον μέλος της οικογένειας του ανθρώπου εντοπίζεται σε νησιά της νοτιοανατολικής Ασίας.

Οι επιστήμονες δεν κατάφεραν να αποσπάσουν DNA, όμως μπόρεσαν να καθορίσουν ότι το ένα από τα τρία αυτά άτομα έζησε πριν από 67.000 χρόνια και τα άλλα πριν από περίπου 50.000 χρόνια.

The Homo floresiensis ‘hobbit’ skull compared with a modern human skull. Photograph: Yousuke Kaifu

Το 2003 απολιθωμένα λείψανα ενός άλλου «νησιώτη», του Homo floresiensis –του αποκαλούμενου και «Χόμπιτ» λόγω του μικρού μεγέθους του– βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στο νησί Φλόρες της Ινδονησίας, που απέχει περίπου 3.000 χιλιόμετρα από το Λουζόν. Δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι τα δύο είδη είχαν σχέση μεταξύ τους.

Ο Homo luzonensis δεν είναι άμεσος πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου. Ζούσε όμως την ίδια περίοδο με τον Χόμπιτ αλλά και με τον Homo sapiens, υποείδος του οποίου είναι ο άνθρωπος. Ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 300.000 χρόνια.

Scientists have found a few bones and seven teeth belonging to a previously unknown species of human.  They've named the new species Homo luzonensis, after the island of Luzon in the Philippines where it was found.  The bones are tiny, suggesting that Homo luzonensis was under 4 feet tall.  That would make it the second species of diminutive human to be found in south-east Asia; in 2007 scientists announced the discovery of Homo floresiensis, found on the island of Flores in Indonesia and nicknamed the hobbit.  Both species lived around 50,000 years ago, at a time when Asia was also home to our species, the Neanderthals and a group called the Denisovans.  The new species raises many questions, including who were its ancestors and how did it move? © nature video

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι δεν μπορούν να αποκλείσουν την πιθανότητα η άφιξη του δικού μας είδους στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας να συνέβαλε στην εξαφάνιση του Homo luzonensis. Ο Χόμπιτ εξαφανίστηκε επίσης πριν από 50.000 χρόνια, την ίδια περίοδο που ο Homo sapiens εξαπλωνόταν στην περιοχή.

Οι ανακαλύψεις στα νησιά Λουζόν και Φλόρες αποδεικνύουν ότι η ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ όσο πίστευαν μέχρι πρότινος οι ειδικοί. Οι ερευνητές δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να βρεθούν και άλλες «εκπλήξεις» στην Ασία.

Πόσο μεγάλος ήταν ο άνθρωπος του Λουζόν;

Απολιθωμένα δόντια Homo Luzonensis. Five of the seven teeth attributed to Homo luzonensis. The teeth have small sizes and relatively simple shapes, but one premolar has three roots, which is uncommon among modern humans. PHOTOGRAPH COURTESY OF © CALLAO CAVE ARCHAEOLOGY PROJECT

Οι επιστήμονες περιέγραψαν με μεγάλη επιφύλαξη την εξωτερική εμφάνιση και τη ζωή του Homo luzonensis. Κι αυτό γιατί έχουν στη διάθεσή τους μόνο ελάχιστα οστά από τα χέρια και τα πόδια καθώς και μερικά δόντια δύο ενηλίκων και ενός παιδιού, αφού δεν βρέθηκαν οστά κρανίων. Βασιζόμενοι κυρίως στο μέγεθος των δοντιών, πιθανολογούν ότι αυτός ο «εξάδελφος» ήταν πιο μικρόσωμος από τον Homo sapiens, αλλά είναι αδιευκρίνιστο αν προσέγγιζε το ύψος του Χόμπιτ, που μετά βίας έφτανε το 1 μέτρο.

«Θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, ιδίως επειδή ο κόσμος θα φέρει στο νου του τον Homo floresiensis ως “πρότυπο” για την εμφάνιση του Homo luzonensis, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει», είπε ο παλαιοανθρωπολόγος Φλοράν Ντετρουά, του Μουσείου του Ανθρώπου-Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού.

«Μπορούμε μόνο να εικάσουμε ότι ίσως να ήταν ένας πυγμαίος Homo sapiens», πρόσθεσε ο αρχαιολόγος Αρμάντ Μιζάρες, ο επικεφαλής των αρχαιολογικών ανασκαφών στο Καλάο.

Με βάση τα οστά ζώων που βρέθηκαν στην περιοχή, φαίνεται ότι αυτοί οι άνθρωποι έτρωγαν κρέας και ίσως να χρησιμοποιούσαν λίθινα εργαλεία, εξήγησε ο Ντετρουά.

The finger and toe bones are curved, suggesting climbing was still an important activity for this species. Credit: Florent Detroit

Τα απολιθωμένα οστά από το σπήλαιο, που βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς Σιέρα Μάντρε, παρουσιάζουν έναν συνδυασμό ανατομικών χαρακτηριστικών που κάνουν τον Homo luzonensis να ξεχωρίζει από όλα τα άλλα είδη ανθρώπου. Ορισμένα χαρακτηριστικά είναι παρόμοια με αυτά του Homo sapiens και του Χόμπιτ. Άλλα ήταν τόσο αρχαϊκά που παρέπεμπαν στον Αυστραλοπίθηκο –έναν από τους παλαιότερους προγόνους του ανθρώπου που εξαφανίστηκε πριν από περίπου 2 εκατ. χρόνια–, στον Homo habilis (2,3-1,4 εκατ. χρόνια πριν) και στον Homo erectus (1,8-1,3 εκατ. χρόνια πριν). «Κάποιος που φέρει συνδυαστικά αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορεί να ταξινομηθεί σε κανένα από τα γνωστά είδη σήμερα», σημείωσε ο Γάλλος επιστήμονας.

«Για χρόνια –ακόμα και μέχρι πριν από λιγότερα από 20 χρόνια– θεωρούσαμε την εξέλιξη του ανθρώπου στην Ασία πολύ απλή: ο Homo erectus ξεκινώντας από την Αφρική εγκαθίσταται στην ανατολική και νοτιοανατολική Ασία και μετά δεν συμβαίνει τίποτα, μέχρι την άφιξη του Homo sapiens πριν από περίπου 40.000-50.000 χρόνια, ο οποίος “κατακτά” κάθε γωνιά της Γης», είπε ο Ντετρουά. «Με τις ανακαλύψεις επί του πεδίου –τα απολιθώματα– και στο εργαστήριο, για παράδειγμα μέσω της γενετικής, σήμερα ξέρουμε ότι η ιστορία της εξέλιξης δεν είναι γραμμική, ήταν πολύ πιο περίπλοκη, με πολλά ξεχωριστά είδη που ζούσαν ταυτόχρονα με τον Homo sapiens, διασταυρώνονταν μεταξύ τους, εξαφανίζονταν και τα λοιπά. Ο Homo sapiens εννοείται πως δεν ήταν μόνος του στη Γη», κατέληξε ο Ντετρουά, ο συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature».

The story of human evolution began about seven million years ago, when the lineages that lead to Homo sapiens and chimpanzees separated. Learn about the early human species that belong in our family tree and how the natural selection of certain physical and behavioral traits defined what it means to be human. © National Geographic

Πρόκειται για «μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη» η οποία «αναμφίβολα θα προκαλέσει πολλές επιστημονικές συζητήσεις», εκτίμησε ο Μάθιου Τότσερι του Πανεπιστημίου Λέικχεντ του Καναδά, σχολιάζοντας το άρθρο στο περιοδικό «Nature».

Ο Ντετρουά αναμένει ότι ορισμένοι συνάδελφοί του «θα αναρωτηθούν κατά πόσο είναι θεμιτό να περιγράφεις ένα νέο είδος με βάση τόσο λίγα απολιθώματα». Και προσθέται χαριτολογώντας: «Αν στο μέλλον, οι συνάδελφοι αποδείξουν ότι έκανα λάθος και ότι αυτά τα λείψανα αντιστοιχούν σε κάποιο είδος που ήδη γνωρίζαμε, τόσο το χειρότερο, δεν είναι κάτι σοβαρό, θα ξεχαστεί…».

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41586-019-1067-9 - https://www.nationalgeographic.com/science/2019/04/new-species-ancient-human-discovered-luzon-philippines-homo-luzonensis/ - https://www.protagon.gr/epikairotita/homo-luzonensis-o-neos-poly-poly-makrinos-mas-ksadelfos-44341816149

Στη δημοσιότητα η πρώτη πραγματική εικόνα μαύρης τρύπας στις 10 Απριλίου. The Event Horizon Telescope Is Trying to Take the First-Ever Photo of a Black Hole

A still of a video simulation that shows what a black hole shadow might look like. The animation was featured in a short movie about the Event Horizon Telescope (EHT) project, produced by Peter Galison and Chyld King. Watch a livestreamed announcement of the Event Horizon Telescope's first results on April 10, 2019 at 9 a.m. EDT here. (Image: © EHT Outreach/YouTube)

Το διεθνές τηλεσκόπιο Event Horizon Telescope (EHT), το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (NSF) των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προανήγγειλαν ότι θα κάνουν μια βαρυσήμαντη επιστημονική ανακοίνωση την Τετάρτη 10 Απριλίου. Γι’ αυτό το σκοπό θα δοθεί συνέντευξη τύπου στην Ουάσιγκτον (στις 16:00 ώρα Ελλάδας) από τους διευθυντές του ΕΗΤ Σέφερντ Ντόουλμαν και του NSF Φρανς Κόρντοβα.

The South Pole Telescope illuminated by the Milky Way and the Aurora Australis (Southern Lights). Watch a livestreamed announcement of the Event Horizon Telescope's first results on April 10, 2019 at 9 a.m. EDT here. (Image: © Daniel Michalik/South Pole Telescope)

Ταυτόχρονες συνεντεύξεις τύπου θα πραγματοποιηθούν στις Βρυξέλλες, στη Σαγκάη, στην Ταϊπέι, στο Σαντιάγο της Χιλής και στο Τόκιο. Στην παρουσίαση στην έδρα της ΕΕ -η οποία έχει συμβάλει στη χρηματοδότηση της σχετικής έρευνας- θα συμμετέχουν ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Έρευνα-Επιστήμη-Καινοτομία Κάρλος Μοέδας και επιστήμονες, ενώ στη Χιλή θα συμμετέχουν οι διευθυντές του μεγάλου τηλεσκοπίου ALMA και του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO).

Kαλλιτεχνική απεικόνιση μιας πολύ γρήγορα περιστρεφόμενης μαύρης τρύπας περιβαλλόμενης από έναν δίσκο προσαύξησης. This artist's impression depicts a rapidly spinning supermassive black hole surrounded by an accretion disk. This thin disk of rotating material consists of the leftovers of a sun-like star which was ripped apart by the tidal forces of the black hole. Shocks in the colliding debris as well as heat generated in accretion led to a burst of light, resembling a supernova explosion. (Image: © ESO, ESA/Hubble, M. Kornmesser/N. Bartmann)

Τι μπορεί να ανακοινωθεί; Πιθανότατα θα αφορά την πρώτη εικόνα μιας μαύρης τρύπας, που δεν αποκλείεται να είναι η κεντρική μαύρη τρύπα του δικού μας γαλαξία. Μέχρι σήμερα η ύπαρξη των μαύρων οπών τεκμαίρεται έμμεσα από τις επιδράσεις που ασκούν στο περιβάλλον τους, αλλά ποτέ κανείς δεν έχει «δει» μια μαύρη τρύπα ή μάλλον τι υπάρχει γύρω από μια μαύρη τρύπα.

The Event Horizon Telescope network, mapped on GoogleMaps with data from NASA and TerraMetrics. Watch a livestreamed announcement of the Event Horizon Telescope's first results on April 10, 2019 at 9 a.m. EDT here. (Image: © Event Horizon Telescope)

Το τηλεσκόπιο ΕΗΤ αποτελείται από ένα ευρύ δίκτυο διάσπαρτων τηλεσκοπίων σε διάφορα μέρη του κόσμου, δημιουργώντας -μέσω διασύνδεσης τους- ένα τεράστιο εικονικό τηλεσκόπιο με μέγεθος σχεδόν όσο η Γη. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται αρκετή δυνατότητα μεγέθυνσης, ώστε να απεικονισθεί η περιοχή γύρω από μια μαύρη τρύπα, ιδίως του λεγόμενου «ορίζοντα γεγονότων», δηλαδή της «περιμέτρου» πέρα από την οποία τίποτε δεν μπορεί να δραπετεύσει, ούτε το φως (γι’ αυτό, άλλωστε, μια μαύρη τρύπα λέγεται…μαύρη). Είναι συνεπώς προφανές ότι είναι αδύνατο να φωτογραφηθεί το εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας, αφού δεν βγαίνουν φωτόνια από εκεί.

This infographic shows a simulation of the outflow (bright red) from a black hole and the accretion disk around it, with simulated images of the three potential shapes of the event horizon's shadow.  (Image: © ESO/N. Bartmann/A. Broderick/C.K. Chan/D. Psaltis/F. Ozel)

Μέχρι τώρα το τηλεσκόπιο ΕΗΤ έχει στρέψει την προσοχή του σε δύο μαύρες τρύπες, οι οποίες έχουν τους μεγαλύτερους «ορίζοντες γεγονότων», όπως φαίνονται από τη Γη: στην κεντρική μαύρη τρύπα του γαλαξία μας (γνωστή και ως «Τοξότης Α*») και στην ακόμη μεγαλύτερη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γιγάντιου γαλαξία Μ87. Κατά πάσα πιθανότητα η ανακοίνωση θα αφορά μια από αυτές τις δύο μαύρες τρύπες (ή και τις δύο!).

Πηγές: https://www.space.com/event-horizon-telescope-is-trying-to-photograph-black-holes.html - http://www.kathimerini.gr/1018100/article/epikairothta/episthmh/sth-dhmosiothta-h-prwth-pragmatikh-eikona-mayrhs-trypas-stis-10-aprilioy

Βρέθηκε φάλαινα που περπατούσε στην ξηρά! Fossil of ancient four-legged whale with hooves discovered

Τετράποδη φάλαινα περπατούσε και κολυμπούσε πριν από 42,6 εκατ. χρόνια. Giant 42.6m-year-old fossil was found along coast of Peru and suggests creature could walk on land. The latest specimen proves that early whales could swim for days or possibly weeks at a time while retaining their ability to rove around on land. Photograph: A. Gennari/CellPress

Παλαιοντολόγοι εντόπισαν στις ακτές του νότιου Περού ένα καλά διατηρημένο απολίθωμα μιας τετράποδης φάλαινας που ζούσε τόσο στην ξηρά, όσο και στη θάλασσα πριν από 43 εκατομμύρια χρόνια. Η ανακάλυψη αυτή συμπληρώνει κάποια από τα κενά που είχαν οι επιστήμονες σχετικά με την εξέλιξη των κητωδών.

Οι πρόγονοι των φαλαινών και των δελφινιών ζούσαν στην ξηρά πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια, στην περιοχή της σημερινής Ινδίας και του Πακιστάν. Ομάδες παλαιοντολόγων έχουν επίσης βρει στη Βόρεια Αμερική απολιθώματα ηλικίας 41,2 εκατομμυρίων ετών από τα οποία συμπέραναν ότι εκείνη την εποχή τα κητώδη έχασαν την ικανότητά τους να στέκονται στα πόδια τους και να περπατούν.

Το νέο αυτό είδος περιγράφεται σε μια μελέτη που δημοσιεύεται σήμερα στην επιστημονική επιθεώρηση Current Biology. Εκτιμάται ότι το είδος αυτό είναι ηλικίας 42,6 εκατομμυρίων ετών και συμπληρώνει το “δέντρο” της εξέλιξης των κητωδών. Έχει μήκος 4 μέτρα και το επιστημονικό όνομά του είναι Peregocetus pacificus. Βρέθηκε σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τα παράλια του Ειρηνικού, στην Πλάγια Μέδια Λούνα, 250 χιλιόμετρα νοτίως της Λίμα.

The skeletons shows that the four-legged whale would have been at home on the land and in water © Lambert et al./Current Biology

Η φάλαινα είχε τέσσερα πόδια, ικανά να σηκώνουν το βάρος της στην ξηρά. Αυτό σημαίνει ότι η Peregocetus pacificus μπορεί να επέστρεφε στις βραχώδεις ακτές για να ξεκουραστεί ή ακόμη και να γεννήσει εκεί, αν και πιθανότατα περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στο νερό. Και τα τέσσερα άκρα της είχαν μικρές οπλές, ενδεχομένως να είχαν και νηκτική μεμβράνη. Με τα μακριά δάχτυλά της και τα σχετικά αδύνατα άκρα της, το περπάτημα στην ξηρά μάλλον δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση.

This figure shows the bones of Peregocetus, including the mandible with teeth, scapula, vertebrae, sternum elements, pelvis, and fore- and hind limbs. Credit: G. Bianucci

«Πιστεύουμε ότι τρεφόταν στο νερό και ότι η μετακίνησή της στη θάλασσα ήταν ευκολότερη σε σύγκριση με τη στεριά», εξήγησε ο παλαιοντολόγος Όλιβερ Λάμπερτ του Βασιλικού Βελγικού Ινστιτούτου Φυσικών Επιστημών, ο επικεφαλής της έρευνας. «Ορισμένοι σπόνδυλοι της ουράς παρουσιάζουν έντονες ομοιότητες με άλλα ημιυδρόβια θηλαστικά, όπως για παράδειγμα με τις ενυδρίδες, κάτι που υποδηλώνει ότι χρησιμοποιούσαν την ουρά κατά κύριο λόγο για να τις βοηθά στο κολύμπι», πρόσθεσε.

Η εξέλιξη των φαλαινών αποτελούσε αίνιγμα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν βρέθηκαν κάποια απολιθώματα από τα οποία οι επιστήμονες συμπέραναν ότι αυτές εμφανίστηκαν πριν από περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή της σημερινής Ινδίας και του Πακιστάν. Οι πρόγονοί τους ήταν θηλαστικά που ζούσαν στην ξηρά, μακρινοί συγγενείς του ιπποπόταμου, που το μέγεθός τους δεν ξεπερνούσε εκείνο ενός σκύλου μεσαίου μεγέθους. Χρειάστηκε να περάσουν εκατομμύρια χρόνια για να εξαπλωθούν σε όλον τον κόσμο.

The whale remains was found in the coastal deserts of Peru, which is rich in marine fossils © Lambert et al./Current Biology

Η Peregocetus pacificus είναι ο πιο πλήρης σκελετός τετράποδης φάλαινας που έχει βρεθεί σε άλλη περιοχή εκτός της Ινδίας και του Πακιστάν. Είναι επίσης ο πρώτος που εντοπίζεται στον Ειρηνικό και στο νότιο ημισφαίριο. Η παρουσία της στο Περού, κατά τον Λάμπερτ, υποδηλώνει ότι οι τετράποδες φάλαινες εξαπλώθηκαν από τη Νότια Ασία στη Βόρεια Αφρική και κατόπιν διέσχισαν τον Νότιο Ατλαντικό για να φτάσουν στον Νέο Κόσμο.

Η Peregocetus pacificus δείχνει ότι οι πρώτες φάλαινες που έφτασαν στην αμερικανική ήπειρο διατηρούσαν ακόμη την ικανότητα να περπατούν στην ξηρά.

Πηγές: https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(19)30220-9 - http://www.nhm.ac.uk/discover/news/2019/april/ancient-four-legged-whale-with-webbed-feet-and-hooves-uncovered-in-Peru.html - https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/171749/entyposiakes-eikones-vrethike-falaina-poy-kapote-perpatoyse-stin-xira