Δραπέτες στο Σπίτι της Λογοτεχνίας και της Μετάφρασης

Μέσα στην τρέλα των ημερών κάναμε κι εμείς τη δική μας τρέλα. Εγκαταλείψαμε την πόλη μας και καταφύγαμε στον φιλόξενο «ξενώνα Καραγιαννοπούλου» στη Βυζίτσα του Πηλίου, που για κάποιους μήνες μετατρέπεται σε Σπίτι Λογοτεχνίας και Μετάφρασης χάρη σε πρωτοβουλία της μεταφράστριας Ιωάννας Αβραμίδου και με αρωγό τη Μάχη Καραγιαννοπούλου. 

Προστατευμένοι μέσα στο αρχοντικό, που διέθετε ζεματίστρα για ανεπιθύμητους επιτιθέμενους, με τη φροντίδα της Μάχης και με τις ειδήσεις να φτάνουν στα αυτιά και τη συνείδησή μας με λιγότερους κραδασμούς, καθώς φιλτράρονταν από τα φύλλα των δέντρων, αφεθήκαμε σε μνήμες ποιητικές, σε αναγνώσεις αποκαλυπτικές ψυχών, σε συγκινήσεις και προβληματισμούς για την ανθρωπινότητα του ανθρώπου, δηλαδή τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή και ανάλογα με τις συνθήκες να δείχνει φωτεινές πλευρές του εαυτού του υπηρετώντας τον ανθρωπισμό ή να βυθίζεται σε μια σκοτεινιά που καταδυναστεύει τον ίδιο και τους άλλους. 

Η Ιωάννα και η Μάχη με την πρωτοβουλία τους βοήθησαν στο ξεδίπλωμα εσωτερικών νημάτων που μας συνέδεσαν, τον Αλέξανδρο και τη Ρηνιώ, την Καλλιόπη και τον Δαμιανό, τη Δήμητρα και την Ιωάννα, με τη Μάχη σιωπηλό μάρτυρα και τον Κώστα διακριτικό καταγραφέα των στιγμών.

Υ.Γ. Μάλλον ως μαρτύριο θα εκλάμβαναν διάφοροι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, οικείοι και ξένοι, το ξεγύμνωμα ψυχής και σκέψης που προκαλεί η ποίηση, η τέχνη γενικότερα. Αλήθεια, τι θα γινόταν αν διαρρηγνυόταν το σκληρό οικονομικό περίβλημα της σκέψης τους; Πολύ με προκαλεί αυτή η σκέψη (σαδιστικά)... Λέω να προτείνω στην Ιωάννα και τη Μάχη να τους απευθύνουν πρόσκληση για το Σπίτι της Λογοτεχνίας και της Μετάφρασης, να μαζέψουν τη ζεματίστρα, να τους καλοδεχτούν και το βράδυ, μετά το μπάνιο στα νερά του Αιγαίου ή του Παγασητικού, ή μετά από περιπάτους, να συμμετέχουν, τουλάχιστον να παρίστανται, σε βραδιές ποιητικής μυσταγωγίας. Τι μαρτύριο θα τους είναι αυτό το... Poetagroup!

Κείμενο: Δήμητρα Μήττα

Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Δείτε την καρδιά να χτυπάει σε… 4D. Watch a heart beat in 'extreme 4D'

Επαναστατικό λογισμικό αποκαλύπτει τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού με εξωπραγματική λεπτομέρεια. This is an artificial mitral valve with sutures on the ring. “Ultrasound is on the verge of delivering huge change in medical care because it allows doctors to see inside the human body like never before by touching a probe that’s smaller than the size of your hand to the patient’s body,” says Al Lojewski, general manager, cardiovascular ultrasound at GE Healthcare. “Especially with this new software, it may mean reduced burden for the patient and exceptional images of the heart for the doctor on the spot.” GIF credit: GE Healthcare

Την καρδιά να πάλλεται σε «extreme 4D» αποκαλύπτει το νέο λογισμικό της General Electric Healthcare, το οποίο πραγματοποιεί την απεικόνιση των οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού σε τέσσερις διαστάσεις.

Η λειτουργία της βαλβίδας της καρδιάς σε πραγματικό χρόνο. This animation, created using cSound, shows a human heart valve in what is described as 'extreme 4D'. GIF credit: GE Healthcare

Το σύστημα cSound, όπως ονομάζεται, είναι ικανό να προσφέρει εξωπραγματικές εικόνες της καρδιάς οι οποίες θα ήταν ορατές μόνο σε περίπτωση που ο ασθενής υποβαλλόταν σε επέμβαση ανοιχτής καρδιάς.

«Παραδοσιακά, ο υπέρηχος μας επιτρέπει να βλέπουμε την καρδιά αλλά όχι με την λεπτομέρεια που θα επιθυμούσαμε» εξηγεί ο καρδιολόγος δρ Μπιτζόι Καντέρια, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του από το Ιατρικό Κέντρο Aurora St Luke’s, στο Μιλγουόκι, δοκίμασαν το επαναστατικό λογισμικό.

«Χρησιμοποιώντας το σήμα του υπερήχου για την απεικόνιση της καρδιάς στρώμα-στρώμα, όπως ακριβώς ένας κρεοπώλης χρησιμοποιεί το μαχαίρι, το λογισμικό συναρμολογεί όλα τα στρώματα σχηματίζοντας την ολοκληρωμένη εικόνα της» εξηγεί ο ίδιος.

Σύμφωνα με τον δρα Καντέρια, το λογισμικό που αναπτύχθηκε από τους ειδικούς της GE Healthcare, με στόχο την χρήση του σε συνδυασμό με τα μηχανήματα υπερήχων, προσφέρει πεντακάθαρες εικόνες οι οποίες του επιτρέπουν να εντοπίζει π.χ. τις παρακάμψεις της ροής του αίματος γύρω από θρομβώσεις, στις αρτηρίες.

«Με τον τρόπο αυτόν είμαι σε θέση να αξιολογώ με μεγαλύτερη ακρίβεια την κατάσταση του ασθενούς» αναφέρει. «Είναι σχεδόν σαν να έβγαζα την βαλβίδα της καρδιάς και να την επεξεργαζόμουν με τα χέρια. Το νέο λογισμικό προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στους χειρουργούς, ιδιαίτερα όταν ετοιμάζονται για χειρουργείο».

Φέρνοντας το μέσα... έξω

Οι δύο αριστεροί από τους συνολικά τέσσερις θαλάμους της καρδιάς, τους οποίους μοιράζει μια βαλβίδα. Two left chambers of the heart’s four chambers can be seen in this animation. They are separated by a valve. GIF credit: GE Healthcare

Σύμφωνα με την GE Healthcare, ένα μηχάνημα υπερήχων εκπέμπει ηχητικά κύματα πολύ υψηλής συχνότητας στο σώμα και στην συνέχεια ανάλογα με την ηχώ που λαμβάνει ανιχνεύει το σχήμα των εσωτερικών οργάνων του οργανισμού. Πρόκειται για μια τεχνολογία η οποία θυμίζει αρκετά εκείνη των σόναρ των υποβρυχίων.

Το νέο λογισμικό cSound, είναι ικανό να συλλέγει άπειρα δεδομένα για την δημιουργία μιας εικόνας του ανθρώπινου οργανισμού. Αντί να απορρίπτει τα δεδομένα που δεν μπορεί να επεξεργαστεί, το λογισμικό αποθηκεύει τα πάντα στην μνήμη του μηχανήματος. Οι ειδικοί αλγόριθμοι που ανέπτυξαν οι επιστήμονες, στην συνέχεια, αναλαμβάνουν αστραπιαία την επεξεργασία και την ανάλυση του συνόλου των αποθηκευμένων δεδομένων, επιλέγοντας τα καλύτερα σήματα με βάσει τα πίξελ που τους αντιστοιχούν.

Blood flows out of the heart and into a large blood vessel called the aorta. The aortic valve opens so blood can flow out and closes to keep blood from returning. GIF credit: GE Healthcare

Το νέο λογισμικό cSound, είναι ικανό να συλλέγει άπειρα δεδομένα για την δημιουργία μιας εικόνας του ανθρώπινου οργανισμού. Αντί να απορρίπτει τα δεδομένα που δεν μπορεί να επεξεργαστεί, το λογισμικό αποθηκεύει τα πάντα στην μνήμη του μηχανήματος. Οι ειδικοί αλγόριθμοι που ανέπτυξαν οι επιστήμονες, στην συνέχεια, αναλαμβάνουν αστραπιαία την επεξεργασία και την ανάλυση του συνόλου των αποθηκευμένων δεδομένων, επιλέγοντας τα καλύτερα σήματα με βάσει τα πίξελ που τους αντιστοιχούν.

Το πρωτοποριακό λογισμικό μάλιστα, μπορεί να επεξεργαστεί δεδομένα που χωρούν σε ένα DVD σε μόλις ένα δευτερόλεπτο και σε πραγματικό χρόνο. Η διαδικασία επεξεργασίας που ακολουθείται σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι αντίστοιχη με εκείνη ενός υπερυπολογιστή και ενός πομπού και ενός δέκτη που χρησιμοποιείται π.χ. στην περίπτωση των ραντάρ ή της επικοινωνίας ενός ασύρματου δικτύου Wi-Fi.

Παρακολουθήστε το εντυπωσιακό βίντεο. Cardiologists at the Aurora St. Luke’s Medical Center in Milwaukee, Wis., started using brand new ultrasound software from GE that, for the first time, allows the team to see heart in “extreme 4D” – the three spatial dimensions plus time. “The images are exquisite,” says Dr. Bijoy Khandheria. “It’s like opening the chest and seeing the heart beating.”

«Το νέο σύστημα βελτιώνει σημαντικά την διαγνωστική ακρίβεια. Πρόκειται για μια καινοτομία στον χώρο της απεικόνισης υπερήχων» αναφέρει ο δρ Καντέρια, ενώ υπογραμμίζει ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γλιτώσει τους ασθενείς από την ταλαιπωρία αλλεπάλληλων διαγνωστικών εξετάσεων αλλά και από το κόστος που τις συνοδεύει.

Η Μόνα Λίζα ζωντάνεψε! The Living Mona Lisa Follows You With Her Eyes

Διαδραστική εκδοχή του πίνακα αναπνέει και ανοιγοκλείνει τα μάτια χάρη στην τεχνολογία βιντεοπαιχνιδιών. Eerie: The new 'living' Mona Lisa uses artificial intelligence to make a digital version of Leonardo da Vinci's famous painting react to people in the room around it. The portrait can turn its head, turn her enigmatic smile into a frown and blink. Her chest can even rise and fall as if she is breathing.

Μέχρι τώρα η «Μόνα Λίζα» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ήταν γνωστή για το αινιγματικό της χαμόγελο. Στην νέα ψηφιακή μορφή της, όμως, η «ζωντανή» Μόνα Λίζα ("Living Mona Lisa") όπως ονομάστηκε, δημιουργία μιας ομάδας Γάλλων τεχνικών και καλλιτεχνών, αναπνέει, ανοιγοκλείνει τα μάτια της, σουφρώνει τα χείλη και γυρνά το κεφάλι της προς την κατεύθυνση των ανθρώπων που την κοιτούν.

Η ψηφιακή και διαδραστική εκδοχή του διάσημου πίνακα έγινε πραγματικότητα μετά από εργασία ενός χρόνου και χρησιμοποιεί την τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.

Πνοή ψηφιακής «ζωής»

The Living Mona Lisa project, or Living Joconde as it is known in France, uses artificial intelligence to transform the oil painting into a living, moving work of art.

Ο πίνακας διαθέτει μια συσκευή η οποία με τη βοήθεια αισθητήρων ανιχνεύει την κίνηση και είναι παρόμοια με αυτή που χρησιμοποιείται στα διαδραστικά ηλεκτρονικά παιχνίδια (video games). Μπορεί να ανιχνεύσει τόσο τις κινήσεις όσο και την φυσική παρουσία των θεατών και «να αντιδρά ανάλογα με την διάθεση της», όπως δήλωσε ο Ζαν Κλωντ Εντίν, πρόεδρος του γαλλικού ινστιτούτου που ανέπτυξε τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.

Ο δημιουργός Φλόρεντ Αζιοσμάνοφ δήλωσε ότι η ιδέα ήταν να κατασκευαστεί μια μοντέρνα εκδοχή του πίνακα. «Τώρα μπορεί να αισθάνεται τις αλλαγές στο περιβάλλον της», δηλώνει ο Αζιοσμάνοφ. «Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι προσπάθησε να της δώσει ζωή (με το χαμόγελο) οπότε αρμόζει να προχωρήσουμε τις προθέσεις του ένα βήμα παραπέρα».

Συγκεκριμένα, η Μόνα Λίζα αναγνωρίζει τα βλέμματα των θεατών, είτε είναι θετικά είτε αρνητικά. Στην τελευταία περίπτωση, αποστρέφει το βλέμμα. Τέλος, όταν δεν την κοιτά κανείς η Μόνα Λίζα ποζάρει κοιτάζει σα χαμένη στις σκέψεις της.

Ο ειδικός στην ψηφιακή τέχνη Αζιοσμάνοφ επέλεξε την Μόνα Λίζα επειδή «είναι ένας από τους πιο γνωστούς και εμβληματικούς χαρακτήρες στην ιστορία της τέχνης».

H διάσημη ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης του Ντα Βίντσι η οποία εκτιμάται ότι ολοκληρώθηκε μεταξύ 1503-1519 φιλοξενείται στο μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι. The original Mona Lisa hangs in the Louvre Museum in Paris.

Ο πίνακας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου, ενώ οι ψηφιακές εκδοχές του θα κατασκευαστούν και θα βγουν στην αγορά σε πολλά μεγέθη. Θα κυκλοφορήσει, επίσης, και μια μινιατούρα ώστε να γίνει κόσμημα. Όπως λέει ο Αζιοσμάνοφ, «τα περιδέραια και οι υπόλοιπες εκδοχές για κοσμήματα θα πωλούνται σε διαφορετικές τιμές ανάλογα με το αν θα έχουν πολύτιμες πέτρες ή όχι». Όπως επισημαίνει, η κατασκευή της ψηφιακής μορφής του πίνακα αποτελεί περισσότερο καλλιτεχνικό παρά εμπορικό έργο, αλλά «θέλουμε οι πίνακες να κοστίζουν όσο λιγότερο γίνεται για να μπορούν οι τουρίστες να τους αγοράζουν και να τους κρατούν ως σουβενίρ».

Τα πιο κοντινά πλάνα του Πλούτωνα. New Horizons Spacecraft Displays Pluto’s Big Heart

Φωτογραφία του Πλούτωνα που λήφθηκε από το New Horizons στις 14 Ιουλίου 2015. Pluto nearly fills the frame in this image from the Long Range Reconnaissance Imager (LORRI) aboard NASA’s New Horizons spacecraft, taken on July 13, 2015 when the spacecraft was 476,000 miles (768,000 kilometers) from the surface. This is the last and most detailed image sent to Earth before the spacecraft’s closest approach to Pluto on July 14. The color image has been combined with lower-resolution color information from the Ralph instrument that was acquired earlier on July 13. This view is dominated by the large, bright feature informally named the “heart,” which measures approximately 1,000 miles (1,600 kilometers) across. The heart borders darker equatorial terrains, and the mottled terrain to its east (right) are complex. However, even at this resolution, much of the heart’s interior appears remarkably featureless—possibly a sign of ongoing geologic processes. Credits: NASA/APL/SwRI

Είναι η πρώτη φορά που διαστημικό σκάφος πλησιάζει σε έναν τόσο απομακρυσμένο «πλανήτη» (έστω νάνο-πλανήτη), ο οποίος περιβάλλεται από πέντε δορυφόρους (Χάρων, Νυξ, Στύγα, Κέρβερος, Ύδρα), ενώ δεν αποκλείεται να υπάρχουν και άλλοι, άγνωστοι μέχρι σήμερα.

Η αμερικανική διαστημοσυσκευή απέχει περίπου 4,88 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη και τα ραδιοσήματά της χρειάζονται σχεδόν 4,5 ώρες για να φθάσουν στον πλανήτη μας. Οι «Νέοι Ορίζοντες» ταξιδεύουν με ταχύτητα 49.600 χλμ. την ώρα για πάνω από εννέα χρόνια και έκαναν το κοντινότερο πέρασμά τους από τον Πλούτωνα, σε απόσταση σχεδόν 12.000 χιλιομέτρων, την Τρίτη 14 Ιουλίου 2015, στις 3 μ.μ. ώρα Ελλάδας.

Το μη επανδρωμένο σκάφος, κόστους 700 εκατ. δολαρίων και βάρους σχεδόν μισού τόνου, δεν έχει τη δυνατότητα να επιβραδύνει και να τεθεί σε τροχιά. Θα φωτογραφίσει όμως τον Πλούτωνα και τους δορυφόρους του από κοντά, συλλέγοντας και άλλα επιστημονικά δεδομένα με τα επτά όργανά του. Στη συνέχεια, θα συνεχίσει το ταξίδι του προς τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, την παγωμένη Ζώνη Κάιπερ, όπου δεν αποκλείεται να συναντήσει κάποιο άλλο ενδιαφέρον ουράνιο σώμα. Το σκάφος έχει αρκετή ενέργεια για να ταξιδέψει άλλα 20 χρόνια.

Pluto’s bright, mysterious “heart” is rotating into view, ready for its close-up on close approach, in this image taken by New Horizons on July 12 from a distance of 1.6 million miles (2.5 million kilometers). It is the target of the highest-resolution images that will be taken during the spacecraft’s closest approach to Pluto on July 14. The intriguing “bulls-eye” feature at right is rotating out of view, and will not be seen in greater detail. Image Credit: NASA/JHUAPL/SWRI

O Πλούτων, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1930 από τον ερασιτέχνη αμερικανό αστρονόμο Κλάιντ Τόμποου (οι στάχτες του οποίου ταξιδεύουν μαζί με τους «Νέους Ορίζοντες»), αρχικά θεωρείτο ο ένατος κανονικός πλανήτης. Όμως το 2006 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση τον υποβίβασε -εν μέσω αντιδράσεων που συνεχίζονται ακόμη- σε νάνο πλανήτη, μια ενδιάμεση κατηγορία ουρανίων σωμάτων μεταξύ των πλανητών και των αστεροειδών.

Τα συγχαρητήρια του Στίβεν Χόκινγκ προς την NASA.

Οι έως τώρα εικόνες που έχει στείλει το «New Horizons», αποκαλύπτουν έναν πλανήτη με απρόσμενα ανώμαλη επιφάνεια και μυστηριώδεις τεράστιες σκουρόχρωμες κηλίδες στην περιοχή του ισημερινού του, οι οποίες έχουν εξάψει την περιέργεια των επιστημόνων.

Tantalizing signs of geology on Pluto are revealed in this image from New Horizons taken on July 9, 2015 from 3.3 million miles (5.4 million kilometers) away. Image credit: NASA/JHUAPL/SWRI

Μεταξύ άλλων, έχουν αποκαλυφθεί μια σχεδόν τέλεια «καρδιά» πάνω στον Πλούτωνα και ένας άλλος περίεργος γεωλογικός σχηματισμός που έχει πάρει το όνομα «η φάλαινα».

Charon’s newly-discovered system of chasms, larger than the Grand Canyon on Earth, rotates out of view in New Horizons’ sharpest image yet of the Texas-sized moon. It’s trailed by a large equatorial impact crater that is ringed by bright rays of ejected material. In this latest image, the dark north polar region is displaying new and intriguing patterns. This image was taken on July 12 from a distance of 1.6 million miles (2.5 million kilometers). Image credit: NASA/JHUAPL/SWRI

Επίσης, έχουν εντοπισθεί πολλοί κρατήρες (ένας φθάνει τα 100 χλμ διάμετρο) και φαράγγια στον μεγαλύτερο δορυφόρο του Πλούτωνα, τον Χάροντα, ο οποίος έχει διάμετρο 1.200 χιλιόμετρα. Ένα από τα φαράγγια φαίνεται να είναι μακρύτερο και βαθύτερο ακόμη και από το Μεγάλο Φαράγγι στην Αριζόνα.

Πηγή: www.nasa.gov

«Θάψτε με στον Άρη»! “Bury me on Mars”!

Οι λάτρεις του Διαστήματος μπορούν όταν πεθάνουν να μη βρεθούν δύο μέτρα κάτω από τη γη αλλά χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από αυτήν. Space burial refers to the launching of cremated remains into outer space.

Το «New Horizons» της NASA πλησιάζει τον Πλούτωνα με στόχο την πραγματοποίηση μιας σειράς μελετών στον πλανήτη-νάνο και στους δορυφόρους του. 

H κάψουλα με την τέφρα του Τόμπω κολλημένη σε μια ελεύθερη επιφάνεια του New Horizons (Πηγή: Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory).

Στο σκάφος υπάρχουν οι στάχτες του Κλάιντ Τόμπο, του αμερικανού αστρονόμου που ανακάλυψε τον Πλούτωνα το 1930. Τα παιδιά του Τόμπο την ώρα που το «New Horizons» περνούσε πάνω από τον Πλούτωνα παρακολουθούσαν την όλη διαδικασία από το κέντρο ελέγχου της αποστολής.

O νεαρός Κλάιντ Τόμπω δίπλα στο τηλεσκόπιο με το οποίο ανακάλυψε τον Πλούτωνα το 1930. The ashes of Clyde Tombaugh will be the first to travel outside of the Solar System.

Ο Τόμπο δεν είναι ο πρώτος άνθρωπος που επέλεξε να γίνει το Διάστημα η τελευταία του... κατοικία. Έχουν προηγηθεί πολλοί επιστήμονες, αστροναύτες, φίλοι του Διαστήματος αλλά και διάσημοι που το όνομά τους έχει συνδεθεί με το Διάστημα που επέλεξαν όταν πεθάνουν να αποτεφρωθούν και οι στάχτες τους να τοποθετηθούν σε ειδικές κάψουλες που τέθηκαν σε τροχιά γύρω από το Γη ή σε δοχεία που τοποθετήθηκαν σε σκάφη εξερευνητικών αποστολών.

Διαστημικές... κηδείες

The final frontier is an exceptional place to honor and celebrate the life of someone you love. Elysium Space (http://elysiumspace.com) offers awe-inspiring memorial spaceflights to have a symbolic portion of a departed's ashes launched into space.

Δύο αμερικανικές εταιρείες, η Celestis και η Elysium Space, προσφέρουν διαστημικές κηδείες. Αρχικά οι στάχτες των πελατών των δύο εταιρειών τοποθετούνταν σε ειδικές κάψουλες οι οποίες τίθονταν σε τροχιά γύρω από τη Γη. Μάλιστα οι συγγενείς των πελατών των δύο εταιρειών μπορούσαν όταν το ήθελαν να πηγαίνουν στα γραφεία των δύο εταιρειών και να βλέπουν τις κάψουλες. Προοδευτικά οι δύο εταιρείες άρχισαν να προσφέρουν διαφόρων ειδών υπηρεσίες.

Οι πελάτες μπορούν αν θέλουν να επιλέξουν μια κάψουλα στην οποία θα βρίσκονται οι στάχτες τους όταν πεθάνουν και η οποία αφού πραγματοποιήσει μια σύντομη βόλτα στο Διάστημα να επιστρέψει στην ατμόσφαιρα της Γης, όπου φυσικά θα καταστραφεί. Μπορούν επίσης να επιλέξουν μια κάψουλα η οποία επίσης θα πραγματοποιήσει μια σύντομη βόλτα στο Διάστημα αλλά όταν θα επιστρέψει στη Γη θα ανοίξουν αλεξίπτωτα και έτσι δεν θα καταστραφεί από την τριβή. Με αυτόν τον τρόπο οι στάχτες θα επιστραφούν στους συγγενείς. Οι πελάτες των δύο εταιρειών μπορούν επίσης να επιλέξουν να τοποθετηθούν οι στάχτες τους στο σκάφος μιας αποστολής που θα ταξιδέψει σε κάποιον πλανήτη ή δορυφόρο του ηλιακού μας συστήματος.

Η ιδέα της μετά θάνατον τροχιάς

Ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε μετά θάνατον στο Διάστημα ήταν ο μελλοντολόγος και φιλόσοφος Τζιν Ροντενμπέρι που έγινε διάσημος ως δημιουργός της θρυλικής σειράς επιστημονικής φαντασίας «Star Trek». Gene Roddenberry (third from the right) in 1976 with most of the cast of Star Trek at the rollout of the Space Shuttle Enterprise at the Rockwell International plant at Palmdale, California, USA.

Εκείνος που εισήγαγε την ιδέα της... διαστημικής κηδείας ήταν ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Νιλ Ρ. Τζόουνς σε μια ιστορία με τίτλο «Δορυφόρος Τζέιμσον» που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Amazing Stories» το 1931. Ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε μετά θάνατον στο Διάστημα ήταν ο μελλοντολόγος και φιλόσοφος Τζιν Ροντενμπέρι που έγινε διάσημος ως δημιουργός της θρυλικής σειράς επιστημονικής φαντασίας «Star Trek».

Οι στάχτες του Ροντενμπέρι τοποθετήθηκαν στο διαστημικό λεωφορείο «Κολούμπια» το 1992 και συντρόφευαν τους αστροναύτες τις δέκα ημέρες της αποστολής. Οι στάχτες του Ροντενμπέρι γύρισαν στη Γη αλλά επέστρεψαν στο Διάστημα στην παρθενική πτήση της Celestis το 1997.

Ο πύραυλος που ταξίδεψε με την τέφρα του Τίμοθι Λίρι στο Διάστημα. Ο Τίμοθι Λίρι πέθανε το 1996 σε ηλικία 75 ετών. Μέρος της τέφρας του ταξίδεψε με πύραυλο στο Διάστημα και παρέμεινε σε τροχιά περισσότερο από έξι χρόνια πριν αναφλεγεί στην ατμόσφαιρα της Γης.

Στην ίδια πτήση υπήρχαν και οι στάχτες άλλων διασημοτήτων, όπως του αμερικανού ψυχολόγου και συγγραφέα Τίμοθι Λίρι που έγινε γνωστός από τις έρευνές του για τη χρήση του LSD.

Τα επόμενα χρόνια υπήρξε μεγάλος αριθμός αστροναυτών, επιστημόνων και πολλών άλλων που επέλεξαν μετά θάνατον να βρεθούν στο Διάστημα. Ένας από αυτούς είναι ο ηθοποιός Τζέιμς Ντούχαν που έγινε γνωστός από τη συμμετοχή του στη θρυλική σειρά επιστημονικής φαντασίας «Star Trek». Υποδυόταν τον ρόλο του μηχανικού Σκότι που χειριζόταν το περίφημο σύστημα διακτίνισης ανθρώπων. Άλλη μία διασημότητα που επέλεξε τη διαστημική... ταφή είναι ο αμερικανός γεωλόγος Γιουτζίν Σούμεικερ, ιδρυτικό μέλος επιστημονικών ενώσεων διαστημικών ερευνών, ο οποίος συμμετείχε και στην ανακάλυψη ενός κομήτη που πήρε το όνομά του. Οι στάχτες του Σουμέικερ ταξίδεψαν σε αποστολή στη Σελήνη.

Σπάνιο σύστημα πέντε άστρων προσφέρει εξωφρενικό ηλιοβασίλεμα. Rare system of five stars discovered

Το πενταπλό σύστημα αποτελείται από ένα μοναχικό άστρο και δύο ζευγάρια άστρων. Όλα περιφέρονται γύρω από ένα κοινό βαρυτικό κέντρο. One of the pairs of stars is a so-called contact binary.

Αν σας αρέσει το ηλιοβασίλεμα, σκεφτείτε το ενδεχόμενο μετακόμισης σε αυτήν την προνομιακή γειτονιά, αποτελούμενη από πέντε άστρα που γυροφέρνουν το ένα το άλλο στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου.

«Είναι ένα πραγματικά εξωτικό αστρικό σύστημα. Θεωρητικά δεν υπάρχει λόγος να μην υπάρχουν πλανήτες σε τροχιά γύρω από τα άστρα. Οι κάτοικοι θα απολάμβαναν έναν ουρανό που θα έκανε τους δημιουργούς του Star Wars να ντρέπονται» σχολιάζει ο δρ Μάρκους Λορ του βρετανικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης.

Σε απόσταση 115 ετών φωτός από τη Γη

A team of astronomers led by Dr Marcus Lohr of the Open University, UK, has discovered the first five star system containing two eclipsing binary stars. This image shows the quintuple star system J093010 (center). Image credit: Centre de Données astronomiques de Strasbourg / SIMBAD.

Το σύστημα, γνωστό με τη χαριτωμένη ονομασία 1SWASP J093010.78+533859.5, βρίσκεται σε απόσταση 115 ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση της Μεγάλης Άρκτου.

Το πενταπλό σύστημα αποτελείται από ένα μοναχικό άστρο και δύο ζευγάρια άστρων, γνωστά ως δυαδικά συστήματα.

Όλα τα μέλη της οικογένειας κινούνται στο ίδιο επίπεδο και είναι σχετικά μικρά και πιο αμυδρά από τον Ήλιο. Παρόλα αυτά, λένε οι ερευνητές, ακόμα και ένα μικρό τηλεσκόπιο θα αρκούσε για να δει κανείς τις παράξενες εκλείψεις που συμβαίνουν όταν ένα άστρο περάσει μπροστά από ένα άλλο.

Το ένα ζευγάρι άστρων είναι «δυαδικό σύστημα επαφής», με τα δύο άστρα να βρίσκονται τόσο κοντά ώστε οι ατμόσφαιρές τους αγγίζουν η μία την άλλη. Τέτοια συστήματα επαφής δεν είναι σπάνια, το ασυνήθιστο όμως σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ο χρόνος που χρειάζονται τα δύο άστρα για να ολοκληρώσουν έναν πλήρη τροχιακό κύκλο είναι πολύ μικρός, κάτω από 6 ώρες.

Στο δεύτερο δυαδικό σύστημα, τα δύο άστρα απέχουν τρία εκατομμύρια χιλιόμετρα, περίπου δύο φορές τη διάμετρο του Ήλιου. Τα δύο ζευγάρια χωρίζονται από απόσταση 21 δισ. χιλιομέτρων, μεγαλύτερη από τη διάμετρο του Ηλιακού Συστήματος.

Η έρευνα βασίστηκε σε δεδομένα του προγράμματος SuperWasp, το οποίο χρησιμοποιεί μικρές, φθηνές κάμερες στα Κανάρια Νησιά και τη Νότιο Αφρική για να καταγράφει εικόνες σχεδόν ολόκληρου του ουρανού κάθε λίγα λεπτά.

Τα δυαδικά συστήματα γίνονται αντιληπτά επειδή η φωτεινότητά τους παρουσιάζει περιοδικές διακυμάνσεις καθώς το ένα άστρο περνά μπροστά από το άλλο, ακριβώς ανάμεσα στη Γη και το δεύτερο άστρο του συστήματος.

Πεντάδυμα σε περιφορά...

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πενταπλού συστήματος (κέντρο) και των δύο δυαδικών συστημάτων (πάνω και κάτω). An artist’s impression of the five star system 1SWASP J093010.78+533859.5. The smaller orbits are not shown to scale relative to the larger orbit, as the binary components would be too close together to distinguish. The inset images are to scale, along with an image of the Sun for comparison. The blue dotted line marks the orbital path of the two pairs of stars. The fifth star, whose position is uncertain, is to the right of the left pair. Credit: Marcus Lohr

Το σύστημα 1SWASP J093010.78+533859.5 ανακαλύφθηκε το 2006 από τις παρατηρήσεις του SuperWasp. Τα δύο δυαδικά συστήματα περιγράφηκαν για πρώτη φορά το 2013 και η ύπαρξη ενός πέμπτου άστρου αναφέρθηκε ως ενδεχόμενο το 2014.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astronomy & Astrophysics» (και είναι διαθέσιμη στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.org), δίνει μια ακριβέστερη περιγραφή των τροχιών και επιβεβαιώνει ότι και τα πέντε άστρα περιφέρονται γύρω από ένα κοινό βαρυτικό κέντρο, αποτελούν δηλαδή ένα πενταπλό σύστημα.

Σε περίπτωση ύπαρξης πλανητών γύρω τα άστρα του συστήματος, «θα υπήρχαν ενίοτε ακόμα και πέντε Ήλιοι με διαφορετικές φωτεινότητες να φωτίζουν το τοπίο» επισημαίνει ο Δρ Λορ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το γεγονός ότι όλα τα άστρα περιφέρονται στο ίδιο επίπεδο υποδεικνύει ότι σχηματίστηκαν όλα από το ίδιο νέφος αερίου. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση γνήσιων πεντάδυμων.

Υποδεχτείτε το «πεντακουάρκ». CERN’s LHCb experiment reports observation of exotic pentaquark particles

Απεικόνιση μιας πιθανής διάταξης των πέντε κουάρκ σε ένα πεντακουάρκ. Συγκριτικά, τα πρωτόνια αποτελούνται από τρία κουάρκ. Illustration of the possible layout of the quarks in a pentaquark particle such as those discovered at LHCb. The five quarks might be tightly bonded (left). They might also be assembled into a meson (one quark and one antiquark) and a baryon (three quarks), weakly bonded together. © CERN / LHCb Collaboration

Οι πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη αυτών των εξωτικών σωματιδίων ήρθαν πριν από μια δεκαετία, σύντομα όμως απορρίφθηκαν ως οπτασία. Τώρα, ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) επιβεβαιώνει σχεδόν τελεσίδικα την ύπαρξη των εξωτικών υποατομικών σωματιδίων «πεντακουάρκ».

Τα πρωτόνια και τα νετρόνια στον πυρήνα των ατόμων αποτελούνται από τρία κουάρκ που συγκρατούνται ενωμένα από τη λεγόμενη ισχυρή πυρηνική δύναμη.

Στον «χορό» των κουάρκ

Νέα κατηγορία σωματιδίων ανακαλύφθηκε στον Μεγάλο Επιταχυντή Ανδρονίων. The Large Hadron Collider, which was switched on again earlier this year, will give researchers a chance to study the new particles on more detail and look for other types of pentaquark. Photograph: Peter Macdiarmid/Getty

Τα πεντακουάρκ αποτελούνται αντίθετα από πέντε κουάρκ και είναι εξαιρετικά βραχύβια, αφού διασπώνται σε άλλα σωματίδια σχεδόν ακαριαία μετά το σχηματισμό τους. Η επιβεβαίωση της ύπαρξής τους αναμένεται τώρα να επιτρέψει τον έλεγχο της λεγόμενης κβαντικής χρωμοδυναμικής, τη θεωρία που περιγράφει την πυρηνική δύναμη,

«Το πεντακουάρκ δεν είναι απλώς ένα νέο σωματίδιο» επισημαίνει ο Γκάι Ουίλκινσον, εκπρόσωπος του ανιχνευτή LHCb στον LHC, με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η μελέτη. «Συνιστά έναν νέο τρόπο για τη συνάθροιση των κουάρκ [...] σε ένα μοτίβο που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ σε πάνω από πενήντα χρόνια πειραματικών αναζητήσεων».

Όπως επισημαίνει το CERN σε ανακοίνωσή του, ο αμερικανός φυσικός Μέρεϊ Γκελ-Μαν έφερε επανάσταση στην κατανόηση της δομής της ύλης το 1964, όταν έδειξε ότι τα πρωτόνια, τα νετρόνια και τα υπόλοιπα σωματίδια της ομάδας των «βαρυονίων» αποτελούνται από τρία κουάρκ. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 1969 για την ανακάλυψή του.

Το μοντέλο του Γκελ-Μαν δεν απέκλειε ωστόσο την ύπαρξη σωματιδίων που αποτελούνται από περισσότερα κουάρκ.

Το 2003, ιαπωνικό εργαστήριο προκάλεσε ντόρο ανακοινώνοντας ότι ανακάλυψε ένα πεντακουάρκ. Ακόμα δέκα εργαστήρια που ανέλυσαν τα ίδια δεδομένα κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα, τελικά όμως η ανακάλυψη διαψεύστηκε επίσημα το 2005.

Τα τελευταία ευρήματα στον LHC ήρθαν σχεδόν τυχαία στη διάρκεια άσχετης μελέτης (βασική αποστολή του LHCb είναι να εξηγήσει γιατί το Σύμπαν δεν περιέχει μεγάλες ποσότητες αντιύλης).

«Μελετούσαμε κάτι διαφορετικό, οπότε στην αρχή το αγνοήσαμε. Για ιστορικούς λόγους μάς τρόμαζε η λέξη πεντακουάρκ, οπότε ελέγξαμε τα ευρήματα με κάθε τρόπο που μπορούσαμε να φανταστούμε» σχολιάζει στο Nature.com ο Σέλντον Στόουν τουΠανεπιστημίου Σίρακιουζ της Νέας Υόρκης, μέλος της ερευνητικής ομάδας στο LHCb.

H νέα ανακάλυψη

The mass of J/ψ–proton (J/ψ p) combinations from Λb → J/ψpK-decays. The data are shown as red diamonds. The predicted contributions from the P_c(4380)⁺ and P_c(4450)⁺ states are indicated in the purple and black distributions, respectively. Inset: the mass of J/ψ p combinations for a restricted range of the K-p mass, where the contribution of the wider P_c(4380)⁺ state is more pronounced. (The other contributions from conventional hadrons, which are responsible for the remaining features in the data distributions, are not displayed.) © CERN / LHCb Collaboration

Η ανακάλυψη ήρθε από τη μελέτη της διάσπασης ενός σωματιδίου που ονομάζεται Λάμδα b σε τρία διαφορετικά σωματίδια. Το πείραμα έδωσε ενδείξεις ότι η διάσπαση περνά από ενδιάμεσες καταστάσεις που θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε πεντακουάρκ.

«Εξετάσαμε όλες τις πιθανότητες για αυτά τα σήματα, και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι μπορούν να εξηγηθούν μόνο από καταστάσεις πεντακουάρκ» αναφέρει ο Τόμαζ Σκβαρνίκι, επίσης στο Πανεπιστήμιο Σίρακιουζ.

Τα κουάρκ, τα οποία είναι θεμελιώδη σωματίδια (δεν διασπώνται σε μικρότερα σωματίδια) έρχονται σε έξι διαφορετικές ποικιλίες ή «γεύσεις». Το πρωτόνιο, για παράδειγμα, αποτελείται από δύο «πάνω» κουάρκ και ένα «κάτω» κουάρκ».

Το πείραμα LHCb έδωσε ενδείξεις για δύο διαφορετικά πεντακουάρκ, τα οποία αποτελούνται από δύο «πάνω» κουάρκ, ένα «κάτω» κουάρκ, ένα «γοητευτικό» κουάρκ και ένα «γοητευτικό» αντικουάρκ.

Το ένα έχει μάζα 4,67 φορές μεγαλύτερη από το πρωτόνιο, το δεύτερο είναι λίγο βαρύτερο με 4,74 φορές τη μάζα του πρωτονίου.

Η ανακάλυψη θεωρείται σχεδόν τελεσίδικη, αφού η στατιστική αξιοπιστία φτάνει τα 9 σίγμα, πολύ πάνω από τα 5 σίγμα που απαιτούνται συνήθως για να αναγνωριστεί επίσημα η ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου.

Τα ευρήματα έχουν υποβληθεί για δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο «Physics Review Letters», και είναι διαθέσιμα στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.org.

Η ερευνητική ομάδα του LHCb σχεδιάζει τώρα νέα πειράματα για τη μελέτη των ιδιοτήτων των πεντακουάρκ.