Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2012

Τομογράφοι «βλέπουν» το περιεχόμενο των ονείρων. Brain scans during sleep can decode visual content of dreams

The scientists used a combination of magnetic resonance imaging and near-infrared spectroscopy to 'see' hot and cold patches in their brains. The activity was identical when people did something consciously, and did it in a dream


Για πρώτη φορά στα χρονικά της μελέτης των ονείρων, Ιάπωνες ερευνητές αναφέρουν ότι μπόρεσαν να προβλέψουν με σχετική ακρίβεια το θέμα των ονείρων που έβλεπαν τρεις εθελοντές. Η μελέτη αποκαλύπτει τη συμμετοχή της όρασης στα όνειρα και δείχνει να επιβεβαιώνει ότι οι νυχτερινές μας περιπέτειες σπάνια μένουν στη μνήμη όταν ξυπνάμε.

Η εντυπωσιακή έρευνα έρχεται από την ομάδα του Γιουκιγιάσου Καμιτάνι, νευροεπιστήμονα στα Εργαστήρια Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης ATR στο Κιότο, ο οποίος είχε αναφέρει πέρυσι ότι μπόρεσε να μαντέψει ποιες εικόνες κοιτούσαν οι εθελοντές στο εργαστήριο εξετάζοντας την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.

Τώρα, ο Καμιτάνι αναφέρει ότι έκανε το ίδιο με αυτά που έβλεπαν οι εθελοντές στον ύπνο τους. Για να γίνει αυτό, βέβαια, οι εθελοντές είχαν δώσει πρώτα λεπτομερείς αναφορές των ονείρων τους, οπότε οι ερευνητές γνώριζαν εκ των προτέρων το ρεπερτόριο που θα έπρεπε να αναλύσουν.

Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες στη Νέα Ορλεάνη.

Πείραμα εν ώρα ύπνου

Οι ερευνητές ζήτησαν από τρία άτομα να κοιμηθούν στο εργαστήριο, ενώ ταυτόχρονα η εγκεφαλική τους δραστηριότητα εξεταζόταν με ηλεκτροεγκεφαλογράφο και με λειτουργικό μαγνητικό συντονισμό (fMRI) -μια παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας που παρακολουθεί τον εγκέφαλο σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.














Reproduction: An image, left, of Steve Martin in Pink Panther 2 is amazingly recreated through analysis of blood flow into the brain's visual cortex to produce the representation on the right



Κάθε φορά που τα σήματα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος έδειχναν ότι ο εθελοντής ονειρευόταν, οι ερευνητές τον ξυπνούσαν και τον ρωτούσαν για το όνειρο. Περίπου δέκα μέρες αργότερα, είχαν συγκεντρωθεί δεδομένα για περίπου 200 όνειρα.



Οι ερευνητές ανέλυσαν τις αναφορές και διάλεξαν 20 κατηγορίες ονείρων οι οποίες αντιστοιχούσαν σε λέξεις όπως «αυτοκίνητο», «υπολογιστής», «άνδρας» και «γυναίκα».

Στην επόμενη φάση, οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε fMRI την ώρα που κοιτούσαν εικόνες αυτών των κατηγοριών -εικόνες αυτοκινήτων, υπολογιστών κλπ. Τα σήματα που καταγράφηκαν στον τομογράφο αποτέλεσαν στη συνέχεια το «κλειδί» για την ανάλυση των ονείρων.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αναζήτησαν τα σήματα αυτά στις καταγραφές που είχαν συγκεντρωθεί στη διάρκεια ονείρων. Και πράγματι, η ανάλυση έδειξε ότι τα σήματα όντως εμφανίζονταν την ώρα που οι εθελοντές ονειρεύονταν.

Πρόβλεψη του περιεχομένου

«Δημιουργήσαμε ένα μοντέλο που μας επέτρεψε να προβλέπουμε ποια κατηγορία περιεχομένου εμφανιζόταν στα όνειρα» αναφέρει ο δρ Καμιτάνι στον δικτυακό τόπο της επιθεώρησης «Nature». «Αναλύοντας την εγκεφαλική δραστηριότητα τα τελευταία εννέα δευτερόλεπτα πριν ξυπνήσει ο εθελοντής, μπορούσαμε να προβλέψουμε αν για παράδειγμα υπήρχε ένας άνδρας στο όνειρο, με ακρίβεια 75-80%».
















A particuarly impressive example of the process shows another picture of Steve Martin replicated right down to the colour of his clothing and the blue medal around his neck



Τα αποτελέσματα, σχολιάζουν οι ερευνητές, επιβεβαιώνουν ότι τα όνειρα και η οπτική αντίληψη χρησιμοποιούν κοινές αναπαραστάσεις στον εγκέφαλο -με άλλα λόγια, τα όνειρα είναι κάτι που κυριολεκτικά «βλέπουμε» με τα συστήματα της όρασής μας.

Φευγαλέα όνειρα

Επιπλέον, η μελέτη δείχνει ότι τα όνειρά μας είναι φευγαλέα, αφού η ακρίβεια των μετρήσεων ήταν μέγιστη στα τελευταία δευτερόλεπτα πριν οι εθελοντές ξυπνήσουν -ένδειξη ότι τα όνειρα αποθηκεύονται στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και συνήθως ξεχνιούνται σε λίγα δευτερόλεπτα.

Η έρευνα, βέβαια, δεν προσφέρει απαντήσεις για τα μεγαλύτερα ερωτήματα που απασχολούν τους νευροεπιστήμονες: το γιατί κοιμόμαστε και το γιατί ονειρευόμαστε.

Ποιος ξέρει; Ίσως στο μέλλον οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου θα μας αποκαλύψουν λεπτομέρειες για τη νυχτερινή ζωή μας τις οποίες ούτε εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε.




















H φάλαινα που μιλούσε...ανθρώπινα. The Beluga Whale Who Spoke Almost Like A Human



Μια νέα ανάλυση από ηχογραφήσεις μιας φάλαινας που βρισκόταν σε αιχμαλωσία από τη δεκαετία του 1970 δείχνει ότι είχε βρει τρόπο να παράγει ήχους που να μοιάζουν πολύ με την ανθρώπινη φωνή. Ο NOC ήταν μια αρσενική μπελούγκα η οποία σύμφωνα με τους ερευνητές δεν λειτούργησε μιμητικά όπως το κάνει ο παπαγάλος αλλά πιθανότατα προσπάθησε να «μάθει» την ανθρώπινη γλώσσα ώστε να επικοινωνεί με τους εκπαιδευτές της και γενικότερα με τους ανθρώπους με τους οποίους ερχόταν σε επαφή.

 Η φάλαινα

Ο NOC αιχμαλωτίστηκε το 1977 όταν βρισκόταν λίγο έξω από τις ακτές του Καναδά στον Ειρηνικό Ωκεανό. Μεταφέρθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Θαλάσσιων Θηλαστικών στην Καλιφόρνια όπου ζούσε σε ένα ενυδρείο που είναι κατασκευασμένο μέσα στη ανοικτή θάλασσα. Η φάλαινα συμμετείχε σε πειράματα με άλλες φάλαινες και δελφίνια σχετικά με τις ακουστικές δυνατότητες που διαθέτουν τα κήτη. Επτά χρόνια μετά την παραμονή του NOC στο ενυδρείο συνέβη ένα περιστατικό που προκάλεσε την προσοχή των υπευθύνων των ερευνών.

Ένα μέλος του προσωπικού που είχε βουτήξει μέσα στο ενυδρείο για να κάνει κάποια εργασία αναδύθηκε ρωτώντας τους συναδέλφους του γιατί του ζήτησαν να βγει έξω. Οι συνάδελφοί του τον ενημέρωσαν ότι κανείς δεν είχε πει το παραμικρό. Εκείνος επέμεινε ότι όσο βρισκόταν μέσα στο νερό άκουσε και μάλιστα αρκετές φορές τη λέξη «έξω». Οι ερευνητές αποφάσισαν να οργανώσουν μια έρευνα για να διαπιστώσουν τι είχε συμβεί.

Τοποθέτησαν υδρόφωνα μέσα στο νερό αλλά και μικρόφωνα στην επιφάνειά του. Διαπιστώθηκε ότι ο NOC είχε αρχίσει να παράγει «περίεργους» ήχους και πιστώθηκε το περιστατικό με τον δύτη. Παρόλα αυτά η μελέτη των ηχογραφήσεων το επόμενο διάστημα και μέχρι τον θάνατο του NOC το 2007 δεν οδήγησαν σε οριστικό συμπέρασμα για το είδος των ήχων που παρήγε η φάλαινα.

Η ανακάλυψη

Ομάδα ειδικών του Ιδρύματος αποφάσισε να ασχοληθεί και πάλι με αυτές τις ηχογραφήσεις και να τις αναλύσει εκ νέου με νέα υπερσύγχρονα τεχνικά μέσα. Οι ερευνητές συνέκριναν τους ήχους του NOC με εκείνους που παράγει ο άνθρωπος. Συνέκριναν τους ήχους της φάλαινας με μοτίβα της ανθρώπινης ομιλίας καθώς και την αρμονία των λέξεων. Η ανάλυση και η σύγκριση αποκάλυψε μια καταπληκτική ομοιότητα ανάμεσα στους ήχους του NOC και την ανθρώπινη ομιλία. Οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι αφού οι φάλαινες παράγουν ήχους μέσω φυσαλίδων που βγάζουν από τη μύτη τους και όχι από τον λάρυγγα όπως ο άνθρωπος.


Δείτε ένα βίντεο με μια από τις ηχογραφήσεις του NOC στην οποία προσπαθεί να... μιλήσει

«Οι παρατηρήσεις μας δείχνουν ότι ο NOC κατάφερε να τροποποιήσει τους φωνητικούς του μηχανισμούς έτσι ώστε να παράγει ήχους που να μοιάζουν με εκείνους που παράγει ο άνθρωπος. Αυτή η προσπάθεια είναι προφανές ότι έγινε με κίνητρο της επικοινωνία της φάλαινας με τους ανθρώπους» αναφέρει ο Σαμ Ριντγουέι, μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Current Biology».




Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2012

«Άβυσσος» το Γκραν Κάνυον του Άρη, Valles Marineris: The Grandest Canyon of All


Μια από τις νέες εικόνες του Valles Marineris οι οποίες αποκαλύπτουν το εντυπωσιακό του μέγεθος. A digital terrain model of a portion of Mars’ Valles Marineris, the largest canyon in the Solar System. Credit: ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum)

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες υψηλής ανάλυσης και έγχρωμες εικόνες του Valles Marineris, του μεγαλύτερου φαραγγιού του Άρη που πιθανότατα είναι το μεγαλύτερο φαράγγι του ηλιακού μας συστήματος. Οι νέες παρατηρήσεις του Valles Marineris δείχνουν ότι είναι πολύ βαθύτερο από όσο πιστεύαμε. 

«Ταξιδέψτε» στο Valles Marineris μέσα από μια εντυπωσιακή προσομοίωση

Με βάση προηγούμενες παρατηρήσεις οι ειδικοί είχαν υπολογίσει αρχικά ότι το Valles Marineris έχει μήκος 3.000 χλμ., πλάτος 200 χλμ. και βάθος 7 χλμ. Λίγο αργότερα οι μετρήσεις αναθεωρήθηκαν και οι ειδικοί έκαναν λόγο για μήκος 4.000 χλμ. και βάθος 8 χλμ.

Οι νέες παρατηρήσεις που έκανε ο δορυφόρος Mars Express της ESA δείχνουν ότι το μήκος και πλάτος του φαραγγιού είναι αυτά που έχουν υπολογιστεί μέχρι τώρα αλλά το βάθος του είναι ακόμη μεγαλύτερο αφού σε κάποια σημεία του φτάνει τα δέκα χλμ! Συγκριτικά, το Γκραντ Κάνυον στην Αριζόνα έχει μήκος 446 χλμ., 29 χλμ. πλάτος, και το μέγιστο βάθος του φτάνει στα 1800 μέτρα.


«Ευρώπη και Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας». «L'Europe et les Mythes Grecs: XVIème-XIXème siècle»

J.H. Fragonard (αποδιδόμενο), Κεφάλι σατύρου από έργο του Rubens, 45X37 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

«Ευρώπη και Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας» είναι ο τίτλος της έκθεσης που θα φιλοξενηθεί τη νέα εκθεσιακή περίοδο (Οκτώβριος – Ιανουάριος) στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. και οργανώνεται σε συνεργασία με το Τμήμα Γραφικών Τεχνών του Λούβρου. Συνολικά στο Τελλόγλειο θα φιλοξενηθούν 82 έργα από το Λούβρο, πολλά από τα οποία, εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό, παγκοσμίως. Με την εν λόγω έκθεση το Τελλόγλειο συμμετέχει στον εορτασμό για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.


Anne Louis Girodet de Roucy-Trioson, Η Αφροδίτη που βγαίνει από τα κύματα, 42Χ34,5 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Στον εκθεσιακό χώρο του Τελλογλείου παρουσιάζονται αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, όπως τους αποτύπωσαν Ευρωπαίοι καλλιτέχνες από την Αναγέννηση και εξής. Μέσα από την αξιοποίηση των γραπτών πηγών που γνώριζαν και χρησιμοποιώντας τα λίγα αρχαία πρότυπα από σπουδαία ελληνιστικά ή ρωμαϊκά γλυπτά του Βατικανού (Ρώμη), όπως η Αφροδίτη Medici, ο Απόλλων Μπελβεντέρε κ.α., έδωσαν νέα ώθηση στη δυτική τέχνη αξιοποιώντας πλαστικές φόρμες, αξεπέραστες στο πέρασμα του χρόνου.

Annibale Carracci, Ο Οδυσσέας μπροστά στην Κίρκη σώζεται από τον Ερμή, 37,5Χ53 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Στα 82 έργα της έκθεσης του Τελλογλείου διακρίνεται η συνεχής ανταλλαγή μεταξύ πολιτισμών και λαών της Ευρώπης σε ένα δημιουργικό διάλογο που εξελίσσει και μεταλλάσσει περιεχόμενο και μορφή σε νέες προτάσεις έκφρασης. Φυσικά αυτοί που κερδίζουν από αυτόν τον γόνιμο διάλογο είναι οι μεγάλοι δημιουργοί, όπως ο Ραφαήλ, o Annibale Carracci, o Tiziano, o Rembrandt,o Rubens και ο Ingres, έργα των οποίων μπορεί να θαυμάσει από κοντά ο επισκέπτης στο Τελλόγλειο.

Peter Paulus Rubens, Η Αθηνά και ο Ηρακλής αποκρούουν τον Άρη, 37Χ53,5 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

"Από την Αναγέννηση και εξής η έμπνευση από θέματα της μυθολογίας παίζει σημαντικό ρόλο στο ρεπερτόριο των καλλιτεχνών. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, ελληνικά κείμενα που διέφυγαν τη λεηλασία της πρωτεύουσας της ελληνικής Αυτοκρατορίας της Ανατολής, της οποίας οι βιβλιοθήκες έσφυζαν από θησαυρούς, φτάνουν στην Ιταλία, όπου τα ανακαλύπτουν παθιασμένοι λόγιοι. Εκδοχές ελληνικών βιβλίων, που μέχρι τότε δεν ήταν πολύ γνωστά, αντιπαρατίθενται με κείμενα Λατίνων συγγραφέων, τα οποία επίσης είχαν διαφύγει τις καταστροφές του τέλους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Το κύμα αυτό υπέρ της Αρχαιότητας όλο και μεγάλωνε, οι αρχιτέκτονες μελετούσαν τα κτίρια που διατηρήθηκαν, έκαναν αποτυπώσεις, οι συλλέκτες συγκέντρωναν σε αίθουσες με αξιοπερίεργα (cabinets des curiosites) γλυπτά, καμέες, αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν σε ανασκαφές. Η μόδα αυτή δεν θα σταματήσει πλέον και οι πρίγκιπες και οι μαικήνες δεν θα ησυχάσουν.


Girolamo Troppa, Απόλλων και Δάφνη, 15,5Χ21,2 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Από τα τέλη του 15ου αιώνα, θεωρείται ιδιαίτερα κολακευτικό για κάθε παραγγελιοδότη να παριστάνεται σαν ήρωας της Αρχαιότητας και των μύθων που είναι καλό να γνωρίζει.

Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, συγγραφείς, ποιητές και αυλικοί προσφέρουν στους ισχυρούς έναν ατέλειωτο κατάλογο αρετών, τις οποίες δανείζονται από την εκ νέου ανάγνωση της ελληνικής και της ρωμαϊκής μυθολογίας. Καθήκον των καλλιτεχνών είναι να δώσουν σε αυτές μια μορφή ορατή και να ζωντανέψουν τη γνώση (την πολυμάθεια).

Francois Boucher, Η Αφροδίτη στο σιδηρουργείο του Ήφαιστου, 23,5Χ33,2 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου


Στον θόλο της Camera della Badessa στο μοναστήρι του San Paolo της Πάρμας ο Correggio παριστάνει θεούς και θεές σε έναν διάκοσμο με νωπογραφία οφθαλμαπάτης. Ο θεός Απόλλωνας χρησιμοποιείται ως πρότυπο ακολουθώντας το παράδειγμα των νωπογραφιών του Ραφαήλ στο Βατικανό. Ο Parmigianino, αφού αναπαρέστησε τη θεά του κυνηγιού Άρτεμη με τα σκυλιά της στον διάκοσμο του Fontanellato, πολλαπλασιάζει τις κομψές δημιουργίες μυθολογικής έμπνευσης, όπως όλοι οι καλλιτέχνες της γενιάς του.

Theodore Chasseriau, Άρτεμη και Ακταίων, 14,8Χ20,7 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Χάρη στην ιδιοφυία του Pellegrino Tibaldi, ο ήρωας της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας, καταλαμβάνει μια αίθουσα του Palazzo Poggi στη Μπολόνια, ενώ τα παλάτια και οι βίλες της Βερόνας κατακλύζονται από επεισόδια της μυθολογίας υπό τη διεύθυνση του Paolo Farinati. Η αναφορά στις θεές και στις νύμφες επιτρέπει στον Tiziano να απελευθερώσει την αισθησιακή θέρμη του πινέλου του σε πολλές σειρές για τον Ύπνο της Αφροδίτης, την Αφροδίτη και τον Άδωνη, την Άρτεμη και τον Ακταίονα, που ενθουσιάζουν τους διάσημους παραγγελιοδότες του, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται οι βασιλιάδες της Ισπανίας, Κάρολος V και Φίλιππος II.

Το κίνημα αυτό δεν αφορά μόνον την Ιταλία: ο Durer και ο Cranach εκδηλώνουν την πολυμάθειά τους, καθώς επίσης και αυτήν των παραγγελιοδοτών τους, και το βασίλειο της Γαλλίας από τον καιρό των πολέμων με την Ιταλία κατακτάται από το ίδιο φαινόμενο. Ο Primaticcio δημιουργεί για τον Φραγκίσκο τον I στον πύργο του Fontainebleau την Αίθουσα του Οδυσσέα, που θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της γαλλικής τέχνης.

Όταν μια οικογένεια, που δεν ήταν ακόμα πολύ διάσημη, παίρνει την εξουσία, όπως αυτή των Farnese χάρη στην άνοδο του καρδιναλίου Alessandro Farnese στον θρόνο του ποντίφικα με το όνομα Παύλος III, γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εφευρεθεί οπτικά και φιλολογικά μια μακρινή συγγένεια με τον Αινεία.


Εργαστήριο του Paolo Farinati, Ο Ηρακλής παλεύει με τη Λερναία Ύδρα με τη βοήθεια της Αθηνάς και του Ερμή, 41,9Χ49,3 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Γίνεται πολύ γρήγορα φανερό ότι οι ηγεμόνες ξέρουν πολύ καλά πώς να χρησιμοποιούν τα μηνύματα των μύθων για να οπτικοποιήσουν τις επιθυμίες τους και την πολιτική τους. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι αυτό του βασιλιά Λουδοβίκου ΧΙV, που οργανώνει το παλάτι και τους κήπους των Βερσαλλιών γύρω από την προσωποποίησή του ως Απόλλωνα. Όλο το ελληνορωμαϊκό πάνθεον συμβάλλει προκειμένου να αναδειχθούν οι αρετές και τα μεγάλα έργα του μονάρχη: ο Ηρακλής ως νικητής πολεμιστής, η Αθηνά ως σοφή καθοδηγήτρια, κυριαρχούν στις οροφές και η προοπτική από την βεράντα του παλατιού οδηγεί προς την τεχνητή λίμνη του Απόλλωνα.


Antoine Coypel, Αλληγορική σύνθεση με ένα μενταγιόν που απεικονίζει τον Φίλιππο της Ορλεάνης, 21Χ30 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Ακολουθώντας αυτά τα παραδείγματα που έρχονται από πολύ ψηλά, αυλικοί, αριστοκράτες, αλλά επίσης και έμποροι που πλούτισαν διακοσμούν τα σπίτια τους με πίνακες με μυθολογικά θέματα, και δεν διστάζουν να μεταμφιεστούν από τους πορτρετίστες τους σε Άρτεμη/Diane, Ηρακλή/Hercule και Άρη/Mars. Σε αυτό το παιχνίδι, οι γάλλοι ζωγράφοι του 18ου αιώνα, όπως ο Jean Marc Nattier, θα διαπρέψουν. 

Louis de Boullogne, Η Δανάη δέχεται τη χρυσή βροχή, 22Χ26 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Είναι βέβαια αλήθεια ότι και οι καλλιτέχνες το ευχαριστιούνται, όταν διαλέγουν αυτές τις πηγές έμπνευσης. Ξεφεύγοντας από τους περιορισμούς των θρησκευτικών παραστάσεων που ήταν πολύ κωδικοποιημένες, μπόρεσαν να απελευθερώσουν τη φαντασία τους για να δώσουν σχήμα σε κείμενα, που γνώριζαν άλλοτε στη λατινική τους μετάφραση και άλλοτε σε λαϊκή γλώσσα, και που τους επέτρεπαν να δημιουργήσουν ένα φανταστικό κόσμο, γεμάτο με ωραίες γυμνές και γεμάτες χάρη γυναίκες και με ήρωες με πολλά προτερήματα, όπου το ελάχιστο σίγουρα δεν ήταν η φυσική ομορφιά, εμπνευσμένη από αρχαία αγάλματα όπως αυτό του Απόλλωνα του Μπελβεντέρε ή της Αφροδίτης Αιδουμένης των Μεδίκων. Μέσα σε αυτήν τη διαδικασία δημιουργίας, η χαρακτική και κυρίως οι εικονογραφήσεις κειμένων, όπως οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου ή η Αινειάδα του Βιργιλίου, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση των συνθέσεων.

Αποδίδεται στον Raffaello Sanzio, Ο Αλέξανδρος κατεβαίνει στη θάλασσα, μέσα σε έναν γυάλινο θάλαμο, 20,9Χ38,8 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Ο πλούτος της συλλογής του Τμήματος Σχεδίων του Μουσείου του Λούβρου επιτρέπει να εξετάσουμε τα μυθολογικά θέματα και τη μετάφρασή τους από τους καλλιτέχνες από τον 15ο αιώνα έως τα μέσα του 19ου αιώνα και να υπογραμμίσουμε τη γόνιμη δημιουργικότητα αυτών των θεμάτων. Δημιουργημένο από τον Colbert για τον βασιλιά Λουδοβίκο ΧΙV χάρη στην απόκτηση της συλλογής του τραπεζίτη Everard Jabach το 1671, το Γραφείο του βασιλιά εμπλουτίζεται κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα από δωρεές και σημαντικές αγορές, όπως κατά τη διάρκεια της πώλησης της συλλογής του Pierre Jean Mariette το 1775. Το σύνολο αυτό, που κατασχέθηκε το 1793 ως εθνικό αγαθό, αυξήθηκε σημαντικά από τις κατασχέσεις των περιουσιών των εκπατρισθέντων, όπως αυτές του Charles Paul de Saint Morys και του Κόμη του Orsay και στη συνέχεια από τις στρατιωτικές κατασχέσεις του ναπολεόντειου στρατού. Κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα, οι δωρεές, όπως αυτές του Etienne Moreau Nelaton ή του His de la Salle, και αποκτήματα διεύρυναν το πανόραμα των ευρωπαϊκών σχολών.


Jean Auguste Dominique Ingres, Ο Βασιλιάς Μίδας και ο κουρέας του, 49,5Χ45 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Αν θυμηθούμε ότι οι καλλιτέχνες, ή τουλάχιστον η μεγάλη πλειοψηφία τους, σχεδιάζουν και συλλαμβάνουν τα ζωγραφισμένα έργα τους σε χαρτί πριν πιάσουν το πινέλο τους, θα αντιληφθούμε την ουσιαστική θέση του σχεδίου στην ιστορία της τέχνης. Το σχέδιο, μακράν του να είναι μια πηγή τεκμηρίωσης, ρόλο στον οποίο συχνά το περιόρισαν, είναι το πρώτο μέσο έκφρασης των δημιουργών μορφών, αυτό που επιτρέπει κάθε πείραμα και κάθε έρευνα. Φυσικά, αυτοί που κερδίζουν σε αυτό το παιχνίδι είναι οι πολύ μεγάλοι ζωγράφοι, καθώς δεν θα βρούμε ποτέ ένα μέτριο σχέδιο από το χέρι του Ραφαήλ, του Annibale Carracci, του Rembrandt, του Rubens ή του Ingres."

Catherine Loisel

Conservateur en chef au departement des Arts Graphiques du musée du Louvre, Commissaire de l’exposition.






today's art: Henri de Toulouse-Lautrec, Η κυρία Πουπούλ στην τουαλέτα, Madame Poupoule at her Toilet, 1898, oil on panel, 60.8x49.6 cm, Musée Toulouse-Lautrec, Albi, France

Ο Λωτρέκ ζωγραφίζει το κορίτσι του «σπιτιού», κυριευμένος με μια έλξη για το καφεκόκκινο όγκο των μακριών μαλλιών που κρύβουν το πρόσωπο. Ο ζωγράφος, με καλλιτεχνική ωριμότητα και σπάνια ευαισθησία στη ζωγραφική ύλη, επιτυγχάνει μια αρμονία στη σχέση μεταξύ των ζεστών τόνων του πίσω μέρους του καθρέφτη στην τουαλέτα, του κουτιού, του τοίχου, των μαλλιών της μαντάμ Πουπούλ και των κρύων τόνων του επιπέδου της τουαλέτας, αναμεμειγμένα με τη ρομπ ντε σαμπρ, τις αντανακλάσεις στον τοίχο και τα κρυστάλλινα φιαλίδια.

Henri de Toulouse-Lautrec images, music: Moulin Rouge (Original Soundtrack), El Tango de Roxanne performed by Ewan McGregor.

Ο Κρεγκ Βέντερ δηλώνει βέβαιος ότι θα βρει DNA στον Άρη, J. Craig Venter may have just started a race to discover alien life on the Red Planet

Ο Κρεγκ Βέντερ, ο ερευνητής που δημιούργησε το πρώτο συνθετικό γονιδίωμα, θέλει τώρα να στείλει στον Άρη ένα ρομπότ που θα αναζητήσει γενετικό υλικό από εξωγήινα μικρόβια.

«Σίγουρα θα υπάρχουν και εκεί μορφές ζωής που βασίζονται στο DNA» είπε ο Αμερικανός βιολόγος σε συνέδριο Υγείας που πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα το περιοδικό Wired

Η αποστολή

Martian chronicler: A microfluidic device developed at MIT is designed to automatically run DNA experiments on other planets

O υπερφιλόδοξος Βέντερ παρουσίασε τα σχέδιά του για μια ρομποτική αποστολή στον Άρη που θα διαθέτει τον απαραίτητο εξοπλισμό για γενετικές αναλύσεις. Το ρομπότ, είπε, θα μπορούσε να συλλέγει δείγματα του υπεδάφους, να ανιχνεύει μικροβιακές μορφές ζωής, να προσδιορίζει τη γενετική αλληλουχία τους και να μεταδίδει τα δεδομένα στη Γη. Αυτό, επισήμανε, θα επέτρεπε στους αστροβιολόγους να μελετήσουν τα αρειανά μικρόβια χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθούν δείγματα στη Γη.

Ο Βέντερ

O Κρεγκ Βέντερ ήταν ο πρώτος που διάβασε ολόκληρο το ανθρώπινο γονιδίωμα. Τώρα θέλει να κάνει το ίδιο με το DNA των αρειανών. Photograph by Thor Swift for The New York Times


Είναι ένα ακόμα ανορθόδοξο σχέδιο για τον Κρεγκ Βέντερ, ο οποίος έγινε διάσημος το 2000, όταν ολοκλήρωσε την αλληλουχία του ανθρώπινου γονιδιώματος πριν από τη διεθνή ερευνητική κοινοπραξία του Human Genome Project.

Αργότερα υλοποίησε πρόγραμμα για τη μαζική γενετική ανάλυση των μικροβίων των ωκεανών, εξέτασε το γονιδίωμα των μικροβίων στον αέρα της Νέας Υόρκης, και πιο πρόσφατα δημιούργησε τη «Σύνθια», το πρώτο ζωντανό βακτήριο με συνθετικό γονιδίωμα.

Το ενδιαφέρον του για τα αρειανά μικρόβια ακούγεται υπερβολικό, υπάρχουν όμως κι άλλοι επιστήμονες που θεωρούν ότι ένα τέτοιο σχέδιο θα ήταν καλή ιδέα. Ο Βέντερ ανέφερε ότι τεχνολογίες αυτόματου προσδιορισμού αλληλουχίας δοκιμάζονται ήδη στην έρημο Μοχάβε στην Καλιφόρνια με την προοπτική να αξιοποιηθούν σε μια μελλοντική αποστολή στον Άρη.

Το συνέδριο

Στο συνέδριο του Wired, ερευνητές του MIΤ ανέφεραν ότι αναπτύσσουν ένα μηχάνημα προσδιορισμού αλληλουχίας με την ονομασία SETG (Search for Extraterrestrial Genomes), το οποίο θα αναζητήσει DNA και RNA από εξωγήινες μορφές ζωής. «Θα αναζητήσουμε κάτι που είτε είναι ζωντανό είτε έχει πεθάνει πρόσφατα» είπε ο Κρις Καρ, μέλος της ομάδας.

Hot place: Some biologists want to send a DNA sequencing machine to Mars to search for life. NASA | courtesy of nasaimages.org

Οι τελευταίες αποστολές της NASA έχουν δείξει με σχετική βεβαιότητα ότι ο Άρης δεν ήταν πάντα παγωμένος και άνυδρος όπως σήμερα. Το τροχοφόρο ρομπότ Curiosity που έφτασε τον Αύγουστο στον Άρη ανακάλυψε για παράδειγμα τα ίχνη ενός αρχαίου ποταμού, ο οποίος όμως ξεράθηκε πριν από αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια.

Το DNA σε καμία περίπτωση δεν διατηρείται για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα -μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να αναλύσουν γενετικό υλικό μόνο μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Ο Βέντερ, όμως, πιστεύει ότι τα αρειανά μικρόβια ζουν και βασιλεύουν στο βαθύ υπέδαφος του Άρη, στο οποίο δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν ακόμα τα ρομπότ της NASA.













«Παρέα» διαμορφώνονταν ο Γαλαξίας και η Γη, Milky Way only settled into current state while the earth and sun were forming (throwing previous predictions out by several BILLION years)

Out of this world: Spiral galaxies, including our own Milky Way, have continued to evolve over time

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι ο σχηματισμός των γαλαξιών ολοκληρώνεται πολλά δισεκατομμύρια έτη πριν αρχίσουν να δημιουργούνται ηλιακά συστήματα και να κάνουν την εμφάνιση τους οι πρώτοι πλανήτες μέσα σε αυτά. Νέα μελέτη της NASA έρχεται να ανατρέψει αυτή τη θεωρία και μάλιστα με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο αφού, όπως δείχνει, οι γαλαξίες συνεχίζουν να εξελίσσονται για πολλά δισεκατομμύρια έτη μετά τη γέννησή τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη, ο γαλαξίας μας ολοκλήρωσε τη διαμόρφωσή του και έφτασε το τελικό σημείο σχηματισμού του, αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, την ίδια ακριβώς εποχή που γεννιόταν το ηλιακό μας σύστημα.

Η μελέτη

Exploration: The twin ten-meter earth-bound W.M. Keck Observatory in Hawaii has been used to examine 544 galaxies

Επιστήμονες της NASA χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη και μελέτησαν 544 γαλαξίες. Η μελέτη ονομάστηκε DEEPRedshfit Survey και οι ερευνητές παρατήρησαν γαλαξίες που βρίσκονταν σε απόσταση 2-8 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τον δικό μας γαλαξία. Οι επιστήμονες επικέντρωσαν την προσοχή τους σε λαμπρούς γαλαξίες η μελέτη των οποίων μπορεί να αποκαλύψει πολλά στοιχεία για την εσωτερική λειτουργία τους. 

Η ανακάλυψη

Σύμφωνα με τα όσα πίστευαν μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι, οι γαλαξίες - ειδικά εκείνοι στη συμπαντική μας γειτονιά, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας - ολοκλήρωσαν τις διεργασίες σχηματισμού και μορφοποίησής τους πριν από περίπου 8 δισεκατομμύρια έτη και έκτοτε εμφάνισαν μικρές και άνευ ιδιαίτερης σημασίας μεταβολές.

Οι ερευνητές της NASA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και ότι ειδικά οι σπειροειδείς γαλαξίες (όπως ο δικός μας) συνεχίζουν να εξελίσσονται και να διαμορφώνονται για αρκετά δισεκατομμύρια έτη μετά το χρονικό όριο που έχει θέσει η κρατούσα θεωρία.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο γαλαξίας μας συνέχιζε να βρίσκεται σε διαδικασία εξέλιξης και διαμόρφωσης πριν από 4,6 δισεκατομμύρια έτη, την εποχή δηλαδή που είχε ξεκινήσει και ο σχηματισμός του ηλιακού μας συστήματος.

Υπολογίζεται ότι η Γη γεννήθηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια έτη, οπότε, αν η μελέτη της NASA είναι ορθή, ο πλανήτης μας βρισκόταν σε διαδικασία σχηματισμού του ταυτόχρονα με τον Γαλαξία.