Γενετική έρευνα: Έλληνες ο Γολιάθ και η Δαλιδά; Ancient DNA sheds light on the origins of the Biblical Philistines

Ήταν ο Γολιάθ και η Δαλιδά ελληνικής καταγωγής; Μία νέα μελέτη δείχνει ότι το DNA των Φιλισταίων έμοιαζε με αυτό των Αρχαίων Ελλήνων! The Philistines, epitomised by the original hard man Goliath, originally came from Greece, according to new research. Excavation at the Philistine cemetery of the city of Ashkelon. Credit: Melissa Aja, Leon Levy Expedition to Ashkelon

Είχε ο Γολιάθ ελληνική καταγωγή; Μια νέα διεθνής γενετική επιστημονική έρευνα θεωρεί πιθανό κάτι τέτοιο, αφού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Φιλισταίοι, οι μεγαλύτεροι αντίπαλοι των βιβλικών Ισραηλιτών, κατάγονταν από ανθρώπους που είχαν έρθει στην περιοχή της Παλαιστίνης από το Αιγαίο, τη Νότια Ευρώπη και τη Μεσόγειο στην αρχή της Εποχής του Σιδήρου. Ουσιαστικά η γενετική φαίνεται να επιβεβαιώνει τα στοιχεία της αρχαιολογικής σκαπάνης, που είχαν οδηγήσει στη θεωρία ότι οι Φιλισταίοι είχαν μεταναστεύσει από το Αιγαίο, κάτι για το οποίο δεν υπήρχε ομοφωνία έως τώρα.

Fig. 1 Overview of locations and ages of analyzed individuals. (A) Locations of newly reported and other selected published genomes. The newly reported Ashkelon populations are annotated in the upper corner. (B) The range of average ages of the ancient groups is given in thousands of years (ka) BCE. (Feldman et al 2019)

Η συγκριτική μελέτη για πρώτη φορά σύγχρονου και αρχαίου DNA δέκα ανθρώπων που έζησαν πριν από 3.600 έως 2.800 χρόνια στην αρχαία παράκτια πόλη της Ασκελόν (Ασκάλωνας), κοντά στα νότια σύνορα του Ισραήλ με τη Λωρίδα της Γάζας, φωτίζει την καταγωγή των Φιλισταίων, ένα ζήτημα ιδιαίτερα φορτισμένο μέχρι σήμερα από επιστημονική πλευρά, αλλά και με σύγχρονες πολιτικές προεκτάσεις. Η Ασκάλωνα ήταν ένα από τα βασικά κέντρα των Φιλισταίων κατά την εποχή του Σιδήρου και οι σκελετοί από τους οποίους ελήφθησαν τα δείγματα, είχαν ανακαλυφθεί από Ισραηλινούς αρχαιολόγους το 2016.

The Philistines have been traced back to the Aegean. It suggests they descended from migrants who crossed the Mediterranean and reached the shores of modern-day Israel, Palestine and Jordan more than 3,000 years ago. Excavation of the Philistine Cemetery at Ashkelon. Credit: Melissa Aja, Leon Levy Expedition to Ashkelon

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την ισραηλινής καταγωγής αρχαιογενετίστρια Μίχαλ Φέλντμαν του γερμανικού Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τη Μελέτη της Ανθρώπινης Ιστορίας στην Ιένα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science Advances», βρήκαν βάσιμες γενετικές ενδείξεις ότι οι πρόγονοι των Φιλισταίων μετανάστευσαν στη Μέση Ανατολή από τα δυτικά και σταδιακά, μέσα στους επόμενους αιώνες, το DNA τους αναμίχθηκε με εκείνο των ντόπιων.

Η κακή φήμη και η Βίβλος

Illustration depicting a Philistine victory over the Israelites. Source: Internet Archive Book Images, Wikimedia Commons

Οι Φιλισταίοι (ένας από τους οποίους ήταν ο Γολιάθ που μονομάχησε με τον Δαβίδ, αλλά και η Δαλιδά που έκοψε κρυφά τα μαλλιά του Σαμψών) απέκτησαν κακό όνομα, επειδή η εβραϊκή Βίβλος τους κατονομάζει ως βασικούς εχθρούς των Ισραηλιτών. Τα αρχαία κείμενα δεν λένε πολλά πράγματα γι’ αυτούς, πέρα από μια κατοπινή αναφορά ότι ήλθαν από την «Καφθόρ» (όνομα της εποχής του Χαλκού για την Κρήτη). Πριν περίπου ένα αιώνα οι Αιγυπτιολόγοι βρήκαν αναφορές σε ιερογλυφικά κείμενα του ύστερου 12ου αιώνα π.Χ. ότι ένας λαός (που ταυτίστηκε πιθανώς με τους Φιλισταίους) ταξίδεψε από «τα νησιά» και εισέβαλε στην Κύπρο και στις ακτές της σημερινής νότιας Τουρκίας, Συρίας και Λιβάνου, με τελικό στόχο την ίδια την Αίγυπτο.

Μεταξύ 1985-2016 η Αποστολή Λέον Λέβι, ένα πρόγραμμα του Σημιτικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, μελέτησε την καταγωγή των Φιλισταίων στην Ασκάλωνα, μία από τις πέντε «φιλισταϊκές» πόλεις, σύμφωνα με τη Βίβλο. Η αποστολή, ο διευθυντής της οποίας αρχαιολόγος Ντάνιελ Μάστερ συμμετείχε στη νέα γενετική μελέτη, βρήκε στοιχεία ότι τον 12ο αιώνα π.Χ. υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στη ζωή της περιοχής (π.χ. έντονη παρουσία κεραμικών ελληνικής τεχνοτροπίας), οι οποίες αποδόθηκαν στην άφιξη των Φιλισταίων. Όμως αρκετοί επιστήμονες είχαν έως τώρα αρνηθεί να δεχθούν ότι επρόκειτο για μια μαζική μετακίνηση ανθρώπων, αλλά επέμεναν ότι ήταν απλώς τοπική μίμηση ξένων (μυκηναϊκών και αιγαιακών) συνηθειών, με τις οποίες είχαν έλθει σε επαφή μέσω εμπορικών και άλλων ανταλλαγών.

Photograph of infant burial at the Philistine Cemetery at Ashkelon. Credit: Ilan Sztulman, Leon Levy Expedition to Ashkelon

Η νέα έρευνα, που αποτελεί το αποκορύφωμα άνω των 30 ετών αρχαιολογικών και γενετικών αναλύσεων, συμπέρανε ότι όντως οι Φιλισταίοι κατέφθασαν μαζικά στο νότιο Λεβάντε από τη Δύση μέσω της θάλασσας κατά τη μεταβατική φάση μεταξύ της εποχής του Χαλκού και του Σιδήρου (12ος αιώνας π.Χ.), μια ταραχώδη περίοδο για όλη την ανατολική Μεσόγειο, στη διάρκεια της οποίας πολλές πόλεις καταστράφηκαν και αυτοκρατορίες κατέρρευσαν.

Οι «Λαοί της θάλασσας»

Reconstruction of a Philistine house from the 12th Century B.C. (Artist Balage Balogh / Courtesy Leon Levy Expedition to Ashkelon)

Η Φέλντμαν δήλωσε ότι η μελέτη παραπέμπει σε καταγωγή των Φιλισταίων από τη Νότια Ευρώπη, συνδέοντας τους πιθανώς με τους λεγόμενους «Λαούς της Θάλασσας», αλλά, όπως είπε, θα χρειασθούν περαιτέρω γενετικές αναλύσεις σε μεγαλύτερο δείγμα για να προσδιορισθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι συγκεκριμένοι μεσογειακοί πληθυσμοί που ήσαν πρόγονοι των Φιλισταίων. Η ίδια, σύμφωνα με το New Scientist, θεωρεί πολύ πιθανή την καταγωγή τους από την Ελλάδα. Το DNA των Φιλισταίων π.χ. εμφανίζει ομοιότητα 25% έως 70% με το DNA αρχαίων σκελετών από την Κρήτη, ενώ ομοιότητες προκύπτουν επίσης με ανθρώπους της Ιβηρικής και της Σαρδηνίας.

The analysis of ancient genomes indicates that the Philistines descended from humans who migrated across the Mediterranean and reached the shores of the eastern Mediterranean coast at the beginning of the Iron Age. Credit: Max Planck Institute for the History of Mankind

Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι μέσα σε μόνο δύο αιώνες από την άφιξη τους, το γενετικό αποτύπωμα των Φιλισταίων είχε τόσο πολύ «αραιωθεί» λόγω επιμιξιών, που είχε ουσιαστικά εξαφανιστεί. Παρόλο που στα μάτια των εχθρών τους Ισραηλιτών παρέμεναν Φιλισταίοι, στην πραγματικότητα το DNA τους ήταν πια λεβαντίνικο, καθώς είχε χαθεί σχεδόν κάθε ελληνικό ίχνος. «Πιθανώς όλοι οι μετανάστες που ήλθαν, παντρεύτηκαν με τον ντόπιο πληθυσμό, εωσότου αυτή η ξενική καταγωγή εξαφανίστηκε στο DNA», δήλωσε η Φέλντμαν.

«Συνυπολογίζοντας τα γενετικά δεδομένα και τα αρχαιολογικά, ενισχύεται πλέον η άποψη ότι υπήρξε μετανάστευση από τις περιοχές που σήμερα αποκαλούμε Ελλάδα και δυτική Τουρκία», δήλωσε ο Κρίστοφ Μπαχούμπερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Πηγές: M. Feldman el al., "Ancient DNA sheds light on the genetic origins of early Iron Age Philistines," Science Advances (2019). advances.sciencemag.org/content/5/7/eaax0061 - https://www.mpg.de/13670046/origins-of-biblical-philistines - https://www.newscientist.com/article/2208581-ancient-dna-reveals-that-jews-biblical-rivals-were-from-greece/ - https://www.tovima.gr/2019/07/04/science/genetiki-ereyna-ellines-o-goliath-kai-i-dalida/

Ρέα Γαλανάκη, «Ίκαρος»

Jacob Peter Gowy. Η πτήση του Ίκαρου (1635–1637)

Είπε

δεν φτάνει ν’ αγνοήσεις τον πατέρα

πρέπει να παρακούσεις και τη μοίρα

που σου ορίζει θάνατο στο Αιγαίο.

Λένε

τσακίστηκε σε μια χαράδρα.

Felice Casorati. Ίκαρος, 1936

Ρέα Γαλανάκη. 1975. Πλην Εύχαρις. Αθήνα: Ολκός. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Ρέα Γαλανάκη. 2008. Ποιήματα. Οι Τρυφερές. Πλην Εύχαρις. Τα Ορυκτά. Αθήνα: Καστανιώτης.

Μυστήριο με άστρο που αυξομειώνει τη φωτεινότητά του για άγνωστο λόγο. Astronomers Found a Star That Dims So Erratically, They Have No Explanation For It

Πρόκειται για το άστρο EPIC 249706694 ή HD 139139, σε απόσταση περίπου 350 ετών φωτός από τη Γη. The star known as EPIC 249706694 is around 350 lightyears away, and researchers have noticed some strange activity. When experts studied the star over an 87 day period, they saw the star dip in brightness 28 times. The dips in light are always roughly the same, but they seem to come at totally random times with no discernible patterns, leaving astronomers stumped and possibly pointing to an alien megastructure theory. (pixelparticle/iStock)

Οι αστρονόμοι ξύνουν το κεφάλι τους για να βγάλουν άκρη με το πιο παράξενο άστρο που έχουν ποτέ παρατηρήσει στον ουρανό, το οποίο μειώνει τη φωτεινότητα του κατά καιρούς, αλλά με τυχαίο τρόπο, για άγνωστη αιτία.

A graph showing the seemingly random dimming of the star known as EPIC 249706694. Graphic: Rappaport et al (arXiv)

Πρόκειται για το άστρο EPIC 249706694 ή HD 139139, σε απόσταση περίπου 350 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο εμφάνισε 28 ανεξήγητες μειώσεις στη φωτεινότητα του μέσα σε διάστημα 87 ημερών. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι γύρω του περιφέρονται εξωπλανήτες, με τη σημαντική διαφορά όμως πως οι αυξομειώσεις της ακτινοβολίας του άστρου δεν εμφανίζουν περιοδικότητα (όπως θα περίμενε κανείς αν μπροστά του περνάνε πλανήτες), αλλά είναι τελείως τυχαίες.

Η αρχική παρατήρηση είχε γίνει από το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ της NASA, προτού αυτό σταματήσει να λειτουργεί. Νεότερες παρατηρήσεις από αστρονόμους, με επικεφαλής τον Άντριου Βάντερμπουργκ του Πανεπιστημίου του Τέξας-Όστιν, σύμφωνα με το New Scientist, αποκαλύπτουν ότι ο χρονισμός των μειώσεων της φωτεινότητας είναι τυχαίος και συνεπώς δεν μπορεί να είναι πλανήτης αυτό που μπλοκάρει το φως του, γιατί τότε η μείωση της φωτεινότητας του άστρου θα γινόταν με ρυθμό ρολογιού.

«Κάτι πολύ περίεργο συμβαίνει εδώ», δήλωσε ο Χιου Όσμπορν του Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας στη Γαλλία. «Είναι η πρώτη φορά που βρήκαμε κάτι που μοιάζει με εξωπλανήτη σε τροχιά γύρω από άστρο, αλλά δεν έχει καμία εμφανή περιοδικότητα».

Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι το πολύ τέσσερις από τις συνολικά 28 περιπτώσεις προσωρινής μείωσης της αστρικής φωτεινότητας θα μπορούσα να έχουν προκληθεί από το ίδιο αντικείμενο σε τροχιά γύρω από το άστρο. Αν όντως πρόκειται για εξωπλανήτες, τότε θα πρέπει να υπάρχουν πάρα πολλοί από αυτούς – περισσότεροι από κάθε άλλο αστρικό σύστημα που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα- για να εξηγούν τόσες πολλές τυχαίες αυξομειώσεις του φωτός του άστρου.

Μια εναλλακτική πιθανή εξήγηση είναι ότι το αστρικό φως μπλοκάρεται από τα μεγάλα συντρίμμια ενός διαλυόμενου πλανήτη ή από μια ομάδα αστεροειδών που περνάνε μπροστά από το άστρο. Όμως στην πρώτη περίπτωση πάλι θα έπρεπε να υπάρχει κάποια περιοδικότητα του αστρικού φωτός, ενώ στη δεύτερη οι αστεροειδείς θα έπρεπε να έχουν δημιουργήσει γύρω τους νέφη σκόνης, κάτι που δεν φαίνεται να συμβαίνει.

Δεν φαίνεται επίσης πιθανό οι αυξομειώσεις του φωτός να παράγονται από το ίδιο το άστρο, π.χ. από ηλιακές κηλίδες, γιατί αυτές θα έπρεπε να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται μέσα σε λίγες ώρες, ενώ στην περίπτωση αυτή οι μειώσεις της αστρικής ακτινοβολίας διαρκούν από μέρες έως μήνες – κάτι που θα προϋπόθετε ένα είδος σκοτεινής κηλίδας άγνωστο στους επιστήμονες.

An exploration of the star HD 139139 which was shown in the Kepler data to be behaving very strangely.

Μετά από όλα αυτά, έρχεται αναπόφευκτα στο μυαλό ορισμένων η πιθανότητα να περνάνε μπροστά από το άστρο τεράστια διαστημόπλοια ή άλλες κατασκευές εξωγήινων. Αν και είναι ένα ενδεχόμενο που δεν μπορεί να αποκλεισθεί, οι Βάντερμπουργκ και Όσμπορν το θεωρούν αρκετά απίθανο.

«Στην αστρονομία έχουμε μια μακρά ιστορία να μην κατανοούμε κάτι, να το αποδίδουμε στους εξωγήινους και στη συνέχεια να ανακαλύπτουμε ότι η αιτία είναι κάτι άλλο. Οι πιθανότητες είναι ξανά αρκετά μεγάλες πως και σε αυτή την περίπτωση η εξήγηση δεν θα είναι οι εξωγήινοι αλλά κάτι άλλο», δήλωσε ο Βάντερμπουργκ.

Πηγές: Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - https://www.sciencealert.com/a-star-with-random-dimming-has-become-one-of-the-most-mysterious-in-the-milky-way - https://www.tovima.gr/2019/07/03/science/mystirio-me-astro-pou-ayksomeionei-ti-foteinotita-tou-gia-agnosto-logo/

Οδυσσέας Ελύτης, «ΜΥΡΙΣΑΙ ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΝ» [VIII]

Χρήστος Παλλαντζάς, Υ.Γ Μεγάλου Αλεξάνδρου 50’’. © Christos Pallantzas 2014

Γυμνός, Ιούλιο μήνα, το καταμεσήμερο. Σ' ένα στενό κρεβάτι, ανά-

μεσα σε δυο σεντόνια χοντρά, ντρίλινα, με το μάγουλο πάνω στο

μπράτσο μου, που το γλείφω και γεύομαι την αρμύρα του.

Κοιτάζω τον ασβέστη αντικρύ στον τοίχο της μικρής μου κάμαρας.

Λίγο πιο ψηλά το ταβάνι με τα δοκάρια. Πιο χαμηλά την κασέλα

όπου έχω αποθέσει όλα μου τα υπάρχοντα: δυο παντελόνια, τέσσερα

πουκάμισα, κάτι ασπρόρουχα. Δίπλα, η καρέκλα με την πελώρια ψά-

θα. Χάμου, στ' άσπρα και μαύρα πλακάκια, τα δυο μου σάνταλα. Έχω

στο πλάι μου κι ένα βιβλίο.

Γεννήθηκα για να 'χω τόσα. Δε μου λέει τίποτε να παραδοξολογώ.

Από το ελάχιστο φτάνεις πιο σύντομα οπουδήποτε. Μόνο που 'ναι

πιο δύσκολο. Κι από το κορίτσι που αγαπάς επίσης φτάνεις, αλλά θέ-

λει να ξέρεις να τ' αγγίξεις οπόταν η φύση σου υπακούει. Κι από τη

φύση -αλλά θέλει να ξέρεις να της αφαιρέσεις την αγκίδα της.

Χρήστος Παλλαντζάς,Το βλέμμα. © Christos Pallantzas 2014

Ένα απόσπασμα από τον Μικρό Ναυτίλο (1985)

Νέος πίνακας του Ντελακρουά βρέθηκε στο Παρίσι. Lost version of Delacroix's 'mythic' masterpiece discovered in Paris

Πρόκειται για το έργο «Σπουδή για τις Γυναίκες του Αλγερίου». Ο πίνακας εκτίθεται στη γκαλερί Mendes και αναμένεται να ταξιδέψει σύντομα εκτός Ευρώπης. French gallerist Philippe Mendes poses next to Eugene Delacroix's lost preliminary painting of “Women of Algiers in Their Apartment." (STEPHANE DE SAKUTIN/AFP/Getty Images)

Μια ελαιογραφία με επιρροές της Ανατολής, εκθαμβωτική με έντονα χρώματα, προκαταρκτική σπουδή των διάσημων «Γυναικών του Αλγερίου» του Λούβρου, παρουσιάζεται στη γκαλερί Mendes στο Παρίσι, ενάμισι χρόνο μετά τον εντοπισμό της και την αναγνώρισή της ως αυθεντικού έργου του Ευγένιου Ντελακρουά.

Eugene Delacroix's oil painting 'Women of Algiers in their Apartment' at the Galerie Mendes in Paris.

Διαστάσεων 46 επί 38 εκατοστών, ο πίνακας δείχνει μια γυναίκα να κάθεται σε νωθρή στάση δίπλα σε μια μαύρη υπηρέτρια, η οποία γυρνά το κεφάλι της και την κοιτάζει ενώ απομακρύνεται.

Virginie Cauchi-Fatiga, a Delacroix expert, analysed the technique and use of colours, compared it with other Delacroix paintings, then used infrared and X-ray images to determine its authenticity.

Ο Φιλίπ Μαντές και η ιστορικός τέχνης ειδική στον Ντελακρουά, Βιρζινί Κοσί-Φατιγκά, ερεύνησαν και εξιχνίασαν την ιστορία αυτού του χαμένου πίνακα, μια σπουδή για τις «Γυναίκες του Αλγερίου μέσα στο διαμέρισμά τους».

Γοητευμένος από την Ανατολή, o Ντελακρουά (1798-1863) είχε πάει στο Αλγέρι τον Ιούνιο του 1832 έπειτα από μια διαμονή στο Μαρόκο. Το έργο φιλοτεχνήθηκε γύρω στο 1833-1834 και περιλαμβανόταν στη συλλογή του κόμη του Μορνέ, ενός διπλωμάτη που ο Ντελακρουά είχε συνοδεύσει στη βόρεια Αφρική. Τον Ιανουάριο του 1850, ο κόμης πούλησε σε δημοπρασία ένα μέρος της συλλογής του, συμπεριλαμβανομένων επτά έργων ζωγραφικής του Ντελακρουά.

Eugène Delacroix, Femmes d'Alger dans leur appartement, 1834. Oil on canvas, 180 × 229cm, Louvre.

Τρεις από τους πίνακες εκτίθενται σήμερα σε μουσεία: ο διάσημος πίνακας του Λούβρου, ένας πίνακας στο Μουσείο Φαμπρ του Μονπελιέ και ένας άλλος στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Ρουέν. Ο αριθμός 118 της πώλησης Μορνέ, που μέχρι πρότινος θεωρείτο ο πίνακας του Μονπελιέ, αποδείχτηκε ότι είναι αυτός που ανακαλύφθηκε από τον Φιλίπ Μαντές. Συγκεκριμένα μια συλλέκτρια που είχε τον πίνακα κρεμασμένο στο διαμέρισμά της στο Παρίσι τον πήγε στον Μαντές για να της πει τη γνώμη του. «Όλος ο Ντελακρουά είναι εδώ! Τα χρώματα φτερουγίζουν, το φως πάλλεται», δήλωσε στο AFP ο Μαντές ενθουσιασμένος ενώ ομολογεί πως είχε μια «μύχια πεποίθηση» ότι ανακάλυπτε στον σκονισμένο πίνακα έναν αυθεντικό Ντελακρουά. «Η πεποίθησή μου επιβεβαιώθηκε από ιστορικές έρευνες που διήρκησαν ενάμισι χρόνο».

The number '118' is pictured on the back of the frame of Delacroix's painting that was registered when a study of his work was sold in 1850 by the Count de Mornay.

Στο πίσω μέρος αυτής της σπουδής για τις «Γυναίκες του Αλγερίου μέσα στο διαμέρισμά τους» υπάρχει εξάλλου ο αριθμός 118 γραμμένος με στένσιλ.

Ο πίνακας εκτίθεται στη γκαλερί Μαντές και αναμένεται να ταξιδέψει σύντομα εκτός Ευρώπης, καθώς μουσεία και συλλέκτες εξέφρασαν ενδιαφέρον μετά τη σημαντική αυτή ανακάλυψη.

Ο πίνακας «Ιουδήθ και Ολοφέρνης», έργο του Καραβάτζο. Μετά την ανακάλυψή του, το γαλλικό κράτος κατέταξε το 2016 τον πίνακα στην κατηγορία του «εθνικού θησαυρού» εμποδίζοντας την πώλησή του στο εξωτερικό έως τον Νοέμβριο του 2018. Ωστόσο, το κράτος άφησε τελικά να εκπνεύσει η προθεσμία κατά την οποία μπορούσε το ίδιο να αποκτήσει το έργο. Η έλλειψη βεβαιότητας για τη γνησιότητά του συνέβαλε κυρίως στην απόφασή του να μην καταστεί αγοραστής. Το θέμα της γνησιότητας του πίνακα δίχασε τους διεθνείς ειδικούς. Αν και οι περισσότεροι διέκριναν σε αυτόν το χέρι του Καραβάτζο, του μεγάλου μετρ του κιαροσκούρο, άλλοι εξέφρασαν αμφιβολίες γιατί θεωρούσαν τον συγκεκριμένο πίνακα αντίγραφο του Φλαμανδού ζωγράφου Λουί Φινσόν (1580-1617) που φιλοτέχνησε αρκετούς πίνακες στο στιλ του Καραβάτζο.

Αυτή η παρουσίαση έως τις 11 Ιουλίου ενός πίνακα του Ντελακρουά που ανακαλύφθηκε πρόσφατα διαδέχεται αυτήν στον οίκο δημοπρασιών Ντρουό ενός άλλου πίνακα, του «Ιουδήθ και Ολοφέρνης» που φιλοτεχνήθηκε το 1607 και αποδίδεται στον Καραβάτζο. Ο πίνακας επρόκειτο να βγει στο σφυρί στις 27 Ιουλίου στην Τουλούζη όπου βρέθηκε, αλλά 48 ώρες νωρίτερα αγοράστηκε από ιδιώτη συλλέκτη.

Πηγές: https://www.amna.gr/life/article/372350/Spoudi-gia-tis-Gunaikes-tou-Algeriou--enas-Ntelakroua-brethike-sto-Parisi- - https://www.thelocal.fr/20190620/lost-version-of-delacroix-mythic-masterpiece-discovered-in-paris

Mary Compton, «Γιατί οι Άρχοντες του Σύμπαντος φοβούνται τους εκπαιδευτικούς»

Ουιλιάμ-Αντόλφ Μπουγκερώ, Δάντης και Βιργίλιος, 1850. Ο πίνακας περιγράφει με ζοφερά χρώματα μια σκηνή εμπνευσμένη από την Κόλαση της Θείας Κωμωδίας του Δάντη. Ο θεατής είναι μάρτυρας μιας πολύπλοκης σκηνής, της οποίας επίκεντρο είναι ένα στιγμιότυπο της ανελέητης πάλης δύο καταραμένων ψυχών, του Καπότσιο που αμάρτησε γιατί ήταν αιρετικός και επιδίδονταν στην αλχημεία, και του Τζιάννι Σκίκκι, ο οποίος προκειμένου να σφετερισθεί την κληρονομιά ενός νεκρού δεν δίστασε να καπηλευθεί την ταυτότητά του. Ο Δάντης με τον Βιργίλιο στέκουν στα αριστερά παρακολουθώντας με φρίκη, ενώ ο Τζιάννι Σκίκκι επιτίθεται με μανία στον Καπότσιο συνθλίβοντας και σχεδόν ξεσκίζοντάς τον. Ένας νεκρός κείτεται στο χώμα, ενώ στα παρασκήνια διαδραματίζονται άλλες τρομακτικές σκηνές. Ένας δαίμονας πετάει στον αέρα σαρκάζοντας.

Γιατί τόσο δηλητήριο ενάντια στους εκπαιδευτικούς;

Ένας λόγος είναι ότι η παγκόσμια δυσφήμιση των εκπαιδευτικών είναι επίθεση στην ίδια τη δημόσια εκπαίδευση κι ένας χρήσιμος τρόπος για την προώθηση της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει κι άλλος λόγος. Οι κυρίαρχες τάξεις που ελέγχουν τον κόσμο μας φοβούνται.

Μπαρτολομέ Εστέμπαν Μουρίγιο, Ο μικρός ζητιάνος, 1645–1650

Υπήρξαμε πάντα σημαντικοί παράγοντες στην αναπαραγωγή των αξιών της κοινωνίας, υπεύθυνοι για την πειθάρχηση των παιδιών και για την προετοιμασία τους για μια ζωή εργασίας και υπακοής στις νόρμες της κοινωνίας. Υπάρχουν όμως κι άλλες δυνατότητες. Μπορούμε και πράγματι βοηθάμε τα παιδιά να σκέφτονται κριτικά για τον κόσμο στον οποίο ζουν και τις κοινωνικές σχέσεις που οδηγούν στη φτώχεια και στην καταπίεση, μέσα στα οποία πολλά από αυτά ζουν.

Επιπλέον, η μοναδική μας θέση στις τοπικές κοινωνίες σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται συχνά στην ηγεσία κοινωνικών κινημάτων που προσβλέπουν στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο ο κόσμος είναι οργανωμένος. Κι αυτή είναι η πραγματικότητα στον Παγκόσμιο Νότο, στην Τυνησία, στο Μεξικό ή στη Νιγηρία, όπως είναι και στο Σικάγο, στο Λονδίνο ή στην Αθήνα.

Vincent van Gogh, The Poor and Money, 1882. 'DRAWING FOR NATIONAL LOTTERY TODAY', says the sign on the wall. Many people have showed up for the event. Vincent wrote to his brother Theo that he saw this scene on a rainy day in The Hague. He was moved by the vain hope of these shabbily dressed 'poor souls'. Would the hard-earned money they spent on lottery tickets gain them anything at all? This thought inspired the title The Poor and Money. Vincent had commented on portraying groups in an earlier letter: 'how hard it is to get life and movement into it, and to get the figures in place and separate from each other.

Όμως οι Άρχοντες του Σύμπαντος έχουν δίκιο να μας φοβούνται. Γιατί σε τελική ανάλυση, η διδασκαλία και η μάθηση είναι μια αμοιβαία ανθρώπινη σχέση, που φτάνει πίσω στις απαρχές του χρόνου. Κανένας βαθμός δυσφήμισης και καμιά τεχνολογική εφαρμογή ή λειτουργικό σύστημα, όσο ιδιοφυής και κερδοφόρα κι αν είναι, δεν μπορεί να καταστρέψει αυτή την ανθρώπινη σχέση. Και ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις κυρίαρχες τάξεις είναι ότι μπορούμε να δείξουμε ο ένας στον άλλον ότι ένας άλλος κόσμος είναι στα αλήθεια εφικτός, ότι η ανισότητα με βάση την οποία οι 85 πιο πλούσιοι άνθρωποι στον κόσμο κατέχουν τόσο πλούτο όσο τα πιο φτωχά 3,5 δισεκατομμύρια, δεν είναι θεόσταλτη ούτε αναπόφευκτη.

Εάν υποφέρετε λοιπόν από βάναυσες και σκληρές αξιολογήσεις, εάν προσβάλλεστε από συχνές δυσφημίσεις, μην αποθαρρύνεστε. Το φταίξιμο δεν είναι δικό σας. Είναι γιατί οι κυρίαρχες τάξεις που κυβερνούν τον κόσμο σας φοβούνται.

Mary Compton served as president of of the National Union of Teachers in 2004

Της Mary Compton, πρώην προέδρου της Εθνικής Ένωσης Εκπαιδευτικών Μεγάλης Βρετανίας.

Πηγή: https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/292350_giati-toso-dilitirio-enantia-stoys-ekpaideytikoys

Κωστής Μοσκώφ, «H Σάρκα Σου όλη»

Marc Chagall, À ma femme, 1944

[Και το πολύ του Έρωτα κατάργησε τον Καιρό, και ο Έρωτας κατάργησε τον Θάνατο].

(Ο Όσιος) έλεγε το Πιστεύω των πιστών με τον τρόπο των Σούφηδων, που στο τάγμα τους, των Μελβελή Δερβίσηδων, ανήκε.

Και στροβιλιζόταν ώσπου να βρει την έκσταση.

Και ο Ολόκληρος του έδινε το χέρι να τον ανεβάσει -προς ώρας έστω- στον Κήπο του Παραδείσου.

Και έβλεπε τους μπαξέδες με τα ρόδα.

Και τους μπαξέδες με τα γιασεμιά.

Και τους μπαξέδες με τα γαρούφαλα.

Στα χίλια και ένα χρώματά τους.

Και αγαλλίαζε με τις εξήντα εννέα διαφορετικές ευωδίες.

Και έβλεπε και τα ποτάμια που ρέουν γάλα.

Και τα ποτάμια που ρέουν ανθόνερο — μαγιέτ ουάρντ.

Και τα άλλα τα αργόσυρτα ποτάμια. Εκείνα που ρέουν μέλι. 

Και Εσένα να κάθεσαι κάτω από τον πιο ψηλό φοίνικα.

Και να περιμένεις.

Καταργώντας με την ένταση της αγάπης σου τον θάνατο. Και τους Αιώνες.

Και να δίνεσαι στον σφοδρό έρωτα, που ποιεί τη Σάρκα Πνοή.

Και να γεύεσαι και τους εκατό τρόπους του Έρωτα —τις μυστικές διόδους της χοάνης.

Και κατόπιν να μοιράζεις την αγάπη σου — ό,τι περισσεύει, Στα τρία δισεκατομμύρια των ζωντανών.

Και στα εκατόν δέκα δισεκατομμύρια των πεθαμένων.

Και στα ερπετά.

Και στα όρνια.

Και σε αυτούς που είναι γέροι.

Και σε αυτούς που είναι άσχημοι.

Και σε αυτούς που είναι ηλίθιοι και σε καταδιώκουν.

Και στον κόσμο ολόκληρο.

Όχι μόνο τον νυν αλλά και τον πριν και τον μέλλοντα κόσμο.

Και να σπέρνεις έτσι όλους τους σπόρους σου.

Αλλά και τη λάμψη της ψυχής.

Και να πέφτεις στα πόδια του.

«Εσένα Αγαπώ, Μόνο Εσένα».

Και το Εσένα να γίνεται το Εμένα και το Εμείς,  ο Ολόκληρος... (θαυμαστικά ad infinitum).

   

Andrew Wyeth, Lovers, 1981

Απόσπασμα από την τελευταία του γραφή, «H Σάρκα Σου όλη», Κάιρο 15-1-1998. Το ομότιτλο βιβλίο με κείμενα του κυκλοφόρησε ανήμερα της κηδείας του τον Ιούνιο του 1998.