Σε τόνο φθινοπωρινό. In Αutumnal tone

Hans Anderson Brendekilde, A Wooded Path In Autumn

Η κάρτα της με ένα τοπίο.

Φθινοπωρινή αγγλική εξοχή.

Πράσινο κόκκινο πορτοκαλλόχρουν

και αυτό το μοβ σε δέκα αποχρώσεις…

Ένα φθινόπωρο μπάσταρδο με πατικώνει.

Άτονο πράσινο λίγο καφέ και λίγο κίτρινο.

Θα αντάλλασσα το αχνό γαλάζιο και τον ήλιο

με γκρίζο και βροχή

Patricia Watwood, Autumn Leaves

το άνοστο κοντομάνικο

με τη θαλερή καμπαρντίνα της μνήμης.

Επισκέπτες, Visitors

Χώρα, Νάξος © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Σου το ’πα

μην αλλάξεις την εξώπορτα τη δίφυλλη

με το μεγάλο οριζόντιο τζάμι επάνω.

Αλλιώς, πώς θα μπαίνει ο ήλιος

να μου μαντατεύει τη μικρή ζωή σου.

Ormos Apollonia, Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Πώς θα ’ρχεται η θάλασσα

να φέρνει χαιρετίσματα, φιλιά μπλεγμένα φύκια.

(από ανέκδοτη ποιητική συλλογή)

Κούλα Αδαλόγλου

Rêveries d'automne

Vincent Van Gogh, Les Alycamps, feuilles d'automne

Τον ακούω τον άνεμο του φθινοπώρου.

Ανήσυχη ζωή προμηνύεται.

Σαν να κρέμεται από μια κλωστή.

Ανιστορώ την ψυχή μου

και συνεχίζω.

Kαλλιόπη Εξάρχου

Δήμητρα Μήττα, «Ο τηλεφωνικός θάλαμος». Dimitra Mitta, “The Telephone Booth”

Πότε πέρασε το Σάββατο; Κυριακή σήμερα, αύριο Δευτέρα. «Να βάλω το ξυπνητήρι». Ξανά πίσω στη δουλειά. «Θα το ακούσω;» Έβαλε τρία, να χτυπήσουν διαδοχικά, το ένα πίσω από το άλλο με διαφορά λεπτού. «Δεν μπορεί, κάποιο θ’ ακούσω». Πού τα έβαλε; Θα τα βρει μέσα στο σκοτάδι; Χειμώνας έρχεται, το πρωί δεν φωτίζει καλά. «Θα τα βρω». Φυσικά, αφού όταν χτυπούσαν φώτιζε η οθόνη τους, «οπωσδήποτε θα τα βρω».

 Otto Dix, Tête rouge, Αutoportrait, 1919, Ηuile sur papier, 72x66 cm

Από την αγωνία μήπως δεν ακούσει κανένα, από φόβο μήπως και δεν τα βρει μέσα στο σκοτάδι, ξυπνούσε πριν από όλα τα ξυπνητήρια και τα έπιανε ένα ένα, τα ψηλαφούσε. «Εδώ είναι». Δεν είχαν φύγει. «Αγαπημένα μου ρολόγια…». Όχι ότι κοιμόταν στη διάρκεια της νύχτας. Λαγοκοιμόταν, τις περισσότερες φορές στον καναπέ, άνοιγε τα μάτια, κοιτούσε το πιο κοντινό ρολόι. Είχαν περάσει μόλις λίγα λεπτά από την προηγούμενη φορά που είχε κοιτάξει την ώρα. Ξαναέκλεινε τα μάτια. Πόσες φορές το έκαμνε αυτό στη διάρκεια της νύχτας; Σηκωνόταν κατάκοπος. Ο καφές θα τον σώσει. Δευτέρα. Τι δουλειές είχαν μείνει από την Παρασκευή στο γραφείο; Πάλι δεν τις είχε σημειώσει. Αλλά κι όταν τις σημείωνε, έχανε το χαρτάκι. Γιατί δεν τελειώνουν ποτέ οι δουλειές που είναι να γίνουν;

Paul Delvaux, Torse d'Homme, 1929, Huile sur Toile, 100x100 cm, Collection Particulière

Ικανός άνθρωπος, ικανότατος. Με γνώσεις. Με ευρυμάθεια. Άφηνε τους άλλους να βγάζουν τη δουλειά, τον έβλεπαν κιόλας να ξεφυσά από το άγχος του, συμμερίζονταν την αγωνία του, έσπευδαν όλοι να βοηθήσουν, στο τέλος έκαμνε μόνο αυτά που δεν μπορούσαν να κάνουν οι άλλοι στη θέση του. Και αυτά πολλά του φαίνονταν.

Jared French, L'évasion, 1947

Η κόλασή του ήταν οι άλλοι. Επειδή τον καλούσαν στα σπίτια τους. Γιορτές, Κυριακές, αργίες. Πώς θα πάει; «Πώς τον είπαν τον δρόμο;» Από το άγχος του αν θα βρει τον δρόμο, δεν άκουγε σε ποιον ακριβώς έμεναν οι άνθρωποι που έκαμναν τη γιορτή, όλα στο περίπου. «Οδός …». Και πρέπει να πάει και κάτι, ένα δώρο, τι δώρο; Τι πηγαίνουν σε αυτές τις περιπτώσεις; Σκάλιζε τη μνήμη του: «Η μάνα τι πήγαινε;» Και πού το έβρισκε; Αλήθεια, πού βρίσκουν ένα μπουκάλι κρασί; Ένα κουτί γλυκά; Μια γλάστρα; Και είναι καλά αυτά από αυτό το ζαχαροπλαστείο; Ή μήπως είναι ακριβά; Καλύτερα από το συνοικιακό. «Πού το είδα;» Αδύνατον να θυμηθεί, δεν είχε χαρτογραφήσει την περιοχή όπου έμενε χρόνια, το μυαλό του ήταν συνέχεια βυθισμένο στην αγωνία για αυτά που έπρεπε να γίνουν, ας πούμε τα ψώνια. «Δεν θα το βρω το σπίτι». Και πώς θα πάει εκεί; Ποιο λεωφορείο; Δεν του είχαν πει. Άσε. Πού να τρέχει τώρα… «Δεν πάω». Γλύτωνε και την αγωνία για το δώρο.  

Edward Hopper, Chair Car, Voiture-salon, 1965, 101,6x127 cm

Καλύτερα μόνος. Η κόλαση είναι οι άλλοι. Θα πρέπει να μιλάει κιόλας, τουλάχιστον να απαντάει, να κοιτάει στα μάτια τον ομιλητή, να δείχνει ενδιαφέρον. Δεν έβρισκε τίποτε ενδιαφέρον σε αυτά που άκουγε. Είχε, εξάλλου, πολλά στο μυαλό του, κυρίως πώς να τα βγάλει πέρα. Πώς θα γυρίσει στο σπίτι; «Μέχρι τι ώρα κυκλοφορούν τα λεωφορεία;» Ξεφυσούσε. «Μην κάνετε έτσι», του είχε πει κάποτε μια συμπαθητική κυριούλα που στεκόταν πίσω του στην ουρά του ταμείου στο σούπερ μάρκετ. «Θα πάθετε κάτι».

By David Hockney

«Θα το κάνω, θα τα κάνω όλα». Έτσι έλεγε πάντα. Και έμεναν όλα στη μέση. Ή μάλλον στην αρχή. Μια κορνίζα μεγάλη, με φωτογραφίες –ο ίδιος σε διάφορες στάσεις- που στηριζόταν σε ένα καρφί, στη μέση, είχε κάνει κοιλιά και κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να διαλυθεί, αυτή την κατέβασε από τον τοίχο. «Θα βάλω ένα ακόμη καρφί», να στηρίξει την κορνίζα στις δύο γωνίες της. Δεν το έκανε. Η κορνίζα με τις φωτογραφίες έμεινε πάνω στον καναπέ και το καρφί στον τοίχο έμοιαζε άχρηστο. 

Andrew Wyeth, Up in the studio, 1965

Πώς να τα βγάλει πέρα με τόσα πράγματα που έπρεπε να γίνουν; Έκλεινε τα μάτια στην πραγματικότητα και αυτή τον προσπερνούσε και τον περίμενε, ειρωνική και με σιγουριά, με αυτοπεποίθηση –κανένας δεν μπορούσε να την παραβλέπει. Μέχρι που, αναμενόμενα, έπεφτε επάνω της. Γέμιζε καρούμπαλα, κουτουλούσε από τον πόνο. 

Jacek Yerka, Between Heaven and Hell

Και το σπίτι, φροντίδα ήθελε κι αυτό. Και πώς να το κάνει; Μεγάλο ήταν, δύο δωμάτια χωλ, κουζίνα, μπάνιο. Όχι ότι δεν του άρεζε η τάξη και η καθαριότητα, αλλά πώς;  Μετακόμισε. Πήγε σε μικρότερο σπίτι. Ένα δωμάτιο, χωλ, κουζίνα, μπάνιο. Μεγάλο κι αυτό. Ξαναμετακόμισε. Δωμάτιο ενωμένο με κουζίνα, τουαλέτα, ντουζιέρα χωρίς μπανιέρα. Μεγάλο, θα προτιμούσε κάτι πιο μικρό, ας πούμε έναν τηλεφωνικό θάλαμο, να μένει εκεί καθισμένος και όλα όσα χρειάζεται να είναι γύρω του, ο καφές, η ζάχαρη, τα κουταλάκια, κανένα βιβλίο, η εφημερίδα. Μόνο τα στοιχειώδη, τι χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ζήσει; Και τις πολλές τροφές τι τις ήθελε; Σκεύη και πιάτα χρειάζονταν πιατοθήκες, ντουλάπια, ράφια. Περιόρισε το φαγητό, και αυτό ωμό, λαχανικά, για να μην χρειάζεται να πλένει με απορρυπαντικό. 

René Magritte, Tentative de l'impossible

Η κόλαση είναι τα πολλά πράγματα που χρειάζονται φροντίδα. Σε κουτί έβαλε και τις φωτογραφίες όσων κατά περιόδους τον αγάπησαν –πού να ξεσκονίζει τις κορνίζες; Κι όμως κάτι του έλειπε. Μια συντροφιά ήθελε, μια συνοδοιπόρο στην ακινησία του, κάποια που θα έμενε σε διπλανό τηλεφωνικό θάλαμο. Η κόλαση είναι οι άλλοι. Αλλά και μόνος; 

Πολύ μεγάλος ο κόσμος τελικά. Τι να πρωτοανακαλύψει κανείς; Καλύτερα ο τηλεφωνικός θάλαμος. Καμιά έγνοια, τίποτε που να χρειάζεται προγραμματισμό, σχέδιο, οργάνωση –«να βάλω τώρα το μαγιό μου ή θα έχει καμπίνα στην παραλία;»-, τίποτε που να δημιουργεί αναστάτωση στην ψυχή, σκοτοδίνη στο μυαλό, πανικό που παραλύει –«η ταμπέλα δείχνει από εδώ ή από εκεί;»-, που δεν αφήνει την αναπνοή να κυκλοφορεί χωρίς εμπόδια, από την κοιλιά μέχρι το λαρύγγι, που κάνει όλον τον αέρα του σύμπαντος να φαίνεται λίγος για τα αναστατωμένα του πνευμόνια.

Alain Delaporte, Appelle-moi, si tu veux

Τα λάθη που μπορούσαν να γίνουν κυκλοφορώντας μέσα στον κόσμο ήταν πολλά, το ίδιο και οι αστοχίες, ενώ σ’ έναν τηλεφωνικό θάλαμο; Η ανάσα εκεί μέσα θα είναι πιο ήσυχη, μόνο έτσι μπορεί να είναι ήσυχη, το τικ τακ της καρδιάς μόλις που θα ακούγεται, μόλις που θα φτάνει στα αυτιά, δεν θα υπάρχει τίποτε που να την αναγκάζει να κινείται πιο γρήγορα, τίποτε που να την αναστατώνει, να τη φοβίζει, να την κάνει να λαχταρά, τίποτε. Η κόλαση είναι ο έξω κόσμος. «Δεν θα βγω.» 

Barbara Kruger, Untitled (The marriage of Murder and Suicide), 1988

Η δουλειά πια μπορούσε να γίνει από το σπίτι μέσω του διαδικτύου. Πού να πηγαίνει τώρα στο γραφείο… Το λεωφορείο θα έχει κόσμο, μπορεί να αργήσει κιόλας –γίνεται συχνά αυτό, πολλές οι διαδηλώσεις, οι απεργίες, τα χαλασμένα φανάρια... Το τηλεκοντρόλ στο χέρι. Το διαδίκτυο εκεί μπροστά του, του δείχνει τον κόσμο. Μα τον ξέρει τον κόσμο, έχει τόσες πληροφορίες γι’ αυτόν, δεν χρειάζεται να βγει έξω. Τα ρολόγια χτυπούν, τικ τακ, το καθένα στον δικό του ρυθμό. Δεν τα χρειάζεται πια, δεν πηγαίνει στο γραφείο, σε λίγο θα ξεχάσουν τη φυσιογνωμία του, όμως τώρα που δεν πάει εκεί, έχει γίνει ο καλύτερος υπάλληλος. Απαλλάχθηκε από το άγχος που του προκαλούσαν οι άλλοι. «Με κοιτάνε».

Richard Estes, Telephone Booths, 1967

Εξαντλήθηκαν οι μπαταρίες στα ρολόγια, καλύτερα έτσι, ησυχία, ο χρόνος δεν μετριέται πια, ο χρόνος έγινε άχρονος, ο τόπος ελαχιστοποιήθηκε, ένα τηλεφωνικός θάλαμος, ο τύπος εκεί μέσα μπορεί πια να βιώσει την αιωνιότητα και την ουτοπία. Αυτό δεν ζητά ένας άνθρωπος; Τυχεράκια… 

  Peter Booth, Head, Oil on canvas, 82 x 110 cm

Μα γιατί είναι θλιμμένος; 

Δήμητρα Μήττα, Dimitra Mitta

Σεπτέμβριος 2011

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ένεκεν 22 (2011)

Η ζωή στην Γη προήλθε από τον Άρη; Earth life 'may have come from Mars'

Could life on Earth have been born on Mars? Photo via Wikipedia.

Γεωχημικοί επιστήμονες που μετέχουν στο Συνέδριο Goldschmidt 2013, που διεξάγεται από τις 25 Αυγούστου στη Φλωρεντία της Ιταλίας και λήγει αύριο, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν «νέα στοιχεία» που δείχνουν πως οι «σπόροι» της ζωής προήλθαν από τον πλανήτη Άρη και μεταφέρθηκαν στη Γη από μετεωρίτες και εκρήξεις ηφαιστείων.

Life would face challenges on Mars today, but billions of years ago conditions might have been better. Νέα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να είμαστε όλοι Αρειανοί.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωχημείας Στίβεν Μπένερ ένα συγκεκριμένο είδος ύλης κρίσιμο για τη δημιουργία ζωής ήταν διαθέσιμο μόνον στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη. Μάλιστα, όπως υποστηρίζει ο ίδιος είναι διαθέσιμο, ακόμη και σήμερα.

Meteorites from Mars have been arriving on Earth throughout our planet's history.

Πιθανότατα οι «σπόροι» της ζωής, σύμφωνα με τον δρα Μπένερ, έφθασαν στη Γη από βροχή μετεωριτών που προήλθε από τον Άρη ή από υλικά που εκτοξεύτηκαν μετά την έκρηξη ηφαιστείων.

Ως απόδειξη ο Μπένερ θεωρεί την οξείδωση της μεταλλικής μορφής του μολυβδαινίου, που δρα ως καταλύτης στην ανάπτυξη οργανικών μορίων που μπορούν να δημιουργήσουν τις πρώτες μορφές ζωής.

«Μόνο όταν μολυβδαίνιο οξειδώνεται, σε μεγάλο βαθμό, είναι σε θέση να επηρεάσει τον σχηματισμό πρώιμης ζωής», δήλωσε ο καθηγητής του Ινστιτούτου Γουεστχάιμερ για την Επιστήμη και την Τεχνολογία στις ΗΠΑ.

«Αυτή η μορφή του μολυβδαινίου δεν θα μπορούσε να ήταν διαθέσιμη στη Γη όταν ξεκίνησαν να υπάρχουν οι πρώτες μορφές ζωής γιατί πριν από τρία δισεκατομμύρια χρόνια, η επιφάνεια της Γης είχε πολύ λίγο οξυγόνο, αλλά ο Άρης αρκετό».

Φωτογραφία της επιφάνειας του Άρη από την ΝΑSΑ όταν ο κόκκινος πλανήτης είχε πλησιάσει εγγύτερα τη Γη (για τα τελευταία 60.000 χρόνια) στις 27 Αυγούστου του 2003.

«Είναι ένα ακόμη αποδεικτικό στοιχείο που καθιστά πιο πιθανό ότι η ζωή ήρθε στη Γη από ένα μετεωρίτη του Άρη, αντί να αρχίσει από αυτόν τον πλανήτη».

Όλα τα ζωντανά πλάσματα προέρχονται από οργανική ύλη, αλλά η προσθήκη ενέργειας στα οργανικά μόρια δεν δημιουργεί ζωή. Αν αφεθούν να δράσουν αυτόνομα τα οργανικά μόρια γίνονται κάτι που μοιάζει είτε με πίσσα είτε με άσφαλτο εξηγεί ο καθηγητής Μπένερ.

«Ορισμένα στοιχεία όμως δείχνουν ότι μπορούν να ελέγξουν την τάση των οργανικών υλικών να στραφούν σε κάτι σαν πίσσα, ιδίως το βόριο και μολυβδαίνιο, έτσι πιστεύουμε ότι τα μέταλλα που τα περιείχαν ήταν θεμελιώδους σημασίας για την εκκίνηση της ζωής».

Borax crystals, which contain the element boron. Photo via Wikipedia.

«Η ανάλυση ενός μετεωρίτη από τον Άρη πρόσφατα έδειξε ότι υπήρχε βόριο και τώρα πιστεύουμε ότι υπήρχε και η οξειδωμένη μορφή του μολυβδαινίου εκεί».

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η ζωή δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει από τη Γη ήταν ότι πιθανότατα όλη η επιφάνειά της είχε καλυφθεί από νερό, είπε ο Μπένερ.

Το νερό, σύμφωνα και με άλλους γεωχημικούς, θα εμπόδιζε τις επαρκείς συγκεντρώσεις βορίου σχηματισμού και θα ήταν διαβρωτικό για το RNA, τον εξάδελφο του DNA, που πιστεύεται ότι είναι το πρώτο γενετικό μόριο που εμφανίστηκε.

Οι ανακοινώσεις του Μπένερ και τα στοιχεία της ερευνητικής του ομάδας παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο Goldschmidt 2013 στη Φλωρεντία της Ιταλίας.

«Τα στοιχεία μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είμαστε όλοι Αρειανοί, ότι η ζωή ξεκίνησε από τον Άρη και έφθασε στη Γη από έναν βράχο» είπε ο Μπένερ κατά την εισήγησή του στο Συνέδριο.

«Είμαστε, όμως, τυχεροί που καταλήξαμε εδώ, καθώς σίγουρα η Γη ήταν η καλύτερη από τις δύο πλανήτες για τη διατήρηση της ζωής. Εάν υποθετικά οι πρόγονοί μας είχαν παραμείνει στον Άρη, δεν θα υπήρχαν και πολλά για να πούμε, ίσως και τίποτε πλέον».

Η λωρίδα του Möbius στο σινεμά. The Möbius strip at the movies

M. C. Escher, Mobius Strip II, 1963

Είπε το μυρμήγκι: «Ολοένα γυρνάμε από εδώ και από εκεί / και το μόνο που έχουμε βρει / είναι πως η άλλη πλευρά δεν είναι εκεί». Ο Αύγουστος Φερδινάνδος Μέμπιους γεννήθηκε το 1790 στη Γερμανία και πέθανε το 1868. Έμεινε σε μικρή ηλικία ορφανός από πατέρα και ύστερα από οικογενειακές πιέσεις άρχισε να σπουδάζει νομικά αλλά σύντομα, στη μέση του πρώτου έτους κιόλας, άλλαξε πεδίο σπουδών και ξεκίνησε στα Μαθηματικά.

 August Ferdinand Möbius

Όταν τελείωσε, συνέχισε πανεπιστημιακή καριέρα στα Μαθηματικά αλλά και στην Αστρονομία. Το 1858 παρουσίασε τη «Λωρίδα Μέμπιους» με την παράδοξη παρατήρηση ότι πρόκειται για μια επιφάνεια με μία μόνο πλευρά. 

A Möbius Conveyor Belt.

Εννοώντας ότι αν το ένα άκρο μιας ταινίας το γυρίσουμε κατά 180 μοίρες και το κολλήσουμε στο άλλο άκρο προκύπτει μια ταινία, η οποία φέρει το όνομά του, Μέμπιους.

Τι είναι η λωρίδα του Möbius; Παρακολουθείστε το τρέιλερ της ταινίας “Ο κύκλος του Möbius” από το σημείο 1:50 και μετά:

Δυστυχώς αυτή είναι και η μοναδική αναφορά στην λωρίδα Möbius που γίνεται σε ολόκληρη την ταινία…

Δεν είναι η πρώτη φορά που η λωρίδα Möbius γίνεται τίτλος ταινίας. Για παράδειγμα, “Möbius” είναι ο τίτλος της ταινίας του Gustavo Mosquera του 1996.

Ένας υπόγειος σιδηρόδρομος έχει γιγαντωθεί τόσο πολύ μετά από συνεχείς προσθήκες και κανείς πλέον, ούτε οι μηχανικοί τρένων, δεν μπορεί να τον απεικονίσει. Μια μέρα ένα τρένο εξαφανίζεται, και παρότι ο κόσμος το ακούει να κινείται στις ράγες, δεν μπορεί να το δει… Εκεί μπαίνει η λωρίδα του Möbius!

Ολόκληρη η ταινία “Möbius” του Gustavo Mosquera:

Και βέβαια, δεν θα μπορούσε η σειρά Star Trek να μην έχει αναφορά στη λωρίδα Möbius:

Η κορδέλα “mobius” και η φιάλη “klein” από την σειρά “Το σύμπαν που αγάπησα”:

Ξεκινάει από το πρώτο video στα 09:03 λεπτά και τελειώνει στο επόμενο video.

Δίδυμος αδελφός του Ήλιου, 4 δισ. έτη γηραιότερος, Oldest Solar Twin Identified: New Clues to Help Solve Lithium Mystery

Η εξέλιξη ενός άστρου σαν τον Ήλιο, από τη γέννησή του (αριστερά) μέχρ τη μεταμόρφωσή του σε κόκκινο γίγαντα. Το HIP 102152 πλησιάζει το τέλος. This image tracks the life of a Sun-like star, from its birth on the left side of the frame to its evolution into a red giant star on the right. On the left the star is seen as a protostar, embedded within a dusty disc of material as it forms. It later becomes a star like our Sun. After spending the majority of its life in this stage, the star's core begins to gradually heat up, the star expands and becomes redder until it transforms into a red giant. (Credit: ESO/M. Kornmesser)

Χρησιμοποιώντας το ευρωπαϊκό «Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο» που λειτουργεί στην έρημο της Χιλής, διεθνής ομάδα αστρονόμων μελέτησε ένα άστρο που θεωρείται σχεδόν πανομοιότυπο με τον Ήλιο, είναι όμως σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια γηραιότερο. Οι παρατηρήσεις δίνουν μια εικόνα για το πώς θα μοιάζει το μητρικό μας άστρο όταν φτάσει αυτή την προχωρημένη ηλικία.

Ο Ήλιος έχει αλλάξει δραστικά στα 4,6 δισ. χρόνια της ζωής του. Προκειμένου να κατανοήσουν τα στάδια της εξέλιξής του, οι αστρονόμοι μελετούν άστρα με το ίδιο μέγεθος, την ίδια θερμοκρασία και την ίδια σύσταση, τα οποία όμως βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια της ζωής του.

Ο πρώτος «ηλιακός δίδυμος», όπως αποκαλούνται αυτά τα άστρα, ανακαλύφθηκε το 1997, και η αναζήτηση συνεχίζεται.

Η τελευταία μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Astrophysical Journal Letters», εξετάζει το άστρο HIP 102152, τον αρχαιότερο ηλιακό δίδυμο που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα - σχηματίστηκε πριν από 8,2 δισ. χρόνια, έχει δηλαδή σχεδόν διπλάσια ηλικία.

Ο «παππούς» του Ήλιου

This image shows solar twin HIP 102152, a star located 250 light-years from Earth in the constellation of Capricornus (The Sea Goat). Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Η μελέτη του άστρου, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 250 ετών φωτός, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Αιγόκερω, ίσως επιτρέπει στους ερευνητές να προβλέψουν τι θα συμβεί στον Ήλιο στα τελικά στάδια της ζωής του.

Ήδη φαίνεται ότι υπάρχει μια σημαντική ανακάλυψη: «Ένα από τα θέματα που θέλαμε να εξετάσουμε είναι το εάν ο Ήλιος είναι ένα τυπικό άστρο όσον αφορά τη σύστασή του» σχολιάζει ο Χορχέ Μαλέντεζ του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο, μέλος της ομάδας. «Το κυριότερο ερώτημα είναι: γιατί ο Ήλιος έχει τόσο μικρή περιεκτικότητα σε λίθιο;»

Το λίθιο, τρίτο ελαφρύτερο στοιχείο στον Περιοδικό Πίνακα, σχηματίστηκε σε μεγάλες ποσότητες μετά τη Μεγάλη Έκρηξη μαζί με το υδρογόνο και το ήλιο. Οι αστρονόμοι αναρωτιούνται εδώ και χρόνια γιατί ορισμένα άστρα είναι πλουσιότερα σε λίθιο από ό,τι άλλα, και η νέα μελέτη προσφέρει μια πιθανή απάντηση.

Ο Ήλιος εκτιμάται ότι είναι 99% φτωχότερος σε λίθιο από ό,τι το νέφος αερίων και σκόνης από το οποίο σχηματίστηκε. Το HIP 102152, όμως, αποδεικνύεται ακόμα φτωχότερο στο σημαντικό αυτό στοιχείο.

Η διαπίστωση αυτή έρχεται να προστεθεί σε προηγούμενες μελέτες που προέβλεπαν ότι η περιεκτικότητα σε λίθιο μειώνεται καθώς τα άστρα γερνούν. Οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι το λίθιο των άστρων σαν τον Ήλιο πρέπει σταδιακά να καταστρέφεται, πιθανότατα σε πυρηνικές αντιδράσεις που συμβαίνουν βαθιά μέσα στο άστρο.

Η νέα μελέτη αποκαλύπτει παράλληλα ότι το HIP 102152 μοιάζει με τον Ήλιο και σε ένα άλλο χαρακτηριστικό: είναι ιδιαίτερα φτωχό σε μια σειρά στοιχείων που υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες στη Γη αλλά απουσιάζουν σχεδόν τελείως από τον Ήλιο.

Αυτό υποδηλώνει ότι, όπως και ο Ήλιος, το HIP 102152 είναι πιθανό να διαθέτει βραχώδεις πλανήτες σαν τη Γη, στους οποίους δεν αποκλείεται να έχει σχηματιστεί ζωή.

This wide-field view captures the solar twin HIP 102152 in the constellation of Capricornus (The Sea Goat). Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Το επόμενο κεφάλαιο στη ζωή του άστρου θα έρθει σε μερικές εκατοντάδες χρόνια, όταν το HIP 102152 αρχίσει να εξαντλεί τα πυρηνικά του καύσιμα, οπότε σταδιακά θα γίνει θερμότερο, θα διογκωθεί και θα μετατραπεί σε κόκκινο γίγαντα.

Located 250 light-years from Earth, HIP 102152 is more like the Sun than any other solar twin — apart from the fact that it is nearly four billion years older, giving us an unprecedented chance to study how the Sun will look when it ages. It is the oldest solar twin identified to date, and was studied by an international team using ESO's Very Large Telescope, led by astronomers in Brazil. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2/Nick Risinger (skysurvey.org) Music: Kevin MacLeod

Το ίδιο πιστεύεται εξάλλου ότι θα συμβεί και στον Ήλιο σε περίπου 4,5 δισ. χρόνια, οπότε θα φουσκώσει και δεν αποκλείεται ακόμα και να καταπιεί τη Γη.

Θα κάνατε σεξ με ένα ρομπότ; Will we ever want to have sex with robots?

Το σεξορομπότ Roxxxy, που είναι δημιούργημα των αμερικανικών εταιρειών TrueCompanion και TCSystems, έχει ύψος 1,70 μ. και ανάλογα με το μοντέλο κοστίζει από περίπου 750 ευρώ ως 6.500 ευρώ. Meet Roxxxy, the sex robot with a triple XXX. Depending on your view, "she" is either at the cutting edge of the human-robot interface, or a modern reflection on some men's difficulties in relating to real-life partners.

H Roxxxy είναι το πρώτο... σεξορομπότ - εξ ου και τα τρία xxx στο όνομά της. Είναι δημιούργημα των αμερικανικών εταιρειών TrueCompanion και TCSystems και, όπως οι ίδιες αναφέρουν, διαφέρει από τα υπόλοιπα βοηθήματα του σεξ: «Πήραμε την τεχνητή νοημοσύνη και της δώσαμε ανθρώπινη μορφή» λέει ο ηλεκτρολόγος μηχανικός και  εμπνευστής της Ντάγκλας Χάινς. Πρόκειται άραγε για μια εξελιγμένη διεπαφή των ανθρώπων με τα ρομπότ ή για έναν σύγχρονο προβληματισμό γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις; διερωτάται το βρετανικό BBC.

Η Roxxxy έχει ύψος 1,70 μ. (κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις αναλογίες μοντέλου σχολής καλών τεχνών) και ανάλογα με το μοντέλο κοστίζει από περίπου 750 ευρώ ως 6.500 ευρώ. Το πιο ακριβό μοντέλο, η RoxxxyGold, βγαίνει μάλιστα σε πέντε προσωπικότητες: ντροπαλή, εξωστρεφής, πρόθυμη, νεαρή και έμπειρη. Η αρσενική εκδοχή της ονομάζεται Rocky.

Το κενό της ανθρώπινης μοναξιάς

Is this really the future of human-robot relations?

Ο Χάινς υποστηρίζει ότι το «σεξορομπότ» είναι απόγονος των ρομπότ που αρχικά σχεδιάστηκαν για την περίθαλψη ηλικιωμένων ατόμων ή ασθενών με αναπηρίες.  Σύμφωνα με τον ίδιο, το ρομπότ δεν πρέπει απλώς να είναι ένα βοήθημα στο σεξ αλλά μια συντροφιά για τον άνθρωπο. «Προσπαθούμε να καλύψουμε αυτό το κενό και είμαστε ήδη πολύ κοντά. Είναι μεγάλη στιγμή για τη μηχανική και τον άνθρωπο» τονίζει ο Χάινς.

Την ώρα που καμία μηχανή δεν μπορεί να ταυτιστεί συναισθηματικά με τον άνθρωπο, ειδικοί υποστηρίζουν ότι ένα ρομπότ μπορεί να καλύψει εν μέρει το κενό της ανθρώπινης μοναξιάς.

Πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε ότι το 9% των ερωτηθέντων νιώθουν έτοιμοι να κάνουν σεξ με ένα ρομπότ, ποσοστό που μεταφράζεται σε 25 εκατ. Αμερικανούς. Σε αυτή την περίπτωση τα κέρδη για τις εταιρείες του κλάδου θα ήταν τεράστια.

Από την άλλη, όπως αναφέρει το BBC, πολλοί προειδοποιούν ότι θα πρέπει να είμαστε πιο επιφυλακτικοί με τα ρομπότ όπως η Roxxxy. Η Σέρι Τερκλ, ψυχολόγος και καθηγήτρια στο αμερικανικό πανεπιστήμιο ΜΙΤ, δηλώνει πως «θα πρέπει να ξανασκεφθούμε το ενδεχόμενο ότι ένα ρομπότ είναι καλύτερο από το τίποτα, γιατί αν προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημα της μοναξιάς με μια μηχανή, δεν θα το λύσουμε ποτέ με τα άτομα που πρέπει, όπως είναι η οικογένεια, οι φίλοι και η κοινωνία».

Αναδιαμόρφωση των ανθρώπινων αξιών

Magnificent but malevolent - Maria the robot from Fritz Lang's sci-fi classic Metropolis.

«Νομίζουμε ότι απλώς φτιάχνουμε ρομπότ, στην ουσία όμως αναδιαμορφώνουμε τις ανθρώπινες αξίες και σχέσεις» καταλήγει η Τερκλ σχετικά με τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρουν τα ρομπότ στη ζωή των ανθρώπων. Tα ανθρωποειδή ρομπότ κυριάρχησαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας για δεκαετίες: παράδειγμα, η ταινία «Metropolis» του Φριτς Λανγκ το 1927 και οι ιστορίες με ρομπότ του Ισαάκ Ασίμοφ.

Το 2007 ο Βρετανός σκακιστής και επιστήμονας της τεχνητής νοημοσύνης Ντέιβιντ Λέβι είχε γράψει στο βιβλίο του Love and Sex with Robots (Αγάπη και σεξ με ρομπότ) ότι «σε πέντε χρόνια θα μπορούμε να κάνουμε σεξ με ρομπότ και μέσα σε 40 χρόνια θα μπορούμε να τα ερωτευθούμε κιόλας». Βάσει των εξελίξεων στη ρομποτική μηχανική και στον προγραμματισμό, ο Λέβι χαρακτήρισε τα ρομπότ μια «καταπληκτική εξυπηρέτηση» για την ανθρωπότητα.

«Wi-Fi» για ανθρώπινους εγκεφάλους, Direct Brain-to-Brain Communication in Humans

Telepathic communication has been a cornerstone of science fiction and science alike for decades. From the Jedi knights in Star Wars to Hans Berger (the father of human electroencephalography), it has been regarded the height of efficient communication. Without the aid of technology, this type of communication is not possible; however, brain-computer interface technology (BCI) has brought us one step closer to making direct brain-to-brain communication a reality.

Ένα πειραματικό σύστημα που επιτρέπει τη μετάδοση σημάτων από έναν εγκέφαλο σε έναν άλλο επέτρεψε σε έναν ερευνητή να κουνήσει από μακριά το χέρι ενός συναδέλφου του που βρισκόταν σε διαφορετικό εργαστήριο.

«Το Διαδίκτυο ήταν μέχρι σήμερα ένα μέσο για τη σύνδεση υπολογιστών. Τώρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σύνδεση εγκεφάλων» σχολιάζει ο Άντρεα Στόκο, μέλος της ερευνητικής ομάδας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον.

Η μελέτη, η οποία δεν έχει ακόμα υποβληθεί για δημοσίευση, είναι η πρώτη που επιδεικνύει μια μη επεμβατική μέθοδο για τη σύνδεση των εγκεφάλων δύο ανθρώπων. Έρχεται λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση ερευνητών του Χάρβαρντ για τη σύνδεση ανάμεσα στους εγκεφάλους ενός ανθρώπου και ενός ζώου.

Το πρώτο επιτυχές πείραμα σύνδεσης εγκεφάλων είχε πραγματοποιηθεί νωρίτερα σε αρουραίους και παρουσιάστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο.

Απώτερος στόχος των πειραμάτων «είναι να μεταφέρουμε τις γνώσεις ενός εγκεφάλου απευθείας σε έναν άλλο εγκέφαλο» λέει τώρα ο δρ Στόκο. Η τελευταία έρευνα, πάντως, αφορά τη μετάδοση πολύ απλούστερων σημάτων.

Το ενδιαφέρον πείραμα

Οι κινήσεις που φανταζόταν ο ερευνητής-πομπός μεταφράστηκαν σε πραγματικές κινήσεις του ερευνητή-δέκτη. University of Washington researcher Rajesh Rao, left, plays a computer game with his mind. Across campus, researcher Andrea Stocco, right, wears a magnetic stimulation coil over the left motor cortex region of his brain. Stocco’s right index finger moved involuntarily to hit the “fire” button as part of the first human brain-to-brain interface demonstration. Credit: University of Washington

Ο ερευνητής Ράγιες Ράο, συνεργάτης του Στόκο, καθόταν στο εργαστήριό του φορώντας ένα καπέλο ηλεκτροεγκεφαλογράφου, το οποίο καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.

Τα σήματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος μεταδίδοντας μέσω Skype στο εργαστήριο του δρ Στόκο, στην άλλη άκρη της πανεπιστημιούπολης. Ο Στόκο δεν έβλεπε και δεν άκουγε τον συνάδελφό του, είχε όμως τοποθετημένη στο κεφάλι του μια συσκευή «μαγνητικής διακρανιακής διέγερσης» ή TMS.

The cycle of the experiment. Brain signals from the “Sender” are recorded. When the computer detects imagined hand movements, a “fire” command is transmitted over the Internet to the TMS machine, which causes an upward movement of the right hand of the “Receiver.” This usually results in the “fire” key being hit.

Η συσκευή αυτή ήταν τοποθετημένη πάνω από τον κινητικό φλοιό του Στόκο, την περιοχή του εγκεφάλου που συντονίζει τις κινήσεις των άκρων.

Όταν ο Ράο παρακολουθούσε ένα βιντεοπαιχνίδι και φανταζόταν ότι κουνάει τον δείκτη του χεριού του για να πατήσει ένα κουμπί στο πληκτρολόγιο. Τα σήματα μεταδίδονταν στον εγκέφαλο του Στόκο και τον ανάγκαζαν να κουνάει κι αυτός τον δείκτη του σαν να πατούσε ένα κουμπί. Ο ίδιος περιγράφει τις ακούσιες κινήσεις του σαν «νευρικό τικ».

«Ήταν ταυτόχρονα συναρπαστικό και απόκοσμο να βλέπω μια φανταστική κίνησή μου να μεταφράζεται σε μια πραγματική κίνηση από έναν διαφορετικό εγκέφαλο» σχολιάζει ο Ράο.

«Ήταν βασικά ένας μονόδρομος για τη ροή της πληροφορία από τον εγκέφαλό μου στον δικό του. Το επόμενο βήμα θα είναι να έχουμε μια περισσότερο ισότιμη επικοινωνία ανάμεσα στους δύο εγκεφάλους» λέει ο ερευνητής. Η δυνατότητα μετάδοσης γνώσεων, πάντως, φαίνεται να απέχει πολύ ακόμα.