Ταναγραίες κόρες. Tanagra figurine

Οι Ταναγραίες κόρες είναι περίφημα αρχαία Ελληνικά έργα πλαστικής τέχνης από τερακότα. Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστή στάση, και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικά εργαστήρια της Τανάγρας, στην αρχαία Βοιωτία. Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 15 ως 35 εκατοστά και χρησίμευαν ως ταφικά αναθήματα, ή για να φέρνουν γούρι στον κάτοχό τους.

Ειδώλιο της Αφροδίτης που παίζει με τον Έρωτα, από την Τανάγρα, τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. (Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία). Figurine of Aphrodite Playing with Eros, Tanagra, Late 4th century BC, Terracotta.

Αν και μεμονωμένα ευρήματα ήταν ήδη γνωστά από διάφορους αρχαιολογικούς τόπους, τα έργα των κοροπλαστών δεν είχαν προσελκύσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, μέχρι που το 1874 ένα σημαντικό εύρημα τα έκανε γνωστά στο ευρύ κοινό. Ένας αγρότης που όργωνε το χωράφι του στην Τανάγρα, ανακάλυψε ένα σύμπλεγμα αρχαίων τάφων, στους οποίους βρίσκονταν πολλές Ταναγραίες κόρες, οι οποίες μάλιστα ήταν διατηρημένες σε πολύ καλή κατάσταση.

Two girls playing a game known as ephedrismos, late 4th–3rd century B.C. Greek, Corinthian. This terracotta group depicts two young girls playing ephedrismos. As described by Pollux (IX, 119), the game involves throwing balls or pebbles at a stone in an attempt to overturn it. The player who fails to do so is blindfolded and must run to touch the stone while carrying the winner on her back. Here the little girl carries her companion but does not have her eyes covered. Both young girls are dressed in chitons and have red curly hair. The rider, the obvious winner, wears a stephanos, or crown; the carrier wears a thick floral wreath.

Τα ειδώλια αυτά, που ανάγονται σε διάφορους τύπους και εποχές, παριστάνουν γυναίκες με μακριά ενδύματα –και από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. με διάφορες ενδυμασίες– και ήταν κατασκευασμένα από τους καλλιτέχνες της Τανάγρας με χάρη και δεξιοτεχνία. 

Terracotta 'Tanagra' figure of a woman wearing a sunhat, Greek, 3rd century BC, From Tanagra, Boeotia, Greece.

Ο συχνότερος τύπος είναι με περιβολή περιπάτου, δηλαδή χιτώνα και ύφασμα που περιτυλίγει το σώμα και τους βραχίονες. Άλλες γυναικείες μορφές έχουν στο κεφάλι κάλυμμα σε κωνικό σχήμα ή κρατούν βεντάλια, καλάθι ή άλλα αντικείμενα, ενώ άλλες πάλι κάθονται σε βράχο και ρεμβάζουν, χορεύουν ή παίζουν.

Statuette of a standing woman, late 4th–early 3rd century B.C. Greek, probably Boeotian. This standing female figure is dressed in a chiton and himation, which covers her arms, torso, and thighs. Following the tradition for Tanagra figurines, the drapery folds are crisp and sharply tooled, giving the impression of a sculpture rendered in bronze. The details of her face are in the finest Athenian miniaturist tradition for the end of the fourth century B.C., distinguished by round eyes, a wide-bridged nose, full cheeks, and a small, delicate chin. Her hair, parted in the center and pulled back in a twist at the back, still bears traces of red paint.

Η γυναικεία τρυφερότητα και χάρη απεικονίζεται στα μικρά αυτά αγάλματα με πολύ αληθινό και απλό τρόπο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ποτέ δύο ειδώλια δεν είναι εντελώς όμοια, αν και χρησιμοποιούσαν συχνά για την κατασκευή τους τις ίδιες μήτρες. Αυτό οφείλεται σε μικρές αλλαγές στον βραχίονα, στη βεντάλια ή στους χρωματισμούς της ενδυμασίας. Ο χρωματισμός τους ήταν πολύ ζωηρός και συνήθως τα ενδύματα χρωματίζονταν ελαφρά ρόδινα, τα μαλλιά ξανθά και τα υποδήματα κόκκινα. Τα γυμνά μέρη του σώματος χρωματίζονταν στο φυσικό χρώμα του δέρματος.

Καλύμματα κεφαλής Ταναγραίων γυναικών (πήλινα αγάλματα της Τανάγρας). Αίσθηση πλαστικότητας και αισθητικής. Χαλκογραφίες 17ου αιώνα.

Οι Ταναγραίες κόρες παρουσιάζουν ως επί το πλείστον ευγενείς κυρίες, πρότυπα ιδανικής ομορφιάς και μόδας της εποχής τους. Η ενδυμασία είναι πολυτελής και περίτεχνα διπλωμένη, ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος. Η κεφαλή και κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά, ακόμη και όταν είναι καλυμμένη με μαντήλι. Συνοδεύονται δε και με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρ, όπως σκουλαρίκια, βεντάλιες, καπέλα και άλλα. Σπάνια συναντούμε και θεότητες, όπως την Αφροδίτη.

Statuette of a woman, 3rd century B.C. Greek, probably Boeotian. Tanagra figurines were brightly colored with water-soluble paints. Still visible on this statuette of a woman draped in a himation is the red pigment used for her hair, which is styled in the melon coiffure with rows of twisted strands of hair. Black pigment originally marked her eyebrows, eyes, and other details, and her flesh would have been painted a pale orange pink. Still evident on the surface of her drapery are the original white slip and traces of blue pigment, an expensive paint applied only sparingly on Tanagra figurines.

Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν ως νεκρικά παραθέματα, σε τάφους νεαρών γυναικών, γι’ αυτό συμπεραίνουμε, ότι η τέχνη αυτή εξελίχθηκε ως έκφραση της ιδανικής και τέλειας ομορφιάς, σοφίας και καλλιτεχνίας, και ως συνοδεία της αγαπημένης νεκρής στον κόσμο μετά τον θάνατο. Ίσως να ήταν και αφιερώματα στην θεά Αφροδίτη, η οποία εκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς, οι Μούσες εκπροσωπούσαν την καλλιτεχνική Μουσική, επιστήμη, ρητορική ικανότητα, γλυπτική, ζωγραφική, καλλιγραφία. Πιθανώς να χρησίμευαν ως φυλακτό ή για γούρι, και γι αυτό συνόδευαν τις γυναίκες σε όλη τους τη ζωή, από την παιδική ηλικία ως το θάνατο.

Tanagra-type statue. Musée gréco-romain d'Alexandrie, Alexandrie, Égypte.

Οι Ταναγραίες κόρες ήταν πολύ δημοφιλείς στους Έλληνες του 4ου και 3ου αιώνα π.Χ., και το εμπόριό τους ήταν πολύ διαδεδομένο σε όλη την Ελληνιστική επικράτεια, ενώ εργαστήρια παραγωγής τους άνθιζαν στην Αλεξάνδρεια, Τάραντα, και Μυρίνα.

Πήλινο ειδώλιο γυναικείας μορφής (Ταναγραία) με χιτώνα, ιμάτιο που τυλίγεται γύρω από το σώμα, σκιάδιο και ριπίδιο στο αριστερό χέρι. Στο πρωτότυπο σώζονται υπολείμματα του αρχικού επιχρωματισμού με κόκκινο, γαλάζιο και καστανό χρώμα. Ειδώλια αυτού του τύπου εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στην Τανάγρα της Βοιωτίας. Ωστόσο είναι πιθανό να κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα, γύρω στο 330 π.Χ., και μέχρι τα τέλη του 3ου αι. π.Χ. εμφανίζονται ως προϊόντα πολλών τοπικών εργαστηρίων του ελλαδικού χώρου και της ανατολικής Μεσογείου. (Βοιωτικού εργαστηρίου, 325-300 π.Χ.)

Ο Γερμανός ποιητής Ρίλκε εξύμνησε την ομορφιά των κορών της Τανάγρας αφιερώνοντάς τους το 1906 το ποίημα «Τανάγρα». Και ο Όσκαρ Ουάιλντ περιγράφει την πανέμορφη πρωταγωνίστρια του στο «Ένας ιδανικός σύζυγος» ως κόρη της Τανάγρας.

«Γαλάζια κόρη » με βεντάλια και μαντήλι στα μαλλιά. « Lady in blue », « Dame en bleu », Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι, περ. 330-300 π.Χ.

Tanagra

A bit of burnt hard clay

some great sun’s burning brand

had fired—like the way

a gesture with her hand

survives a girl forever;

not reaching out, and never

leading from what’s within

toward some thing on a shelf,

but touching just itself,

like a hand on the chin.

We lift one statuette

and turn it, then one more,

until we almost “get”

why they’ve not faded yet.

But only fated for

more wonder, deeply, dearly

we know them, holding fast.

We smile a bit more clearly

than in the year now past.

Rainer Maria Rilke

Ο Γάλλος ζωγράφος Ζαν-Λεόν Ζερόμ (Jean-Léon Gérôme) συχνά χρησιμοποιεί ταναγραίες κόρες στους πίνακές του, ενώ το γλυπτό του με τίτλο Tanagra έγινε διάσημο στην καλλιτεχνική έκθεση Salon de Paris του 1890.

Φανταστική εικόνα ενός κοροπλαστικού εργαστηρίου από τον ζωγράφο Jean-Léon Gérôme, περί το 1893. Οι δύο πελάτισσες δεξιά είναι κόρες της Τανάγρας.

Οι κόρες της Τανάγρας έγιναν σύντομα τόσο δημοφιλείς, που τα Μουσεία και οι ιδιώτες συλλέκτες ανταγωνίζονταν ποιος θα τις αποκτήσει.

Πηγή: Βικιπαίδεια

Ο «Ίκαρος» των ψαριών. The world's oldest flying fish took to the air 80million years before birds appeared in the skies

Σκίτσο που δείχνει το πώς πιθανώς έμοιαζε το πρώτο ψάρι που μπορούσε να...πετάει. Strange looking: A drawing of what Potanichthys xingyiensi might have looked like. The ancient flying fish glided over the seas in a bid to evade predators some 240million years ago, Chinese palaeontologists claim

Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν ειδικοί μελετώντας απολιθώματα ψαριών που βρίσκονταν σε μουσείο της Κίνας. Όπως διαπίστωσαν, τα απολιθώματα ανήκουν σε ένα πανάρχαιο είδος ψαριού που μπορούσε να κάνει μεγάλα άλματα έξω από το νερό.

Advanced: The newly named specimen was described after researchers analysed fossils excavated from south-west China in 2009. It was already gliding some 80million years before the emergence of birds.

Σύμφωνα με τους ειδικούς του Ινσιτούτου Παλαιοντολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας Σπονδυλωτών, το ψάρι αυτό δεν αποτελεί πρόγονο των σημερινών ειδών ψαριών που μπορούν να «πετάνε» έξω από το νερό αλλά φαίνεται ότι ανέπτυξε τη συγκεκριμένη ικανότητα για τον ίδιο λόγο - για να αποφεύγει δηλαδή τους εχθρούς του. Σήμερα τα περισσότερα είδη ιπτάμενων ψαριών ζουν στις τροπικές περιοχές και μπορούν να κάνουν άλματα ύψους περίπου μισού μέτρου έξω από το νερό με ταχύτητα περίπου 70 χλμ/ώρα.

Ancient: Potanichthys xingyiensis is a composite term meaning 'winged fish of Xingyi', the Chinese city near which the fossil was found.

Το αρχαίο ιπτάμενο ψάρι έλαβε την ονομασία Potanichthys xingyiensi και υπολογίζεται ότι έχει ηλικία 240 εκατομμυρίων ετών. Αυτό σημαίνει ότι τα ψάρια είχαν καταφέρει να αναπτύξουν πτητικές ικανότητες 80 εκατομμύρια έτη πριν την εμφάνιση των πτηνών. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings of the Royal Society B».

Ελέφαντας που μιλάει…κορεάτικα. An Elephant That Speaks Korean

This Asian elephant named Koshik can imitate human speech, speaking words in Korean. Credit: Current Biology, Stoeger et al.

Πριν δύο εβδομάδες διαπιστώθηκε ότι μια αρσενική φάλαινα σε αιχμαλωσία έχει καταφέρει να μιμηθεί την ανθρώπινη ομιλία με κίνητρο την επικοινωνία με τους εκπαιδευτές της. Επιστήμονες από την Αυστρία διαπίστωσαν ότι την ίδια ικανότητα έχει αναπτύξει και ένας αρσενικός ελέφαντας που ζει σε ζωολογικό κήπο στη Νότιο Κορέα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο 15χρονος Κόσικ έχει μάθει να «λέει» τουλάχιστον 5 κορεάτικες λέξεις χρησιμοποιώντας την προβοσκίδα του.

«Μίλησε» λόγω μοναξιάς

Ο Κόσικ ζει πολλά χρόνια στον ζωολογικό κήπο Εβερλαντ στην Νότιο Κορέα. Κάποια στιγμή άρχισε να βγάζει κάποιους περίεργους ήχους τοποθετώντας την προβοσκίδα του στο στόμα. Οι ήχοι αυτοί έμοιαζαν με ανθρώπινους ήχους και μάλιστα, χάρη σε αυτή την ικανότητά του, ο Κόσικ έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής και πολλοί επισκέπτονταν τον κήπο για να τον δουν και να τον ακούσουν.

Ομάδα ειδικών του Πανεπιστημίου της Βιέννης αποφάσισε να μελετήσει τον Κόσικ. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πράγματι ο Κόσικ έχει αναπτύξει με τη βοήθεια της προβοσκίδας του την ικανότητα να παράγει ανθρώπινους ήχους. Σύμφωνα μάλιστα με τα συμπεράσματά τους, ο Κόσικ έχει καταφέρει να προφέρει και μάλιστα καθαρά πέντε λέξεις. Πρόκειται για τις λέξεις «γεια», «κάθισε», «όχι», «ξάπλωσε» και «καλό».

Σύμφωνα με τους ερευνητές η εξήγηση για τη συμπεριφορά του Κόσικ οφείλεται στο γεγονός ότι για επτά χρόνια ήταν ο μόνος ελέφαντας στον ζωολογικό κήπο και προσπάθησε να βρει τρόπο να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους που τον φρόντιζαν. Πάντως οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο Κόσικ απλά μιμείται τις λέξεις και δεν αντιλαμβάνεται το νόημά τους. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Current Biology».

today's art: Ευθυδίκου κόρη, "η μουτρωμένη". Kore of Euthydikos, “The sulky kore” (Ακρ. 686. Γύρω στο 490-485 π.Χ.)

Αποτελεί τον τελευταίο σταθμό της αρχαϊκής τέχνης, αντιπροσωπευτικό δείγμα του αυστηρού ρυθμού και είναι έργο του Ευθυδίκου.

Η κόρη αποκτά μια ολοκληρωμένη σωματικότητα. Στο πρόσωπο τα φρύδια είναι πιο χαμηλά, το βλέφαρο είναι παχύ, ενώ ο βολβός του ματιού τοποθετήθηκε πιο βαθιά. Τα χείλη είναι οριζόντια. Το σώμα είναι σωστά δοσμένο και θηλυκό: στενοί στρογγυλοί ώμοι, απαλά στήθη, λεπτές κνήμες και πόδια. Διακρίνεται μια μεγαλύτερη άνεση στο χειρισμό του ενδύματος που αφήνει προκλητικά τον ένα μαστό ακάλυπτο με την πλεξούδα να πέφτει για να καλύψει τη γύμνια. Πόση διαφορά υπάρχει από την κόρη της Auxerre!

The “Euthydikos Kore”,  “The sulky kore” After 480 BC, Parian marble (statue). Pentelic marble (base). The inscription states the Euthydikos, son of Thaliarchos, dedicated (the statue). New Acropolis Museum.

Subject Description: Dedicatory statue of maiden, late example of kore type. Frontal pose, characteristic archaic gesture of skirt pulled to side, here with left hand. Left leg forward. Right arm originally extended in offering. Coiffure relatively simple with emphatic central part, three long tresses fall forward over each shoulder. Ionic style of dress with himation over thin chiton, but again simply rendered. Detailed decoration added in paint, as the frieze of racing chariots on the chiton.

Form & Style: Stance and mannerism of skirt pulled hard against legs are characteristically archaic, but concern with underlying structure rather than surface pattern pushes statue into period of Early Classical development. Often compared with Blond Boy (Athens,Acropolis 689). Perhaps by same sculptor.

Date Description: Generally considered to be part of the debris from the Persian destruction of 480.

Condition: Fragmentary

Condition Description: Broken in large fragments with few chips as from single fall, but where preserved surface is fresh and shows little wear. This fragment preserves upper body including head and most of left arm, broken at waist. Another fragment, Athens, Acropolis 609, preserves lower legs and plinth, set into inscribed base. Traces of painted friezedepicting chariot race decorate chitonstill visi

Material Description: Possibly Parian marble

Inscription: On the base, a column capital, in stoichedon: *E*U*Q*U*D*I*K*O*S [epig-rough]*O *Q*A*L*I*A*R*X*O *A*N*E*Q*E*K*E*N, "Euthydikos son of Thaliarchos dedicated it." A second dedication by Euthydikos is also known. Raubitscheck suggested it may have been set up after 480 B.C. to replace this one, probably destroyed by the Persians.

«ΠΑΙΞΕ ΤΟΝ ΘΕΟ». Playing God: The biotech revolutions

Michelangelo, The Creation of the Sun and Moon, 1508-1512.

In 1973 two scientists undertook an experiment which rocked the world. By transferring DNA from one species to another, Herb Boyer and Stan Cohen became the first Genetic Engineers. Their experimrnt triggerd a wave of controversy about the dangers of genetic manupulation, but it also generated a multi billion dollar industry. Biotechnology would soon transform the pharmaceutical industry and genetically modified food was to herald the biggest revolution in agriculture since the industrialization of farming. Yet the public was skeptical, and so were certain scientists. Some feared that a cancer-causing gene stitched into the DNA of a bacterium might be accidentally absorbed in the human gut, enabling cancer to be passed on like an infectious disease. Biologists from all over the world were called to a meeting in California to draw up a strict set of safety guidelines. When the panic subsided the stage was set for a biotechnology bonanza. A race began to produce genetically engineered insulin. A couple of years later a young researcher called Rob Horsch, who worked for the chemical giant Monsanto, produced the first genetically engineered plant. The biotech revolutions had arrived.

Ο Άλαν Τιούρινγκ είχε δίκιο για τους ηλιόσπορους, Alan Turing was right - sunflower seed patterns clearly show a mathematical sequence in most cases

Bright, beautiful and a mathematical puzzle: sunflowers follow the light - and maybe the Fibonacci series of numbers too. Emil Nolde, Tournesols mûrs, 1932

Ο Άλαν Τιούρινγκ, ο ιδιοφυής πατέρας της πληροφορικής με την άτυχη προσωπική ζωή, φαίνεται ότι είχε διατυπώσει σωστά τη μαθηματική περιγραφή για τους σπόρους του ηλιοτρόπιου -αυτό τουλάχιστον δείχνει ένα πείραμα με τη συμμετοχή εκατοντάδων υπομονετικών εθελοντών.

Sunflowers, which have opposing spirals of seeds, utilize the Fibonacci sequence to most efficiently distribute their seeds in the most compact space

Όπως ανακοίνωσαν οι υπεύθυνοι του πειράματος στο Φεστιβάλ Επιστήμης του Μάντσεστερ, οι σπείρες που σχηματίζουν οι ηλιόσποροι πάνω στο φυτό ακολουθούν το λεγόμενο κώδικα Φιμπονάτσι: μια αριθμητική ακολουθία στην οποία κάθε αριθμός ισούται με το άθροισμα των δύο προηγούμενων: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 23 κ.ο.κ.

Το πείραμα

Εκατοντάδες εθελοντές δέχθηκαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα «Τα Ηλιοτρόπια του Τιούρινγκ», του οποίου ο δικτυακός τόπος ζητά από το κοινό να καλλιεργήσει ηλιοτρόπια και να μετρήσει τις σπείρες που σχηματίζουν οι σπόροι δεξιόστροφα και αριστερόστροφα.

Τα αποτελέσματα δεν έχουν ακόμα υποβληθεί για έλεγχο και επιστημονική δημοσίευση, δείχνουν όμως να επιβεβαιώνουν τον Τιούρινγκ.Όπως αναφέρει από το φεστιβάλ στο Μάντσεστερ η Έιμι Φρίμπορν του Yahoo UK!, η ανάλυση των μετρήσεων σε 557 ηλιοτρόπια σε επτά χώρες δείχνει ότι ο κώδικας Φιμπονάτσι εμφανίζεται στο 82% των περιπτώσεων.

Το ενδιαφέρον είναι ότι σε 26 ηλιοτρόπια παρατηρήθηκαν διπλές αλληλουχίες Φιμπονάτσι, και 33 άλλες περιπτώσεις εμφάνιζαν την αλληλουχία Λούκας. Η αλληλουχία αυτή είναι παρόμοια με του Φιμπονάτσι,  με την έννοια ότι κάθε αριθμός είναι άθροισμα των δύο προηγούμενων, ωστόσο ξεκινάει ως 2, 1, 3, 4, 7, 11, 18, 29 κ.ο.κ. Το ανορθόδοξο ανοιχτό πείραμα διοργανώθηκε από το Φεστιβάλ Επιστήμης του Μάντσεστερ και το Μουσείο Επιστήμης και Βιομηχανίας του Μάντσεστερ, προκειμένου να τιμήσουν τον ένα αιώνα από τη γέννηση του Τιούρινγκ.

Παρεξηγμένη ιδιοφυΐα

Ως ο κρυπτογράφος που έσπασε τον κώδικα των μηχανών Enigma που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για τις επικοινωνίες τους, ο Τιούρινγκ πιθανότατα βοήθησε να τελειώσει νωρίτερα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Θεωρείται επίσης πατέρας της επιστήμης των υπολογιστών και επινόησε το λεγόμενο τεστ του Τιούρινγκ, με βάση το οποίο θα μπορούσε κανείς να κρίνει αν ένας υπολογιστής διαθέτει ανθρώπινη νοημοσύνη.

Η ζωή του όμως πήρε τραγική τροπή όταν κατηγορήθηκε για προσβολή της δημόσιας αιδούς, λόγω της ομοφυλοφιλίας του, και υπέμεινε μια αγωγή «χημικού ευνουχισμού». Δύο χρόνια αργότερα, το 1954, έθεσε μόνος του τέρμα στη ζωή του. Τώρα, χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βοηθούν να αποκατασταθεί η τιμή του και να αναγνωριστεί η ιδιοφυΐα που εντόπισε τη μαθηματική αρμονία της φύσης.

«Αποδείξαμε αυτό που ο Άλαν Τιούρινγκ παρατήρησε καθώς κοιτούσε μερικά ηλιοτρόπια στον κήπο του στο Ουίλμσλοου» σχολίασε ο Tζον Σουίντον, καθηγητής υπολογιστικής βιολογίας στο Μάντσεστερ. Ο τελευταίος επιστήμονας που είχε μελετήσει τη φυλλοταξία του ηλιοτρόπιου, δηλαδή τη μαθηματική περιγραφή του άνθους του, ήταν ο Ολλανδός ακαδημαϊκός Τζ. Σουτ το 1938.

In "Nature by Numbers," filmmaker Cristobal Vila presents a series of animations illustrating various mathematic principles, beginning with a breathtaking animation of the Fibonacci sequence. Then it moves on to the Golden and Angle Ratios, the Delaunay Triangulation and Voronoi Tessellations. This would be math-class gold, and it's awfully sweet even if math class is years behind you.

Μετρήσαμε το φως των πρώτων άστρων, Light From Universe's First Stars Seen

Οι μετρήσεις του τηλεσκοπίου Fermi συγκριτικά με άλλα γνωστά χαρακτηριστικά της κοσμικής ιστορίας. Ο σχηματισμός των άστρων κορυφώθηκε όταν το σύμπαν ήταν περίπου 3 δισεκατομμυρίων ετών.

Ultraviolet and visible light emitted by all the stars that ever existed is still coursing through the universe. Astronomers refer to this "fog" of starlight as the extragalactic background light (EBL). Image released Nov. 1, 2012. CREDIT: NASA's Goddard Space Flight Center

Με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Fermi ομάδα επιστημόνων στην Αυστρία κατάφερε να εντοπίσει το φως των πρώτων άστρων που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα στοιχεία για τις διεργασίες που οδήγησαν στη γέννηση των άστρων και των γαλαξιών αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, μέσα από το καυτό νέφος υδρογόνου.

Το εξωγαλαξιακό φως

Το φως των πανάρχαιων και πολύ μακρινών άστρων είναι εξαιρετικά δύσκολο να παρατηρηθεί με άμεσο τρόπο. Όμως το φως των πρώτων άστρων αποτελεί μέρος μιας διάχυτης ομίχλης φωτονίων που είναι γνωστή με τον όρο «Εξωγαλαξιακό Φως Υποβάθρου». Το εξωγαλαξιακό φως διαπερνά όλο το Σύμπαν και στην ουσία αυτό το φως αποτελεί ένα κοσμικό ημερολόγιο αφού σε αυτό υπάρχουν δεδομένα για όλα τα άστρα που υπήρξαν ποτέ στο Σύμπαν. 

Τα μπλάζαρ

Το πρόβλημα είναι ότι οι εκπομπές φωτός από το  ηλιακό μας σύστημα και τον Γαλαξία μας καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την παρατήρηση του εξωγαλαξιακού φωτός. Γι αυτό και οι επιστήμονες επιλέγουν ως καλύτερους στόχους για παρατήρηση τα λεγόμενα μπλάζαρ. Πρόκειται για πολύ μακρινούς γαλαξίες με τεράστιες μελανές οπές, το φως των οποίων διαπερνά το εξωγαλαξιακό φως με τρόπο ανάλογο με εκείνον που το φως ενός προβολέα διαπερνά την ομίχλη.

Gamma rays interact with the EBL, which gives astronomers a means to probe the stellar content of the cosmos. Image released Nov. 1, 2012. CREDIT: NASA's Goddard Space Flight Center

Από τις μαύρες τρύπες των μπλάζαρ εκπέμπονται στο Διάστημα εξαιρετικής ενέργειας ακτίνες γάμμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς από τα μπλάζαρ εκπέμπονται φωτόνια με ενέργειες μεγαλύτερες από 10 GeV – ένα δισεκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από την ενέργεια των φωτονίων του ορατού φωτός. Όσο μακρύτερα από εμάς βρίσκεται ένα μπλάζαρ, τόσο περισσότερο θα εμφανίζεται «σβησμένη» η ακτινοβολία γάμμα που εκπέμπει καθώς θα περνά από το εξωγαλαξιακό φως υποβάθρου. Καθώς οι επιστήμονες είχαν ξεχωριστά στοιχεία για το πόσο λαμπρά θα έπρεπε να είναι τα μπλάζαρ και πόσο μακριά από εμάς, μπόρεσαν να υπολογίσουν πόσο «σβήστηκαν» από το εξωγαλαξιακό φως οι ακτίνες γάμμα που αυτά εκμπέμπουν. Έτσι υπολόγισαν και την ένταση του εξωγαλαξιακού φωτός. Αν από αυτό αφαιρέσει κανείς τη γνωστή ένταση των νεότερων άστρων και γαλαξιών, το υπόλοιπο πρέπει να είναι το φως από την πρώτη γενεά άστρων.

Η ανακάλυψη

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ μελέτησαν 150 μπλάζαρ από τα περισσότερα από 1000 που έχει εντοπίσει το Fermi. H κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι τα πρώτα άστρα είχαν τουλάχιστον 100 φορές μεγαλύτερη μάζα από εκείνη του Ήλιου. Οι ερευνητές μελετώντας τα νέα δεδομένα που συνέλεξαν και συγκρίνοντας τα με τα υπάρχοντα θεωρητικά μοντέλα για τη δομή του εξωγαλαξιακού φωτός κατέληξαν σε μια σειρά από συμπεράσματα.

Oι πράσινες κουκκίδες δείχνουν τις θέσεις των 150 Blazars που χρησιμοποιεί το τηλεσκόπιο Fermi για την μελέτη του Εξωγαλαξιακού Φωτός Υποβάθρου – Εxtragalactic Βackground Light (EBL)

This plot shows the locations of 150 blazars (green dots) used in the EBL study. Image released Nov. 1, 2012. CREDIT: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, η δημιουργία της πρώτης γενεάς άστρων έφθασε στο απώγειό τη αφού πέρασαν τουλάχιστον 500 εκατομμύρια έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Μια δεύτερη διαπίστωση των ερευνητών είναι ότι πρώτη γενεά άστρων σχηματίστηκε με πολύ πιο αργό ρυθμό από εκείνο που προβλέπουν πολλά μοντέλα. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science Express.

Δείτε ένα καταπληκτικό βίντεο όπου καταγράφεται η πορεία των ακτίνων γάμμα στον χώρο και τον χρόνο, από την εκπομπή τους από τον πίδακα ενός Blazar μέχρι την άφιξή του στο τηλεσκόπιο Fermi:

Light from the first stars ever formed in the universe has been detected by studying observations of supermassive black holes' blazar jets by the Fermi Gamma-Ray Space Telescope.