Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τρίτη 6 Αυγούστου 2013

Τα πρώτα γενέθλια του Curiosity , Curiosity rover Celebrates 1 Year on Mars with Dramatic Discoveries

Τhis scene combines seven images from the telephoto-lens camera on the right side of the Mast Camera (Mastcam) instrument on NASA’s Mars rover Curiosity on Sol 343 of the rover’s work on Mars (July 24, 2013). The center of the scene is toward the southwest. Credit: NASA/JPL-Caltech/Malin Space Science Systems

Αύριο συμπληρώνεται ακριβώς ένας χρόνος από την προσγείωση του διαστημικού ρόβερ Curiosity της NASA στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη.

Η περιπέτεια του Curiosity ξεκίνησε με την εκτόξευσή του από τη Γη στις 26 Νοεμβρίου 2011.

Το Curiosity εκτοξεύθηκε με έναν πύραυλο Atlas V στις 26 Νοεμβρίου 2011 και αφού ταξίδεψε περίπου 250 εκατομμύρια χιλιόμετρα, προσγειώθηκε με επιτυχία στον Άρη στις 6 Αυγούστου 2012.

Η «περιέργεια» είναι εξάτροχο πυρηνοκίνητο όχημα 900 κιλών και διαθέτει χημικό εργαστήριο, βιντεοκάμερες, μετεωρολογικό σταθμό, τρυπάνι, ακτίνες λέιζερ καθώς επίσης κι έναν ρομποτικό βραχίονα μήκους δύο μέτρων.

Οι πανηγυρισμοί του τεχνικού προσωπικού της NASA για την επιτυχή προσγείωση του Curiosity στις 6 Αυγούστου 2012.

Πρόκειται για το πιο πολύπλοκο και υπερσύγχρονο ρομποτικό διαστημικό σκάφος που κατασκευάστηκε ποτέ με σκοπό την εξερεύνηση άλλων πλανητών. Η αποστολή του είναι ο εντοπισμός οργανικών ενώσεων και άλλων χαρακτηριστικών που θα αποδεικνύουν το αν ο πλανήτης είναι, ή ήταν κάποτε ή θα μπορούσε να γίνει κατοικήσιμoς.

Κατά τη διάρκεια ενός έτους, το Curiosity διάνυσε στην επιφάνεια του Άρη απόσταση 1,6 χιλιομέτρων περίπου και έχει στείλει στη Γη πάνω από 190 gigabits δεδομένων (φωτογραφίες, αναλύσεις σύνθεσης πετρωμάτων, εδάφους, ατμόσφαιρας κλπ).

Μια από τις πρώτες εικόνες που έστειλε η «περιέργεια» στη Γη αμέσως μετά την προσεδάφισή του στον κόκκινο πλανήτη. Από τότε, κατά τη διάρκεια ενός έτους, έστειλε πάνω από 71000 φωτογραφίες.

Toν Σεπτέμβριο του 2012, το διαστημικό ρόβερ Curiosity εντόπισε και φωτογράφισε μια αρχαία κοίτη νερού.

Από το μέγεθος των βότσαλων η επιστημονική ομάδα του Curiosity συμπέρανε ότι το νερό κυλούσε πριν από εκατομμύρια χρόνια με ταχύτητα περίπου 1 μέτρο ανά δευτερόλεπτο και βάθος έως και ένα μέτρο.

Aνάλυση αρειανού πετρώματος από το Curiosity. Οι κόκκινες κουκκίδες δείχνουν τα σημεία όπου στόχευσε το λέιζερ της Κάμερας Χημείας, οι μωβ αντιστοιχούν με τα σημεία «στόχευσης» του φασματογράφου APXS. Τα αποτελέσματα των πρώτων αναλύσεων έδειξαν γήινα χαρακτηριστικά. 

Tο Curiosity συνέλεξε δείγμα εδάφους από τον κρατήρα Gale στις 15 Οκτωβρίου με τον ειδικό βραχίονα που διαθέτει το Curiosity και πραγματοποίησε ανάλυση με περίθλαση ακτίνων Χ. Με τη μέθοδο αυτή προσδιορίστηκε για πρώτη φορά ποσοτικά η σύσταση του αρειανού εδάφους και διαπιστώθηκε ότι είναι παρόμοιο με τα ηφαιστειακά εδάφη στη Χαβάη!

H πρώτη ακτινογραφία αρειανού εδάφους από το Curiosity. Aνάλυση με ακτίνες Χ του εδάφους του Άρη, από την πειραματική συσκευή Χημείας και Ορυκτολογίας (Chemin).

Το εν λόγω εύρημα, που επιβεβαιώνει τις έως τώρα θεωρίες των επιστημόνων, αυξάνει την πιθανότητα κάποτε ο «κόκκινος πλανήτης» να είχε φιλοξενήσει μικροβιακή ζωή.

Με το ειδικό όργανο (SAM – Sample Analysis at Mars) που φέρει το Curiosity πραγματοποιήθηκαν επίσης μετρήσεις προσδιορισμού της περιεκτικότητας των αερίων στην ατμόσφαιρα του Άρη.

Tα πέντε αέρια κατά σειρά περιεκτικότητας κατ’ όγκον στην ατμόσφαιρα του Άρη.

Βρέθηκε να κυριαρχεί το διοξείδιο του άνθρακα, που αποτελεί το 95,9 % του όγκου της ατμόσφαιρας. Τα επόμενα 4 στοιχεία είναι το αργό, το άζωτο, το οξυγόνο (μόνο 0,14%) και το μονοξείδιο του άνθρακα.

Στις αρχές Δεκεμβρίου 2012, η επιστημονική ομάδα που ελέγχει το Curiosity ανακοίνωσε την ανίχνευση ανίχνευση χλωροπαραγώγων του μεθανίου (CH3Cl, CH2Cl2, CHCl3, CCl4) από το μίνι χημικό εργαστήριο SAM του Curiosity. Ανιχνεύθηκαν επίσης και μερικά μόρια νερού (δεσμευμένα σε κόκκους άμμου ή σκόνης, λίγο παραπάνω από το αναμενόμενο.

Τον Φεβρουάριο του 2013, η πρώτη γεώτρηση σε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος είναι γεγονός. Το τρυπάνι του διαστημικού ρόβερ Curiosity που εξερευνά τον πλανήτη Άρη διείσδυσε σε βάθος 6,4 εκατοστά στο έδαφος του κόκκινου πλανήτη.

Οι δυο τρύπες από το τρυπάνι του Curiosity – η δεξιά έχει 16 χιλιοστά πλάτος και 20 χιλιοστά βάθος, η αριστερή έχει βάθος 64 χιλιοστά

Σύμφωνα με τους ερευνητές της NASA που μελετούν τα δεδομένα της αποστολής Curiosity, ιζηματογενή πετρώματα που σχηματίστηκαν παρουσία νερού υποδηλώνουν ότι το περιβάλλον του Άρη θα μπορούσε να είχε υποστηρίξει την εμφάνιση μικροβιακής ζωής.


Οι χημικές αναλύσεις δειγμάτων βράχου αποκάλυψαν ότι αποτελείται κατά 20% από άργιλο, ο οποίος πρέπει να σχηματίστηκε από την αντίδραση τρεχούμενου νερού με πυριγενή πετρώματα.


Ίχνη από τέτοια υγρά περιβάλλοντα έχουν βρεθεί και σε άλλες περιοχές του Άρη, ωστόσο στο σημείο έρευνας του Curiosity το νερό δεν ήταν έντονα όξινο και οξειδωτικό, ούτε περιείχε αλάτι σε μεγάλες συγκεντρώσεις – παράγοντες που θα εμπόδιζαν την ανάπτυξη μικροβίων. Η παρουσία θειικού ασβεστίου μαρτυρά ότι το νερό ήταν ουδέτερο ή ήπια αλκαλικό.

Αυτοπροσωπογραφία του διαστημικού ρόβερ Curiosity.

Επιπλέον, σύμφωνα με ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια τα υλικά που ανίχνευσε το Curiosity θα μπορούσαν να είχαν προσφέρει σε εξωγήινα μικρόβια μια πηγή χημικής ενέργειας για την ανάπτυξή τους.

Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο της αποστολής στα κεντρικά της NASA στην Ουάσινγκτον, Μάικλ Μέγιερ: «Μια θεμελιώδης ερώτηση που καλείται να απαντήσει αυτή η αποστολή είναι το κατά πόσο θα μπορούσε ο Άρης να είχε προσφέρει ένα περιβάλλον κατάλληλο για τη ζωή. Με βάση όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, η απάντηση είναι ναι»

Η επικοινωνία του Curiosity με την Γη διακόπηκε για έναν μήνα περίπου από τις 4 Απριλίου μέχρι την 1η Μαΐου, όταν η Γη, ο Ήλιος και ο Άρης βρίσκονταν σχεδόν στην ίδια ευθεία. Στη συνέχεια το διαστημικό ρόβερ ξανάπιασε δουλειά κάνοντας νέες γεωτρήσεις.

Το σημείο στο αρεανό έδαφος που φέρει το όνομα ‘Cumberland’ πριν και μετά τη γεώτρηση (15 Μαΐου 2013).

Λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την προσεδάφισή του στον Άρη, το διαστημικό ρόβερ της NASA, άρχισε να κατευθύνεται προς το όρος Sharp. Το όρος Σαρπ έχει ύψος 5,5 χιλιόμετρα και η μελέτη των διαδοχικών στρωμάτων στις πλαγιές του θα δώσει πληροφορίες για τα στάδια της εξέλιξης του πλανήτη. Σύμφωνα με τον τεχνικό της NASA Jim Erickson έχει ενεργοποιηθεί ένα νέο λογισμικό – που ονομάζεται autonav ή αυτόνομη πλοήγηση – που θα κάνει πιο εύκολη την οδήγηση. Το ταξίδι αυτό αναμένεται να διαρκέσει ένα χρόνο.

Αυτός ο χάρτης δείχνει το σημείο προσγείωσης του Curiosity τον Αύγουστο του 2012 στο σημείο “Bradbury Landing”, την περιοχή που ερεύνησε το όχημα από τον Νοέμβριο του 2012 μέχρι τον Μάιο του 2013 κοντά στον βράχο “John Klein” στην περιοχή “Glenelg” και τον επόμενο σημαντικό προορισμό της αποστολής στους πρόποδες του όρους Sharp. The total distance driven by NASA’s Mars rover Curiosity passed the one-mile mark a few days before the first anniversary of the rover’s landing on Mars. This map traces where Curiosity drove between landing at “Bradbury Landing” on Aug. 5, 2012, PDT, (Aug. 6, 2012 (Universal Time and EDT) and the position reached during the mission’s 351st Martian day, or sol, (Aug. 1, 2013). The Sol 351 leg added 279 feet (85.1 meters) and brought the odometry since landing to about 1.05 miles (1,686 meters). Credit: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona

To Curiosity την 1 Αυγούστου 2013 συνέλαβε μια σπάνια εικόνα με τα δυο μικροσκοπικά φεγγάρια του Άρη Φόβο και Δείμο. (Credit: NASA/JPL/MSSS, contrast enhanced by Marco Di Lorenzo and Ken Kremer). 


O GPS του εγκεφάλου. Cells that help you find your way identified in humans

Your sense of direction may be better than you think (Image: Ruth Eastham/Max Paoli/Lonely Planet/Getty)

Αμερικανοί επιστήμονες εντόπισαν για πρώτη φορά σε ανθρώπους εξειδικευμένα εγκεφαλικά κύτταρα που παίζουν τον ρόλο GPS, δηλαδή βοηθούν στο να βρίσκει κανείς τον δρόμο του και να προσανατολίζεται σε ένα ανοιχτό άγνωστο περιβάλλον. Τέτοια κύτταρα είχαν στο παρελθόν βρεθεί μόνο σε ορισμένα ζώα. 

Η ανακάλυψη μπορεί να βοηθήσει μελλοντικά στην ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών ή άλλων θεραπειών για ανθρώπους που χάνονται συχνά και δυσκολεύονται να «πλοηγηθούν» σε ανοιχτούς χώρους, όπως όσοι πάσχουν από Αλτσχάιμερ.

Η μελέτη

Διάφορα κύτταρα στον εγκέφαλο τον βοηθούν να προσανατολίζεται.

Disorientation: Without effective grid cells in the brain, humans frequently get lost.

Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι μερικά ζώα χρησιμοποιούν τρία διαφορετικά είδη κυττάρων για να προσανατολισθούν στον χώρο: κύτταρα κατεύθυνσης (ενεργοποιούνται όταν το ζώο κοιτάζει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση), κύτταρα τοποθεσίας (ενεργοποιούνται μόνο σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία) και κύτταρα πλέγματος (ενεργοποιούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα καθώς το ζώο κινείται στον χώρο και δείχνουν τη σχετική θέση του ζώου σε σχέση με άλλα σημεία).Όλα αυτά τα κύτταρα στέλνουν πληροφορίες στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου, όπου σχηματίζονται οι μνήμες κι έτσι το ζώο, μέσα από αυτήν τη συνδυασμένη κυτταρική δραστηριότητα, δημιουργεί «χάρτες» που το βοηθούν να προσανατολίζεται. Μέχρι σήμερα είχαν ανακαλυφθεί σε ανθρώπους κύτταρα κατεύθυνσης και τοποθεσίας, αλλά όχι πλέγματος.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή
Τζόσουα Τζέικομπς της Σχολής Βιοϊατρικής Μηχανικής και Συστημάτων Υγείας του πανεπιστημίου Ντρέξελ της Φιλαδέλφεια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστημών «Nature Neuroscience» (σύμφωνα με το New Scientist), μελέτησαν 14 επιληπτικούς που είχαν ήδη εμφυτευμένα ηλεκτρόδια στον εγκέφαλό τους για θεραπευτικούς λόγους.

Οι επιστήμονες κατέγραψαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των εθελοντών, ενώ αυτοί έπαιζαν σε έναν φορητό υπολογιστή ένα βιντεοπαιγνίδι, στο οποίο έπρεπε να κινηθούν με ένα εικονικό ποδήλατο σε έναν εικονικό ανοιχτό χώρο, αναζητώντας διάφορα αντικείμενα, τα οποία μετά έπρεπε να θυμηθούν πού είχαν βρει.

Στο περιβάλλον δεν υπήρχαν αισθητά σημεία αναφοράς που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για τον προσανατολισμό των εθελοντών, έτσι ώστε οι τελευταίοι να υποχρεωθούν να δραστηριοποιήσουν στο μέγιστο τον εγκέφαλό τους για να δημιουργήσουν νοητικούς «χάρτες».

Sense of direction: How grid cells work explain why some people can understand where they are better than others.


Η μελέτη έδειξε ότι, όπως έχει ήδη διαπιστωθεί σε ζώα, και οι άνθρωποι σε αυτές της περιπτώσεις νοητικής «χαρτογράφησης» και «πλοήγησης» στον χώρο, χρησιμοποιούν μια σειρά από διάσπαρτους εξειδικευμένους νευρώνες (εγκεφαλικά «κύτταρα πλέγματος»), τα οποία βρίσκονται κυρίως στον ενδορινικό φλοιό (που εμπλέκεται στη μνήμη και στον προσανατολισμό), αλλά και στον προμετωπιαίο φλοιό (που επίσης εμπλέκεται στη μνήμη).

Ο ενδορινικός φλοιός εμφανίζει αφύσικη δραστηριότητα στις περιπτώσεις ανθρώπων με τη νόσο Αλτσχάιμερ, οι οποίοι συχνά δυσκολεύονται να προσανατολισθούν σε έναν χώρο. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ίσως είναι δυνατό να βρεθούν φάρμακα ή άλλες μέθοδοι εγκεφαλικής διέγερσης, που θα ενισχύουν τη δραστηριότητα των συγκεκριμένων κυττάρων τύπου GPS.





Κυριακή 4 Αυγούστου 2013

Το μεγαλύτερο ψηφιδωτό του αρχαίου κόσμου. Largest Hellenistic mosaic found in Calabria

The “room of dragons and dolphins”. In Calabria, southern Italy, archaeology students while excavating came across the largest Greek mosaic, dating between 320 and 150 B.C. that depicts dragons and dolphins. The mosaic from Magna Grecia has been unearthed in Monasterace Marina, ancient Kaulonia.

Το μεγαλύτερο και το λιγότερο φθαρμένο αρχαίο ελληνικό ψηφιδωτό αποκαλύφθηκε από ομάδα αρχαιολόγων στο Μοναστεράτσε της Καλαβρίας.

Silver stater of Caulonia, ca. 400-388 B.C. Legend has it that the city of Kaulon was founded by Caulon, the son of Clete, an Amazon warrior who was Queen Penthesilea’s nurse and one of the twelve women who followed her to Troy. After Penthesilea was killed by Achilles, Clete left Troy to return home but a storm drove her ship off-course. She landed in Calabria and founded the city of Clete (Cleto). Her son Caulon struck out on his own, taking after Mom and naming a new town after himself. He and his mother are both said to have died fighting to defend their cities from the city of Croton.

Οι ανασκαφές που άρχισαν το 1998, γίνονται στη θέση της αρχαίας Καυλωνίας, αποικίας που ίδρυσαν οι Αχαιοί το 700 π.Χ. με αρχηγό τους τον Τύφωνα από το Αίγιο.

Kaulon dolphin mosaic. Whatever the kernel of truth there may or may not be in the foundational mythology, the city of Kaulon was prosperous and independent for centuries after its founding in the 8th century B.C. It had a large port and supplied timber to the Athenians during the Peloponnesian War. It also traded in stone, salt, gold, lead, ceramics and metal objects. With all this trade income coming in, the city minted its own coins.


Πριν από ένα χρόνο είχε αποκαλυφθεί στο δάπεδο των λουτρών της επονομαζόμενης οικίας Μάτα ένα ψηφιδωτό που αναπαριστά ένα δράκο, ένα ρόδακα και έξι τετράγωνα με άνθινο διάκοσμο. Εδώ και λίγες μέρες ολοκληρώθηκαν οι εργασίες καθαρισμού του δαπέδου και στα ψηφιδωτά που αναφέραμε ήδη προστέθηκαν ακόμα τρία που αναπαριστούν ένα μικρό δελφίνι, ακόμα ένα δράκο κι ένα μεγάλο δελφίνι που βρίσκεται πρόσωπο με πρόσωπο με το δράκο που είχε αποκαλυφθεί πέρσι. Ο χώρος ονομάστηκε «Αίθουσα των δράκων και των δελφινιών» με τους αρχαιολόγους να κρίνουν πως πιθανότατα βρίσκονται αντιμέτωποι με το μεγαλύτερο ψηφιδωτό που δημιουργήθηκε ποτέ στη Μεγάλη Ελλάδα. Καταλαμβάνει όντως τριάντα τετραγωνικά μέτρα και χρονολογείται ανάμεσα στο τέλος του 4ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 3ου αιώνα π.Χ.


Οι ανασκαφές συντονίζονται από τον αρχαιολόγο Φραντσέσκο Κουτέρι ενώ συμμετέχουν σ' αυτές φοιτητές από ιταλικά πανεπιστήμια αλλά και από το πανεπιστήμιο της Μπαχία Μπλάνκα της Αργεντινής.

Dragon of Kaulon. In 389 B.C., Kaulon was conquered by Dionysius I, the tyrant of Syracuse, who had in fact conquered Croton 10 years before and would hold it for another two years after the fall of Kaulon. He destroyed the city and deported all its residents to Syracuse.

Ο Κουτέρι λάμπει περιγράφοντας την ανακάλυψη: «Το εύρημα -λέει- είναι εξαιρετικής σημασίας ακριβώς γιατί είναι το μεγαλύτερο ψηφιδωτό που έχει αποκαλυφθεί ποτέ στη Μεγάλη Ελλάδα. Είναι σαν να βρεθήκαμε ξαφνικά σε μια αίθουσα με πολλά χαλιά, μόνο που στην περίπτωσή μας αντί για μαλλί τα έχουν υφάνει με ψηφίδες».

Οι αρχαιολόγοι δεν αποκλείουν να φέρουν στο φως και άλλα ψηφιδωτά που αναπαριστούν πάντα δελφίνια και δράκους.

Kaulon dragon mosaic. Kaulon was rebuilt by the tyrant’s son Dionysius II. He was visiting it in 357 B.C. when his uncle Dion, a philosopher student of Plato’s who, having failed to convert his dissipated and cruel nephew to enlightened despotism, overthrew him instead and established a quasi-democracy/senatorial republic/slightly less abusive tyranny in Syracuse. Dion was assassinated by his soldiers in 354 B.C. and Dionysius II stepped back into the breach in the chaos that followed.

Λέει ο Κουτέρι: «Είμαστε πεπεισμένοι, λόγω της διάταξης του χώρου, πως θα βρούμε ακόμα δύο ψηφιδωτά. Εργαζόμαστε δεκαπέντε χρόνια σ' αυτή την ανασκαφή, αλλά τα αποτελέσματα μας γεμίζουν χαρά».

Σημειώστε πως το Μοναστεράτσε της Καλαβρίας, μια κωμόπολη 3.500 κατοίκων, σε απόσταση 60 χλμ. από το Καταντζάρο, ονομάζεται από τους ντόπιους που μιλούν ακόμα τα γκρεκάνικα Μοναστεράκι. Η ονομασία έλκει την καταγωγή της από ένα παλιό μοναστήρι που υπήρχε στην περιοχή.

Σάββατο 3 Αυγούστου 2013

Ο μύθος που είναι κοσμική πραγματικότητα. How Saturn's tiger moon got its stripes

Peter Paul Rubens, Ο Κρόνος τρώει ένα από το παιδιά του, Saturn, Jupiter's father, devours one of his sons

Μια φορά και έναν καιρό μέσα στο πυκνό σκοτάδι του Διαστήματος ζούσε ένας γίγαντας αερίου, ο Κρόνος, που ήταν γνωστός για τη ματαιοδοξία του. Σε αντίθεση με τους άλλους πλανήτες της γειτονιάς του εκείνος είχε καταφέρει να ξεχωρίζει χάρη στα πολλά και μεγάλα λαμπερά δαχτυλίδια του.

Gaspard Marsy, Ο Εγκέλαδος. Γλυπτό που τον αναπαριστάνει στον κήπο του Κάστρου της Βερσαλίας. Fontaine de l’Encelade, Musée national des châteaux de Versailles et de Trianon, Versailles, France (1675–1676)

Κάποια στιγμή κοντά στον πλανήτη έκανε δειλά την εμφάνισή του ένα διαστημικό σώμα, ο Εγκέλαδος, που ήταν πολύ μικρότερο από αυτόν και έγινε γρήγορα δορυφόρος του. Ο δορυφόρος αυτός όμως ήταν επίσης πολύ φωτεινός και με όμορφη, λεία «επιδερμίδα».

The graphic shows the magnetic field observed by Cassini along its trajectory plotted in a vector form. Even though the spacecraft altitude was almost 500 kilometers (310 miles) at closest approach and the flyby was upstream of the moon (where the interaction is expected to be weaker) Cassini's magnetometer observed bending of the magnetic field consistent with its draping around a conducting object, which indicates that the Saturnian plasma is being diverted away from an extended atmosphere. Credit: NASA/JPL

Ο πλανήτης ζήλεψε και αποφάσισε να δείξει στον «αυθάδη» δορυφόρο ποιος είναι το αφεντικό. Τον πλησίασε και χρησιμοποιώντας τις πανίσχυρες βαρυτικές του δυνάμεις άρχιζε να τον «παρενοχλεί», να τον πιέζει. Ο δορυφόρος εκνευρίστηκε αφάνταστα και άρχισε να βράζει από μέσα του αφού δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον τεράστιο γείτονά του.

Αυτός ο «εκνευρισμός» όμως είχε επιπτώσεις στην εξωτερική εμφάνιση του δορυφόρου αφού τον έκανε να βγάζει καπνούς από τη... μύτη του και παράλληλα του προκάλεσε ρυτίδες στο πρόσωπο. Αυτή τη φορά ο Κρόνος δεν είχε φάει ένα από τα «παιδιά» του αλλά απλά το είχε υποχρεώσει να ασχημύνει. Επιπλέον ο Κρόνος αφού ασχήμυνε τον δορυφόρο του, τον υποχρέωσε να του προσφέρει εσαεί όλα εκείνα τα υλικά που ανανέωναν και βελτίωναν τη δική του εμφάνιση.

Ο Εγκέλαδος

In this stunning Saturnian vista - one in a series of artist's visions of volcanos on alien worlds - icy geysers erupt along narrow fractures in inner moon Enceladus. The majestic plumes were actually \ discovered by instruments on the Cassini Spacecraft during close encounters with bright and shiny Enceladus last year. Researchers now suspect the plumes originate from near-surface pockets of liquid water with temperatures near 273 kelvins (0 degrees C) - hot when compared to the distant moon's surface temperature of 73 kelvins (-200 degrees C). A dramatic sign that tiny, 500km-diameter Enceladus is surprisingly active, these ice volcanos hold out another potential site in the search for water and origin of life beyond planet Earth. Enceladus' ice volcanos also likely produce Saturn's faint but extended E ring. Illustration Credit & Copyright: Michael Carroll

Ο Εγκέλαδος είναι ένα παγωμένο φεγγάρι με διάμετρο μόλις 500 χιλιόμετρα και είναι καλυμμένος με πάγο που ανακλά το 90% του ηλιακού φωτός. Για τον λόγο αυτόν και οι επιστήμονες τον καταγράφουν ως το πιο ανακλαστικό σώμα του ηλιακού μας συστήματος. Το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνά τον Κρόνο και τα δεκάδες φεγγάρια του τα τελευταία χρόνια έχει κάνει πολύ σημαντικές παρατηρήσεις στον Εγκέλαδο αναδεικνύοντάς τον σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σώματα του ηλιακού μας συστήματος. Η βασικότερη ανακάλυψη του Cassini ήταν κάποιοι πίδακες που ξεπηδούν με ορμή προς το Διάστημα μέσα από μεγάλες σχισμές (ρωγμές) στο έδαφος.

This photo of water geysers spouting from Saturn's moon Enceladus was taken by NASA's Cassini orbiter in October 2007. CASSINI IMAGING TEAM, NASA , SSI, ESA, JPL

Οι πίδακες εκτοξεύουν στο Διάστημα μεγάλες ποσότητες υδρατμών και παγωμένων υλικών με τα οποία ο Κρόνος ενισχύει και ανανεώνει τα δαχτυλίδια του.

Οι ωκεανοί

NASA's Cassini spacecraft has spotted a glowing patch of ultraviolet light near Saturn's north pole that marks the presence of an electrical circuit that connects Saturn with its moon Enceladus. (Credit: NASA/JPL/University of Colorado/Central Arizona College)

Τα ως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι πίδακες του Εγκέλαδου τροφοδοτούνται από έναν ωκεανό που βρίσκεται κάτω από την παγωμένη επιφάνειά του. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει άλατα μέσα στους περίεργους πίδακες, κάτι που δείχνει ότι πιθανότατα ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται σε επαφή με τα πετρώματα στο εσωτερικό του δορυφόρου. Αυτό καθιστά τον Εγκέλαδο σημαντικό στόχο για την αναζήτηση εξωγήινων μορφών ζωής, καθώς τα πετρώματα είναι πιθανό να τροφοδοτούν το νερό με χημικά συστατικά που είναι ζωτικά για την ανάπτυξη ζωής. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι οι διαστημικές υπηρεσίες εξετάζουν πολύ σοβαρά την οργάνωση μιας αποστολής εξερεύνησης στον παγωμένο δορυφόρο.

Επιβεβαίωση

Enceladus has been stripped of her ice so Saturn can have a new ring. (Image: Space Science Institute/NASA)

Ομάδα ειδικών με επικεφαλής επιστήμονες του Ινστιτούτου Ερευνών Southwest στο Κολοράντο, μελετώντας τα διαθέσιμα στοιχεία που υπάρχουν για τον Εγκέλαδο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπεύθυνη για τα γεωλογικά φαινόμενα του δορυφόρου είναι η βαρυτική επίδραση του Κρόνου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η επίδραση αυτή συμπιέζει το εσωτερικό του Εγκέλαδου δημιουργώντας περιοχές με μεγάλη θερμότητα και έντονη γεωλογική δραστηριότητα, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, να εκτινάσσονται οι πίδακες του νερού από επιφανειακές ρωγμές. Η νέα μελέτη που επιβεβαιώνει τον «μύθο» του Κρόνου και του Εγκέλαδου μετατρέποντάς τον σε κοσμική πραγματικότητα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature». 
 




Βρέθηκαν ο «Αδάμ» και η «Εύα», Genetic 'Adam' and 'Eve' Uncovered

Σχεδόν όλοι οι άνδρες και όλες οι γυναίκες της εποχής μας έλκουν την καταγωγή τους από έναν «Αδάμ» και αντίστοιχα από μια «Εύα», που ζούσαν πριν από περίπου 135.000 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα γενετική ανάλυση αμερικανών επιστημόνων. Η νέα εκτίμηση βασίζεται στην πιο πλήρη μέχρι σήμερα ανάλυση του ανδρικού χρωμοσώματος Υ.Ο κοινός πρόγονος των ανδρών έζησε πριν από 120-156 χιλιάδες χρόνια

Η νέα μελέτη βασίστηκε στην πιο πλήρη μέχρι σήμερα ανάλυση του ανδρικού χρωμοσώματος Υ. A pair of sex chromosomes. Credit: Sebastian Kaulitzki, Shutterstock

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή γενετικής Κάρλος Μπουσταμάντε του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science», ανέλυσαν γενετικά το γονιδίωμα του χρωμοσώματος Υ 69 ανδρών από επτά διαφορετικούς πληθυσμούς της Γης (συγκεκριμένα από τη Ναμίμπια, το Κογκό, τη Γκαμπόν, τη Σιβηρία, το Μεξικό, την Καμπότζη, το Πακιστάν, την Αλγερία) και κατέληξαν ότι όλοι σχεδόν οι σημερινοί άνδρες προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο («Αδάμ») που ζούσε στην Αφρική πριν από 120.000 ως 156.000 χρόνια. Προηγούμενες εκτιμήσεις τοποθετούσαν τον πιο πρόσφατο κοινό πρόγονο των ανδρών πριν από 50.000 έως 115.000 χρόνια.

Η «Εύα» έζησε την ίδια εποχή με τον «Αδάμ»

Επίσης, η αντίστοιχη ανάλυση γενετικών δειγμάτων από 24 γυναίκες, καθώς και μιτοχονδριακού DNA ανδρών που έχει ήδη γίνει στο παρελθόν, αποκάλυψε ότι όλες οι σημερινές γυναίκες προέρχονται από μια κοινή γενετική πρόγονο (την «Εύα»), που επίσης ζούσε στην Αφρική πριν από 99.000 έως 148.000 χρόνια, δηλαδή περίπου την ίδια εποχή με τον «Αδάμ».

An image from the Digital George Stow collection of Southern African rock art from the Digital Bleek and Lloyd Collection. It shows five figures, one of whom wears what resembles a quiver and a spiked headdress. There are five antelope – one sits or runs with legs folded – and two predators resembling lions – the central one is leaping with outstretched legs. Image courtesy Digital Bleek and Lloyd Collection.

Το χρωμόσωμα Υ περνά από πατέρα σε γιο και έτσι οι μεταλλάξεις του θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν τη γενεαλογία των ανδρών ως τα βάθη του παρελθόντος. Αντίθετα, το μιτοχονδριακό DNA περνά μόνο από τις μητέρες στα παιδιά και έτσι μπορεί να αποκαλύψει την αντίστοιχη γενεαλογία των γυναικών.

Η έννοια των γενετικών «Αδάμ» και «Εύας»

Η έννοια των «γενετικών Αδάμ και Εύας» είναι διαφορετική από εκείνη των «βιβλικών Αδάμ και Εύας», δηλαδή των πρώτων ανθρώπων του πλανήτη μας. Ο γενετικός Αδάμ και η αντίστοιχη Εύα στην ουσία αφορούν δύο ανθρώπους που ζούσαν πριν από δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και των οποίων η γενετική -αρσενική ή θηλυκή- κληρονομιά συνεχίζεται να εμφανίζεται μέχρι σήμερα στο γονιδίωμα των σύγχρονων ανθρώπων.

Πιθανότατα δεν συναντήθηκαν ποτέ

Was there a "mitochondrial Eve" who lived in Africa 200,000 years ago?

Δεν ήταν ούτε οι μόνοι άνθρωποι που ζούσαν τότε, ούτε οι μόνοι που έχουν αφήσει το γενετικό «αποτύπωμά» τους στους σημερινούς ανθρώπους. Όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πολύ πιθανό, ο «Αδάμ» και η «Εύα» να μην συναντήθηκαν ποτέ, ούτε να ζευγάρωσαν μεταξύ τους. Απλώς ήταν αρκετά τυχεροί, ώστε ένα μέρος του DNA τους να φθάσει αδιάσπαστο μέχρι τους σύγχρονους μακρινούς απογόνους τους, ενώ οι υπόλοιποι πρόγονοί μας δεν είχαν ανάλογη γενετική τύχη.

Οι αντιδράσεις

Από την άλλη, πάντως, δεν συμφωνούν όλοι επιστήμονες με τις νέες εκτιμήσεις, καθώς μερικοί γενετιστές υποστηρίζουν ότι ο κοινός πρόγονος των ανδρών ζούσε ακόμα παλιότερα, πριν από 200.000 ή και 581.000 χρόνια. Οι διαφορετικές εκτιμήσεις σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στο ότι κάθε ερευνητική ομάδα χρησιμοποιεί διαφορετικό δείγμα DNA.

Μια «πεταλούδα» στον Ερμή. Elliptical Crater on Mercury

Ο κρατήρας που μοιάζει με πεταλούδα - αν και θα μπορούσε κάποιος να πει ότι θυμίζει και αράχνη. This color image, taken on May 1, 2013 by the Wide Angle Camera (WAC) instrument aboard NASA's MESSENGER spacecraft orbiting Mercury, features Hovnatanian crater, named for Armenian painter Hakop Hovnatanian. The crater's elliptical shape and the bright rays' butterfly pattern indicate that a very oblique impact produced the crater. The brightness of the rays indicate that they are relatively young features on Mercury's surface. This image was acquired as a targeted high-resolution 11-color image set. Acquiring 11-color targets is a new campaign that began in March, 2013 and that utilizes all of the camera's 11 narrow-band color filters. Because of the large data volume involved, only features of special scientific interest are targeted for imaging in all 11 colors. The MESSENGER spacecraft is the first ever to orbit the planet Mercury, and the spacecraft's seven scientific instruments and radio science investigation are unraveling the history and evolution of the solar system's innermost planet. MESSENGER has acquired over 150,000 images and extensive other data sets, and is capable of continuing orbital operations until early 2015. Image Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington
Το διαστημικό σκάφος Messenger που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ερμή και τον εξερευνά κατέγραψε εντυπωσιακές εικόνες από την επιφάνειά του. Η πιο εντυπωσιακή είναι αυτή που κατέγραψε με την κάμερα WAC πριν από 24 ώρες (1 Αυγούστου) από τον κρατήρα Hovnatanian. Ο κρατήρας διαθέτει γεωλογικά χαρακτηριστικά όπως μεγάλες ακτίνες που πιθανότατα δημιουργήθηκαν από την πτώση διαστημικών σωμάτων.
Eyes, Hakob Hovnatanyan (1806—1881) 
Η έντονη φωτεινότητα των ακτίνων είναι ένδειξη ότι δημιουργήθηκαν σχετικά πρόσφατα, γεγονός που σημαίνει ότι στην επιφάνεια του πλανήτη υπάρχουν νεαρής ηλικίας σχηματισμοί και δομές. Το ελλειπτικό σχήμα του κρατήρα και η φωτεινότητα των ακτίνων έκαναν τους επιστήμονες της NASA που είδαν τις εικόνες να δηλώσουν ότι τους θυμίζουν μια… πεταλούδα. 
E. D. Rotinova-Gurgenbekyan by Hakob Hovnatanyan (1840-1850)
Ο κρατήρας φέρει το όνομα του αρμένιου ζωγράφου Χάκομπ Χοβτανάνιαν.
Hakob Hovnatanyan was born in 1806 into the Hovnatanyan family of painters that included five generations of artists from the 17th to the 19th centuries. Hakob was a representative of the last generation of the Hovnatanyan painter, learning the arts from his father (an icon painter). The family descended from Shorot village, in Nakhichevan (old Armenia). Hakob himself was born in the old Tiflis but was forced to move to Iran where he stayed till his death in 1881. More than fifty of the artist’s portraits painted from the late 1820′s and the early 30′s down to the 70′s, have been preserved. Hakob Hovnatanian achieved an accomplished technique as a portraitist in the 40′s and particularly the 50′s.The artist had acquired widespread fame but rather short-lived success with clients among the Tiflis bourgeoisie. Hakob Hovnatanyan’s artwork was well forgotten after he died. Only when Armenia became a more established state did his canvases start showing up in the collections of the State Art Gallery of Armenia in Yerevan and the Fine Arts Museum of Georgia. Hakob Hovnatanyan’s work is profoundly national and at the same time has its individual profile. inspired by his work the critically acclaimed Armenian art film director (Sergei Parajanov) made a short film based on his work entitled Hakob Hovnatanyan.  

Παρασκευή 2 Αυγούστου 2013

Μυκηναϊκές τοιχογραφίες στην Θήβα. Mycenaean frescoes found in Boeotian Thebes

Ένα μικρό τμήμα τοιχογραφίας όπου απεικονίζεται κυνήγι ελαφιών μέσα σε τοπίο αποτελεί την πρώτη ένδειξη ότι η ανασκαφική ομάδα του καθηγητή Βασίλη Αραβαντινού εντόπισε κατάλοιπα του κεντρικού ανακτορικού συγκροτήματος (Καδμεία) της αρχαίας Θήβας.

Το εύρημα ήρθε στο φως σε βάθος 5,5 μέτρων, Mosaic from Thebes dating to the 4th century AD [Credit: Boiotiki Ora]

Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε σε απαλλοτριωμένο οικόπεδο της οδού Αντιγόνης και το εύρημα ήρθε στο φως σε βάθος 5,5 μέτρων όπου η αρχαιολογική σκαπάνη συνάντησε στρώμα καταστροφής των μυκηναϊκών χρόνων. Μαζί άλλωστε, όπως λέει ο δρ. Βασίλης Αραβαντινός με αρχαιολογική θητεία 30 χρόνων στη Θήβα ως έφορος Αρχαιοτήτων και ειδικός στη μελέτη των πινακίδων Γραμμικής Β γραφής ήρθαν στο φως και πολλά κεραμικά, σκεύη κλπ. πάντα της Μυκηναϊκής εποχής.

Ερείπια Καδμείου ανακτόρου (Δωμάτια των πίθων) στη συμβολή των οδών Πινδάρου & Αντιγόνης.

Τον επόμενο χρόνο έτσι η ανασκαφή θα προχωρήσει ακόμη βαθύτερα, καθώς οι επιχώσεις στην περιοχή αυτή είναι τεράστιες. Ο στόχος είναι να εντοπισθεί το Αρχείο του ανακτόρου, που είναι πιθανόν να κρύβεται εκεί. Πλησίον άλλωστε βρίσκεται το περίφημο «Δωμάτιο του Θησαυρού» και ακριβώς απέναντι το λεγόμενο «Δωμάτιο των Πίθων», όπου το 2005 είχε αποκαλυφθεί μεγάλη πινακίδα με συγκεντρωτικές καταγραφές δερμάτων.

Τοιχογραφία Θήβας, 14ου - 13ου αι. π.Χ, Women Procession Fresco from Thebes.

Επιπλέον, παρά τις 300 πινακίδες και τα 60 ενεπίγραφα σφραγίσματα, που έχουν βρεθεί ως σήμερα σε διάφορα σημεία της ακρόπολης, το κεντρικό αρχείο του ανακτόρου δεν έχει ακόμη εντοπισθεί. Ανασκαφικές τομές έγιναν επίσης στην λεγόμενη Οπλοθήκη του ανακτόρου, όπου παλαιότερα είχαν αποκαλυφθεί μεγάλες πινακίδες και αντικείμενα από ελεφαντόδοντο. Εφέτος όμως στην πρώτη έρευνα εντοπίσθηκαν μόνον τοίχοι της Μυκηναϊκής εποχής και πολύ μικρά κομμάτια ελεφαντόδοντου.

The destruction layer of the Mycenaean palace [Credit: Boiotiki Ora]

Πολύ πριν από τα μυκηναϊκά ευρήματα ωστόσο και σε βάθος μόλις 1,5 μέτρου ήρθε στο φως ένα ψηφιδωτό της παλαιοχριστιανικής εποχής. Κεφαλόποδα, ψάρια, κοχύλια απεικονίζονται στο ψηφιδωτό που έχει κόγχες στις δύο στενές άκρες του. Μία μικρή δεξαμενή ή πιθανότατα μία κρήνη, καθώς η κατασκευή δεχόταν νερό θα μπορούσε να είναι το σύνολο, που χρονολογικά ανάγεται στον 4ο ή 5ο μ. Χ. αιώνα, όπως επισημαίνει ο ανασκαφέας. Άλλωστε σε μικρή απόσταση από την οδό Αντιγόνης όπου γίνεται η έρευνα, συγκεκριμένα στην οδό Πινδάρου και στο οικόπεδο Σταμάτη έχουν εντοπισθεί παλαιότερα παρόμοια ψηφιδωτά.

Έξι εβδομάδες διήρκεσαν οι ανασκαφές υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας και σε συνεργασία με τη Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ενώ το ιδιαίτερο ενδιαφέρον φέτος ήταν η συμμετοχή εθελοντών αρχαιολόγων από δέκα χώρες ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό των μελών της ερευνητικής ομάδας στα 30 άτομα.

«Η ανακτορική Θήβα ήταν ένα πολυδύναμο εργαστήριο όπου όλοι οι τομείς των καινοτόμων τεχνολογιών και ιδεολογιών αναπτύσσονταν αδιαλείπτως επί 200 χρόνια!» λέει εξάλλου ο κ. Αραβαντινός πιστεύοντας, ότι μένει πολλά ακόμη να αποκαλυφθούν.