Οι μύθοι του σεξ. Myths About Sex

Katsushika Hokusai, "The Adonis Plant (Fukujusô)" Woodblock, set of 12, ôban ca. 1815, 25.8 x 39.8 cm. Private collection. Τους μύθους που επί χρόνια συνοδεύουν το σεξ καταρρίπτουν οι αμερικανοί επιστήμονες.

Οι φημολογίες, οι ανακρίβειες και οι παράλογες ιστορίες περί σεξουαλικών επιδόσεων, ιδιαίτερα στην εποχή του Διαδικτύου, δίνουν και παίρνουν. Με αφορμή την παραφιλολογία που κυκλοφορεί εκεί έξω, δύο αμερικανοί ειδικοί, οι δρ Ααρον Κάρολ και Ρέιτσελ Βρίμαν, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, βασισμένοι σε επιστημονικά ευρήματα, αποφάσισαν να φωτίσουν την αλήθεια.

Μεγάλο πόδι, μεγάλο… μόριο

Attribué au Peintre de Pédius. Coupe attique à figures rouges. Terre cuite.  Hauteur 85 cm, Paris, musée du Louvre.

Τις ρίζες του στην επιστήμη έχει κατά κάποιον τρόπο ο συγκεκριμένος μύθος, επισημαίνουν οι επιστήμονες, χωρίς όμως να είναι απόλυτα αληθινός. Σύμφωνα με τους ίδιους, τα γονίδια Hox συμβάλλουν στην ανάπτυξη των άκρων, π.χ. των δακτύλων των χεριών και των ποδιών, όπως επίσης και του πέους και της κλειτορίδας. Αν πίσω από τον ίδιο μηχανισμό κρύβονται το πόδι και το ανδρικό μόριο, λοιπόν, αυτό σημαίνει ότι ο μύθος ισχύει - ή μήπως όχι;

«Δεν υπάρχουν ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις που να τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο» αναφέρουν οι ειδικοί.

Sukenobu, Une courtisane qui décore le membre de son amant, 1720. Estampe sur bois, 15,2x20,3 cm. New York, Ronin Gallery.

Καναδική μελέτη που είχε πραγματοποιηθεί το 1993 και στην οποία είχαν λάβει μέρος 63 άνδρες είχε δείξει ότι δεν υπήρχε ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στο νούμερο των παπουτσιών των ανδρών και στο μέγεθος του μορίου τους. Ίδιο ήταν το συμπέρασμα και μιας κορεατικής μελέτης έξι χρόνια αργότερα. Το 2002 πάλι μελέτη που διενεργήθηκε από τα νοσοκομεία που ανήκουν στο University College του Λονδίνου, στη Βρετανία, και η οποία βασίστηκε σε δείγμα 104 ανδρών, δεν εντόπισε κανέναν συσχετισμό ανάμεσα σε μέγεθος ποδιών και μορίου.

«Συμπέρασμα: το μόνο που μπορεί να καταλάβει κάποιος από το μέγεθος του παπουτσιού είναι το γούστο του ατόμου που έχει απέναντί του γύρω από τη μόδα» αναφέρουν οι βρετανοί επιστήμονες.

Η «δίαιτα» του σεξ

Temple Visvanatha. Façade nord. Inde.

Ο μύθος ότι το σεξ βοηθάει στην απώλεια βάρους είναι ευρέως διαδεδομένος. Ωστόσο οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι, εκτός και αν η σεξουαλική συνεύρεση γίνεται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, με έντονο ρυθμό και σε στάση η οποία ενεργοποιεί περισσότερες μυϊκές ομάδες, δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτελεσματική «δίαιτα» από μόνο του.

«Το σεξ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σωματική άσκηση μέτριας έντασης, ωστόσο η μέση σεξουαλική πράξη διαρκεί μόλις πέντε λεπτά. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αντιστοιχεί στο κάψιμο 25-125 θερμίδων» εξηγούν οι ειδικοί. 

 Temples Kandarya-Mahadeva, façade nord. Inde.

Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ, στον Καναδά, η οποία είχε δημοσιευθεί στην επιθεώρηση «PLoS ONE», πάλι, είχε δείξει ότι οι άνδρες καίνε κατά μέσον όρο 4,3 θερμίδες ανά λεπτό σεξουαλικής πράξης συγκριτικά με 3,1 θερμίδες ανά λεπτό των γυναικών. Στο «πείραμα» του σεξ έλαβαν μέρος 21 ετεροφυλόφιλα ζευγάρια ηλικίας 18-35 ετών. Με τη βοήθεια φορητών συσκευών οι επιστήμονες ήταν σε θέση να γνωρίζουν τη θερμιδική τους κατανάλωση κατά τη σεξουαλική επαφή.

Ως μέση διάρκεια της πράξης καταγράφηκαν τα 25 λεπτά, ενώ οι άνδρες φάνηκε να καίνε περί τις 101 θερμίδες έναντι 276 θερμίδων που καίνε για περίπου τον ίδιο χρόνο στον διάδρομο του γυμναστηρίου. Οι γυναίκες, από την άλλη πλευρά, φάνηκε να δαπανούν μόλις 69 θερμίδες έναντι 213 θερμίδων στον διάδρομο. Παρά τις λιγότερες θερμίδες, ωστόσο, όλοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι προτιμούσαν να «ασκούνται» στην κρεβατοκάμαρα παρά στο γυμναστήριο.

Τα στρείδια είναι αφροδισιακά

James Ensor, La mangeuse d'huitres, The mangeuse one of oysters, 1882.

Από τα αρχαία χρόνια, με την Αφροδίτη να αναδύεται μέσα από ένα όστρακο, ως και τον Καζανόβα, ο οποίος φέρεται να κατανάλωνε περί τα 50 μύδια για πρωινό, τα οστρακοειδή έχουν συνδεθεί με αφροδισιακές ιδιότητες. Και στις ημέρες μας όμως, τα στρείδια, πέρα από «φρούτα» της θάλασσας, θεωρούνται και... φρούτα του σεξ.

«Ως σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πραγματικά η κατανάλωση στρειδιών ενισχύει τη λίμπιντο. Είναι ωστόσο πλούσια σε ψευδάργυρο, ο οποίος συμβάλλει στην καλή υγεία του σπέρματος» υποστηρίζουν οι βρετανοί επιστήμονες. 

Μπορεί τα στρείδια να είναι σεξουαλικώς... αδιάφορα, η μαύρη σοκολάτα, όμως, σύμφωνα με μελέτες, έχει κερδίσει τον τίτλο του «φυσικού» αφροδισιακού, παρά το γεγονός ότι ούτε εκείνη συνδέεται άμεσα με την αύξηση της λίμπιντο.

«Η σοκολάτα, ως γνωστόν, είναι πλούσια σε φλαβονοειδή, τα οποία έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση μαύρης σοκολάτας με τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και την καλύτερη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων» τονίζουν οι ειδικοί.

Η σοκολάτα ακόμη φαίνεται να πυροδοτεί την απελευθέρωση σεροτονίνης και φαιναιθυλαμίνης, φυσικών χημικών ουσιών που ενισχύουν τη διάθεση και άρα την επιθυμία για σεξουαλική επαφή.

Οι αθλητικές επιδόσεις

Henri Füssli, Un homme avec trois femmes, 1809-1810. Crayons et lavis, 18,9x24,5 cm. Londres, Victoria and Albert Museum.

Μόνο τα επίπεδα της συγκέντρωσης στους αθλητές φαίνεται να επηρεάζει το σεξ πριν από τους αγώνες, υποστηρίζουν οι δρ Κάρολ και Βρίμαν.

«Γενικότερα επικρατεί η πεποίθηση ότι το σεξ ένα βράδυ πριν από έναν κρίσιμο αγώνα περιορίζει τη δύναμη, τη συγκέντρωση και τα επίπεδα της τεστοστερόνης των αθλητών για μια δυναμική παρουσία. Για την ακρίβεια, όμως, σύμφωνα με τους μηχανισμούς του οργανισμού που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το σεξ οι αθλητές ενδεχομένως να είχαν καλύτερες επιδόσεις αν έκαναν σεξ» εξηγούν οι ειδικοί.

Στην αρχαία Ελλάδα πιστευόταν ότι οι αθλητές για να κατακτήσουν έναν ολυμπιακό τίτλο, πέραν της εντατικής προετοιμασίας και της ειδικής διατροφής, όφειλαν να απέχουν από το σεξ. Ο άσος της πυγμαχίας Μοχάμεντ Άλι απείχε από το σεξ για τουλάχιστον έξι εβδομάδες πριν από έναν αγώνα μποξ. Ωστόσο οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι σωματικά τουλάχιστον το σεξ μάλλον βοηθάει στις επιδόσεις των αθλητών.

Καναδική μετα-ανάλυση από το Πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ, η οποία είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό έντυπο «Clinical Journal of Sport Medicine», είχε δείξει ότι οι αθλητές που είχαν σεξουαλική επαφή μία βραδιά πριν από τον αγώνα εμφάνιζαν την επομένη υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης συγκριτικά με όσους δεν είχαν κάνει σεξ. Το ίδιο είχε δείξει και πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Λ' Ακουίλα στην Ιταλία.

Είναι μικρότερη η ταχύτητα του φωτός στο κενό; Physicist suggests speed of light might be slower than thought

This image shows the remnant of Supernova 1987A seen in light of very different wavelengths. ALMA data (in red) shows newly formed dust in the centre of the remnant. Hubble (in green) and Chandra (in blue) data show the expanding shock wave. Physicist James Franson of the University of Maryland has captured the attention of the physics community by posting an article to the peer-reviewed New Journal of Physics in which he claims to have found evidence that suggests the speed of light as described by the theory of general relativity, is actually slower than has been thought. Credit: ALMA/NASA

Ο φυσικός James Franson του Πανεπιστημίου του Maryland έχει προκαλέσει την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας δημοσιεύοντας στο περιοδικό (με κριτές) New Journal of Physics, ένα άρθρο με τίτλο «Apparent correction to the speed of light in a gravitational potential», στο οποίο υποστηρίζει πως η ταχύτητα του φωτός στο κενό μπορεί να γίνει μικρότερη σε σχέση με την αποδεκτή τιμή (299 792 458 m/s), λόγω των διορθώσεων που προκύπτουν εξαιτίας της πόλωσης του κενού – ένα φαινόμενο που προβλέπει η κβαντική ηλεκτροδυναμική – και του βαρυτικού δυναμικού.

Είναι γεγονός ότι οποιαδήποτε δημοσίευση αμφισβητεί την σταθερότητα της ταχύτητας του φωτός στο κενό, ένα από τα θεμελιώδη αξιώματα της θεωρίας της σχετικότητας του Einstein, προκαλεί μια ενστικτώδη δυσπιστία στους περισσότερους φυσικούς.

Οι εγκαταστάσεις του πειράματος OPERA. Κάτω δεξιά ο Albert Einstein με το βιολί του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρώτη μορφή του άρθρου εμφανίστηκε το Νοέμβριο του 2012, ΕΔΩ: http://arxiv.org/abs/1111.6986 ,το Νοέμβριο του 2011, όταν κυριαρχούσε η συζήτηση σχετικά με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του πειράματος OPERA. Οι μετρήσεις του πειράματος OPERA – οι οποίες στη συνέχεια αποδείχθηκαν λανθασμένες – έδειχναν ότι τα νετρίνα κινούνται με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός.

Στο άρθρο του Franson υποστηρίζει ότι η ταχύτητα του φωτός στο κενό μπορεί να γίνει λίγο μικρότερη από την μέχρι σήμερα αποδεκτή τιμή. Θεωρεί ότι το φως επιβραδύνεται λόγω του φαινομένου της πόλωσης του κενού, σύμφωνα με το οποίο είναι πιθανόν τα φωτόνια να μετατραπούν σε ζεύγος ηλεκτρονίου-ποζιτρονίου για ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια να επανασυνδεθούν πάλι σε ένα φωτόνιο.

Κατά τη διάρκεια του φαινομένου δημιουργίας των εν δυνάμει σωματιδίων σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Franson υπεισέρχονται βαρυτικές επιδράσεις στα σωματίδια αυτά με τελικό αποτέλεσμα μια μικρή επιβράδυνση του φωτός.

Αν οι διασπάσεις – επανασυνδέσεις συμβούν πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης διαδρομής του φωτός, τότε η επιβράδυνση αυτή θα μπορούσε να είναι μετρήσιμη. Και σύμφωνα με τον Franson μια τέτοιου είδους επιβράδυνση έχει ήδη μετρηθεί, πριν από 28 χρόνια!

Μια σειρά διαδοχικών εικόνων του σουπερνόβα SN1987A, από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, στο χρονικό διάστημα 15 ετών από το 1994 έως το 2009. Οι προκλητικοί ισχυρισμοί σχετικά με την ταχύτητα του φωτός βασίζονται στα δεδομένα που καταγράφηκαν τον Φεβρουάριο του 1987, όταν έγινε αντιληπτή η έκρηξη του SN1987A.

Τον Φεβρουάριο του 1987 οι αστρονόμοι παρατήρησαν στα τηλεσκόπιά τους το φως από την η έκρηξη του σουπερνόβα SN 1987A. Όμως νωρίτερα – λίγες ώρες πριν την άφιξη των πρώτων φωτονίων – οι επίγειοι ανιχνευτές νετρίνων είχαν εντοπίσει για πρώτη φορά ροή νετρίνων που παρήχθησαν από την έκρηξη ενός σουπερνόβα, όπως προβλέπει η θεωρία.

Αυτή την χρονική διαφορά μεταξύ των αφίξεων φωτονίων και νετρίνων που δημιουργήθηκαν από την έκρηξη του σουπερνόβα SN 1987A, εξηγεί η εργασία του Franson, παίρνοντας υπόψη την επιβράδυνση εξαιτίας του φαινομένου της πόλωσης του κενού καθώς το φως διανύει μια απόσταση 168 000 έτη φωτός – την απόσταση του SN 1987A από τη Γη.

Εννοείται βέβαια πως δεν αρκεί μόνο αυτή η σύμπτωση, για να γίνει αποδεκτό κάτι που θα ανάγκαζε τους αστροφυσικούς να ξεκινήσουν από το μηδέν…

More information: Apparent correction to the speed of light in a gravitational potential, J D Franson 2014 New J. Phys. 16 065008 DOI: 10.1088/1367-2630/16/6/065008. http://iopscience.iop.org/1367-2630/16/6/065008/

Καλλιόπη Εξάρχου, «Ο εκμαυλισμός των ρόδων»

John William Waterhouse. "The Soul of the Rose, aka My Sweet Rose", 1908.

Σκαρφαλώνοντας

πέταλο το πέταλο

με παίρνουν τα αρώματα

και πώς ν' αντισταθώ;

Thomas Pollock Anshutz. "A Rose", 1907, oil on canvas, 147.3 × 111.4 cm, Metropolitan Museum of Art.

Καλλιόπη Εξάρχου, 2014

Το πιο «μαύρο» γαλαξιακό κέντρο στο Σύμπαν. Found! Trio of Huge Black Holes in Distant Galaxy's Core

Όπως διαπιστώνεται στο κέντρο ορισμένων γαλαξιών βρίσκονται περισσότερες από μια μαύρες τρύπες. Black holes, with masses of millions of suns, sit at the centers of galaxies, spewing out jets of gas. Now, astronomers have found one family of stars that has a trio of the bodies at their core. (Photo : NASA)

Oχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις τεράστιες μελανές οπές και μάλιστα πολύ κοντά τη μία στην άλλη ανακάλυψαν αστρονόμοι στο κέντρο ενός μακρινού γαλαξία, σε απόσταση περίπου 4.3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται ένα τέτοιο «σφιχτό» κοσμικό τρίο υπερβαρέων βαρών στην ‘καρδιά' ενός γαλαξία στο σύμπαν.

Μαύρο τρίγωνο

Όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις τεράστιες μελανές οπές εντοπίστηκαν στο κέντρο μακρινού γαλαξία. Two closely orbiting black holes in a galaxy about 4.2 billion light-years from Earth emit wavy jets while the third black hole in the trio is more distant, emitting linear jets. Research shows these kinds of systems are more common than originally believed. Image released June 25, 2014.  Credit: © Roger Deane (large image); NASA Goddard (inset bottom left; modified from original)

Οι περισσότεροι γαλαξίες, όπως και ο δικός μας, διαθέτουν μόνο μία μελανή οπή στο κέντρο τους. Η νέα ανακάλυψη, στον αστερισμό του Βοώτη, δείχνει ότι πιθανώς τέτοια «τρίγωνα» μαύρων τρυπών είναι πιο συνηθισμένα από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες.

Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Ρότζερ Ντιν του Πανεπιστημίου του Κέηπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Υπολόγισαν ότι οι τρεις μαύρες τρύπες κινούνται η μία πέριξ της άλλης με εντυπωσιακή υπερηχητική ταχύτητα, περίπου 300 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου.

The ring of stars circling Sagittarius A*, the Milky Way's central black hole, shows a combination of infrared and X-ray observations indicating that a surplus of massive stars has formed from a large disk of gas around the black hole in this artist's concept released October 13, 2005. Reuters/NASA/CXC/M. Weiss

Κάθε μία μαύρη τρύπα από τις τρεις έχει μάζα περίπου 100 εκατ. φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Μέχρι τώρα είχαν βρεθεί τέσσερα τρίο μαύρων τρυπών, αλλά σε αυτά οι μαύρες τρύπες απέχουν τουλάχιστον 8.000 έτη φωτός μεταξύ τους, ενώ στο νέο «τρίγωνο» η απόσταση ανάμεσα στις δύο από αυτές δεν ξεπερνά τα 455 έτη φωτός (η τρίτη είναι πιο μακρινή). Το πιο «σφιχτό» ζευγάρι (αλλά όχι τρίο) μαύρων τρυπών που έχει ποτέ βρεθεί, έχει απόσταση μόλις 24 ετών φωτός.

The new discovery is expected to help astronomers in their hunt for gravitational waves, a phenomenon predicted by Einstein. Roger Deane, University of Cape Town

Τα άκρως σφιχτοδεμένα διπλά και πολύ περισσότερο τριπλά συστήματα μαύρων τρυπών εκτιμάται ότι δημιουργούν στον ιστό του χωροχρόνου γύρω τους μια σειρά από διαδοχικούς «κυματισμούς» ή βαρυτικά κύματα, τα οποία θεωρητικά θα μπορούσαν να ανιχνευτούν. H ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Το μυστήριο της χαμένης στρατιάς του Καμβύση. Has the mystery of the Lost Persian Army finally been solved?

Πέρσες στρατιώτες. Λεπτομέρεια από τη ζωφόρο των ανακτόρων του Δαρείου στα Σούσα. Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο. Persian warriors, a detail from the frieze in Darius’ palace in Susa. Pergamon Museum / Vorderasiatisches Museum, Germany. Image credit: Mohammed Shamma / CC BY 2.0.

Ο Καμβύσης Β΄ ήταν βασιλιάς της Περσίας από τη δυναστεία των Αχαιμενιδών. Στον περσικό θρόνο ανέβηκε το 530 π.Χ. ηλικία 20 ετών, μετά τον θάνατο του πατέρα του, Κύρου Β΄ που πολεμούσε τους Μασσαγέτες Πέρσες. Θέλοντας να διευρύνει περαιτέρω την περσική αυτοκρατορία εκστράτευσε κατά της Αιγύπτου και το 525 π.Χ. συνέτριψε στο Πηλούσιο τα στρατεύματα του φαραώ Ψαμμήτιχου Γ΄.

Cambyses II of Persia capturing pharaoh Psamtik III from "Persian seal, VI century BCE".

Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου και έχοντας κάνει ανακωχή με τη Λιβύη, ο Καμβύσης εισέβαλε στο βασίλειο του Κους (σημ. Σουδάν), αλλά με μικρή επιτυχία. Ο στρατός του δεν ήταν σε θέση να διασχίσει την έρημο και μετά από βαριές απώλειες αναγκάστηκε να επιστρέψει.

Cambyses, the son of Cyrus the Great, sent the soldiers from Thebes to attack the Oasis of Siwa in 525BC.

Στη συνέχεια, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (3.26), ο Καμβύσης έστειλε το στρατό του να καταστρέψει το μαντείο του Άμμωνα στην Όαση της Σίουα, επειδή οι ιερείς του μαντείου αρνήθηκαν να νομιμοποιήσουν την ανάρρησή του στο θρόνο της Αιγύπτου.

Γκραβούρα του 19ου αιώνα με την αμμοθύελλα να καλύπτει τη στρατιά του Καμβύση. The lost army of Cambyses II according to a 19th-century engraving. Πηγή: Wikimedia Commons

Το 524 π.Χ., ο στρατός του, αποτελούμενος από 50.000 άνδρες, μπήκε από το ύψος του Λούξορ στην έρημο της Σαχάρας, αλλά στα μισά της διαδρομής ξέσπασε μια πρωτόγνωρη αμμοθύελλα που έθαψε ολόκληρο το στρατό.

Στο μεταξύ, όπως μαρτυρούν οι περισσότεροι αρχαίοι ιστορικοί, το θρόνο στην Περσία είχε καταλάβει ένας σφετεριστής που παρουσιαζόταν ως αδελφός του Καμβύση, αλλά στην πραγματικότητα ήταν κάποιος Μάγος, ή ιερέας του Ζωροαστρισμού, με το όνομα Γαυμάτα. Ο Καμβύσης αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω για να τον αντιμετωπίσει, αλλά στο δρόμο πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ήταν Μάρτιος του 522 π.Χ.

The mass grave of hundreds of bleached bones and skulls is believed to be remains of Cambyses' legendary 50,000-strong army which was swallowed up in a cataclysmic sandstorm.

Ο αφανισμός της ισχυρής περσικής στρατιάς από μια κατακλυσμιαία αμμοθύελλα στην έρημο Σαχάρα έχει καταγραφεί ως ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαίας ιστορίας. Και όπως συμβαίνει με όλα τα ιστορικά γεγονότα που τα σκεπάζει η αχλύ του μυστηρίου, εμφανίστηκαν πολλοί κυνηγοί του ονείρου σε μια προσπάθεια να συνδέσουν το όνομά τους με τη χαμένη στρατιά. Ανάμεσά τους είναι και ο Λάζλο Αλμάσυ, ο Ούγγρος αριστοκράτης και εξερευνητής από τον οποίο προήλθε ο ήρωας του μυθιστορήματος Ο Άγγλος ασθενής. Δεν λείπουν βέβαια και αυτοί που θεωρούν την ιστορία απλό μύθο.

Οι κυνηγοί του ονείρου

Τον Ιανουάριο του 1933, ο Άγγλος αξιωματικός του στρατού Όρνετ Τσαρλς Γουινγκέιτ ερεύνησε ανεπιτυχώς την Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, γνωστή τότε ως Λιβυκή έρημος, ψάχνοντας για τον χαμένο στρατό του Καμβύση.

Τον Φεβρουάριο του 1977 ανακοινώθηκε ότι αρχαιολόγοι βρήκαν υπολείμματα του στρατού Καμβύση, για να αποδειχτεί σύντομα ότι επρόκειτο για φάρσα.

Μεταξύ Σεπτεμβρίου 1983 και Φεβρουαρίου 1984, ο Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Γκάρι Τσέιφετζ οδήγησε μια αποστολή, που τη χρηματοδοτούσε το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το National Geographic, η Αιγυπτιακή Υπηρεσία Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων και το Ligabue Research Institute, κατά μήκος των λιβυκών συνόρων. Η έρευνα κράτησε έξι μήνες και κάλυψε μια περιοχή 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων γεμάτη αμμόλοφους, από την ακατοίκητη Όαση Μπαχρέιν έως την Όαση Σίουα. Στην 250.000 δολαρίων εκστρατεία μετείχαν 20 γεωλόγοι από την Αίγυπτο, άπειρος αριθμός εργατών, ένας φωτογράφος του National Geographic, δύο παραγωγοί ντοκιμαντέρ από τα κινηματογραφικά στούντιο του Χάρβαρντ, τρεις καμήλες, ένα ελαφρό ανιχνευτικό αεροσκάφος και επίγεια ραντάρ διείσδυσης.

Η αποστολή ανακάλυψε περίπου 500 τάφους ζωροαστρικής τεχνοτροπίας αλλά όχι αντικείμενα. Αρκετοί τάφοι περιείχαν θραύσματα οστών, η χρονολόγηση των οποίων έδειξε το έτος 1500 π.Χ., δηλαδή χίλια χρόνια νωρίτερα από το συμβάν της χαμένης στρατιάς.

Στην ακατοίκητη Όαση Σίτρα (μεταξύ των οάσεων Μπαχαρίγια και Σίουα) βρέθηκε μέσα σε μια σπηλιά μια ανακλινόμενη φτερωτή σφίγγα σκαλισμένη σε ασβεστόλιθο επίσης περσικής τεχνοτροπίας. Η αποστολή είχε άδοξο τέλος, καθώς ο Τσέιφετζ συνελήφθη από τις αιγυπτιακές αρχές με την κατηγορία της παράνομης εισόδου αεροσκάφους στη χώρα και της κατασκοπίας. Αν και είχε έγγραφη άδεια από την Υπηρεσία Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων, ανακρίθηκε για 24 ώρες και οι κατηγορίες δεν αποσύρθηκαν παρά μόνο όταν δέχτηκε να δωρίσει το αεροσκάφος του στην αιγυπτιακή κυβέρνηση. Το αεροσκάφος βρίσκεται σήμερα στο Αιγυπτιακό Πολεμικό Μουσείο στο Κάιρο.

This bronze dagger dating from King Cambyses' time is one of the stunning finds made by the researchers.

Το καλοκαίρι του 2000, η γεωλογική ομάδα του Πανεπιστημίου Χελουάν του Καΐρου, αναζητώντας πετρέλαιο στην Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, ανακάλυψε καλοδιατηρημένα απομεινάρια αρχαίων ενδυμάτων και μεταλλικά θραύσματα τα οποία θεωρήθηκε ότι ανήκαν στο χαμένο στρατό του Καμβύση. Το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να οργανώσει μια ειδική αποστολή για να ερευνήσει την περιοχή, από τότε όμως δεν υπήρξε καμιά νεότερη πληροφορία.

Περισσότερο από κάθε άλλον, τις σοβαρές προσπάθειες τις αντιγράφουν οι τσαρλατάνοι.

Τα κατορθώματα των αδελφών Καστιλιόνι

Voyage of discovery: Twin brothers Angelo and Alfredo Castiglioni at work in the Sahara Desert.

Το Νοέμβριο του 2009, δύο Ιταλοί αρχαιολόγοι, οι Άντζελο και Αλφρέντο Καστιλιόνι, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ανθρώπινων λειψάνων, εργαλείων και όπλων των οποίων η χρονολόγηση συνέπιπτε με την εποχή του χαμένου περσικού στρατού. Όλα είχαν βρεθεί κοντά στην Όαση της Σίουα. Σύμφωνα με του δύο αρχαιολόγους, αυτή ήταν η πρώτη αρχαιολογική απόδειξη της ιστορίας που αναφέρει ο Ηρόδοτος.

Hundreds of broken water pots were found by the Italian archaeologists.

Στη συνέχεια, οι αδελφοί Καστιλιόνι εντόπισαν κάτι πραγματικά μοναδικό – ένα φυσικό καταφύγιο καταμεσής της ερήμου. Επρόκειτο για έναν βράχο με περίπου 35 μέτρα μήκος, ύψος 1,8 μέτρα και 3 μέτρα βάθος. Αν και σπάνιοι, τέτοιοι φυσικοί σχηματισμοί υπάρχουν μέσα στην έρημο, αλλά αυτός ο μεγάλος βράχος ήταν ο μοναδικός που υπήρχε σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή.

Το ζήτημα ήταν ότι οι αδελφοί Καστιλιόνι παρουσίασαν τα ευρήματά τους σε ταινία και όχι σε κάποιο συνέδριο ή επιστημονική μελέτη δημοσιευμένη σε κάποιο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό. Οι αμφιβολίες πλήθυναν όταν έγινε γνωστό ότι οι αδελφοί Καστιλιόνι είχαν γυρίσει στη δεκαετία του 1970 πέντε αμφιλεγόμενα ντοκιμαντέρ, του είδους των shockumentaries, με θέμα την Αφρική και τίτλους όπως “Addio ultimo uomo”, “Africa ama” και “Africa dolce e selvaggia”, στα οποία ο ανύποπτος θεατής παρακολουθούσε αυτούσια τον ευνουχισμό ενός ανθρώπου, την εκδορά ενός ανθρώπινου πτώματος, το ξεπαρθένεμα ενός κοριτσιού με πέτρινο φαλλό, καθώς και μια ομάδα κυνηγών να σκοτώνει και να διαμελίζει έναν ελέφαντα.

Μπροστά στη δημοσιότητα που πήραν τα “κατορθώματα” των δύο αδελφών, ο Γενικός Γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Ζάχι Χαουάς, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης στις δήθεν ανακαλύψεις «είναι αβάσιμες και παραπλανητικές» και ότι «οι αδελφοί Καστιλιόνι ουδέποτε έλαβαν άδεια από το Συμβούλιο για ανασκαφές στην Αίγυπτο, επομένως τα όσα ισχυρίζονται ότι βρήκαν είναι απολύτως ψευδή».

Prof Olaf Kaper, an archaeologist at Leiden University in the Netherlands, believes he may have solved one of the greatest mysteries in ancient history – what happened to the 50,000-man army of Persian King Cambyses II in the Egyptian desert around 524 BC. Professor Kaper argues that the lost army of Cambyses II did not disappear, but was defeated. According to Kaper, the army’s final destination was the Dakhla Oasis – the location of the troops of the Egyptian rebel leader Petubastis III.

Πρόσφατα, ομάδα Ολλανδών αρχαιολόγων με επικεφαλής τον καθηγητή Όλαφ Κάπερ, ισχυρίστηκε ότι έχει λύσει το μυστήριο σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη στην άτυχη περσική στρατιά πριν από 2.500 χρόνια.

Η μαρτυρία του Ηρόδοτου

This artist's impression depicts the devastating sandstorm bearing down on the doomed army.

«Ένας άνεμος ήρθε από το νότο, δυνατός και θανατηφόρος, φέρνοντας μαζί του τεράστιες στήλες στροβιλιζόμενης άμμου που κάλυψαν εξ ολοκλήρου τα στρατεύματα μέχρι που εξαφανίστηκαν εντελώς». Αυτά γράφει ο Ηρόδοτος.

Two centuries after Cambyses' soldiers had set out to destroy the temple, Alexander the Great made his own pilgrimage there before he began his conquest of Persia.

Ο καθηγητής Όλαφ Κάπερ, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Λέιντεν της Ολλανδίας, πιστεύει ότι γνωρίζει το λόγο που οι αρχαιολόγοι δεν έχουν εντοπίσει μέχρι σήμερα τα ίχνη της περσικής στρατιάς. «Κάποιοι περιμένουν να βρουν τα απομεινάρια ενός ολόκληρου στρατού, πλήρως εξοπλισμένου. Ωστόσο, η εμπειρία διδάσκει ότι δεν μπορεί να πεθάνει κάποιος από μια αμμοθύελλα», δήλωσε ο Κάπερ στο Sci-News.

Στο Διεθνές Συνέδριο “Βαβυλών” που πραγματοποιήθηκε στο Λέιντεν της Ολλανδίας μεταξύ 18 και 20 Ιουνίου 2014, ο καθηγητής Κάπερ είπε ότι ο στρατός του Καμβύση δεν χάθηκε σε κάποια αμμοθύελλα, αλλά ηττήθηκε στο πεδίο της μάχης. Όμως για λόγους προπαγάνδας, οι Πέρσες απέκρυψαν την αλήθεια.

The Temple of Amun which Cambyses' army had set out to destroy because priests there refused to legitimise his claim to Egypt.

Σύμφωνα με τον Κάπερ, προορισμός του στρατού του Καμβύση δεν ήταν η Όαση Σίουα αλλά η γνωστή Όαση Ντάκλα, όπου είχε οχυρωθεί ο στρατός των επαναστατημένων Αιγυπτίων με ηγέτη τον Πετούμπαστη Γ΄ κυβερνήτη της Αιγύπτου.

«Ο κυβερνήτης έστησε ενέδρα στον στρατό του Καμβύση και τον αποδεκάτισε. Μετά από αυτό ο Πετούμπαστης στέφθηκε φαραώ στη Μέμφιδα, την πρωτεύουσα της Αιγύπτου», λέει ο Κάπερ.

Η τύχη του περσικού στρατού για πολύ καιρό παρέμεινε ασαφής, έως ότου ο Δαρείος Α΄, ο οποίος κατέστειλε την εξέγερση των Αιγυπτίων δύο χρόνια μετά, απέδωσε την ντροπιαστική ήττα του προκατόχου του σε αμμοθύελλα που ενέσκηψε ξαφνικά, προκειμένου να μην επηρεαστεί το ηθικό στρατού και λαού. Την επίσημη αυτή εκδοχή υιοθέτησε ο Ηρόδοτος 75 χρόνια μετά το περιστατικό.

Wooden door jamb, originally covered with gold leaf and inlaid glass, representing Seheruibre Petubastis III making an offering, Louvre Museum. Excavations in the Dakhla Oasis have revealed titles of the Egyptian rebel leader Petubastis III carved on ancient temple blocks, which suggests that it was a stronghold at the start of the Persian period. Hopefully further work will be undertaken to follow up this promising lead, which may solve one of archaeology's biggest outstanding mysteries.

Οι ανασκαφές του καθηγητή Κάπερ στην Αλμέιντα της Όασης Ντάκλα έφεραν στο φως τους τίτλους του Πετούμπαστη Γ΄ που είναι χαραγμένοι στη μετώπη ενός αρχαίου ναού. «Οι ογκόλιθοι ναού δείχνουν ότι το κτίσμα αυτό πρέπει να ήταν φρούριο κατά την έναρξη της περσικής κατοχής», λέει ο Κάπερ. «Από τη στιγμή όμως που βρήκαμε περισσότερα στοιχεία για τον άγνωστο έως τώρα Πετούμπαστη Γ΄ μπορούμε να πούμε τι ακριβώς συνέβη».

Ο καρκίνος «αρχαίος όσο η πολυκύτταρη ζωή». Discovery of a primordial cancer in a primitive animal

Αριστερά μια υγιής ύδρα, δεξιά μια ύδρα με όγκο που θυμίζει καρκίνο των ωοθηκών. Tumour-bearing Hydra-Polyp (right) next to a healthy animal (left). Credit: Klimovich/ CAU

«Ο καρκίνος είναι εξίσου παλιός με τους πολυκύτταρους οργανισμούς και πιθανότατα δεν θα εξαλειφθεί ποτέ» λένε οι συντάκτες της μελέτης. Το δυσοίωνο συμπέρασμα προκύπτει από την ανακάλυψη καρκινικών όγκων σε έναν οργανισμό που πιστεύεται ότι παραμένει ίδιος εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

Η ανακάλυψη

A stem cell marker gene is strongly expressed in tumour tissue. Credit: Klimovich/ CAU

Διεθνής ερευνητική ομάδα αναφέρει στην επιθεώρηση «Nature Communications» ότι εντόπισε για πρώτη φορά όγκους σε μικροσκοπικά υδρόβια πλάσματα του γένους Hydra, τα οποία ανήκουν στην ίδια ομάδα με τα κοράλλια και τις μέδουσες. Οι ύδρες, συνήθεις κάτοικοι των γλυκών νερών στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές όλου του κόσμου, είναι σχετικά απλοί πολυκύτταροι οργανισμοί με κυλινδρικό σώμα μήκους μερικών χιλιοστών και μακρόστενα πλοκάμια γύρω από το στόμα.

Εδώ και δεκαετίες οι ύδρες είναι αντικείμενο μελέτης λόγω της θαυμαστής ικανότητάς τους να αναγεννούν οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Υπάρχουν μάλιστα ενδείξεις ότι τα ταπεινά αυτά πλάσματα δεν γερνούν ποτέ. «Στη διάρκεια της αναζήτησης για την προέλευση των γονιδίων που προκαλούν καρκίνο, κάναμε μια αναπάντεχη ανακάλυψη σε αυτή την αρχαία ομάδα ζώων» αναφέρει ο Τόμας Μπος του Πανεπιστημίου του Κιέλου στη Γερμανία, επικεφαλής της τελευταίας μελέτης.

«Τα δεδομένα μας είχαν ήδη προβλέψει ότι οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί είχαν ήδη τα περισσότερα από τα γονίδια που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον άνθρωπο. Αυτό που έλειπε ως τώρα ήταν οι ενδείξεις ότι αυτά τα ζώα όντως εμφανίζουν όγκους» επισημαίνει.

Οι όγκοι

A microscopic view into Hydra's tumour. Blue: nuclei of tumour stem cells. Green: marker for stem cells that are pre-programmed for gender differentiation. Red: cytoskeleton of the cells. Credit: Anton-Erxleben / CAU

Πράγματι, η ομάδα του ανακάλυψε ότι η ύδρα εμφανίζει όγκους, οι οποίοι προέρχονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό βλαστικών κυττάρων του αναπαραγωγικού συστήματος. Η συσσώρευση αυτών των κυττάρων μάλλον οφείλεται σε αστοχία του μηχανισμού προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, γνωστού και ως απόπτωση, ο οποίος κανονικά προστατεύει τον οργανισμό από τον καρκίνο.

Το περίεργο μάλιστα είναι ότι οι όγκοι εντοπίστηκαν μόνο σε θηλυκές ύδρες και θυμίζουν καρκίνους των ωοθηκών στον άνθρωπο. «Η λεπτομερής μοριακή ανάλυση των όγκων αποκάλυψε ένα γονίδιο που γίνεται εξαιρετικά δραστήριο στους ιστούς των όγκων και αποτρέπει τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο» λέει ο Αλεξάντερ Κλίμοβιτς, συνεργάτης του Δρ Μπος στο Κίελο.

Οι ομοιότητες

Όπως επισημαίνει, οι βλάβες του μηχανισμού απόπτωσης ευθύνονται για την εμφάνιση καρκίνων και στον άνθρωπο, και οι ομοιότητες με αυτό που παρατηρήθηκε στην ύδρα είναι «εντυπωσιακές». Στην τελευταία φάση των πειραμάτων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα καρκινικά κύτταρα της ύδρας είναι επιθετικά, καθώς αναπτύσσονται σε νέους όγκους όταν μεταμοσχευθούν σε μια άλλη, υγιή ύδρα.

Και αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι «ο επιθετικός χαρακτήρας των καρκινικών κυττάρων είναι παλιό χαρακτηριστικό από εξελικτική άποψη». Θα ήταν βέβαια δύσκολο να εξάγει κανείς συμπεράσματα από τη μελέτη για τη μάχη κατά των ανθρώπινων καρκίνων. Ο Δρ Μπος, πάντως, εκτιμά ότι μια ασθένεια τόσων εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών θα είναι δύσκολο να εξαλειφθεί οριστικά:

«Η μελέτη μας καθιστά απίθανη την οριστική νίκη στον "Πόλεμο κατά του Καρκίνου" που κηρύχθηκε στη δεκαετία του 1970. Παρόλα αυτά, το να γνωρίζει κανείς την προέλευση του εχθρού του είναι ο καλύτερος τρόπος για να τον πολεμήσει, ίσως και να κερδίσει πολλές μάχες».

Στο μενού των Νεάντερταλ υπήρχε και... σαλάτα. Prehistoric Poop Reveals Neanderthals Ate Plants

Όπως φαίνεται οι Νεάντερταλ είχαν πλουσιότερη διατροφή από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Don't call them brutes. Neanderthals ate their veggies. Traces of 50,000-year-old poop found at a caveman campground in Spain suggest that modern humans' prehistoric cousins may have had a healthy dose of plants in their diet, researchers say.

Η αντίληψη ότι οι Νεάντερταλ κατανάλωναν μόνο κρέας, πρέπει να αναθεωρηθεί, καθώς η ανάλυση των αρχαιότερων κοπράνων των προϊστορικών «ξαδέρφων» του ανθρώπου (και γενικότερα των αρχαιότερων ανθρώπινων κοπράνων), που έχουν ποτέ βρεθεί, δείχνει ότι οι στενοί συγγενείς μας ήσαν και φυτοφάγοι, συνεπώς έκαναν μια πιο ισορροπημένη διατροφή.

Η ανακάλυψη

Νέα ευρήματα δείχνουν ότι είχαν ισορροπημένη διατροφή τρώγοντας φυτά και καρπούς. Archaeologists found poop in sediments excavated from El Salt, shown here, a site where Neanderthals lived in Spain. The findings, published in the journal PLOS ONE, are based on chemicals lingering in bits of fossilized feces — perhaps the oldest human poop known to science. Credit: PLOS ONE, doi:10.1371/journal.pone.0101045.g001

Ομάδα ερευνητών από τις ΗΠΑ και την Ισπανία, με επικεφαλής τη γεωαρχαιολόγο Αϊνάρα Σιστιάγα του Πανεπιστημίου ΜΙΤ, εντόπισαν απομεινάρια ανθρωπίνων κοπράνων στην περιοχή Ελ Σαλτ της Ισπανίας, όπου ζούσαν Νεάντερταλ πριν από 45.000 έως 60.000 χρόνια.

Η εργαστηριακή ανάλυση έδειξε μέσα στα κόπρανα χημικές ουσίες που υπάρχουν τόσο στα ζώα όσο και στα φυτά, γεγονός που αποτελεί την πρώτη άμεση ένδειξη ότι οι Νεάντερταλ δεν περιορίζονταν στο κρέας, αλλά έτρωγαν μάλλον ό,τι έβρισκαν μπροστά τους, από ρίζες και φύλλα έως μούρα και καρπούς, ανάλογα με το τι υπήρχε διαθέσιμο κάθε εποχή στο περιβάλλον τους.

«Είναι μέχρι στιγμής τα μόνα ευρήματα που έχουμε στη διάθεση μας τα οποία μας δίνουν συγκεκριμένες πληροφορίες για τις διατροφικές συνήθειες των Νεάντερταλ. Μαθαίνοντας το τι έτρωγαν διάφορα είδη συγγενικά με τον άνθρωπο θα μας βοηθήσει να μάθουμε πράγματα για εξελικτικά ζητήματα που αφορούν και τον σύγχρονο άνθρωπο» αναφέρει η Σιστιάγα. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PloS ONE».