H Φυσική και οι Νέες Δικτατορίες. Physics and the New Dictatorships

Ο «Φύρερ» αποθεώνεται από οπαδούς του ενώ κατευθύνεται προς το Μπερχτεσγκάντεν στις 9 Σεπτεμβρίου 1934.

“…… Με την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στη εξουσία ως καγκελαρίου του Ράιχ στις 30 Ιανουαρίου 1933, άνοιξε ένα νέο και θλιβερότατο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας.

 Lise Meitner in 1906.

Η Lise Meitner υπήρξε μεταξύ των πολλών ακροατών που παρακολούθησαν τη ραδιοφωνική μετάδοση ενός από τους λόγους του Χίτλερ λίγο προτού το ναζιστικό κόμμα μετατρέψει τη Γερμανία σε δικτατορία.

Ο Νομπελίστας πυρηνικός χημικός Όττο Χαν.

Σε μια επιστολή της προς τον Otto Hahn, χαρακτήριζε το λόγο αυτό μετριοπαθή, διακριτικό και προσωπικό, και προσέθετε: «Ας ελπίσουμε ότι τα πράγματα θα συνεχίσουν να εξελίσσονται σε αυτό το πνεύμα [...] Τα πάντα εξαρτώνται πλέον από τη σώφρονα μετριοπάθεια».

Αλίμονο, όμως, δεν ήταν η σώφρων μετριοπάθεια το πνεύμα που χαρακτήρισε τους επόμενους μήνες και χρόνια.

Lise Meitner (1878-1968), lecturing at Catholic University, Washington, D.C., 1946

Η ίδια η Meitner υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία πέντε χρόνια αργότερα. Μέσα σε σύντομη χρονική περίοδο, οι νέοι ηγέτες κατέστησαν σαφές ότι στη Γερμανία είχε συντελεστεί μια επανάσταση και ότι η ιδεολογία του ναζιστικού κόμματος έπρεπε να ακολουθείται αυστηρά. Όπερ και σήμαινε, μεταξύ άλλων, πως κάθε άλλο πολιτικό κόμμα ετίθετο υπό απαγόρευση και πως οι Εβραίοι και οι σοσιαλιστές δεν μπορούσαν να κατέχουν θέσεις δημοσίων λειτουργών του Ράιχ. Σύμφωνα με το «Νόμο για την ανόρθωση του προσωπικού καριέρας της Δημόσιας Διοίκησης» της 7ης Απριλίου 1933, ως μη Άριος οριζόταν κάθε πρόσωπο που είχε έστω και έναν πρόγονο ως και δεύτερης γενιάς ο οποίος δεν ανήκε στην αρία φυλή.

Hans Albrecht Bethe was a German and American nuclear physicist, and Nobel laureate in physics for his work on the theory of stellar nucleosynthesis.

Ένα τέτοιο πρόσωπο ήταν ο Bethe , o oποίος στις 11 Απριλίου 1933 έγραφε στον Sommerfeld : «Πιθανώς δεν γνωρίζεις ότι η μητέρα μου είναι Εβραία. Επομένως, σύμφωνα με τον καινούργιο νόμο για τη Δημόσια Διοίκηση, είμαι “μη αρίας καταγωγής” και, ως εκ τούτου, δεν πληρώ τις προϋποθέσεις για να κατέχω θέση δημόσιου λειτουργού στο Ράιχ [...] δεν έχω επιλογή• κατά συνέπεια, πρέπει να προσπαθήσω να βρω έναν τόπο που θα μου προσφέρει φιλοξενία στο εξωτερικό».

Το πρώτο κύμα απολύσεων που εξαπολύθηκε βάσει του νόμου του Απριλίου του 1933 έπληξε περισσότερους από χίλιους πανεπιστημιακούς δασκάλους, μεταξύ των οποίων και τριακόσιους δεκατρείς τακτικούς καθηγητές. Ένα τέτοιο δραστικό μέτρο – και δεν ήταν παρά μόνο η αρχή – δεν μπορούσε παρά να βλάψει τη γερμανική επιστήμη και τη λογιοσύνη, κάτι που όμως μικρή σημασία είχε για τους ναζί ιθύνοντες, οι οποίοι είτε δεν κατανοούσαν είτε δεν ενδιαφέρονταν για την επιστήμη.

Max Planck in 1933.

Έτσι, όταν ο Max Planck επιφυλακτικά επεσήμανε στον Χίτλερ ότι η απόλυση εβραίων επιστημόνων θα απέβαινε βλαπτική για τη Γερμανία, ο Führer (κατά μια εκδοχή) εξεμάνη και αποκρίθηκε: «Οι εθνικές μας πολιτικές δεν πρόκειται να αρθούν ή να τροποποιηθούν, ούτε ακόμη και για τους επιστήμονες. Εάν η απόλυση των εβραίων επιστημόνων σημαίνει την καταστροφή της σύγχρονης γερμανικής επιστήμης, τότε για λίγα χρόνια θα τα καταφέρουμε και χωρίς επιστήμη!».

Μεγάλο ποσοστό του γερμανικού πληθυσμού πιθανώς θα συμφωνούσε με τον Führer.

Η απόλυση των εβραίων επιστημόνων έγινε δεκτή με συγκατάθεση ή αδιαφορία. Ένας αμερικανός επιστήμονας που τον Ιούνιο του 1933 πραγματοποιούσε επίσκεψη στη Γερμανία ανέφερε σε μια επιστολή του: «Οι περισσότεροι δεν νοιάζονται καθόλου• μια μεγάλη μερίδα χαίρεται με όλα αυτά. Εκείνοι οι ελάχιστοι που τους ανησύχησαν τα γεγονότα φαίνονται απρόθυμοι να πουν οτιδήποτε δημοσίως ή ακόμη κατ’ ιδίαν».

Οι γερμανοί φυσικοί, όπως και οι περισσότερες άλλες κοινωνικές ομάδες, αντέδρασαν διαφοροποιημένα στη νέα κατάσταση πραγμάτων. Κάποιοι λίγοι διαμαρτυρήθηκαν δημοσίως, αλλά μια κατά πολύ πιο διαδεδομένη αντίδραση συνίστατο στη χαμηλόφωνη έκφραση ανησυχιών και στην προσπάθεια να επιτευχθεί κάποιου είδους συνεννόηση με τους νέους ιθύνοντες. Μερικοί εβραίοι φυσικοί παραιτήθηκαν εις ένδειξιν διαμαρτυρίας• οι περισσότεροι απολύθηκαν…..”

Aπόσπασμα από το βιβλίο του Helge Kragh «ΟΙ ΓΕΝΙΕΣ ΤΩΝ ΚΒΑΝΤΩΝ, Η ιστορία της Φυσικής του 20ου αιώνα», Μετάφραση: Γ. Κατσιλιέρης, 2004, εκδόσεις κάτοπτρο.

Τριπλή σύνοδος πλανητών στις 26 Μαΐου. Sunset Triangle at the end of May

Η τριπλή σύνοδος της Αφροδίτης, του Δία και του Ερμή στις 26 Μαΐου.

Οι τριπλές σύνοδοι πλανητών δεν συμβαίνουν πολύ συχνά. Η τελευταία έγινε τον Μάιο του 2011 και η επόμενη θα συμβεί τον Οκτώβριο του 2015. Η καλύτερη ώρα για να δει κανείς την σύνοδο των πλανητών είναι μισή έως μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Οι τρεις φωτεινοί πλανήτες θα είναι ορατοί με γυμνό μάτι.

Στις 23 Μαΐου, ο Δίας και η Αφροδίτη θα συγκλίνουν μεταξύ τους σε απόσταση λιγότερη των 5 μοιρών. Στις 24 του μήνα ο Ερμής θα πλησιάσει σε απόσταση λιγότερη των δύο μοιρών από την Αφροδίτη.

Παρότι στις 27 Μαΐου το φαινόμενο θα αρχίσει να φθίνει, στις 28 του μήνα η Αφροδίτη θα περάσει σε απόσταση μίας μοίρας από τον Δία δημιουργώντας έτσι ένα εντυπωσιακό ζευγάρι.

Ξεκινά επιχείρηση «κλοπής» αστεροειδούς, NASA's Asteroid Sample Return Mission Moves into Development

OSIRIS-REx will visit a Near Earth asteroid called Bennu and return with samples that may hold clues to the origins of the solar system and perhaps life itself. It will also investigate the asteroid's chance of impacting Earth in 2182. For the mission, NASA has selected the team led by Principal Investigator Dr. Dante Lauretta from the University of Arizona. NASA GSFC will manage the mission and Lockheed Martin Space Systems will build the spacecraft. Arizona State University will supply the OTES instrument; NASA GSFC will supply the OVIRS instrument; the Canadian Space Agency will supply the OLA instrument; the University of Arizona will supply the OCAMS camera suite; Harvard/MIT will supply the REXIS instrument; and Flight Dynamics will supply the KinetX instrument. Credit: NASA/Goddard/University of Arizona

Η NASA ανακοίνωσε ότι ενέκρινε την αποστολή OSIRIS-REx η οποία έχει στόχο την λήψη δειγμάτων από έναν αστεροειδή και την μεταφορά τους στη Γη για μελέτη.

Η αποστολή

An artist's concept of the OSIRIS-REx spacecraft near asteroid 1999 RQ36. Credit: NASA Goddard Space Flight Center

Επικεφαλείς της αποστολής θα είναι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Αριζόνα και το σκάφος θα κατασκευάσει η εταιρεία Lockheed Martin Space Systems. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το σκάφος θα ξεκινήσει το ταξίδι του το 2016 και μετά από δύο χρόνια θα συναντήσει τον αστεροειδή Bennu. Αρχικά τo σκάφος θα πραγματοποιήσει παρατηρήσεις και μετρήσεις για την κίνηση του αστεροειδούς, τις διάφορες δυνάμεις (μη βαρυτικές) που τον επηρεάζουν κ..α.

Στη συνέχεια θα πλησιάσει τον Bennu και θα συλλέξει δείγματα από την επιφάνειά του. Αμέσως μετά θα ξεκινήσει το ταξίδι της επιστροφής που υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει πέντε χρόνια. Ο αστεροειδής Bennu επιλέχθηκε επειδή οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να προσφέρει νέα στοιχεία για τη γέννηση του ηλιακού μας συστήματος.

Το πρόγραμμα

Η αποστολή OSIRIS-REx αποτελεί μέρος ενός φιλόδοξου προγράμματος εξερεύνησης αστεροειδών που έχει τελικό στόχο μια επανδρωμένη αποστολή σε έναν εξ αυτών. Στο πλαίσιο του προγράμματος σχεδιάζεται και μια μελλοντική αποστολή η οποία θα προσπαθήσει να «απαγάγει» έναν μικρό αστεροειδή και να τον θέσει σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Ο αστεροειδής αυτός θα αποτελέσει πεδίο εκπαίδευσης αστροναυτών που θα πραγματοποιήσουν στη συνέχεια αποστολές εξερεύνησης σε μεγάλους αστεροειδείς.

Το Μέγα Νεφέλωμα και η «αόρατη» σκόνη, Orion's Hidden Fiery Ribbon

This dramatic new image of cosmic clouds in the constellation of Orion reveals what seems to be a fiery ribbon in the sky. The orange glow represents faint light coming from grains of cold interstellar dust, at wavelengths too long for human eyes to see. It was observed by the ESO-operated Atacama Pathfinder Experiment (APEX) in Chile. In this image, the submillimetre-wavelength glow of the dust clouds is overlaid on a view of the region in the more familiar visible light, from the Digitized Sky Survey 2. The large bright cloud in the upper right of the image is the well-known Orion Nebula, also called Messier 42. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2

Μια εντυπωσιακή φωτογραφία από την περιοχή που βρίσκεται το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα έδωσε στη δημοσιότητα το Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο (ESO).

This chart shows the famous constellation of Orion (The Hunter). This map shows most of the stars visible to the unaided eye under good conditions, and the region shown in a spectacular new image from the ESO-operated Atacama Pathfinder Experiment (APEX) in Chile is highlighted with a red square on the image. Credit: ESO, IAU and Sky & Telescope

Ο αστερισμός του Ωρίωνα διαθέτει πολλά νεφελώματα αλλά το Μέγα Νεφέλωμα που είναι επίσης γνωστό ως M42 είναι το πιο «δραστήριο» και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες.

This wide-field view shows a region of sky in the famous constellation of Orion (The Hunter), as seen in visible light. The large, bright feature at the top of the image is the well-known Orion Nebula (Messier 42). This view was created from images forming part of the Digitized Sky Survey 2. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1350 ετών φωτός από τη Γη και η διάμετρος του εκτιμάται ότι είναι 24 έτη φωτός. Αποτελεί μάλιστα το κοντινότερο στη Γη εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων.

Στην εικόνα το Μ42 εμφανίζεται σε όλη του την λαμπρότητα ενώ στην εικόνα διακρίνεται μια πορτοκαλί λωρίδα η οποία αναπαριστά το ασθενές φως που εκπέμπει η ψυχρή διαστρική κοσμική σκόνη.

Στην πραγματικότητα η διαστρική ψυχρή σκόνη εκπέμπει φως σε μήκη κύματος που δεν είναι ορατά από το άνθρωπινο μάτι.

Απόγονοι των Μινωιτών οι σημερινοί Κρήτες, A European population in Minoan Bronze Age Crete

Απόγονοι των Μινωιτών είναι οι σημερινοί Κρήτες, όπως προκύπτει από ανάλυση DNA. Mysterious Minoans Were European, DNA Finds.

Όταν ο Σερ Άρθουρ Έβανς ανακάλυψε στις αρχές του εικοστού αιώνα τα απομεινάρια του πολιτισμού που ο ίδιος βάφτισε «Μινωικό» έμεινε έκθαμβος. Προσπαθώντας να δώσει μια εξήγηση ως προς την προέλευση ενός τόσο προηγμένου πολιτισμού θεώρησε ότι οι Μινωίτες ήταν απόγονοι των προηγμένων Αιγυπτίων. Η ιδέα του Έβανς παραμένει ακόμη και σήμερα σε ισχύ, αν και κατά καιρούς υπήρξαν και άλλες προτάσεις.

Locations of the Ayios Charalambos cave and of the Odigitria Tholos tombs. The Odigitria tombs are located in the broader area of the Minoan palace of Phaistos in southern Crete. The Ayios Charalambos cave is located in the Lassithi plateau in central Crete south of the major Minoan civic centre of Knossos and the palace of Mallia.

Η τελική απάντηση σε αυτό το αρχαιολογικό ζήτημα δίνεται σήμερα όχι από την αρχαιολογική σκαπάνη, αλλά από τη γενετική. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή Ιατρικής και Επιστημών Γονιδιώματος του Πανεπιστημιου Washington κύριο Γεώργιο Σταματογιαννόπουλο ανέλυσε δείγματα DNA από σκελετούς που βρέθηκαν σε σπηλιά στο οροπέδιο Λασιθίου στην Κρήτη τα οποία συνέκρινε με δείγματα από άλλους 135 σύγχρονους και αρχαίους ανθρώπινους πληθυσμούς.

Ancient jars in Knossos Palace, Greece. Photo by zz1969 / Shutterstock

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύεται στο σημερινό τεύχος της επιθεώρησης «Nature Communications», ο Μινωικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά την Εποχή του Χαλκού από αυτόχθονες κατοίκους της Κρήτης, οι οποίοι ήταν απόγονοι των πρώτων ανθρώπων που αποίκισαν το νησί, 9.000 χρόνια περίπου πριν από σήμερα.

Το DNA αποκαλύπτει

Minoan mtDNA haplotypes in extant and ancient populations. (a) Minoan mtDNA HVS-1 haplotypes shared with the modern or ancient populations. (b) Frequency distribution of the 15 shared Minoan haplotypes among the various modern and ancient population groups.

Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκε το μιτοχονδριακό DNA, δηλαδή το DNA που υπάρχει στα κυτταρικά οργανίδια που ονομάζονται μιτοχόνδρια και τα οποία αποτελούν τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του κυττάρου. Τα μιτοχόνδρια μεταβιβάζονται στους απογόνους μέσω της μητέρας. Διαπιστώθηκε ότι το μιτοχονδριακό DNA των Μινωιτών δεν έφερε ομοιότητες με αυτό των Αιγυπτίων ή των άλλων αφρικανικών πληθυσμών. Αντίθετα, εντοπίστηκαν μεγάλες γενετικές ομοιότητες με τους σύγχρονους και αρχαίους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Τέλος, η ανάλυση έδειξε το υψηλότερο ποσοστό συγγένειας των Μινωιτών με τον σύγχρονο πληθυσμό της Κρήτης αλλά και σύγχρονων Ελλήνων από την υπόλοιπη χώρα.

Geographic density maps of shared mtDNA lineages. The blue gradient represents the percentage of shared lineages, with the higher percentages represented in blue and the lower in white. The red dots indicate the origin of each of the 71 modern population groups and the 11 ancient populations that were included in our analysis. (a) mtDNA HVS-1 lineages shared between Minoans and 71 extant population groups; (b) lineages shared with 11 Bronze Age, Iron Age and Neolithic populations.

Σύμφωνα με τον κ Σταματογιαννόπουλο το σενάριο της καταγωγής των Μινωιτών έχει ως εξής: «Πριν από περίπου 9.000 χρόνια, υπήρξε εκτεταμένη μετανάστευση ανθρώπων της Νεολιθικής Εποχής από περιοχές της Ανατολίας που αντιστοιχούν σήμερα σε μέρη της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Τότε έφτασαν στην Κρήτη και οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού. Η ανάλυση μιτοχονδριακού DNA που πραγματοποιήσαμε και η σύγκριση με άλλους πληθυσμούς, δείχνει ότι οι Μινωίτες έχουν την ισχυρότερη γενετική συσχέτιση με πληθυσμούς της Νεολιθικής Εποχής καθώς και με αρχαίους αλλά και σύγχρονους Ευρωπαίους και ιδιαίτερα με τον πληθυσμό της Κρήτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, ο Μινωικός πληθυσμός αναπτύχθηκε πριν από 5.000 χρόνια στην Κρήτη από προγόνους που κατοικούσαν στο νησί ήδη και είχαν φτάσει εκεί 4.000 χρόνια νωρίτερα».

The north entrance of the Palace of Knossos on the Greek island of Crete. CREDIT: Andrei Nekrassov | Shutterstock

Ο έλληνας καθηγητής σημείωσε επίσης ότι «οι γενετικές αναλύσεις παίζουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη και στην προστασία της υγείας του ανθρώπου. Η μελέτη μας υπογραμμίζει το γεγονός ότι η ανάλυση του DNA μπορεί να μας βοηθήσει όχι μόνο να έχουμε ένα πιο υγιές μέλλον αλλά να κατανοήσουμε και την ιστορία μας. Παρόμοιες έρευνες  θα μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε τις γενετικές σχέσεις μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων και μεταξύ των ελληνικών φυλών της Κλασσικής Ελλάδας».

Καρπός συνεργασίας

Sharing of Minoan haplotypes with modern and ancient populations. The y axis represents per cent sharing. Notice, in (a) the low frequency of sharing with the North African population (9%) and in (b) the gradual increase of sharing from the Middle East to Southern and Western Europe. c shows sharing with Iron Age and Bronze Age European populations and d shows sharing with Neolithic European populations. Notice that the highest frequency of sharing (33%) is with the Neolithic populations of Southern Europe. Jeffery R. Hughey, Peristera Paschou, Petros Drineas, Donald Mastropaolo, Dimitra M. Lotakis, Patrick A. Navas, Manolis Michalodimitrakis, John A. Stamatoyannopoulos & George Stamatoyannopoulos.

Η εργασία είναι καρπός μιας πολυπληθούς ομάδας επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Υπεύθυνοι για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων η οποία βασίστηκε σε εξαιρετικά προηγμένους αλγορίθμους είναι η κυρία Περιστέρα Πάσχου, επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, και ο κ. Πέτρος Δρινέας, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Rensselaer στις ΗΠΑ.

Ο κ. Μανώλης Μιχαλοδημητράκης, καθηγητής Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης  συντόνισε την αναγνώριση και συλλογή των αρχαίων οστών που χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγωγή του DNA. Ο αρχαιολόγος δρ. Βασιλάκης και η ανθρωπολόγος δρ McGeorge παρείχαν τα οστά που αποτέλεσαν το αντικείμενο της έρευνας. Μεγάλη ήταν η συμβολή του εκλιπόντος αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη, ο οποίος ως διευθυντής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Αγίου Νικολάου υπήρξε θερμός υποστηρικτής της μελέτης, η οποία ξεκίνησε πριν από δέκα και πλέον χρόνια.

Η αγορά διαβρώνει τις ηθικές αξίες. Markets Erode Morals, Let People Do Horrible Things: Study

Jérôme Bosch, Les Sept Péchés, capitaux, Détail, La Colère et la Luxure.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα δήλωναν αντίθετοι στην παιδική εργασία, την εκμετάλλευση των εργαζόμενων ή την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πολλοί όμως παραβιάζουν τις ίδιες τις ηθικές αξίες τους όταν παίρνουν οικονομικές αποφάσεις και δίνουν προτεραιότητα στη χαμηλή τιμή και γενικά στο κέρδος.

Οι ανεκδοτολογικές αναφορές για τη διάβρωση των ηθικών αξιών από τις εμπορικές συναλλαγές δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται από μελέτη που δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό «Science».

«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες στις αγορές παραβιάζουν τις ίδιες τους τις ηθικές αξίες» αναφέρει ο Δρ Άρμιν Φοκ του Πανεπιστημίου της Βόννης, ο οποίος συνεργάστηκε στο πείραμα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπάμπεργκ.

Κρίσιμα ηθικά διλήμματα

Would you let this mouse die for 10 euros? In a recent study, markets eroded morals until people were willing to kill mice for a lot less than that.

Σε μια σειρά ελαφρώς διαφορετικών πειραμάτων, εκατοντάδες εθελοντές ήρθαν αντιμέτωποι με ένα κρίσιμο ηθικό δίλημμα: μπορούσαν να επιλέξουν είτε να κερδίσουν ένα χρηματικό ποσό και να καταδικάσουν έτσι ένα ποντίκι σε θάνατο, είτε να χάσουν το χρηματικό ποσό και να σώσουν τη ζωή του πειραματόζωου.

Σε μια εκδοχή του πειράματος στην οποία οι εθελοντές κλήθηκαν να πάρουν από μόνοι τους την απόφαση, πολλοί επέλεξαν να σώσουν το καταδικασμένο ζώο.

Όλα τα ποντίκια προέρχονταν από μελέτες που είχαν πλέον λήξει. Χωρίς την τελευταία μελέτη, όλα θα είχαν θανατωθεί. Τα εκατοντάδες ποντίκια που σώθηκαν σε αυτή την εκδοχή του πειράματος «ζουν τώρα κάτω από τις καλύτερες δυνατές συνθήκες».

Ωστόσο οι αποφάσεις των εθελοντών ήταν διαφορετικές σε δύο άλλες εκδοχές του πειράματος, στις οποίες προσομοιώθηκαν οι πραγματικές συνθήκες των αγορών. Στις εκδοχές αυτές υπήρχε είτε ένας υποψήφιος αγοραστής και ένας πωλητής, είτε μεγάλοι αριθμοί πελατών και αγοραστών που μπορούσαν να συμφωνήσουν συναλλαγές.

Αν οι συμμετέχοντες κατέληγαν σε συμφωνία κέρδιζαν χρήματα και ταυτόχρονα καταδίκαζαν ένα ποντίκι σε θάνατο. Σε αυτή την περίπτωση, αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι εθελοντές ήταν διατεθειμένοι να αποδεχθούν το θάνατο ενός ζώου για χάρη του κέρδους.

Και αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης: οι άνθρωποι τείνουν να παραβιάζουν τις ηθικές αξίες τους όταν δρουν ως παίκτες των αγορών.

Οι ερμηνείες

The possibility that market interaction may erode moral values is a long-standing, but controversial, hypothesis in the social sciences, ethics, and philosophy. To date, empirical evidence on decay of moral values through market interaction has been scarce. We present controlled experimental evidence on how market interaction changes how human subjects value harm and damage done to third parties. In the experiment, subjects decide between either saving the life of a mouse or receiving money. We compare individual decisions to those made in a bilateral and a multilateral market. In both markets, the willingness to kill the mouse is substantially higher than in individual decisions. Furthermore, in the multilateral market, prices for life deteriorate tremendously. In contrast, for morally neutral consumption choices, differences between institutions are small.

Οι ερευνητές προτείνουν μάλιστα μια σειρά εξηγήσεων για αυτή την παρατηρούμενη ανηθικότητα: όταν λειτουργούν στο πλαίσιο της αγοράς, οι άνθρωποι εστιάζονται στον ανταγωνισμό και στα κέρδη και όχι σε ηθικές παραμέτρους. Εξάλλου, οι άνθρωποι βλέπουν ότι οι ηθικές αξίες παραβιάζονται και από άλλα άτομα, με τα οποία μπορούν να μοιραστούν τις ενοχές τους.

Επιπλέον, όμως, σε αγορές όπου δραστηριοποιούνται πολλοί αγοραστές και πωλητές, οι άνθρωποι μπορούν να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις τους με το επιχείρημα «αν δεν αγοράσω ή πουλήσω εγώ, θα το κάνει κάποιος άλλος». Με άλλα λόγια, όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι ηθικές επιπτώσεις των επιλογών μας είναι αμελητέες, ενώ η ευθύνη βαρύνει το σύνολο της αγοράς.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης προσφέρουν εμπειρική στήριξη στην αμφιλεγόμενη υπόθεση ότι οι αγορές διαβρώνουν τις ηθικές αξίες, μια υπόθεση που έχει συνέπειες για τις κοινωνικές επιστήμες, την ηθική και τη φιλοσοφία

Όπως φαίνεται στην πράξη, ο έμπορος μέσα μας είναι αδίστακτος.

Ο Αϊνστάιν «ανακαλύπτει» πλανήτες, 'Einstein's Planet': New Alien World Revealed by Relativity

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανήτη που εντοπίστηκε με τις προβλέψεις του Αϊνστάιν. This artist's concept shows the huge, scorching-hot "Einstein's planet," formally known as Kepler-76b, orbiting its host star, which has been tidally distorted into a slight football shape (exaggerated here for effect). The planet was detected when astronomers spotted brightness changes in the star induced by the planet due to relativistic effects. CREDIT: David A. Aguilar (CfA)

Διεθνής ομάδα επιστημόνων εντόπισε έναν εξωηλιακό πλανήτη χρησιμοποιώντας μια νέα μέθοδο. Η νέα μέθοδος βασίζεται στην Ειδική θεωρίας της Σχετικότητας και ειδικότερα σε μια σειρά από φαινόμενα που συμβαίνουν ταυτόχρονα κατά την τροχιακή κίνηση ενός πλανήτη γύρω από ένα άστρο.

Η προετοιμασία

Μελετώντας την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας, δύο επιστήμονες στις ΗΠΑ είχαν υποστηρίξει το 2003 ότι ορισμένα φαινόμενα που προβλέπει η θεωρία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό πλανητών. Ενός εξ’ αυτών, ο Άβι Λέμπ του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, μαζί με συναδέλφους του από το Κέντρο και επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, επιχείρησαν να εντοπίσουν ένα πλανήτη χρησιμοποιώντας τις προβλέψεις του Αϊνστάιν.

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ ανέπτυξαν έναν αλγόριθμο ο οποίος βοήθησε στην επεξεργασία των δεδομένων και τον εντοπισμό του πλανήτη. Πρόκειται για τον αλγόριθμο BEER (BEaming, Ellipsoidal, and Reflection/emission modulations) που αναλύει τις παραμορφώσεις στη φωτεινότητα και το σχήμα του άστρου οι οποίες προκαλούνται από την τροχιακή κίνηση των πλανητών.

Τα φαινόμενα

Σύμφωνα με την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας η κίνηση ενός πλανήτη γύρω από ένα άστρο προκαλεί μια σειρά από φαινόμενα που κάνουν σχεδόν ταυτόχρονα την εμφάνισή τους. Πρόκειται για φαινόμενα που δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρά και διαρκούν πολύ λίγο και με τα τεχνικά μέσα που είχαν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες μέχρι πρόσφατα δεν ήταν εφικτή η παρατήρησή τους.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler που είναι σχεδιασμένο για να εντοπίζει πλανήτες και να διενεργεί μεγάλης ακρίβειας μετρήσεις στα άστρα επιτρέπει πλέον στους ερευνητές να κάνουν τις σχετικές παρατηρήσεις.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ειδικής θεωρίας της Σχετικότητας, καθώς οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο άστρο και τον πλανήτη οδηγούν το άστρο πιο κοντά προς τον πλανήτη η φωτεινότητα του άστρου αυξάνεται και ακολούθως μειώνεται όταν απομακρύνεται από αυτόν. Επίσης οι βαρυτικές δυνάμεις κατά την τροχιακή κίνηση του πλανήτη γύρω από το άστρο το υποχρεώνουν να «τεντωθεί» και να λάβει για λίγο ένα ωοειδές σχήμα παρόμοιο για παράδειγμα, με εκείνο μιας μπάλας του ράγκμπι.

Η επιβεβαίωση

Οι ερευνητές παρατήρησαν φαινόμενα που δημιουργούνται κατά την τροχιακή κίνηση του Kepler 76b με το μητρικό του άστρο. Τhis graphic shows Kepler-76b’s orbit around a yellow-white, type F star located 2,000 light-years from Earth in the constellation Cygnus. Although Kepler-76b was identified using the BEER effect (see above), it was later found to exhibit a grazing transit, crossing the edge of the star’s face as seen from Earth. Credit: Dood Evan.

Οι ερευνητές αποφάσισαν να παρατηρήσουν ένα άστρο τύπου F ή άστρο ιονισμένου ασβεστίου. Τα άστρα αυτά εκπέμπουν ένα χαρακτηριστικό λευκο-κίτρινο χρώμα. Το άστρο βρίσκεται σε απόσταση δύο χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κύκνου. Όταν οι ερευνητές κατέγραψαν τα επίμαχα φαινόμενα και διαπιστώθηκε εμμέσως η ύπαρξη ενός πλανήτη στη συνέχεια στράφηκαν σε συναδέλφους τους σε αστεροσκοπεία των ΗΠΑ και της Ευρώπης για να επιβεβαιώσουν την ανακάλυψη.

Χρησιμοποιώντας τους φασματογράφους στο αστεροσκοπείο Whipple στην Αριζόνα και στο αστεροσκοπείο Haute-Provence στη Γαλλία επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του πλανήτη Kepler 76b που μετά την ανακοίνωση έχει λάβει και την ονομασία «πλανήτης του Αϊνστάιν». Πρόκειται για έναν γίγαντα αερίου που είναι 25% πιο μεγάλος και δύο φορές βαρύτερος από τον Δία. Ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από το μητρικό του άστρο σε περίπου 36 ώρες. Είναι δηλαδή πολύ κοντά στο άστρο του γι αυτό και επικρατούν σε αυτόν πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

«Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνται αυτές οι παράμετροι της θεωρίας της Σχετικότητας για να γίνει εντοπισμός ενός πλανήτη» αναφέρει ο Τσέβι Μάζεχ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ που ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».