Κάμα Σούτρα: Ο ινδικός ηλιακός έρωτας. Kâma-sûtra: L'érotisme solaire de l'Inde

Το Κάμα-σούτρα ή Το Εγχειρίδιο του Έρωτα είναι διάσημο σε όλο τον κόσμο, αλλά παραμένει ταυτόχρονα βαθιά παραγνωρισμένο· ελάχιστοι το έχουν διαβάσει ολόκληρο. Είναι ελάχιστες οι πλήρεις μεταφράσεις του κειμένου, και μάλιστα απευθείας από τα σανσκριτικά. Η μοναδικότητά του έγκειται στο γεγονός ότι πραγματεύεται το θέμα της σεξουαλικής απόλαυσης χωρίς την παραμικρή συστολή ή ντροπή. The Kama Sutra is an ancient Indian text which is considered the primary Sanskrit work on human sexuality. It was written by Mallanaga Vatsyayana in the 2nd century CE. This is one of the first systematic studies of human sexual behavior in world literature. It also documents the sociology of sex in India eighteen centuries ago.

Στο άκουσμα της λέξης Κάμα-Σούτρα, το πρώτο πράγμα που έρχεται στο νου -του δυτικού ανθρώπου τουλάχιστον- είναι εικόνες ενός εξωτικού κι εντελώς αποενοχοποιημένου ερωτισμού. Εικόνες όπου σώματα ανδρών και γυναικών, πλεγμένα μεταξύ τους σε στάσεις που απαιτούν απίστευτη ευλυγισία, επιδίδονται στο παιχνίδι της ηδονής σαν ν’ αναζητούν μια απρόσιτη, γλυκιά απελευθέρωση. Ωστόσο, πίσω απ’ αυτές τις εικόνες -που ενίοτε πυροδοτούν κι αστεϊσμούς- υπάρχει ένα αρχαίο ινδικό κείμενο διαπαιδαγώγησης. Πέρα από την ερωτική ανάπτυξη υποθετικών και μυστηριωδών απολαύσεων, το Κάμα-σούτρα αποτελεί, με εντυπωσιακό τρόπο, ένα ασύγκριτο κείμενο πολιτισμού.

Ο πουριτανισμός, η θρησκευτικότητα και ο λανθάνων μυστικισμός της σύγχρονης Ινδίας απουσιάζουν από τον κοινωνία που περιγράφεται στο «Κάμα-Σούτρα». Την εποχή, όμως, που ο Βατσιαγιάνα, ο βραχμάνος συντάκτης του «Κάμα-Σούτρα», συμπύκνωνε σ’ αυτό κείμενα συγγραφέων που είχαν ζήσει χίλια ή και δύο χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, η ερωτική τέχνη αποτελούσε μέρος της εκπαίδευσης των παιδιών και των εφήβων κι ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θρησκευτική παράδοση.

Πρώτης τάξεως ντοκουμέντο για τις βάσεις της θρησκείας, της ηθικής και της κοινωνίας της Ινδίας μεταξύ 1ου και 6ου μ.Χ αιώνα, το «Κάμα-Σούτρα», στην πλήρη εκδοχή του, κυκλοφόρησε στη χώρα μας το 2008, σ’ έναν εικονογραφημένο, και δυστυχώς δυσεύρετο πια, τόμο της Άγρας που στηριζόταν στη δουλειά του Γάλλου ανθρωπολόγου Ζαν Παπέν. Ο Παπέν, μελετητής επί δεκαετίες κάθε έκφανσης του ινδικού πολιτισμού, είχε δώσει από το 1991 μια συνολική μετάφραση του Κάμα-Σούτρα από τα σανσκριτικά και την είχε πλαισιώσει με εισαγωγή, γλωσσάρι, σχόλια και σημειώσεις τα οποία συνόδευσαν και την ελληνική έκδοση (μετ. Ι. Λεκκάκου). Πιστή στις διδασκαλίες των αρχαίων δασκάλων, η πραγματεία του Βατσιαγιάνα αναγνωρίζει το «κάμα», την ικανοποίηση δηλαδή των αισθήσεων με τον έλεγχο της νόησης, ως την τρίτη μετά το δίκαιο και την ιδιοκτησία από τις εγκόσμιες αρετές, που όσο τις σέβεται κανείς τόσο περισσότερο πλησιάζει την ευτυχία. Το «Κάμα-Σούτρα», βέβαια, απευθύνεται στις τρεις ανώτερες κάστες, τους βραχμάνους, τους γαλαζοαίματους και τους εμπόρους, κι όχι απλώς δεν αμφισβητεί τα προνόμιά τους αλλά υποστηρίζει συστηματικά την αύξηση του πλούτου τους. «Η κατάργηση των καστών», σημειώνει ο Παπέν, είναι πρόσφατη διεκδίκηση δυτικής εμπνεύσεως…Οι περισσότεροι Ινδοί είναι περήφανοι γι’ αυτόν τον χιλιετή θεσμό που τίποτε δεν μπόρεσε και θα μπορέσει να τον διαπεράσει…»

Ο γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ στο βιβλίο του «Η αναζήτηση των ηδονών. Δημιουργία ενός ηλιακού ερωτισμού» καταγγέλλει τον χριστιανισμό ότι μόλυνε τη σεξουαλική ζωή και προτείνει ως αντίδοτο τον ερωτισμό του κάμα-σούτρα:

Είμαστε ψυχροί, ασθενικοί και αγχώδεις διότι έχουμε οικοδομήσει μια εντελώς αφύσικη σχέση με το σώμα μας και με το σώμα των άλλων. «Ο χριστιανισμός αρνήθηκε το σώμα, τα σώματα, απαίτησε την αγαμία, την εγκράτεια, την αγνότητα. Θεωρητικοποίησε το μίσος κατά των γυναικών, έχτισε ένα εννοιολογικό οικοδόμημα αντιφεμινιστικό και φαλλοκρατικό. Στιγμάτισε δημοσίως την επινόηση της ευφυΐας, ένα προϊόν που σφραγίστηκε ρητά από την Εύα. Δόξασε το άρρωστο, ακρωτηριασμένο, βασανισμένο, εξευτελισμένο σώμα. Απόλαυσε το μαρτύριο. Μετέτρεψε τη σεξουαλικότητα σε κατάρα. Καταδίωξε μέχρι θανάτου κάθε εραστή της ζωής, κάθε αγάπη για το σώμα, κάθε ενθουσιασμό για τη ζωή (...) διακήρυξε τη μη καθαρότητα των γυναικείων οργάνων, αυτών των απαράμιλλων ανθών της σάρκας. Απαγόρευσε τα μοναδικά χάδια, τα φιλιά του φωτός, τις σαρκικές τρυφερότητες, το μοίρασμα των ηδονών. Εφηύρε έναν νυχτερινό έρωτα που μέσα στο σκοτάδι του τα σώματά μας συνεχίζουν να κείτονται σαν μέσα σε ένα σάβανο χωρίς αρώματα». 

Παραμένουμε ερωτευμένοι με το απονεκρωμένο σώμα του μυθικού Ιησού, ένα σώμα που δεν τρώει, που δεν πίνει, δεν απολαμβάνει τον έρωτα. Και φθάνουμε (μέσω του Παύλου από την Ταρσό, στη διδασκαλία του οποίου βασίζεται ο χριστιανισμός) στην πρόταση της μίμησης ενός δεύτερου προτύπου, του σώματος του Χριστού, δηλαδή ενός πτώματος. Με άλλα λόγια, ο χριστιανός καλείται «να ζήσει κατά το δυνατόν σύμφωνα με αυτόν τον θανατηφόρο, θανατοφιλικό, εξιλεωτικό κανόνα. Κάθε ύπαρξη που τίθεται υπό το σύμβολο του Γολγοθά, του Σταυρού, του Πάθους, της Σταύρωσης, επισπεύδει το ένδοξο πεπρωμένο». 

Ο μηδενισμός της σάρκας φθάνει σε μας και από τον Σαντ και ύστερα με τον Μπατάιγ, δύο απρόσμενους υποστηρικτές του χριστιανικού νυχτερινού έρωτα. Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ επιδιώκει μια εντελώς εγωιστική απελευθέρωση της σάρκας, ενώ για τον Μπατάιγ η ηδονή ενεργοποιείται με την αγωνία, η ερωτική πράξη με τη θυσία, ο οργασμός με τη θλίψη, η εκσπερμάτιση με την αγωνία του θανάτου, η απόλαυση με τον πόνο, η γυναίκα με τον βιασμό. Όλα παραλλαγές του ίδιου μοτίβου: κάθε πόθος κινητοποιεί την επιθυμία του φόνου. 

Ο Μισέλ Ονφρέ, φοιτητής ακόμη, διαβάζοντας για την Ελλάδα και τη Ρώμη ανακάλυψε βιβλία που έδιναν τη δυνατότητα για μια ενασχόληση με την «τέχνη του έρωτα» με μη χριστιανικό τρόπο. Έτσι βρέθηκε μπροστά στο κάμα-κάλα, με υπότιτλο «Φιλοσοφική ερμηνεία των ινδουιστικών ερωτικών γλυπτών». 

Το ερωτικό μάθημα ξεκινάει από τα γλυπτά των ινδικών ναών. Φιλιά, πεολειχίες, ομαδικές συνουσίες, ακροβατικά συμπλέγματα, αυνανισμοί. Το μοναδικό αντίδοτο στην απονεκρωμένη, καταπιεσμένη, όλο ταμπού σεξουαλικότητα της Δύσης. 

Στην ινδική εικονογραφία το γυναικείο στήθος είναι χυτό, διογκωμένο, προκλητικό, στρογγυλό σαν τον κόσμο, προκαλεί το χέρι του άνδρα να το χαϊδέψει, όχι το στόμα το βρέφους να το θηλάσει. Η εξύμνηση της ζωής, η συντροφικότητα των σωμάτων, η θετικότητα της ηδονής, η φυσική έκσταση, οι γυναίκες συνένοχοι, οι δυνατότητες του σπέρματος, «όλα οδηγούν σε ένα είδος οικοσοφίας, παγκόσμιας, κοσμικής σοφίας, όπου τα μέρη της φύσης συνυπάρχουν αρμονικά σε μια μεγάλη σπινοζική Ενότητα». 

"Ce qu'il y a de bien avec Onfray, c'est qu'il creuse un sillon, toujours le même, en l'approfondissant depuis une cinquantaine de livres. L'inépuisable et fécond sillon du nietzchéisme. Certes remixé pour cause d'adaptation aux temps modernes mais c'est le propre des grands systèmes de pensée de bien résister à ces modulations. Une fois encore, il le met au service de sa dénonciation du christianisme. Sauf que cette fois, il s'agit de montrer en quoi il fut et demeure un attentat contre la vie puisqu'il est coupable d'avoir fait de la sexualité une chose impure. Onfray brasse de références philosophiques et religieuses, tapant toujours sur le même clou non sans talent. Pour aboutir à quoi au fond?

A conclure que l'éros indien rend bien plus libre et heureux que l'éros chrétien, que Shiva est une divinité hédoniste et que le Kâma-Sûtra devrait chasser de nos têtes la Cité de Dieu d'Augustin. Pas seulement les images du Kâma-Sûtra et les techniques de position qui y sont inventoriées, mais bien son texte, largement ignoré, aux antipodes du nihilisme chrétien de la chair.

A le suivre, on en finirait par se demander si ce n'est pas là que le sacré s'est finalement réfugié ! Il n'est de meilleur bible à ses yeux pour épuiser le champ des possibles. Il y voit l'antidote au culte de Jésus, corps qui ne boit, ne mange, ni ne rit, pas plus qu'il ne fait l'amour, "autrement dit un anticorps". Pierre Assouline.

Ο συγγραφέας της «Τέχνης του Έρωτα» Vatsyayana έγραψε αυτό το έργο κατά τον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ. Μέσα από 1.250 στίχους διδάσκει σε άνδρες και γυναίκες την τέχνη του έρωτα μαζί με συμβουλές, συνταγές για ερωτικά φίλτρα, αλλά και συνταγές για τόνωση και βελτίωση του ανδρικού οργάνου! Την εποχή που έγινε η συγγραφή του βιβλίου ο Vatsyayana ήταν αναχωρητής και βρισκόταν στην τέταρτη περίοδο της ανθρώπινης ζωής του. 

Σε μια εποχή όπου οι γάμοι γίνονταν από συνοικέσιο και τα ζευγάρια συναντιόνταν συνήθως μετά τον γάμο, το βιβλίο αυτό ήταν κατά κάποιον τρόπο ένα βοήθημα με σκοπό να στηρίξει τις σχέσεις του ζευγαριού αλλά και να διαχωρίσει την ερωτική πράξη από τα ζωώδη ένστικτα και να αναγάγει ακόμη και την πιο μικρή της λεπτομέρεια σε ανώτερη τέχνη. 

Χαιρετίζοντας και τιμώντας κατ’ αρχήν το Ντάρμα (τάξη του κόσμου), την Άρθα (πλούτο), και τον Κάμα (έρωτα), θέτει τους ερωτικούς κανόνες και προτείνει τρόπους διέγερσης και ερωτικές στάσεις, πάντα σε αρμονία με αυτές τις τρεις δυνάμεις. 

Χωρίς να εγκαταλείπει ποτέ το διδασκαλικό ύφος, υμνεί το ανδρικό όργανο – lingam – σαν σύμβολο της γονιμότητας αλλά και του θεού Σίβα, και το γυναικείο – yoni – της θεάς Παρβάτι, γυναίκας του Σίβα, και διδάσκει ερωτικές στάσεις που αρκετές φορές είναι ακροβατικές και χρειάζονται βοηθούς για την ολοκλήρωσή τους (άλλωστε την εποχή εκείνη οι άνδρες είχαν τη δυνατότητα να έχουν πολλές συζύγους, ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση).

Οι είκοσι αιώνες χριστιανισμού έχουν δημιουργήσει ένα σώμα αξιοθρήνητο και μια σεξουαλικότητα καταστροφική. Από τον μύθο του Υιού του Θεού που ενσαρκώνεται ως Υιός του Ανθρώπου, ένας μύθος με το όνομα Ιησούς χρησιμεύει ως πρωταρχικό παράδειγμα προς μίμηση: ένα σώμα που δεν πίνει, δεν τρώει, δεν γελά, δεν έχει σεξουαλικότητα, με άλλα λόγια, ένα "αντίσωμα". 

Η νεύρωση του Παύλου από την Ταρσό, ενός σεξουαλικά ανίκανου που επιδιώκει να επεκτείνει την ολέθρια μοίρα του σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, καταλήγει στην πρόταση της μίμησης ενός δεύτερου προτύπου: του σώματος του Χριστού, δηλαδή ενός "πτώματος". 

Με βάση την αρχή της διπλής αυτής μίμησης, δηλαδή ένα αγγελικό αντίσωμα το οποίο μπορεί κανείς να επιτύχει θανατώνοντας το σώμα του επί γης, οι Πατέρες της Εκκλησίας, ένας από τους οποίους είναι και ο Άγιος Αυγουστίνος, αναπτύσσουν μια θεολογία του χριστιανικού έρωτα που συνιστά έναν "μηδενισμό της σάρκας". 

Πρότυπο της αγαλλίασης γίνεται ο μάρτυρας που απολαμβάνει τον πόνο και τον θάνατο για να κερδίσει μια θέση στον παράδεισο. Μια δεύτερη θεολογία του χριστιανικού έρωτα περνά από τον Σαντ και τον Μπατάιγ, δυο απρόσμενους υποστηρικτές του χριστιανικού νυχτερινού έρωτα: ταύτιση του πόνου με την απόλαυση, περιφρόνηση για τις γυναίκες, μίσος για τη σάρκα, αποστροφή για το σώμα, ηδονή στον θάνατο...

Η εξουδετέρωση αυτού του μηδενισμού της σάρκας βρίσκεται στο Κάμα-Σούτρα, ένα ισχυρό αντίδοτο στο δηλητήριο των Πατέρων της Εκκλησίας. Κάτω από τον ήλιο της Ινδίας, ο ηλιακός ερωτισμός προϋποθέτει μια ερωτική πνευματικότητα της ζωής, την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, τις τεχνικές του ερωτικού σώματος, την κατασκευή ενός σώματος που συνεργάζεται με τη φύση, την προώθηση όμορφων ατομικοτήτων, αρσενικών και θηλυκών, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ακτινοβόλο σώμα για μια χαρούμενη ύπαρξη. Η "Αναζήτηση των ηδονών" μιλά για τον χριστιανικό σκοταδισμό της σάρκας και προτείνει τη φιλοσοφία ενός αισθησιακού Διαφωτισμού. 

Η μεγάλη πρωτοπορία του Κάμα-Σούτρα ήταν η αντίληψη για τη θέση της γυναίκας. Όταν στην Ευρώπη του 3ου αιώνα, οι γυναίκες θεωρούνταν «κατώτερα όντα», το ινδικό κείμενο τις παρουσίαζε ως ισάξιες του άντρα και αφιέρωνε μεγάλο κομμάτι στη γυναικεία ικανοποίηση. Έλεγε, μάλιστα, ότι αν ο άντρας δεν μπορεί να προσφέρει απόλαυση στη γυναίκα του, εκείνη ήταν ελεύθερη να την αναζητήσει αλλού. 

Η γλώσσα του κειμένου, όμως, ήταν μία αρχαϊκή μορφή των Σάνσκριτ. Ήταν τόσο δύσκολη στην κατανόηση, που το κείμενο ξεχάστηκε με το πέρασμα του χρόνου. Διατηρήθηκε μόνο μια πιο σύγχρονη μορφή του, που κυκλοφόρησε τον 15ο αιώνα, με τον τίτλο «Ανάνγκα-Ράνγκα». 

Η σύγχρονη έκδοση, όμως, είχε τροποποιήσει αρκετά σημεία του αρχαίου κειμένου, για να συμβαδίσει με την πιο συντηρητική κοινωνία του 15ου αιώνα. Ειδικά τα σημεία που αναφέρονταν σε αυξημένη ελευθερία και δύναμη των γυναικών, είχαν μειωθεί σημαντικά, ή ακόμα και εξαλειφθεί. Στην πραγματικότητα , το αρχαίο ινδικό κείμενο είχε μεγαλύτερη σημασία από ότι ένας απλός οδηγός του σεξ.  

Ο μύθος λέει, ότι τα κείμενα του Κάμα-Σούτρα είχαν θεϊκή προέλευση. Ο Νάντι, ο ιερός ταύρος που προστάτευε το Θεό Σίβα, είχε δει τον Θεό να κάνει έρωτα με τη γυναίκα του, Παρβάτι. Η σκηνή ενέπνευσε τον ιερό ταύρο, ο οποίος έδωσε στους ανθρώπους τις οδηγίες για μία ευτυχισμένη ζωή. Η σοφία του ταύρου μεταφερόταν από στόμα σε στόμα για πολλούς αιώνες, μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ. Τότε, ο Ινδός σοφός, Βατσιαγιάνα, συνέλλεξε τη λαϊκή σοφία και έγραψε το Κάμα-Σούτρα. 

Το όνομα του κειμένου σημαίνει κυριολεκτικά «Οδηγίες για σεξουαλική απόλαυση». Το περιεχόμενό του, όμως, δεν αποτελείται μόνο από τεχνικές οδηγίες για καλύτερο σεξ. Το κομμάτι που γνωρίζουμε σήμερα, η αρχαία μορφή του «Κοσμοπόλιταν», είναι μόνο ένα κεφάλαιο απ’ το αρχαίο βιβλίο. Τα υπόλοιπα μιλάνε, για το πώς ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή με τον σύντροφό του, αλλά και ως μέλος της ευρύτερης κοινωνίας.... 

Στο πρώτο από τα επτά συνολικά μέρη του έργου, ο Βατσιαγιάνα απαριθμεί τις εξηντατέσσερις τέχνες που κάθε κορίτσι καλής οικογενείας πρέπει να κατέχει, και των οποίων ο άριστος χειρισμός εξασφαλίζει άνεση και εκτιμάται στις εταίρες υψηλής τάξης: από το τραγούδι, το χορό και τη ζωγραφική, μέχρι το μασάζ, τη γνώση της αγιουβέρδικης ιατρικής και τα παιχνίδια με ζάρια. Κι αφού καταγράψει την καθημερινότητα ενός «εξέχοντος άνδρα» μαζί με σκέψεις γύρω από τις γυναίκες που πρέπει να συναναστρέφεται, περνά στο δεύτερο και διασημότερο μέρος του «Κάμα-Σούτρα», αυτό που αφιερώνεται στην ερωτική ένωση.

Στο «Κάμα-Σούτρα» αποτυπώνονται εύκολες και περίπλοκες ερωτικές στάσεις, μικρές και μεγάλες διαστροφές, επιδέξιες πεολειξίες και σαδομαζοχιστικές τεχνικές, αλλά ο συντάκτης του εγχειριδίου υπενθυμίζει πως «στη φλόγα του έρωτα μόνο το πάθος εμπνέει τις πράξεις». 

Κι ακόμα, ότι οι παραπάνω ερωτικές πρακτικές ούτε σ’ όλον τον κόσμο ταιριάζουν, ούτε εφαρμόζονται σε κάθε στιγμή. Ο Βατσιαγιάνα επιμένει πως η ερωτική συμπεριφορά «πρέπει να υπαγορεύεται από έναν συμβιβασμό των θρησκευτικών νόμων, των τοπικών συνηθειών και των προσωπικών προτιμήσεων του καθενός».

«Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και τις διαστάσεις του πέους του», διαβάζουμε, «ο άνδρας είναι λαγός, ταύρος ή άλογο. Ομοίως, η γυναίκα είναι αντιλόπη, φοράδα ή ελεφαντίνα, σύμφωνα με το βάθος του κόλπου της». 

Δεν είναι όμως μόνο οι ταιριαστές μεταξύ τους διαστάσεις που χαρίζουν ισορροπημένη απόλαυση. Αυτή εξαρτάται  κι από την θέρμη του πάθους, όπως και από τη διάρκεια της ένωσης. Οι τεχνικές της προσέγγισης, οι ερεθιστικές προετοιμασίες, τα διαφορετικά είδη φιλιού, η χρήση νυχιών και δοντιών, οι δαγκωνιές, τα χτυπήματα, οι ήχοι του έρωτα και οι αναστεναγμοί, όλα μπαίνουν στο μικροσκόπιο.

Στο δεύτερο μέρος γίνεται επίσης εκτενής λόγος για τους ευνούχους που, όπως επισημαίνει ο Παπέν, σε καμιά περίπτωση δεν είχαν την ευθύνη φύλαξης του χαρεμιού όπως νομίζαμε, και των οποίων η κοινωνική θέση, στους αιώνες που μεσολάβησαν, δεν εξελίχθηκε καθόλου. Το πιο λάγνο μέρος του «Κάμα-Σούτρα» ολοκληρώνεται μ’ ένα κεφάλαιο αφιερωμένο στους ερωτικούς καβγάδες, όπου η ζήλια, η υστερία, ο θυμός, μαζί με τα τεχνάσματα της συμφιλίωσης, λες και υπακούουν σ’ ένα τελετουργικό που παραπέμπει σε παιχνίδι ερωτευμένων πουλιών. Από δω και πέρα, όμως, η λαγνεία δίνει τη θέση της στην …αδιακρισία, καθώς εισβάλουμε διαδοχικά απ’ τα δωμάτια των συζύγων σ’ εκείνα των παράνομων ζευγαριών, για να καταλήξουμε στα χαρέμια και το περιβάλλον των εταίρων.

Πώς επιλέγει κανείς το κορίτσι που θα παντρευτεί; Πώς κερδίζεται η εμπιστοσύνη της νεαρής συζύγου; «Εκείνος που αγνοεί μια νεαρή γυναίκα επειδή φαίνεται πολύ σεμνή, κερδίζει μόνο την περιφρόνησή της. Τον αντιμετωπίζει σαν ζώο ανίκανο να τη σαγηνεύσει». Όσο για τους «ηλίθιους που δεν γνωρίζουν τίποτε από γυναικεία ψυχολογία και παίρνουν τα κορίτσια δια της βίας, θα ΄ρθουν αντιμέτωποι με καταθλιπτικές συζύγους που θ’ αποστρέφονται τον άντρα τους»…

Στο τέταρτο και αρκούντως διδακτικό μέρος, το «Κάμα-Σούτρα» κωδικοποιεί τη συμπεριφορά μιας πιστής γυναίκας, παρουσία και απουσία του συζύγου της, τόσο απέναντι στον ίδιο και την οικογένειά του όσο και στις γυναίκες που εκείνος έχει ήδη ή πρόκειται να παντρευτεί. Στο επόμενο κεφάλαιο, το επικεντρωμένο στους μοιχούς εραστές, δίνεται αναλυτικός κατάλογος των ανδρών που γνωρίζουν κατά κανόνα τη μεγαλύτερη επιτυχία. Ανάμεσά τους, οι καλοί ομιλητές, οι γοητευτικά αρρενωποί, όσοι εμπνέουν εμπιστοσύνη και πρώτοι απ’ όλους, βέβαια, όσοι γνωρίζουν το Κάμα-Σούτρα! Στον δε κατάλογο με τις γυναίκες που εύκολα κατακτώνται, θα συναντήσουμε από εκείνες που «περνούν τον καιρό τους πάνω στις ταράτσες κοιτάζοντας τον δρόμο», μέχρι τις νωθρές, τις καμπούρες, τις ζηλόφθονες και τις διεφθαρμένες….

Ποιους εραστές πρέπει ν’ αποφεύγουν οι εταίρες; Η απάντηση δίνεται στο τελευταίο μέρος του εγχειριδίου, αυτό που περιγράφει έναν κόσμο όλο πονηριά, μηχανορραφίες και υποκρισία, κι όπου πρωταγωνιστούν οι μόνες πραγματικά ελεύθερες γυναίκες. Οι εταίρες, λοιπόν,  οφείλουν να μένουν μακριά από τους φυματικούς, απ’ όσους έχουν εντερικά προβλήματα ή δύσοσμη αναπνοή, από εκείνους που εγκαταλείπουν τους γονείς αλλά και από μια κατηγορία ακόμη, τους πουριτανούς! Όπως πάντως επισημαίνει ο Παπέν, το βασικότερο μέλημα για τις ιέρειες της ηδονής ήταν ν’ αποτιμούν τα κέρδη και τις ζημίες τους. Κι ενώ κατέστρεφαν τους εραστές τους, αφιέρωναν ταυτόχρονα σεβαστό μέρος της περιουσίας τους για την ανέγερση ναών.

Το «Κάμα-Σούτρα» αντιστάθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Κάθε ιδιωτική βιβλιοθήκη στην Ινδία που σέβεται τον εαυτό της διαθέτει αντίτυπό του και το βιβλίο συνεχίζει να πωλείται στα καλύτερα βιβλιοπωλεία στο Δελχί, τη Βομβάη ή την Καλκούτα. Ακόμη και οι αναλφάβητοι γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται κι ας αποφεύγουν από σεμνότητα να το σχολιάζουν. Σύμφωνα πάντα με τον Γάλλο μελετητή, δεν πρέπει ν’ αναζητήσει κανείς «πνευματικότητα» στις σελίδες του. Όποιος όμως σκύψει πάνω απ’ αυτό το αρχαίο κείμενο, με το στομφώδες αλλά και περιπαιχτικό κατά τόπους ύφος, θ’ ανακαλύψει την εικόνα μιας κοινωνίας εύπορων, καλλιεργημένων και θρησκευόμενων ανθρώπων, με τις χαρές, τις έγνοιες και τις ανησυχίες τους, ανθρώπων που λαχταρούν ν’ απολαύσουν τα πάντα στο έπακρο, χωρίς να παραβούν ούτε τους νόμους, ούτε την τρυφερότητα και την ευαισθησία τους.

«Οι δάσκαλοι στο ζήτημα της απόλαυσης πιστεύουν ότι υπάρχουν τέσσερα είδη έρωτα ή προτιμήσεων: Ο έρωτας ή η ικανοποίηση που προκύπτει από τη συνήθεια, η ικανοποίηση που γεννιέται από τη φαντασία, ο έρωτας που προέρχεται από την αμοιβαία εμπιστοσύνη και οι προτιμήσεις που απορρέουν από την επαφή με αντικείμενα των αισθήσεων».

«Στην ανάμειξη του γάλακτος με το νερό, οι εραστές, τυφλωμένοι από το πάθος και πέρα από τα προσχήματα, κολλημένοι ο ένας πάνω στον άλλον, είτε καθιστοί είτε ξαπλωμένοι, μοιάζουν σαν να θέλουν να διεισδύσουν ο ένας στο κορμί του άλλου».

«Η ανάμειξη του σουσαμιού με το ρύζι συμβαίνει όταν οι εραστές είναι ξαπλωμένοι σε κρεβάτι και αγκαλιάζονται τόσο σφιχτά ώστε τα χέρια και τα πόδια τους είναι απολύτως περιπλεγμένα και τρίβονται μεταξύ τους, δοκιμάζοντας αμοιβαία διέγερση.»

«Πιστεύουμε ότι αγαπάμε, αλλά ενεργούμε ως έρμαιο της φύσης, που μας οδηγεί όπου θέλει αυτή: να κάνουμε παιδιά, να αναπαραχθούμε, να εξασφαλίσουμε τη διαιώνιση του είδους στον πλανήτη... Η έλξη του Ρωμαίου για την Ιουλιέτα δεν αποκαλείται Έρωτας, αλλά ενστικτώδης τροπισμός των αναπαραγωγικών όντων. Εξ ου και οι παρεξηγήσεις των δύστυχων που έχουν πιαστεί στα δίχτυα του γάμου, μια πραγματική παγίδα, στην οποία πέφτουν οι περισσότεροι: παντρευόμαστε πιστεύοντας ότι ενώνουμε τη ζωή μας με τη ζωή του άλλου μας μισού, αγαλλιάζουμε στην ιδέα ότι έχουμε βρει το alter ego, κάνουμε οικογένεια, φέρνουμε στον κόσμο παιδιά, και μόλις αυτός ο σκοπός πραγματοποιείται και το είδος ικανοποιείται, τίποτα πλέον δεν δικαιολογεί τη δέσμευση που η κοινωνία θέλει να συνεχίζεται μέχρι τον θάνατο ενός από τους δύο. Εξ ου οι ψυχοπαθολογίες που συνδέονται με αυτή την κατάσταση: νεύρωση, ψύχωση, διανοητικές παθήσεις, διάφορες διαταραχές...»

«Ο ινδουιστικός πολυθεϊσμός παραπέμπει πάντα σε μια άφατη δύναμη που γίνεται αντιληπτή από το σώμα και ασκείται πνευματικά μέσω του ερωτισμού. Μπορεί το κάμα-σούτρα να είναι ένα διάσημο βιβλίο κυρίως λόγω των απεικονίσεων απίστευτα δύσκολων σεξουαλικών στάσεων, αλλά η σημασία του βρίσκεται αλλού. Διδάσκει ουσιαστικά μια ερωτική πνευματικότητα της ζωής που βρίσκει την εφαρμογή της στη σεξουαλική πράξη: την κατασκευή ενός σώματος που συνεργάζεται με τη φύση, τη δημιουργία μιας απόλαυσης για δύο, το ενδιαφέρον για τον άλλον, τις απαραίτητες αρετές: λεπτότητα, προνοητικότητα, γλυκύτητα, στοργή, επινοητικότητα, φαντασία. Αυτή η ινδική ισότητα υπαρξιακής μεταχείρισης ανδρών και γυναικών δεν απαλείφει τις διαφορές. Αντιθέτως, μας κάνει να σκεφτούμε τις διαφορές σε σχέση με τη φυσιολογία του καθενός.» 

Vingt siècles de christianisme ont imposé une conception du corps déplorable et une sexualité catastrophique, par l'imitation d'un corps qui ne boit pas, ne mange pas, ne rit pas et n'a pas de sexualité. Si les Pères de l'Eglise ont développé une théologie de l'Eros chrétien avec la souffrance et la négation du corps, Sade et Bataille seront les défenseurs du versant «nocturne» de cet Eros: mépris des femmes, dégoût des corps, volupté dans la mort. Quel antidote à ce nihilisme de la chair? À ce mépris d'un Occident castrateur, Michel Onfray substitue un érotisme solaire, directement inspiré du Kâma-Sûtra et de la spiritualité indienne. Un essai salvateur “Le souci des plaisirs: construction d'une érotique solaire” propose une philosophie des Lumières sensuelle: construire un corps radieux pour une existence jubilatoire.

Πηγές: Κατερίνα Δαφέρμου, Αφήστε τα σώματα να ανθήσουν, "Το Βήμα"/ "Βιβλία", 8.2.2009 -  https://www.lifo.gr/culture/vivlio/kama-soytra-erotismos-kai-arhaia-keimena - Μισέλ Ονφρέ, «Η αναζήτηση των ηδονών. Δημιουργία ενός ηλιακού ερωτισμού». Μετάφραση Θεοδώρα Καραβάτζη, Δήμητρα Γεράση, Εκδόσεις Εξάντας.

Minas. «Ανορθόδοξη πορεία». Minas. “Retrospective”

Minas, Ίκαρος, 2014, μεικτή τεχνική σε καμβά, 120x80, Συλλογή καλλιτέχνη. Minas, Ikaros, 2014, mixed media on canvas, 120 x 80 cm. A retrospective exhibition of works created from 1970 until today, by the painter Minas. The exhibition includes all three different periods of his artistic creation. It concerns a journey through the adventures of domestic avant-garde, as the latter is transformed following the events of May ’68 and the fall of the Junta up to the era of the crisis of the images, of ideology and social values. Minas, with both Beuys and Tsarouhis as guides, lays down passionate and ironical painting, Greek and cosmopolitan simultaneously, while always deviating from conventional choices. The exhibition, organized by the Benaki Museum and the Kourd Gallery, is courated by Manos Stefanidis.

Τα τελευταία χρόνια, το Μουσείο Μπενάκη έχει επιλέξει να παρουσιάζει το έργο καλλιτεχνών που έχουν διαγράψει ήδη σπουδαία πορεία στον χώρο της ελληνικής τέχνης, αλλά είναι ακόμη ενεργοί και δραστήριοι. Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώνει, σε συνεργασία με την Kourd Gallery, αναδρομική έκθεση του ζωγράφου Μηνά Σεμερτζιάν (Minas), η οποία θα φιλοξενηθεί έως τις 27 Ιουλίου 2014 στο κτήριο της οδού Πειραιώς.

Minas, Άλογα, 2014, Μεικτή τεχνική σε καμβά, 120x80, Συλλογή καλλιτέχνη. Minas, Άλογα, 2014, Μεικτή τεχνική σε καμβά, 120x80, Συλλογή καλλιτέχνη. 

Η έκθεση του Μηνά, την οποία επιμελείται ο Μάνος Στεφανίδης, φιλοδοξεί να παρουσιάσει στο κοινό μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα του πολύπλευρου έργου του καλλιτέχνη. Περισσότερα από εβδομήντα έργα, λάδια, παστέλ, σχέδια και έργα με μικτή τεχνική, θα εκτεθούν στην αίθουσα του πρώτου ορόφου, στο κτήριο της οδού Πειραιώς.

Στάθης, 1992 , παστέλ σε χαρτί, 110x79εκ, Συλλογή Ευριδίκης Κουλούρη, Αθήνα.

Η έκθεση, με τον τίτλο Minas – Ανορθόδοξη πορεία, έχει μεν αναδρομικό χαρακτήρα, παρουσιάζει όμως μια δουλειά που είναι ακόμη σε εξέλιξη. Τα έργα έχουν φιλοτεχνηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 έως σήμερα και ανήκουν και στις τρεις διαφορετικές περιόδους της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, όπως αυτή ωρίμασε ανάμεσα στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Παρίσι, με μικρά διαλείμματα στη Νέα Υόρκη.

Minas, Η Λουόμενη, Μεικτή τεχνική σε καμβά επικολλημένο σε ξύλο, 100x100 εκ. Ιδιωτική συλλογή.

Πρόκειται για ένα ταξίδι στις περιπέτειες της εγχώριας αβανγκάρντ, όπως αυτή διαμορφώνεται μετά το Μάη του ’68 και την πτώση της δικτατορίας έως την εποχή της κρίσης των εικόνων, της ιδεολογίας και των κοινωνικών αξιών.

Minas, Joseph Beuys in the mist, 2012, mixed media on canvas, 80 x 120 cm. “Minas Semertzian is the painter of the borderline and of the overturning, exceeding limits. An Armenian born in Salonica who spent his school years in Cyprus, Venice and his adolescence in Paris. Minas didn’t coexist with his peers in the Athens School of Fine Arts and perhaps for that reason, he never felt compelled to express the notion of “Greekness” with as folklore and as much misery this notion acquired, innocent first, through its historical course. The ambivalent nature of his work, on one hand Beuys, on the other Tsarouchis, on one hand romantic idealization of a horse galloping and on the other an aggressive, often spontaneous, form reveal an artist who lives creative contradictions or frustrations and who doesn’t even want to teach or, naively, to touch. Minas is a historical name of Greek avant-garde with many, legendary successes to his credit. Today, he remains an old-rocker who plays alone against the dominant complacency and general aesthetic stupefaction. He lives his life incompatibly – so speaking as poetically as possible – he pays the price of his choices and owes nothing to anyone. He was, and still remains, both European and Greek (in Cavafy’s terms), hardly classifiable and therefore authentic.” Manos Stefanidis - Exhibition curator.

Ο Μηνάς, με οδηγό τον Beuys αλλά και τον Τσαρούχη καταθέτει μια ζωγραφική παθιασμένη και ειρωνική, ταυτόχρονα ελληνική και κοσμοπολίτικη, και πάντα σε «ανορθόδοξη πορεία» προς το κατεστημένο γούστο.

Minas, Κίτρινο Λουλούδι, μεικτή τεχνική σε καμβά 70x90 εκ. Ιδιωτική συλλογή, Αθήνα.

Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα από γκαλερί, ιδιωτικές συλλογές αλλά και από την προσωπική συλλογή του καλλιτέχνη. Θα κυκλοφορήσει, επίσης, συνοδευτικός κατάλογος με φωτογραφικές αναπαραγωγές των έργων της έκθεσης και αναλυτικό κείμενο του επιμελητή Μάνου Στεφανίδη.

Πού και πότε

Minas, Ηommage a Courbet, 1990, mixed media on wood, 55 x 65 cm.

Minas – Ανορθόδοξη Πορεία, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 (τηλ. 210 3453111). Διάρκεια: 13 Ιουνίου – 27 Ιουλίου 2014. Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: Κλειστά.

Minas Semertzian | Biography

1941

Minas Semertzian is born in Thessaloniki on October 8.

His father was of Armenian origin and his mother was Greek.

1953

He enters an Armenian-Greek boarding school in Cyprus.

1963

He moves to Athens, where he works as a graphic designer for an advertising company.

He meets Yannis Tsarouchis.

1965

He begins his studies at the École des beaux-arts of Paris, after receiving scholarships from the Gulbenkian Foundation and the City of Paris’ Museum of Modern Art.

1968

In May ’68, he participates in protests and in the creation of subversive posters. After the events of ’68, he gives up his studies in the École des beaux-arts and works in a flat in Bastille that he has transformed into an atelier. He puts Tsarouchis up for a short period of time. He meets Alexander Iolas.

1972

He holds his first solo exhibition in Galerie 9 in Paris.

1976

He returns to Athens. Ηe presents his work in Athens Art Gallery in collaboration with A. Iolas, who already has many of his paintings in his possession.

1977

He continues their collaboration with an exhibition in Iolas Gallery in New York that Minas is preparing during his stay in the United States for almost a year.

1979

The French Institute of Thessaloniki shows a retrospective exhibition of the artist. Simultaneously, he showcases his latest work in Kochlias Gallery. He lives for a short period in London.

1982

He exhibits in Skoufa Gallery. He goes back to Paris, where he meets the art historian and critic Achille Bonito Oliva with whom he creates a video based on the process of creation of a work by Minas.

1983

He holds an exhibition in Galerie Samy Kinge in Paris, where the video of Bonito Oliva is presented. He participates in FIAC (Galerie Samy Kinge).

1984

He returns to Greece and exhibits in Skoufa Gallery.

1987

He leaves for Tokyo in the context of an exhibition entitled “Mediterranean Flame”. He has an exhibition at the Art Center of Kyoto in Japan.

1996

He exhibits “The issue of image, 1980-1996” in Technopolis City of Athens and presents the “Scrapbook” and the retrospective exhibition “Minas” in Skoufa Gallery.

1998

The Goulandri – Chorn Foundation organizes an exhibition of the artist’s works and an auction in favour of the Spastics Society Athens.

2003

He presents the “Pre-texts” in Diana Gallery – Down Town.

2011

He exhibits the “Naked bodies lying” at Athinais Cultural Center.

2013

Kourd Gallery launches an exhibition entitled “Painting”.

Minas, Saint Sebastian, 2014, mixed media on canvas, 120 x 80 cm.

Many collections and museums in Greece, France, the United States and Japan have works of Minas Semertzian in their possession. He lives and works in Athens.

Πως αισθάνεται ο γάτος του Schrödinger; What is it like to be a Schrödinger cat?

The possibility of quantum interference of a composite object with many internal degrees of freedom is studied from the point of view of the object itself. The internal degrees play a role of an internal environment. In particular, if the internal degrees have a capacity for an irreversible record of which-path information, then the internal-environment induced decoherence prevents external experimentalists from observing interference. Interference can be observed only if the interfering object is sufficiently isolated from the external environment, so that the object cannot record which-path information. Extrapolation to a hypothetical interference experiment with a conscious object implies that being a Schrödinger cat would be like being an ordinary cat living in a box without any information about the world external to the box….

Η σημερινή τεχνολογία επιτρέπει πειράματα κβαντικής συμβολής με μόρια που περιέχουν εκατοντάδες άτομα και η γρήγορη ανάπτυξή της αναμένεται να επιτρέψει την υλοποίηση πειράματος κβαντικής συμβολής με ιούς στο άμεσο μέλλον.

The paradox of Schrodinger's Cat can be explained in this theory giving us an explanation of why we have a flow of time in our everyday life.

Δεδομένου ότι οι θεμελιώδεις νόμοι της κβαντικής μηχανικής δεν φαίνεται να θέτουν κανένα όριο στο μέγεθος ή την πολυπλοκότητα των αντικειμένων που επιδέχονται πειράματα συμβολής, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αυξάνει τις ελπίδες να πραγματοποιηθεί ένα πείραμα κβαντικής υπέρθεσης, παρόμοιο με το αρχικό πείραμα σκέψης με τον γάτο του Schrödinger, με ένα ον που θα διαθέτει συνείδηση όπως ένας πραγματικός γάτος ή ένας άνθρωπος.

Dead and alive: Schrödinger’s cat enraged Stephen Hawking. Photo: ALAMY

Αλλά ακόμα κι αν βρισκόμαστε πολύ μακριά από μια τέτοια τεχνολογία, η ιδέα και μόνο ότι ένα τέτοιο πείραμα μπορεί να πραγματοποιηθεί, μας οδηγεί σε ένα προκλητικό ερώτημα που ξεπερνά τα όρια της κοινότητας των κβαντομηχανικών φυσικών. Κατά τη διάρκεια ενός πειράματος υπέρθεσης με ένα αντικείμενο που έχει συνείδηση, τι θα βιώνει τι θα αισθάνεται το ίδιο το συνειδητό ον;

The strangeness of the world of the very small that allows a particle to be in two states at once may extend to larger scales, two new studies reveal. If the research proves true, that would bolster the validity of a thought experiment suggesting a cat can be both alive and dead at the same time. The idea, called Schrödinger’s Cat after the physicist, Erwin Schrödinger, who proposed it in 1935, goes like this: Put a cat in a box with a vial of poison gas. The vial opens when a tiny piece of radioactive metal emits an alpha particle (the nucleus of a helium atom) as it decays. Emitting an alpha particle is a quantum-mechanical process, which means that whether it happens in any given stretch of time is basically random. Quantum mechanics says that it’s impossible to know whether the radioactive decay has happened (and the cat is dead) unless one measures it — that is, unless the alpha particle interacts with the environment in some way that an observer can see. Until that happens, the alpha particle is emitted and not emitted at the same time. The cat is both dead and alive, a state called superposition. Opening the box is a measurement — one sees the effect of an alpha particle as the dead cat, or the absence of an alpha particle as a live one.

Ή αν το θέσουμε διαφορετικά, αν μετά το πείραμα υπέρθεσης, του ζητούσαμε να μας περιγράψει την εμπειρία του, τι θα μας έλεγε; Τι αισθάνεται ο γάτος του Schrödinger;

Αν θέλουμε μια απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση στα πλαίσια των καθιερωμένων αρχών και θεωρήσεων της κβαντομηχανικής, είναι χρήσιμο να προσαρμοστεί το ερώτημα σε μια μορφή που δεν θα απαιτεί καμία αναφορά στη συνείδηση.

Έτσι, αντί της μελέτης ενός αντικειμένου με συνείδηση, που θα μπορούσε να μας αναφέρει τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια της συμβολής, μελετάμε αντικείμενα που μπορούν να καταγράψουν κλασικές πληροφορίες μη αντιστρεπτά, έτσι ώστε να μπορούμε να τις διαβάσουμε μετά το πέρας του πειράματος υπέρθεσης.

Schrödinger's cat: a cat, a flask of poison, and a radioactive source are placed in a sealed box. If an internal monitor detects radioactivity (i.e. a single atom decaying), the flask is shattered, releasing the poison that kills the cat. The Copenhagen interpretation of quantum mechanics implies that after a while, the cat is simultaneously alive and dead. Yet, when one looks in the box, one sees the cat either alive or dead, not both alive and dead. This poses the question of when exactly quantum superposition ends and reality collapses into one possibility or the other.

Για παράδειγμα, το αντικείμενο που παίρνει μέρος στο κβαντικό πείραμα εφοδιασμένο με έναν μη αντιστρεπτό καταγραφέα θα μπορούσε να είναι ένα νανορομπότ, κατά πολλές τάξεις μεγέθους μικρότερο και απλούστερο από έναν ζωντανό γάτο, και ένα τέτοιο νανορομπότ είναι προφανώς καταλληλότερο για ένα πραγματικό πείραμα κβαντικής υπέρθεσης.

Αν λοιπόν πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο πείραμα υπέρθεσης με το συγκεκριμένο αντικείμενο, ποιες πληροφορίες θα διαβάζαμε από τον μη αντιστρεπτό καταγραφέα;

Όταν το ερώτημα διατυπώνεται μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε την απάντηση.

The quantum-mechanical "Schrödinger's cat" paradox according to the many-worlds interpretation. In this interpretation, every event is a branch point. The cat is both alive and dead—regardless of whether the box is opened—but the "alive" and "dead" cats are in different branches of the universe that are equally real but cannot interact with each other.

Σύμφωνα με την αρχή της συμπληρωματικότητας, η μη αναστρέψιμη καταγεγραμμένη πληροφορία δεν μπορεί να διακρίνει οποιαδήποτε πληροφορία που θα ήταν συμπληρωματική ως προς τις κυματικές ιδιότητες της μετρούμενης συμβολής.

Για παράδειγμα, αν η μετρούμενη συμβολή μπορεί να εξηγηθεί με ένα σύμφωνο κύμα που ταξιδεύει κατά μήκος δυο διαδρομών ταυτόχρονα, τότε η μη αντιστρεπτή καταγεγραμμένη πληροφορία δεν θα διακρίνει οποιαδήποτε πληροφορία που με κάποιο τρόπο θα μας έλεγε την πραγματική τροχιά που ακολούθησε το αντικείμενο.

Η εργασία του Hrvoje Nikolic με τίτλο «Internal environment: What is it like to be a Schrödinger cat?» αποδεικνύει ότι η εικασία αυτή είναι σωστή, και εξηγεί με λεπτομέρεια γιατί συμβαίνει αυτό.

Στην ποιοτική συζήτηση των αποτελεσμάτων που παρουσιάζεται στο τέλος της εργασίας αυτής, επιχειρείται μια προέκταση των συμπερασμάτων της ανάλυσης στο υποθετικό πείραμα με ένα συνειδητό όν.

Στο κύριο μέρος της μελέτης αναλύεται η συμβολή ενός σύνθετου αντικειμένου με πολλούς βαθμούς ελευθερίας, έτσι ώστε οι εσωτερικοί βαθμοί ελευθερίας να μπορούν να μεταφέρουν κλασική πληροφορία. Ειδικότερα, οι εσωτερικοί βαθμοί μπορούν να έχουν τη χωρητικότητα για μια μη αντιστρέψιμη καταγραφή πληροφορίας σχετικά με την επιλεχθείσα διαδρομή.

Ωστόσο, σύμφωνα με τις γνωστές αρχές της κβαντομηχανικής η ανάλυσή δείχνει ότι δεν είναι δυνατόν να έχουμε και συμβολή και γνώση της διαδρομής.

Ή γενικότερα, η συμβολή δεν είναι δυνατή αν η κατάσταση των εσωτερικών βαθμών ελευθερίας που αντιστοιχεί σε μια κίνηση κατά μήκος μιας διαδρομής είναι μακροσκοπικά διακριτή από εκείνη που αντιστοιχεί στην κίνηση κατά μήκος της άλλης διαδρομής.

Για να επιτευχθεί ορατή συμβολή, είναι απαραίτητο να απομονωθούν οι εσωτερικοί βαθμοί από το εξωτερικό περιβάλλον, έτσι ώστε οι εσωτερικοί βαθμοί να μη μπορούν να πάρουν πληροφορίες σχετικά με την διαδρομή της κίνησης.

New research bolsters the validity of Schrodinger's Cat, a thought experiment suggesting a cat can be both alive and dead at the same time. (Shown here, an illustration of the quantum teleportation of 'Schrodinger's Cat' wave packets of light from a past physics study.) Credit: Image courtesy of Science/AAAS

Αυτά τα αποτελέσματα μπορούν να προεκταθούν σε ένα υποθετικό πείραμα συμβολής με ένα ον που διαθέτει συνείδηση, όπως ένας γάτος ή ένας άνθρωπος. Προφανώς, η συνείδηση απαιτεί την κατοχή κλασικής πληροφορίας από τον εγκέφαλο, έτσι τα αποτελέσματά μας όσον αφορά την κωδικοποίηση της κλασικής πληροφορίας σε εσωτερικούς βαθμούς ελευθερίας, έχει άμεσες συνέπειες στην κατάσταση της συνείδησης.

Η έρευνα στις γνωστικές επιστήμες δείχνει ότι ο εγκέφαλος και η συνείδηση δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Επειδή θέλουμε ένα πείραμα με ένα συνειδητό όν, πρέπει να το τοποθετήσουμε σε ένα κατάλληλο κλειστό κουτί, όπου θα ικανοποιούνται όλες οι προϋποθέσεις για την σωστή λειτουργία της συνείδησής του.

Το κουτί υποτίθεται πως χρησιμεύει σαν ασπίδα έναντι των επιδράσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος (έξω από το κουτί). Με τον τρόπο αυτό το κουτί μαζί με το συνειδητό όν στο εσωτερικό του, θεωρείται ως ένα σύνθετο αντικείμενο που υφίσταται την συμβολή. Στο ίδιο το πείραμα συμβολής, ο εξωτερικός παρατηρητής μετράει μόνο τη θέση του κουτιού σαν ένα σύνολο.

Με ένα τέτοιο υποθετικό πείραμα μπορούμε να απαντήσουμε οριστικά στο πρόβλημα που θέτει η εργασία: «What is it like to be a Schrödinger cat?».

Η απάντηση είναι πολύ εύκολη. Ως προς το να δει την συμβολή ένας εξωτερικός παρατηρητής, το κουτί πρέπει να είναι τέλεια απομονωμένο από την επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε το ον με συνείδηση μέσα στο κουτί να μην έχει καμία πληροφορία σχετικά με τον εξωτερικό κόσμο.

Συνεπώς, ακόμη κι αν η κυματοσυνάρτηση του όντος με συνείδηση μπορεί να ταξιδέψει κατά μήκος και των δυο διαδρομών (όπως αποδεικνύεται από την μέτρηση συμβολής) το συνειδητό ον δεν θα αισθανθεί κάτι ασυνήθιστο διότι δεν θα γνωρίζει ότι ταξιδεύει κατά μήκος των διαδρομών. Οπότε, ένας γάτος του Schrödinger θα είναι σαν ένας κοινός γάτος που ζει μέσα σε ένα κουτί χωρίς καμία πληροφορία για τον κόσμο έξω από του κουτί.

Εναλλακτικά, αν το κουτί δεν είναι πλήρως απομονωμένο από τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, τότε η συνειδητή οντότητα μπορεί να γνωρίζει τη διαδρομή που ακολουθεί, αλλά τότε δεν θα παρατηρηθεί καμία συμβολή.

Πράγματι αυτό είναι που συμβαίνει στα καθημερινά μακροσκοπικά φαινόμενα και πειραματικά δεν μπορούν να διαχωριστούν από την κλασική κατάσταση στην οποία το ον ταξιδεύει μόνο κατά μήκος μιας διαδρομής.

Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ: http://arxiv.org/pdf/1406.3221v1.pdf.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Άνθρωποι μέσα στη νύχτα. Rainer Maria Rilke, Menschen bei Nacht

Paul Delvaux. Le Musée Spitzner, 1943. Huile sur Toile, 200x240 cm. Collection Communauté française de Belgique.

Οι νύχτες για τα πλήθη δεν έγιναν, στοχάσου.

Η νύχτα σε χωρίζει από τον γείτονά σου,

γι' αυτό, δεν πρέπει εσύ να τον ζητήσεις.

Κι αν, νύχτα, ανάψεις φως στην κάμαρά σου,

στο πρόσωπον ανθρώπους ν' αντικρύσεις...

ποιούς; - πρέπει τον εαυτό σου να ρωτήσεις.

Paul Delvaux. Les Phases de la Lune III, 1942. Huile sur Toile, 155x175 cm. Rotterdam, Museum Boymans-van Beuningen.

Οι άνθρωποι είναι φοβερά αλλοιωμένοι

από το φως, που ιδρώνουνε τα πρόσωπά τους,

κι αν, νύχτα, τύχαινε να' ναι μαζεμένοι,

έναν κόσμο, που θα παραπάταγε, να δεις

θα μπορούσες, ο ένας στον άλλο πάνω ακουμπισμένοι.

Κίτρινο φως, πάνω στα μέτωπά τους,

όλες τις σκέψεις έδιωξε μακρυά,

το κρασί τρέμει μες στα βλέμματά τους

και στα χέρια τους κρέμεται η βαρειά

χειρονομία, που μ' αυτήν εννοούνε,

όταν συνομιλούν, ο ένας τον άλλο, και σ' αυτό

απάνω, ολένα λεν: Εγώ κ' Εγώ,

και, με το Εγώ, έναν άλλον, οποιονδήποτε, θεωρούνε.

Από το βιβλίο: Ράινερ Μαρία Ρίλκε, «Εκλογή από το ποιητικό του έργο», μετάφραση Άρης Δικταίος, Κάδμος, Αθήνα 1957, σελ. 101.

*************

Menschen bei Nacht

Paul Delvaux. La Ville Lunaire, 1944. Huile sur Toile, 107,5x238 cm. Collection Particulière.

Die Nächte sind nicht für die Menge gemacht.

Von deinem Nachbar trennt dich die Nacht,

und du sollst ihn nicht suchen trotzdem.

Und machst du nachts deine Stube licht,

um Menschen zu schauen ins Angesicht,

so musst du bedenken: wem. 

Paul Delvaux. Les Phases de la lune II, 1941. Huile sur Toile, 143x175 cm. Collection Particulière.

Die Menschen sind furchtbar vom Licht entstellt,

das von ihren Gesichtern träuft,

und haben sie nachts sich zusammengesellt,

so schaust du eine wankende Welt

durcheinandergehäuft.

Auf ihren Stirnen hat gelber Schein

alle Gedanken verdrängt,

in ihren Blicken flackert der Wein,

an ihren Händen hängt

die schwere Gebärde, mit der sie sich

bei ihren Gesprächen verstehn;

und dabei sagen sie: Ich und Ich

und meinen: Irgendwen.

Rainer Maria Rilke