Ο αστακός κρατά το «κλειδί» της αιώνιας ζωής; Do lobsters hold the key to eternal life? Forget gastronomic indulgence, the crustacean can defy the ageing process

Είναι ένα από τα ελάχιστα είδη που αψηφούν τη διαδικασία της γήρανσης και η μελέτη του μπορεί να οδηγήσει στην επιμήκυνση της ανθρώπινης ζωής και σε θεραπείες για διαφορετικές νόσους. A giant lobster: Rather than getting weaker and more vulnerable over the years, lobsters become stronger and more fertile each time they shed their shells.

Τους έχουμε συνδέσει με λουκούλλεια γεύματα και «εκρήξεις» χοληστερόλης. Όταν δεν βρίσκονται όμως στο τραπέζι του φαγητού, οι αστακοί ίσως κρατούν το μυστικό για μια υγιή, μακρά - ίσως και αιώνια - ζωή.

Αψηφούν τη διαδικασία της γήρανσης

Και αυτό διότι είναι από τα ελάχιστα όντα στον πλανήτη που φαίνεται να αψηφούν τη διαδικασία της γήρανσης. Ο αδυσώπητος χρόνος που περνά «χαρίζει» στους ανθρώπους αρθρίτιδα, μυϊκή αδυναμία, προβλήματα μνήμης και σοβαρές νόσους. Την ίδια στιγμή όμως οι αστακοί εμφανίζουν «ανοσία» στα δεινά της ηλικίας. Βεβαίως και μπορούν να τραυματιστούν ή να παρουσιάσουν ασθένειες, μπορούν επίσης να έχουν άδοξο τέλος καταλήγοντας στην κατσαρόλα. Ωστόσο ο θάνατός τους δεν επέρχεται εξαιτίας της φυσικής φθοράς, της γήρανσης των κυττάρων τους. Διότι τα κύτταρά τους δεν γερνούν ποτέ!

Ο τυπικός αστακός ζυγίζει μισό με ένα κιλό. Ωστόσο το 2009 ένας ψαράς στο Μέιν ψάρεψε έναν κολοσσιαίο αστακό με βάρος μεγαλύτερο από εννέα κιλά, ο οποίος υπολογίστηκε ότι ήταν 140 ετών. Αυτός δεν ήταν πάντως ο γηραιότερος αστακός που έχει εντοπιστεί. Σύμφωνα με το βιβλίο καταγραφής των Ρεκόρ Γκίνες ένας αστακός με βάρος που έφθανε τα 20 κιλά πιάστηκε σε δίχτυα το 1977 - οι δαγκάνες του ήταν τόσο δυνατές ώστε θα μπορούσαν να αρπάξουν ολόκληρο το χέρι ενός άνδρα.

Βιολογικώς «αθάνατο» είδος

A lobster caught at Orford, Suffolk Photo: Daniel Jones

Οι αστακοί φαίνεται ότι ανήκουν στα λίγα βιολογικώς «αθάνατα» είδη στη Γη. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι σίγουροι ως ποια ηλικία θα έφτανε ένας αστακός αν ήταν σε θέση να ζήσει χωρίς να αντιμετωπίσει άλλους εξωγενείς παράγοντες κινδύνου - πιθανότατα δεν θα ζούσε επί αιώνες εξαιτίας της φυσικής φθοράς αλλά σίγουρα θα ζούσε πολύ περισσότερο από άλλα παρόμοια θαλάσσια όντα.

Η βιολογική αθανασία του αστακού όμως μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη και για τον άνθρωπο. Η κατανόηση του πώς ο οργανισμός του νικά τον χρόνο μπορεί να φωτίσει και το πώς φθείρεται ο ανθρώπινος οργανισμός, γεγονός που με τη σειρά του θα οδηγήσει στην ανάπτυξη θεραπειών για νόσους όπως ο καρκίνος.

«Όσο περισσότερο ψάχνουν οι επιστήμονες τόσο περισσότερα είδη τα οποία αψηφούν τη διαδικασία της γήρανσης ανακαλύπτουν» ανέφερε ο Σάιμον Βατ, βιολόγος και τηλεοπτικός παρουσιαστής, ο οποίος έκανε σχετική παρουσίαση στο Βρετανικό Φεστιβάλ Επιστημών στο Νιούκαστλ. «Και αυτά τα είδη πεθαίνουν. Αρρωσταίνουν, τραυματίζονται ή γίνονται θηράματα. Σε αντίθεση όμως με τον άνθρωπο, τα κύτταρά τους δεν φαίνεται να έχουν συγκεκριμένο προσδόκιμο ζωής».

Τα ανθρώπινα «θνητά» κύτταρα

Στον άνθρωπο η αιτία του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου (της απόπτωσης) βρίσκεται στα χρωμοσώματα που εντοπίζονται στην καρδιά των κυττάρων. Τα άκρα των χρωμοσωμάτων προστατεύονται από χημικά «σκουφάκια», τα τελομερή, τα οποία έχουν τον ρόλο των πλαστικών προστατευτικών που φέρουν τα άκρα στα κορδόνια των παπουτσιών. Ωστόσο κάθε φορά που ένα ανθρώπινο κύτταρο διαιρείται τα τελομερή κονταίνουν. Τελικώς ύστερα από περίπου 50 διαιρέσεις έχουν κοντύνει πολύ και δεν μπορούν να προστατεύσουν τα χρωμοσώματα. Έτσι το κύτταρο πεθαίνει.

Lobsters aren't the only creatures to have evolved biological immortality. One of the most incredible are the planarians, a group of flat worms, like the one pictured above. Planarians can completely regenerate lost body parts.

Η ίδια διαδικασία ακολουθείται σχεδόν σε όλα τα είδη - από τους βατράχους και τις κατσίκες ως τις ζέβρες και τα κολιμπρί. Όχι όμως και στον αστακό ή στα πλανάρια (ένα είδος μη παρασιτικού σκώληκα που μπορεί να αναγεννήσει εξ ολοκλήρου το σώμα του ακόμη και αν έχει απομείνει από αυτό ένα κομματάκι με μέγεθος που δεν ξεπερνά το 1/279ο): αυτά τα είδη παράγουν επαρκείς ποσότητες της ουσίας τελομεράσης ώστε να ανανεώνουν τα τελομερή τους αποτρέποντας έτσι τον θάνατο των κυττάρων. Τα πλανάρια έχει επίσης αποδειχθεί ότι διαθέτουν πάρα πολλά βλαστικά κύτταρα - τα πολυδύναμα κύτταρα του οργανισμού τα οποία μετατρέπονται σε πλήθος διαφορετικών ιστών του. Το 1/5 του οργανισμού τους απαρτίζεται από τέτοια κύτταρα ενώ στα περισσότερα είδη υπάρχουν κατά την ενήλικη ζωή ελάχιστα βλαστικά κύτταρα.

Ο θάνατος, το τίμημα της σεξουαλικής αναπαραγωγής

Με τόση... αθανασία γύρω, πώς ξέφυγαν τα θηλαστικά, τα πτηνά και οι σαύρες; Το ερώτημα αυτό παραμένει αναπάντητο. Ωστόσο πολλά από τα αθάνατα είδη αναπαράγονται ασεξουαλικά. Έτσι ο Σάιμον Βατ θεωρεί ότι η θνητότητα είναι ένα τίμημα που πληρώνουν πολλά είδη για τη σεξουαλική αναπαραγωγή τους και το πάντρεμα των γονιδίων τους ώστε να τα μεταφέρουν στην επόμενη γενεά. Με άλλα λόγια ο θάνατος αξίζει αν ο γονιός φροντίσει ώστε οι απόγονοί του που θα έρθουν στη ζωή να είναι πιο δυνατοί και ανθεκτικοί από τον ίδιο διαιωνίζοντας το είδος.

Σε κάθε περίπτωση η μελέτη της τελομεράσης που σε τόση αφθονία διαθέτουν είδη όπως ο αστακός μπορεί να σώσει τον άνθρωπο από πολλά δεινά - έχει μάλιστα οδηγήσει σε πιθανές νέες θεραπείες για τον καρκίνο. Ενας από τους λόγους για τους οποίους τα καρκινικά κύτταρα διαιρούνται ανεξέλεγκτα είναι επειδή εκτίθενται στην τελομεράση και γίνονται αθάνατα. Έτσι φάρμακα τα οποία θα σταματούν την έκθεση καρκινικών περιοχών του οργανισμού στην τελομεράση βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές. Ερευνητές μελετούν επίσης τρόπους χρήσης της τελομεράσης για την πρόληψη του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου με στόχο να επιμηκύνουν την ανθρώπινη ζωή. Έχουν ήδη ξεκινήσει να αναζητούν τρόπους ώστε να εισαγάγουν τελομεράση σε ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο - ωστόσο το να παρεμβαίνει κάποιος στον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο είναι ριψοκίνδυνο, αφού η επιμήκυνση της ζωής των κυττάρων πιθανώς να συνδέεται με άλλου τύπου βλάβες και γενετικές μεταλλάξεις. Το μέλλον (και ο αστακός) θα δείξει...

Πώς ακούγεται η κοσμική άβυσσος; Sound Of Interstellar Space Captured For First Time Ever By Voyager 1 Spacecraft

Μια καλλιτεχνική άποψη του Voyager 1. This artist's concept depicts NASA's Voyager 1 spacecraft entering interstellar space, or the space between stars. Interstellar space is dominated by the plasma, or ionized gas, that was ejected by the death of nearby giant stars. Credit: John.S.Howard@jpl.nasa.gov / NASA / JPL-Caltech

Χάρη στο θρυλικό Voyager 1 που κινείται πλέον έξω από το Ηλιακό Σύστημα, η ανθρωπότητα μπορεί να ακούσει για πρώτη φορά ήχους που διαδίδονται στο διαστρικό χώρο. Εν μέσω των πανηγυρισμών για το πρώτο αντικείμενο που εξερευνά το διάστημα μακριά από τη γειτονιά του Ήλιου, η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια ιστορική ηχογράφηση.

Οι δονήσεις

Οι απόκοσμοι ήχοι, οι οποίοι επέτρεψαν στους ερευνητές να βεβαιωθούν ότι το σκάφος έχει εξέλθει από το Ηλιακό Σύστημα εδώ και ένα χρόνο, προήλθαν από δονήσεις του πυκνού πλάσματος, ή ιονισμένου αερίου, το οποίο πλημμυρίζει το χώρο ανάμεσα στα άστρα.

Οι δονήσεις αυτές, οι οποίες προκλήθηκαν από μια ηλιακή έκρηξη που έφτασε μέχρι το Voyager 1, έχουν συχνότητες εντός της ανθρώπινης ακοής και αναπαράγονται στο παραπάνω βίντεο στην πραγματική τους ταχύτητα.

Το δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων VLBA κατάφερε πριν από μερικούς μήνες να εντοπίσει και να καταγράψει τα ραδιοσήματα που στέλνει το Voyager. Με αφορμή το ιστορικό σήμα που έστειλε το Voyager στο οποίο ακούγονται οι ήχοι του διαστρικού κενού δόθηκε στη δημοσιότητα μια από τις εικόνες που κατέγραψε το VLBA. Σε αυτή εικονίζεται μια μπλε κουκκίδα να «σπάει» το βαθύ σκοτάδι του Διαστήματος. Πρόκειται για ένα από τα ραδιοσήματα που έστειλε το Voyager 1 και το VLBA εντόπισε και φωτογράφισε στις 21 Φεβρουαρίου του 2013, ενώ δηλαδή το σκάφος βρισκόταν στα σύνορα του Ηλιακού Συστήματος.  Τα σήματα που στέλνει το Voyager 1 χρειάζονται περίπου 17 ώρες για να φτάσουν στη Γη και οι ειδικοί τα αναμένουν πλέον με μεγάλη ανυπομονησία αφού κάθε νέο σήμα είναι πιθανό να περιέχει καινούργια και άγνωστα στοιχεία και δεδομένα για την περιοχή που βρίσκεται έξω από το ηλιακό μας σύστημα. The Very Long Baseline Array (VLBA), a network of radio telescopes operated by the National Radio Astronomy Observatory, spotted the signal of NASA's Voyager 1 spacecraft from 11.5 billion miles (18.5 billion kilometers) away. The image was taken on Feb. 21, 2013.

«Όταν ακούσετε αυτή την ηχογράφηση, έχετε στο μυαλό σας ότι πρόκειται για ιστορικό γεγονός. Είναι η πρώτη φορά που καταγράφουμε τους ήχους του διαστρικού χώρου» σχολίασε ενθουσιασμένος ο Ντον Γκάρνετ, υπεύθυνος του οργάνου που καταγράφει τα κύματα πλάσματος.

Η πυκνότητα

Η θέση του Voyager 1 στον ουρανό, όπως αυτό φαινόταν από το VLBA στις 21 Φεβρουαρίου 2013. Η πραγματική εικόνα είναι η κουκκίδα μέσα στο μεγεθυμένο τμήμα. Τότε το Voyager 1 απείχε 18,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από την Γη. Artist’s impression of Voyager 1′s position on the sky when observed by the Very Long Baseline Array (VLBA) on February 21, 2013, at which point — according to NASA’s Jet Propulsion Laboratory — Voyager was already outside of our Solar System. The actual image from the data (enlarged section) is 0.5 arcseconds across. The radio signal as shown is a mere 1 milliarcsecond across. Credit: Alexandra Angelich, NRAO/AUI/NSF.

Οι απόκοσμοι ήχοι επέτρεψαν στους υπεύθυνους της αποστολής να υπολογίσουν την αλλαγή στην πυκνότητα του πλάσματος η οποία σηματοδοτεί την έξοδο από την ηλιόσφαιρα -μια «φυσαλίδα» φορτισμένων σωματιδίων που πηγάζουν από τον Ήλιο και τελικά συγκρούονται με τα εισερχόμενα διαστρικά σωματίδια από το Ηλιακό Σύστημα. Το όριο του Ηλιακού Συστήματος αντιστοιχεί χονδρικά με το όριο της ηλιόσφαιρας.

Ο αισθητήρας του Voyager 1 που μετρά την πυκνότητα έπαψε να λειτουργεί το 1980, οπότε οι υπεύθυνοι της αποστολής χρειάστηκαν εφευρετικότητα, αλλά και λίγη τύχη, για να καταγράψουν τη μετάβαση από το αραιό πλάσμα της ηλιόσφαιρας στο πυκνότερο πλάσμα του διαστρικού χώρου.

Αυτό που είχαν στη διάθεσή τους οι ερευνητές ήταν ένα διαφορετικό όργανο που μετρά τυχόν κύματα τα οποία διαδίδονται στο πλάσμα. Τέτοια κύματα δημιουργήθηκαν από μια ηλιακή έκρηξη που ξέσπασε το Μάρτιο του 2012 και έφτασε στο Voyager 1 περίπου 13 μήνες αργότερα. Η ηλιακή καταιγίδα έκανε το πλάσμα γύρω από το σκάφος να δονείται, και οι δονήσεις αυτές έδειξαν ότι το Voyager κολυμπούσε σε ένα σύννεφο πλάσματος 40 φορές πιο πυκνό από ό,τι στα εξωτερικά στρώματα της ηλιόσφαιρας.

This artist's impression shows how plasma flows around NASA's Voyager 1 spacecraft as it gets close to entering interstellar space.

Η αύξηση αυτή ταίριαζε απόλυτα με τις προβλέψεις των επιστημόνων για την υψηλή πυκνότητα πλάσματος στο διαστρικό χώρο. «Τώρα που έχουμε νέα, βασικά δεδομένα, μπορούμε να πούμε ότι αυτό είναι το ιστορικό άλμα της ανθρωπότητας στο διαστρικό χώρο» δήλωσε ο Εντ Στόουν, μέλος της αποστολής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνια.

Οι αναλύσεις

Voyager 1 is capable of returning scientific data from a full range of instruments, with adequate electrical power and attitude control propellant to keep operating until 2020.

Οι αναλύσεις των ηχογραφήσεων του 2013 οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το Voyager 1 είχε βγει από το Ηλιακό Σύστημα γύρω στις 25 Αυγούστου του 2012. Το Voyager 1 εκτοξεύτηκε το Σεπτέμβριο του 1997, περίπου δύο εβδομάδες μετά το σχεδόν πανομοιότυπο Voyager 2. Τα δύο σκάφη έκαναν μια περιοδεία στο Ηλιακό Σύστημα και επισκέφθηκαν τον Δία, τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα.

This artist's concept shows NASA's two Voyager spacecraft exploring a turbulent region of space known as the heliosheath, the outer shell of the bubble of charged particles around our sun.

H NASA συνεχίζει να επικοινωνεί με τα δύο σκάφη παρά τις τεράστιες αποστάσεις τους. Τα σήματα από τη Γη χρειάζονται 17 ώρες για να ταξιδέψουν με την ταχύτητα του φωτός μέχρι το Voyager 1, σε απόσταση 12 δισ. χιλιομέτρων. Οι υπεύθυνοι της αποστολής δεν γνωρίζουν πότε το Voyager 2 θα εξέλθει κι αυτό του Ηλιακού Συστήματος. Πιστεύουν πάντως ότι δεν θα αργήσει.

To μεγαλύτερο «μελίσσι» άστρων στο Σύμπαν, Hubble uncovers largest known group of star clusters, clues to dark matter

Μια από τις εικόνες που κατέγραψε το Hubble στην οποία εικονίζονται ορισμένα από τα δεκάδες χιλιάδες σφαιρωτά σμήνη στο Abell 1689. This new Hubble image shows galaxy cluster Abell 1689. It combines both visible and infrared data from Hubble's Advanced Camera for Surveys (ACS) with a combined exposure time of over 34 hours (image on left over 13 hours, image on right over 20 hours) to reveal this patch of sky in greater and striking detail than in previous observations. This image is peppered with glowing golden clumps, bright stars, and distant, ethereal spiral galaxies. Material from some of these galaxies is being stripped away, giving the impression that the galaxy is dripping, or bleeding, into the surrounding space. Also visible are a number of electric blue streaks, circling and arcing around the fuzzy galaxies in the center. These streaks are the telltale signs of a cosmic phenomenon known as gravitational lensing. Abell 1689 is so massive that it bends and warps the space around it, affecting how light from objects behind the cluster travels through space. These streaks are the distorted forms of galaxies that lie behind the cluster. Credit: NASA, ESA, the Hubble Heritage Team (STScI/AURA), J. Blakeslee (NRC Herzberg Astrophysics Program, Dominion Astrophysical Observatory), and H. Ford (JHU)

Μια ακόμη εκπληκτική ανακάλυψη στο Σύμπαν έκανε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Τα όργανα του τηλεσκοπίου εστίασαν σε ένα απομακρυσμένο γιγάντιο σμήνος γαλαξιών, το Abell 1689 που βρίσκεται σε απόσταση περίπου δύο δισ. ετών φωτός από εμάς. Υπολογίζεται ότι στο Abell 1689 υπάρχουν περισσότεροι από χίλιοι γαλαξίες.

The image on the left, taken by Hubble’s Advanced Camera for Surveys (ACS), shows the numerous galaxies that make up Abell 1689. The box near the centre outlines one of the regions sampled by Hubble, containing a rich collection of globular clusters. The view on the right zooms into the region of this cluster that has been found to be packed with globular clusters. They appear as thousands of tiny white dots, like a blizzard of snowflakes. The larger white blobs are entire galaxies full of stars. Credit: NASA, ESA, J. Blakeslee (NRC Herzberg Astrophysics Program, Dominion Astrophysical Observatory), and K. Alamo-Martinez (National Autonomous University of Mexico) Acknowledgment: H. Ford (JHU)

Το Hubble εντόπισε στο Abell 1689 ένα τεράστιο αριθμό σφαιρωτών αστρικών σμηνών με τις πρώτες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για 160 χιλιάδες τέτοια σμήνη. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός σφαιρωτών σμηνών που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα σε ένα γαλαξιακό σμήνος. Συγκριτικά στον δικό μας γαλαξία υπάρχουν 150 σφαιρωτά αστρικά σμήνη.

Τα σφαιρωτά σμήνη

This view zooms into the region of this cluster that has been found to be packed with globular clusters. They appear as thousands of tiny white dots, like a blizzard of snowflakes. The larger white blobs are entire galaxies full of stars. Credit: NASA, ESA, J. Blakeslee (NRC Herzberg Astrophysics Program, Dominion Astrophysical Observatory), and K. Alamo-Martinez (National Autonomous University of Mexico) Acknowledgment: H. Ford (JHU)

Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία σχετικώς πυκνή συγκέντρωση αστέρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του. Οι αστέρες που αποτελούν τα σφαιρωτά σμήνη είναι ισχυρώς δεσμευμένοι από τη βαρύτητα του κάθε σμήνους, πράγμα που δίνει στα σμήνη αυτά το σφαιρικό τους σχήμα.

Η μελέτη των σφαιρωτών αστρικών σμηνών είναι εξαιρετικά σημαντική για να συνθέσουν οι επιστήμονες το παζλ των κοσμικών διεργασιών που οδήγησαν στη μαζική παραγωγή άστρων στο πρώιμο Σύμπαν η οποία σηματοδότησε τη δημιουργία των γαλαξιών. Την ανακάλυψη έκανε διεθνής ομάδα επιστημόνων και δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Αγγλία: Θα μάθουμε αρχαία Ελληνικά για να βελτιώσουμε τα Αγγλικά μας! More primary schools to offer Latin and ancient Greek

Latin and ancient Greek are among seven languages that could be offered in state primary schools. Photo: SELCUK ISSEVER / ALAMY

Δεν είναι εύκολο κατανοήσεις τον κόσμο σε όλο του το μεγαλείο αν δεν μπορείς να σκέφτεσαι Ελληνικά.

Αυτή είναι η κεντρική ιδέα μιας συναρπαστικής πρωτοβουλίας του βρετανικού οργανισμού Iris Projects, o οποίος ασχολείται με την προώθηση της γνώσης σε όλους τους νέους που ζουν στην Αγγλία και τη γνωριμία τους με αρχαίες γλώσσες, δομές και πολιτισμούς, για να βοηθηθούν στα… Αγγλικά τους! Και ποια καλύτερη γλώσσα για να το πετύχει αυτό από τα Ελληνικά!

Η πρωτοβουλία αυτή της Iris Projects ξεκίνησε σαν πιλοτικό πρόγραμμα το 2006, και εισήγαγε με επιτυχία τα Λατινικά σε δεκάδες δημόσια σχολεία. Το αμέσως επόμενο βήμα κατά το σχέδιο ήταν να εισαχθεί η Ελληνική ώστε τα παιδιά να μάθουν σε βάθος τον τρόπο να σκέπτονται και να χειρίζονται τα …αγγλικά!

Τα blogs γράφουν:

«Now look, Latin’s fine, but Greek might be even Beta» (Κοίτα, τα Λατινικά μια χαρά είναι αλλά τα Ελληνικά είναι ακόμα καλύτερα!) «Τώρα η μητρική γλώσσα του Αρχιμήδη και του Ηροδότου, πρέπει να χρησιμοποιηθεί πιο ουσιαστικά ώστε για να βοηθήσει τα παιδιά των δημοτικών τα οποία προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα να βελτιώσουν τα αγγλικά τους!»

Για όσους πιστεύουν ότι τα αρχαία Ελληνικά είναι μια νεκρή γλώσσα, η απάντηση έρχεται από την διευθύντρια του προγράμματος Lorna Robinson η οποία είναι πεπεισμένη ότι η κλασική ελληνική θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμη πιο δημοφιλής και ιδιαίτερα χρήσιμη:

«Τα αρχαία Ελληνικά είναι απλά μια υπέροχη γλώσσα, γεμάτη από όμορφα λόγια και συναρπαστικές ιδέες. Τα έργα στην αρχαία Ελλάδα έχουν διαμορφώσει τη μελέτη των μαθηματικών, της επιστήμης και του πολιτισμού για αιώνες.

Τα παιδιά θα το απολαύσουν και θα επωφεληθούν από τις πάμπολλες χρήσεις κι εφαρμογές των Ελληνικών στην ζωή μας. Δομή, τρόπος σκέψης, λύση προβλημάτων, κατανόηση εννοιών, φαντασία, ετυμολογία, ορθογραφία, παραγωγή νέων λέξεων… Σίγουρα λοιπόν όλη αυτή η μεθοδολογία σκέψης βοηθά με τα αγγλικά και τη δομή τους!

Επίσης, θα συνδεθούν με άλλες πτυχές του σχολικού προγράμματος, από την ιστορία και τη γεωγραφία, μέσω της επιστήμης, των μαθηματικών, του θεάτρου, της τέχνης και του αθλητισμού, όπου και αυτά ήταν όλα συνυφασμένα μέσα στην Ελληνική Παιδεία δημιουργώντας ολοκληρωμένους ανθρώπους” λέει η Δρ Ρόμπινσον.

Τα μαθήματα ελληνικών θα ξεκινήσουν για 160 μαθητές σε τρία σχολεία στην Οξφόρδη, τον Σεπτέμβριο. Επιπλέον άλλα 10 σχολεία θα κάνουν κάποια πιλοτικά μαθήματα.

Η Sue Baker, επικεφαλής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Ανατολικής Οξφόρδης, είπε ότι στο Cowley όπου ομιλούνται 26 γλώσσες, πολλοί από τους μαθητές της είναι ειδήμονες στο να μαθαίνουν γλώσσες.

Τα Λατινικά που κάναμε πριν από μερικά χρόνια είχαν απρόσμενη επιτυχία και πολλά από τα παιδιά ήδη γνωρίζουν δύο γλώσσες ή ίσως τρεις. Έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με διαφορετικά κείμενα. Έτσι είναι απολύτως προετοιμασμένα για να εισαχθούν στην αρχαία ελληνική γραμματεία.

Γιατί τα αρχαία Ελληνικά δεν είναι μόνο μια εκμάθηση ξένης γλώσσας. Είναι μια ολόκληρη κουλτούρα που θα συνοδεύει το παιδί για όλη του τη ζωή. Θα εντείνει την αίσθησή τους για τη γλώσσα, θα μπορούν να δουν τις συνδέσεις μεταξύ των γλωσσών, θα μαθαίνουν να σκέφτονται και είναι και διασκέδαση!».

Η Δρ Ρόμπινσον, η οποία θα διδάξει αρχικά μία ώρα κάθε δεύτερη εβδομάδα, είπε:

«Οι άνθρωποι μπορεί να αποθαρρύνονται στην ιδέα της εκμάθησης μιας γλώσσας που έχει ένα διαφορετικό αλφάβητο. Στην πραγματικότητα, όμως, έχουμε διαπιστώσει ότι, ενώ έχει προστεθεί μία επιπλέον διάσταση στην εκπαίδευση, οι άνθρωποι μπαίνουν πολύ γρήγορα στο κλίμα και πραγματικά απολαμβάνουν τη μεταλαμπάδευση της γνώσης».

Οι μαθητές θα διδάσκονται όχι μόνο το αλφάβητο, τη γραμματική και το λεξιλόγιο, αλλά θα μάθουν επίσης και για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των Ολυμπιακών Αγώνων, τις κωμωδίες του Αριστοφάνη και γενικά το αρχαίο Δράμα.

Παρά το ότι έχει γίνει μεγάλη καμπάνια και προώθηση των Λατινικών στα σχολεία, η Δρ. Ρόμπινσον πιστεύει ότι η Ελληνική θα μπορούσε να ξεπεράσει σε δημοτικότητα τα λατινικά επειδή οι άνθρωποι τείνουν να τη θεωρούν πιο συναρπαστική και ενδιαφέρουσα και διακατέχονται από δέος και γοητεία για τους μύθους και τη φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων.

Άλλωστε, δεν υπάρχει τομέας που να μην είχε αναπτυχθεί πλήρως στην Αρχαία Ελλάδα και να μην αποτελεί αφετηρία για οτιδήποτε κάνουμε τώρα.

Αντιγράφουμε:

Distance learning: To hear the syllables of Ancient Greek fall from the lips of someone in America gives me hope that culture is still important, that learning is still valued.  Photo: ALAMY

Μαθηματικά – Σύμφωνα με το θεώρημα του Πυθαγόρα, σε ένα τρίγωνο δεξιά γωνία του τετραγώνου της υποτείνουσας ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των άλλων δύο πλευρών.

Επιστήμη – Ο Αρχιμήδης παρατήρησε ότι το επίπεδο του νερού στο μπάνιο, σημείωσε άνοδο πήρε μέσα και συνειδητοποίησα ότι αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό του όγκου των αντικειμένων.

Ιθαγένεια – Η Αθήνα ήταν η πρώτη γνωστή δημοκρατία, όπου οι πολίτες ψήφιζαν για τη νομοθεσία.

Αθλητισμός – Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν μια σειρά αθλητικών αγώνων για τις πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδα.

Ιστορία – Ηρόδοτος θεωρήθηκε ως ο «πατέρας της Ιστορίας» στο δυτικό πολιτισμό και ήταν ο πρώτος ιστορικός γνωστή για τη συλλογή υλικών, δοκιμών ακρίβειά τους και θα τα εμφανίζουν ως αφήγηση.

Ιατρική – Ο Ιπποκράτης θεωρείται ο πατέρας της Ιατρικής.

Φιλοσοφία – Ο Σωκράτης, μεταξύ πολλών άλλων φιλοσόφων και σοφών της εποχής, θεωρείται ο πατέρας της Φιλοσοφίας. Και ο κατάλογος είναι ατέλειωτος.

Λαμπρός γαλαξίας μέσα σε μια... αντλία, A spiral in the Air Pump

Ο εντυπωσιακός γαλαξίας IC 2560 όπως τον «είδε» το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Lying over 110 million light-years away from Earth in the constellation of Antlia (The Air Pump) is the spiral galaxy IC 2560, shown here in an image from NASA/ESA Hubble Space Telescope. At this distance it is a relatively nearby spiral galaxy, and is part of the Antlia cluster — a group of over 200 galaxies held together by gravity. This cluster is unusual; unlike most other galaxy clusters, it appears to have no dominant galaxy within it. In this image, it is easy to spot IC 2560's spiral arms and barred structure. This spiral is what astronomers call a Seyfert-2 galaxy, a kind of spiral galaxy characterised by an extremely bright nucleus and very strong emission lines from certain elements — hydrogen, helium, nitrogen, and oxygen. The bright centre of the galaxy is thought to be caused by the ejection of huge amounts of super-hot gas from the region around a central black hole. There is a story behind the naming of this quirky constellation — Antlia was originally named antlia pneumatica by French astronomer Abbé Nicolas Louis de Lacaille, in honour of the invention of the air pump in the 17th century. Credit: ESA/Hubble & NASA Acknowledgement: Nick Rose

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble φωτογράφησε τον γαλαξία IC 2560 που βρίσκεται σε απόσταση 110 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη στο γαλαξιακό σμήνος της Αντλίας το οποίο βρίσκεται στον ομώνυμο αστερισμό. Ο IC 2560 ανήκει σε μια κατηγορία γαλαξιών που ονομάζεται Seyfert-2 κύριο χαρακτηριστικό των οποίων είναι ο υπέρλαμπρος πυρήνας τους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η υψηλή φωτεινότητα του πυρήνα αυτών των γαλαξιών οφείλεται σε γιγάντιες ποσότητες καυτών αερίων που πηγάζουν από το κέντρο τους στο οποίο βρίσκονται μελανές οπές.

Δεν είναι όμως ο συγκεκριμένος γαλαξίας που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αλλά συνολικά το σμήνος της Αντλίας που ανακαλύφθηκε από τον Αββά Νικολά Λουί ντε Λακάιγ και αρχικά ονομάστηκε «Αεραντλία» προς τιμήν της αεραντλίας που είχε εφευρεθεί τον 18ο αιώνα. Το σμήνος της Αντλίας περιλαμβάνει περί τους 200 γαλαξίες και σε αντίθεση με τα περισσότερα γαλαξιακά σμήνη στην Αντλία δεν υπάρχει κάποιος κυρίαρχος γαλαξίας. Οι νέες παρατηρήσεις προσφέρουν νέα στοιχεία για τους γαλαξίες Seyfert-2 αλλά και το σμήνος της Αντλίας.

Ανακάλυψη σπάνιας φωτογραφίας από χαμένο έργο του Βαν Γκογκ. Dazzling us again after 70 years, Van Gogh's long-lost sunflowers: He painted seven versions of his glorious masterpiece - but one was destroyed by an Allied bomb. Now a British art historian has made a stunning find

Τα Έξι Ηλιοτρόπια του Βαν Γκογκ. Van Gogh, Six Sunflowers, 1888, oil on canvas. Photograph: Mushakoji Saneatsu Memorial Museum. Author tracks down 1920s print of painting destroyed during war, and ownership of second work not seen in public since 1948.

Μια σπάνια φωτογραφία ενός χαμένου πίνακα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, η οποία ανακαλύφθηκε πρόσφατα, ρίχνει φως στον τρόπο που ο σπουδαίος ζωγράφος ήθελε να παρουσιάζονται τα διάσημα ηλιοτρόπιά του.

The first version: Van Gogh's initial painting is in a private collection.

Ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε τον πίνακα Έξι Ηλιοτρόπια το 1888.

 

The third version (left) is in the Neue Pinakothek in Munich, while the fourth version (right) hangs in the National Gallery in London.

Ο πίνακας πουλήθηκε σε Ιάπωνα συλλέκτη και καταστράφηκε στην Ιαπωνία το 1945, σε μία φωτιά μετά τον βομβαρδισμό της Οσάκα από τις ΗΠΑ στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

A repeat of painting No 3 (left): On show at the Philadelphia Museum of Art, and (right) a replica of number four...now in Amsterdam's Van Gogh Museum.

Σύμφωνα με το BBC, η σπάνια φωτογραφία που δείχνει τον πίνακα βρέθηκε στα αρχεία ενός ιαπωνικού μουσείου και δείχνει ότι ο καλλιτέχνης ήθελε τα ηλιοτρόπια να παρουσιάζονται με πορτοκαλί πλαίσιο.

Final painting of version four: See it at Sompo Museum of Art, Tokyo.

«Έβλεπε αυτό το πορτοκαλί πλαίσιο σαν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του έργου τέχνης» δηλώνει ο ειδικός μελετητής του Βαν Γκογκ, Μάρτιν Μπέιλι. Ο πίνακας δείχνει τα ηλιοτρόπια σε ένα βάζο σε ένα σκούρο μπλε φόντο.

This is the story of one of the world’s most iconic images. Martin Bailey explains why Van Gogh painted a series of sunflower still lifes in Provence. He then explores the subsequent adventures of the seven pictures, and their influence on modern art. Through the Sunflowers, we gain fresh insights into Van Gogh’s life and his path to fame. Based on original research, the book is packed with discoveries – throwing new light on the legendary artist.

«Έψαξα τις επιστολές του Βαν Γκογκ και σε αυτές περιέγραφε ότι όταν ζωγράφιζε τα ηλιοτρόπια σκεφτόταν να τα παρουσιάσει σε πορτοκαλί πλαίσιο. Αυτό δεν ήταν κάτι που είχε δει κανείς έως τότε» λέει ο Μάρτιν Μπέιλι, κάνοντας λόγο για μια «επαναστατική ιδέα».

Ντοκιμαντέρ με ελληνική αφήγηση, αφιερωμένο στον εκκεντρικό Φλαμανδό ζωγράφο Vincent Van Gogh. O ιμπρεσιονιστής ζωγράφος είναι φημισμένος για τα ιδιαίτερα έργα του όπως τα "Ηλιοτρόπια" ή την "Έναστρη νύχτα" και παρότι έθεσε τέλος στη ζωή του στην ηλικία των 37 ετών το 1890, το έργο που άφησε πίσω του είναι ανεκτίμητο.

Το Ηλιακό Σύστημα πλέει σε διαστρική τρικυμία, Decades-Long Changes of the Interstellar Wind Through Our Solar System

The Solar System moves through a local galactic cloud at a speed of 50,000 miles per hour, creating an interstellar wind of particles, some of which can travel all the way toward Earth to provide information about our neighborhood (NASA / Adler / U. Chicago / Wesleyan).

Η κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου, ενός ρεύματος σωματιδίων μέσα στα οποία κινείται ολόκληρο το Ηλιακό Σύστημα, έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, αποκαλύπτει μελέτη στην επιθεώρηση «Science». Αυτό σημαίνει ότι ταξιδεύουμε σε μια ταραχώδη περιοχή, ίσως επειδή πλησιάζουμε στην άκρη ενός σύννεφου μέσα στο οποίο πλέουμε εδώ και 45.000 χρόνια.

Το διαστρικό σύννεφο

Από τη δεκαετία του 1970 γνωρίζουμε ότι ο Ήλιος και οι πλανήτες του δεν κινούνται στο απόλυτο κενό, αλλά διασχίζουν ένα σύννεφο διαστρικού αερίου με διάμετρο γύρω στα 30 έτη φωτός.

Το σύννεφο αυτό φαίνεται εξαιρετικά αραιό: «Αν έπαιρνε κανείς μια χούφτα του αέρα που αναπνέουμε στη Γη, και την τέντωνε μέχρι να φτάσει το πλησιέστερο άστρο, θα είχε περίπου την ίδια πυκνότητα με αυτό το νέφος» σχολιάζει η Πρισίλα Φρις του Πανεπιστημίου του Σικάγο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το νέφος μπορεί να είναι αραιό, δεν είναι όμως αμελητέο: λόγω της κίνησης μέσα σε αυτό το σύννεφο, το Ηλιακό Σύστημα δέχεται ένα συνεχές ρεύμα σωματιδίων, γνωστό ως διαστρικός άνεμος. Μέχρι πρόσφατα, οι φυσικοί πίστευαν ότι το ταξίδι του Ηλιακού Συστήματος είναι σχετικά ήρεμο, και ότι ο διαστρικός άνεμος πνέει στην ίδια κατεύθυνση για εκατομμύρια χρόνια.

Αυτό όμως δεν φαίνεται να ισχύει. Στην τελευταία μελέτη, οι ερευνητές αναφέρουν ότι η κατεύθυνση του ανέμου έχει αλλάξει κατεύθυνση τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Αυτό σημαίνει είτε ότι ταξιδεύουμε σε μια ασυνήθιστα ταραγμένη περιοχή στο εσωτερικό του σύννεφου, είτε ότι το Ηλιακό Σύστημα πλησιάζει το όριο του νέφους και θα εξέλθει από αυτό σε περίπου 1.000 χρόνια.

Κοσμικός ανεμοδείκτης

Ο Ήλιος κινείται μέσα στο Τοπικό Διαστρικό Σύννεφο (LIC), το οποίο βρίσκεται κοντά σε ένα δεύτερο νέφος (G). Το βέλος δείχνει την κατεύθυνση του Ήλιου σε σχέση με τα γειτονικά άστρα. This image shows the nearest interstellar gas clouds around the solar system, including the Local Interstellar Cloud (LIC) and G Cloud, along with positions of neighboring stars in the plane of our Milky Way galaxy. The arrow shows the sun's motion relative to neighboring stars. Image courtesy of P.C. Frisch, University of Chicago

Το όριο  του Ηλιακού Συστήματος αντιστοιχεί χονδρικά στο όριο της λεγόμενης ηλιόσφαιρας -μιας γιγάντιας φυσαλίδας γεμάτης φορτισμένα σωματίδια (πρωτόνια, ηλεκτρόνια) που πηγάζουν από τον Ήλιο και τελικά συγκρούονται με τα εισερχόμενα σωματίδια του διαστρικού ανέμου.

Τα περισσότερα σωματίδια του ανέμου είναι φορτισμένα, οπότε εκτρέπονται έξω από το Ηλιακό Σύστημα χάρη στο μαγνητικό πεδίο του Ήλιου. Υπάρχουν ωστόσο βαρύτερα, ουδέτερα σωματίδια, όπως άτομα ήλιου και υδρογόνου, που καταφέρνουν να εισέλθουν στην ηλιόσφαιρα.

Αυτά είναι τα σωματίδια χάρη στα οποία μπορούμε να αντιληφθούμε το διαστρικό άνεμο: τα ουδέτερα σωματίδια συγκρούονται με σωματίδια του ηλιακού ανέμου και εκπέμπουν αμυδρές, υπεριώδεις λάμψεις, οι οποίες γεμίζουν ολόκληρο τον ουρανό.

Οι λάμψεις αυτές χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά το 1972 από τον δορυφόρο STP 72-1 του αμερικανικού στρατού. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι η ένταση των λάμψεων δεν είναι σταθερή σε όλη τη διάρκεια του έτους. Καθώς τα ουδέτερα σωματίδια εισέρχονται στην ηλιόσφαιρα, οι τροχιές τους καμπυλώνουν λόγω της βαρυτικής έλξης του Ήλιου. Οι καμπύλες πορείες των εισερχόμενων σωματιδίων σχηματίζουν έναν κώνο, ο οποίος λειτουργεί ως ανεμοδείκτης και αποκαλύπτει την κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου.

Η αυξομείωση στην ένταση των λάμψεων, συνειδητοποίησαν οι επιστήμονες, οφείλεται στο γεγονός ότι η Γη μπαινοβγαίνει στον κώνο των σωματιδίων καθώς περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Η αλλαγή ήρθε το 2009, όταν η NASA εκτόξευσε την αποστολή IBEX με στόχο να μετρήσει απευθείας τα ουδέτερα άτομα ηλίου που εισέρχονται στην ηλιόσφαιρα. Οι μετρήσεις αποκάλυψαν τότε ότι η κατεύθυνση του διαστρικού ανέμου είχε αλλάξει κατά 6 μοίρες σε διάστημα 40 ετών.

Δεδομένου όμως ότι οι μετρήσεις των λάμψεων δεν είναι άμεσα συγκρίσιμες με τις μετρήσεις των ίδιων των ατόμων ηλίου που προκαλούν τις λάμψεις, οι φυσικοί ανησυχούσαν ότι η φαινόμενη αλλαγή κατεύθυνσης μπορεί να οφειλόταν σε σφάλμα της μεθοδολογίας.

Τα νέα δεδομένα

Pictorial view of the Earth's orbit and the interstellar flow, as seen from far above the North Pole. During the wind's journey through the Sun's gravitation, it is bent like a soccer ball that is pulled back to Earth in a curve. Slower wind (dark blue) is bent stronger than faster wind. Thus, during the month of February, when the Earth moves into the interstellar flow, the Interstellar Boundary Explorer (IBEX) observes slower wind earlier on Earth's orbit than faster wind. To determine the flow speed, the IBEX team has taken advantage of this "speedometer" that Mother Nature freely provides. Credit: NASA/GSFC/UNH

Στη νέα μελέτη, ερευνητές διαφόρων αμερικανικών ιδρυμάτων συγκεντρώνουν δεδομένα από το IBEX και εννέα ακόμα διαστημικά σκάφη, συμπεριλαμβανομένων των αρχικών μετρήσεων του 1972 και μετρήσεων των ατόμων ηλίου από την αποστολή Ulysses της δεκαετίας του 1990.

Η ανάλυση δείχνει να επιβεβαιώνει τις υποψίες για την αλλαγή του διαστρικού ανέμου. Παραμένει όμως ασαφές τι σημαίνει αυτή η αλλαγή. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι διανύουμε μια ταραγμένη περιοχή, στην οποία το διαστρικό νέφος μέσα στο οποίο κινούμαστε, το λεγόμενο Τοπικό Διαστρικό Νέφος, συναντά ένα άλλο νέφος αερίου, το λεγόμενο Νέφος G.

Μια άλλη εξήγηση, την οποία δείχνουν να προτιμούν οι ερευνητές είναι ότι βρισκόμαστε κοντά στο όριο του νέφους. «Αν κανείς βρίσκεται μέσα σε ένα σύννεφο, δεν παρατηρεί μεγάλες αλλαγές» εξηγεί η ερευνητική ομάδα. «Αν όμως βρίσκεται κανείς κοντά στο όριο του νέφους, αρχίζει να βλέπει λεπτές δομές [...] Πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να σχετίζεται με αυτές τις ταραχώδεις δομές».