Αποκάλυψαν τα «αόρατα» χρώματα δοχείου της Αρχαίας Αθήνας. X-rays uncover surprising techniques in the creation of art on ancient Greek pottery

Πρόκειται για μία λήκυθο από τον 5ο π.Χ αιώνα ο οποίος κατασκευάστηκε με επαναστατική τεχνική. Οι ερευνητές έδωσαν στη δημοσιότητα την εικόνα των αόρατων χρωματικών στρωμάτων της λήκυθου. A chemical map of Greek art revealed that a calcium-based color additive was used for white, which would have added an additional step. It also raised questions about the firing process due to the absence of zinc in the black regions. It had been assumed that a zinc additive was key to achieving the black figures in the heating process. Credit: SLAC National Accelerator Laboratory

Μια σημαντική αποκάλυψη έκανε ομάδα ειδικών στις ΗΠΑ. Χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνική (φθορισμό με πηγή σύγχροτρον ακτίνων Χ) κατάφεραν να εντοπίσουν κρυμμένα ή καλύτερα «αόρατα» στρώματα βαφών σε μία λήκυθο της Αρχαίας Αθήνας του 5ου π.Χ αιώνα.

Η ανακάλυψη

Η λήκυθος που μελέτησαν οι αμερικανοί ερευνητές. Athenian oil-flask (lekythos) from 500-480 B.C., decorated in the black-figure technique. Credit: Cantor Arts Center

Οι λήκυθοι ήταν δοχεία στα οποία τοποθετούνταν λάδι και η βασική τους χρήση ήταν για το μύρωμα των νεκρών. Ερευνητές του Κέντρου Τεχνών Cantor και του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στην Καλιφόρνια χρησιμοποίησαν την τεχνική και κατάφεραν ουσιαστικά να δημιουργήσουν τον χημικό του χάρτη. Όπως αποκαλύφθηκε ο καλλιτέχνης που ζωγράφισε το δοχείο χρησιμοποίησε διάφορες ουσίες (ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο) για την παραγωγή συγκεκριμένων χρωμάτων (πράσινο, κόκκινο, μπλε) τα οποία ανέμιξε με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτύχει το καλύτερο δυνατό μαύρο και άσπρο χρώμα που χρησιμοποίησε στην απεικόνιση.

A custom-made mount held the delicate pot during a rotational scan at SSRL. Credit: Cantor Arts Center

Η πιο σημαντική αποκάλυψη όμως είναι ότι στην δημιουργία του δοχείου δεν χρησιμοποιήθηκε ψευδάργυρος που θεωρείται το βασικότερο συστατικό για να επιτευχθεί η παραγωγή μαύρου χρώματος κατά την διαδικασία της θέρμανσης ενός κεραμικού αντικειμένου. Αυτό εντυπωσίασε αλλά και προβλημάτισε τους ειδικούς πιστοποιώντας έτσι την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι οι δημιουργοί των κεραμικών στην Αρχαία Ελλάδα και ειδικά στην Αρχαία Αθήνα είχαν αγγίξει τον ανώτερο βαθμό τελειότητας στην τέχνη τους. Οι ειδικοί δεν έχουν καταφέρει ακόμη να κατανοήσουν πλήρως τον τρόπο κατασκευής αυτών των αντικειμένων και τα νέα ευρήματα αναμένεται να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Πηγή: http://news.stanford.edu/features/2016/slac/art.html

Μαγνητικά βακτήρια εναντίον καρκίνου. Legions of nanorobots target cancerous tumors with precision

Τα βακτήρια MC-1 μπορούν να «κουβαλούν» αντικαρκινικά φάρμακα και να διεισδύουν στους όγκους για να τα εγχύσουν. Καλλιτεχνική απεικόνιση των μαγνητικών βακτηρίων ενόσω μεταφέρουν φάρμακα σε έναν όγκο. Researchers have just achieved a spectacular breakthrough in cancer research. They have developed new nanorobotic agents capable of navigating through the bloodstream to administer a drug with precision by specifically targeting the active cancerous cells of tumors. The legions of nanorobotic agents are actually composed of more than 100 million flagellated bacteria -- and therefore self-propelled -- and loaded with drugs that moved by taking the most direct path between the drug's injection point and the area of the body to cure. Credit: Montréal Nanorobotics Laboratory

«Μαγνητικά βακτήρια» φαίνεται ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα άκρως υποσχόμενο «όχημα» μεταφοράς φαρμάκων κατά του καρκίνου σε σημεία-«στόχους», σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature Nanotechnology».

Τα «νανο-οχήματα» μεταφοράς φαρμάκων

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις σε ό,τι αφορά τις αντικαρκινικές θεραπείες είναι το να φθάσουν τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα επιλεκτικά στους όγκους χωρίς να εκτεθούν και οι υγιείς ιστοί του οργανισμού στην τοξική δράση τους. Μια από τις προσεγγίσεις προκειμένου να υπερπηδηθεί αυτό το εμπόδιο αφορά την ανάπτυξη «νανο-οχημάτων» μεταφοράς - πρόκειται για πολύ μικρά σωματίδια τα οποία «κουβαλούν» τα φάρμακα. Αυτά τα «νανο-οχήματα» είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να δεσμεύονται μόνο από τα καρκινικά κύτταρα και όχι από τα υγιή.

Υπάρχει όμως και ένα βασικό μειονέκτημα με τα συγκεκριμένα «οχήματα μεταφοράς». Μπορεί να προστατεύουν τους υγιείς ιστούς, ωστόσο τελικώς η ποσότητα φαρμάκου που φθάνει στους όγκους είναι μικρή.

Τα κύρια αίτια για αυτό είναι ότι τα νανο-οχήματα βασίζονται στο κυκλοφορικό σύστημα προκειμένου να φθάσουν στον όγκο, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό τους να αποβάλλεται από τον οργανισμό προτού εκείνα φθάσουν καν στον προορισμό τους. Επιπροσθέτως, διαφορές στην πίεση μεταξύ του όγκου και των γύρω ιστών του αποτρέπουν τους νανο-μεταφορείς να διεισδύσουν βαθιά στους όγκους. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα νανο-οχήματα δεν είναι σε θέση να προσεγγίσουν τις υποξικές ζώνες του όγκου, περιοχές όπου γίνεται διαίρεση των κυττάρων σε περιβάλλον πολύ φτωχό σε οξυγόνο. «Μόνο μια πολύ μικρή ποσότητα φαρμάκων φθάνει στις υποξικές ζώνες, οι οποίες πιστεύεται ότι αποτελούν την πηγή των μεταστάσεων. Στοχεύοντας τις συγκεκριμένες περιοχές το πιθανότερο είναι ότι θα μειωθούν οι μεταστάσεις ενώ θα μεγιστοποιηθεί η θετική επίδραση των θεραπειών» ανέφερε ο Σιλβέν Μαρτέλ, διευθυντής του Εργαστηρίου Νανορομποτικής στο Πολυτεχνείο του Μόντρεαλ και κύριος ερευνητής της μελέτης.

Το βακτηριακό «όχημα  της φύσης»

Polytechnique Montréal Nanorobotics Laboratory is unveiling a unique medical interventional infrastructure devoted to the fight against cancer. The outcome of 15 years of research conducted by Professor Sylvain Martel and his team, it enables microscopic nanorobotic agents to be guided through the vascular systems of living bodies, delivering drugs to targeted areas. Credit: Polytechnique Montréal

Ο Μαρτέλ και οι συνεργάτες του προσπαθούσαν να αναπτύξουν ρομποτικά νανο-οχήματα τα οποία θα ταξίδευαν ως τις υποξικές ζώνες των όγκων όταν αντιλήφθηκαν ότι η φύση είχε ήδη δημιουργήσει ένα τέτοιο όχημα με τη μορφή ενός βακτηρίου που ονομάζεται MC-1 (magnetococcus marinus). To MC-1 ζει στα βαθιά νερά, όπου το οξυγόνο είναι ελάχιστο. Προκειμένου να βρει τις υποξικές περιοχές το MC-1 διαθέτει ένα μοναδικό σύστημα πλοήγησης το οποίο διαθέτει δύο τμήματα: Το πρώτο τμήμα αποτελείται από μια αλυσίδα μαγνητικών νανοκρυστάλλων που λειτουργούν ως πυξίδα και οδηγούν τα βακτήρια του είδους στο να κολυμπούν με κατεύθυνση προς τον Βορρά στο βόρειο ημισφαίριο. Το δεύτερο τμήμα αποτελείται από ανιχνευτές που επιτρέπουν στα βακτήρια να εντοπίζουν αλλαγές στα επίπεδα οξυγόνου. Αυτό το σύστημα πλοήγησης επιτρέπει στα MC-1 να μεταναστεύουν και να κρατούν τη θέση τους σε περιοχές με χαμηλό οξυγόνο.

Με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Απεικόνισης και Βιοτεχνολογίας (ένα από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ) και άλλους οργανισμούς, η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε σειρά πειραμάτων ώστε να δείξει πως αυτό το μοναδικό σύστημα πλοήγησης των βακτηρίων μπορεί να αποτελέσει τη βάση για καλύτερη μεταφορά αντικαρκινικών θεραπειών στους όγκους.

Τα πειράματα

Στο πρώτο πείραμα ποντίκια στα οποία είχαν εμφυτευθεί ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου έλαβαν είτε ζωντανά κύτταρα βακτηρίων MC-1 είτε νεκρά κύτταρα MC-1 είτε μη μαγνητικά σφαιρίδια με μέγεθος παρόμοιο με εκείνο των βακτηρίων (η ομάδα των σφαιριδίων αποτελούσε την ομάδα ελέγχου). Η έγχυση έγινε σε ιστό παρακείμενο στους όγκους και στη συνέχεια τα πειραματόζωα εκτέθηκαν σε μαγνητικό πεδίο με στόχο να οδηγηθούν τα κύτταρα ή τα σφαιρίδια στον όγκο. Όπως προέκυψε, τα νεκρά βακτηριακά κύτταρα και τα σφαιρίδια κατάφεραν να διεισδύσουν ελάχιστα μέσα στους όγκους, ενώ τα ζωντανά βακτηριακά κύτταρα εντοπίστηκαν βαθιά μέσα στους όγκους και κυρίως στις περιοχές τους με ελάχιστο οξυγόνο. «Μόλις τα βακτηριακά κύτταρα φθάσουν μέσα στους όγκους κλείνουμε το μαγνητικό πεδίο και εκείνα βασίζονται αποκλειστικά στους ανιχνευτές οξυγόνου ώστε να ανακαλύψουν τις υποξικές περιοχές. Τα περιορίζουμε εντός των όγκων και αφήνουμε τη φύση να κάνει τα υπόλοιπα».

Στη συνέχεια οι ερευνητές θέλησαν να ανακαλύψουν αν η πρόσδεση φυσαλίδων γεμάτων με φάρμακα στα κύτταρα θα επηρέαζε την κίνηση των βακτηριακών κυττάρων εντός των όγκων. Οι επιστήμονες προσέδεσαν περί τις 70 φυσαλίδες που περιείχαν φάρμακα σε κάθε βακτηριακό κύτταρο. Τα κύτταρα εγχύθηκαν σε μια άλλη ομάδα ποντικών με όγκους του παχέος εντέρου και εκτέθηκαν στο μαγνητικό πεδίο. Όπως φάνηκε, κατά μέσο όρο, το 55% των βακτηριακών κυττάρων που κουβαλούσαν φάρμακα και εγχύθηκαν στα πειραματόζωα κατάφερε να φθάσει στους όγκους. Συγκριτικά, ορισμένοι ερευνητές εκτιμούν ότι μόνο το περίπου 2% των φαρμάκων που μεταφέρονται μέσω των υπαρχόντων νανο-οχημάτων φθάνει ως τους όγκους.

Το επόμενο βήμα για την ερευνητική ομάδα του δρος Μαρτέλ είναι να προσδιορίσει την επίδραση των βακτηριακών κυττάρων που μεταφέρουν φάρμακα στη μείωση του μεγέθους των όγκων. Οι επιστήμονες επιθυμούν επίσης να διερευνήσουν αν τα βακτήρια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά άλλων τύπων φαρμάκων που εξολοθρεύουν τα καρκινικά κύτταρα, όπως είναι τα μόρια τα οποία διδάσκουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να επιτίθεται στους όγκους.

Τα βακτηριακά «υποβρύχια» και οι «τορπίλες»

Τα βακτήρια εκλύονται από μαγνητικά οχήματα, όπως οι τορπίλες από ένα υποβρύχιο, όταν βρεθούν κοντά στον όγκο.

Επιπροσθέτως, η ερευνητική ομάδα προσπαθεί να αυξήσει τους τύπους των όγκων στους οποίους θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα βακτηριακά οχήματα φαρμάκων. Αυτή τη στιγμή τα βακτήρια πρέπει να εγχυθούν πολύ κοντά στον όγκο, διότι, αν εγχυθούν στις αρτηρίες, η μεγάλη ροή του αίματος καθώς και η απόσταση που χρειάζεται να καλύψουν επηρεάζουν τον αριθμό των βακτηρίων που τελικώς φθάνουν στον όγκο. Αυτό, όπως είναι επόμενο, περιορίζει τις δυνατότητες της συγκεκριμένης προσέγγισης σε καρκίνους στους οποίους η πρόσβαση είναι πιο εύκολη, όπως του παχέος εντέρου, του προστάτη και πιθανώς του μαστού. Ωστόσο οι ερευνητές έχουν δείξει σε πειράματα σε ζώα ότι τα βακτήρια μπορούν να ταξιδέψουν μέσω των αρτηριών και να φθάσουν κοντά στον όγκο όταν κλειστούν σε μαγνητικά οχήματα τα οποία προωθούνται μέσω μαγνητικού πεδίου. Στη συνέχεια τα βακτήρια εκλύονται από τα μαγνητικά οχήματα, όπως εκλύονται οι τορπίλες από ένα υποβρύχιο, όταν βρεθούν κοντά στον όγκο. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη χρήση των βακτηρίων με στόχο τη μεταφορά φαρμάκων σε όγκους που βρίσκονται πιο βαθιά στο σώμα.

Πηγή: Ouajdi Felfoul, Mahmood Mohammadi, Samira Taherkhani, Dominic de Lanauze, Yong Zhong Xu, Dumitru Loghin, Sherief Essa, Sylwia Jancik, Daniel Houle, Michel Lafleur, Louis Gaboury, Maryam Tabrizian, Neila Kaou, Michael Atkin, Té Vuong, Gerald Batist, Nicole Beauchemin, Danuta Radzioch, Sylvain Martel. Magneto-aerotactic bacteria deliver drug-containing nanoliposomes to tumour hypoxic regions. Nature Nanotechnology, 2016; DOI:10.1038/NNANO.2016.137

Ζητούνται εθελοντές για την αναζήτηση βαρυτικών κυμάτων. Citizen scientists join search for gravitational waves

A new project pairs volunteers and machine learning to sort through data from LIGO. Artwork by Sandbox Studio, Chicago with Ana Kova

Παραμορφώσεις 10.000 μικρότερες από τη διάμετρο ενός πρωτονίου έπρεπε να ανιχνεύσει το πείραμα LIGO για να εντοπίσει για πρώτη φορά βαρυτικά κύματα, αποδεικνύοντας έτσι την τελευταία πρόβλεψη της Γενικής Σχετικότητας που δεν είχε επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα, έναν αιώνα μετά τη διατύπωση της θεωρίας από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Για να γίνει αυτό πραγματικότητα, θα έπρεπε το πείραμα να έχει ασύλληπτη ευαισθησία. Θα έπρεπε επίσης να μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο τα σήματα που καταγράφονται να είναι απλώς δονήσεις από διερχόμενα οχήματα, ασθενείς σεισμοί ή «λάθη» από τα ηλεκτρονικά κυκλώματα – ώστε να είναι όντως σίγουρο πως πρόκειται για «ίχνη» βαρυτικών κυμάτων.

Γι΄ αυτό τον σκοπό, το LIGO περιλαμβάνει δύο πανομοιότυπες ανιχνευτικές διατάξεις, μία στη Λουιζιάνα και μία στην Ουάσιγκτον, μία λύση που θα λειτουργούσε ως «αντίδοτο» ως τέτοιες περιπτώσεις. Κάτι που φάνηκε να λειτουργεί, όπως αποδεικνύει ο εντοπισμός βαρυτικών κυμάτων τον περασμένο Φεβρουάριο, ο οποίος επαναλήφθηκε λίγο καιρό αργότερα.

Ακόμη κι έτσι όμως, δεν αποκλείονται τα πειραματικά σφάλματα, αφού δεν λείπουν οι περιπτώσεις που σήματα… γήινης προέλευσης εμφανίζονται σχεδόν ταυτόχρονα στους δύο ανιχνευτές, δίνοντας επομένως την εντύπωση πως πρόκειται για πιθανά «αποτυπώματα» βαρυτικών κυμάτων.

Artwork by Sandbox Studio, Chicago with Ana Kova

Έτσι, για τον έλεγχό τους, μία ομάδα από τους επιστήμονες του πειράματος έχει ζητήσει τη βοήθεια εθελοντών, δηλαδή απλών πολιτών οι οποίοι αναλαμβάνουν να ελέγχουν αυτό τον «θόρυβο». Το πρότζεκτ έχει ονομασθεί Gravity Spy και «τρέχει» μέσα από την πλατφόρμα Zooniverse, ενώ σε αυτό συμμετέχουν 1.400 εθελοντές.

Για την ανάλυση, οι πληροφορίες μετατρέπονται σε ένα είδος εικόνας που ονομάζεται φασματογράφημα, με κατάλληλα σχήματα τα οποία υποδεικνύουν τον χρόνο και τη συχνότητα του «θορύβου». Έτσι, αποχρώσεις του γαλάζιου, του κίτρινου και του πράσινου αναπαριστούν την ένταση του σήματος, δηλαδή τον βαθμό στον οποίο παραμορφώθηκε ο ανιχνευτής, παράγοντας το συγκεκριμένο σήμα.

Με δεδομένο τον πολύ μεγάλο όγκο των μετρήσεων που παράγουν οι ανιχνευτές, τα σήματα που αντιστοιχούν σε «θόρυβο» δεν είναι λίγα. Αν και ορισμένα από αυτά εντοπίζονται από τους υπολογιστές, κάποια δεν αναγνωρίζονται από το λογισμικό.

Αντίθετα, ο άνθρωπος είναι πολύ καλύτερος στο να εντοπίζει νέα μοτίβα στις εικόνες. Επομένως, στους εθελοντές προωθούνται τα πιο δύσκολα αναγνωρίσιμα σήματα. Στη συνέχεια, οι αναλύσεις τους διαβιβάζονται στο λογισμικό, ώστε να «εκπαιδεύεται» και να βελτιώνεται η ικανότητά του στον εντοπισμό του «θορύβου».

Το Gravity Spy βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε πιλοτικό στάδιο. Όταν αυτό ολοκληρωθεί, τότε οι εθελοντές θα κληθούν να αναλύσουν νέες εικόνες, οι οποίες θα προκύψουν από τη δεύτερη φάση λειτουργίας του πειράματος. Το πρότζεκτ χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, ενώ οργανώθηκε από το Νοτιοδυτικό πανεπιστήμιο, το πανεπιστήμιο Σίρακιουζ και το πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα.

Πηγή: symmetrymagazine.org

Το Σύμπαν είναι πιο... πυκνοκατοικημένο από ό,τι νομίζαμε. The Universe Has 10 Times More Galaxies Than Scientists Thought

Οι αστρονόμοι υπολόγισαν ότι στο ορατό Σύμπαν υπάρχουν δέκα φορές περισσότεροι γαλαξίες από όσους πιστεύαμε. This Hubble Space Telescope view reveals thousands of galaxies stretching back into time across billions of light-years of space. The image covers a portion of a large galaxy census called the Great Observatories Origins Deep Survey (GOODS). Besides the myriad of galaxies visible in this image, only 10 percent of the total number of galaxies in the universe are observable for the current generation of telescopes, according to a new analysis of the GOODS and other Hubble deep-field surveys. The study's researchers concluded that at least 10 times more galaxies exist in the observable universe than previously thought. According to the research, about 90 percent of galaxies in the observable universe are too faint and too far away to be seen with present-day telescopes. Credit: NASA, ESA, the GOODS Team, and M. Giavialisco (University of Massachusetts, Amherst)

Το Σύμπαν είναι τελικά πολύ πιο πυκνοκατοικημένο από όσο πιστεύαμε! Οι αστρονόμοι έκαναν τον αναπάντεχο υπολογισμό ότι στο ορατό Σύμπαν υπάρχουν τουλάχιστον δέκα φορές περισσότεροι γαλαξίες από ό,τι νομίζαμε.

Μπορεί να φθάνουν τα δύο τρισεκατομμύρια!

Ο συνολικός αριθμός τους στο Σύμπαν (στο ορατό και μη ορατό από τη Γη) μπορεί να φθάνει τα δύο τρισεκατομμύρια, δηλαδή είναι 20πλάσιος έναντι της προηγούμενης εκτίμησης, που ήταν περίπου 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες.

Οι «φουσκωμένες» εκτιμήσεις βασίζονται σε μια νέα ανάλυση των δεδομένων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και άλλα τηλεσκόπια. Η σχετική διεθνής δημοσίευση, με επικεφαλής τον καθηγητή Κρίστοφερ Κονσελάις, του βρετανικού πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, έγινε στο περιοδικό The Astrophysical Journal.

Εξέλιξη του Σύμπαντος, συγχώνευση γαλαξιών

Η νέα μελέτη δείχνει ότι όσο το Σύμπαν εξελισσόταν στην πορεία των 13,7 δισεκατομμυρίων ετών που υπάρχει, τόσο μειωνόταν ο αριθμός των γαλαξιών μέσω συγχωνεύσεων.

Όμως οι αστρονόμοι συνειδητοποιούν πλέον, ότι μόνο στο ορατό Σύμπαν -δηλαδή στο τμήμα εκείνο που είναι παρατηρήσιμο από τη Γη- ένα 90% των γαλαξιών είναι υπερβολικά αχνοί και πολύ μακρινοί για να γίνουν αντιληπτοί από τα υπάρχοντα τηλεσκόπια.

Το υπό κατασκευή ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, ο διάδοχος του Hubble, θα μπορεί να δει περισσότερους γαλαξίες από ό,τι τώρα βλέπει το Hubble.

Πηγή: hubblesite.org

Τζέημς Τζολ, «Οι αναρχικοί». James Joll, “The Anarchists”

Στα τελευταία εκατό χρόνια ο αναρχισμός ανακίνησε με τη θεωρία και την πράξη του μια σειρά από αποφασιστικά πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα και αναζήτησε λύσεις που αποτέλεσαν πρόκληση για την κατεστημένη κοινωνική τάξη, και γι αυτό καταδιώχτηκαν και καταπιέστηκαν απ αυτή με όλα τα μέσα. 

Ο Τζέημς Τζολ ασχολείται στο βιβλίο του αυτό λεπτομερειακά με το αναρχικό κίνημα και την ιστορία του, παρουσιάζει τους θεωρητικούς του και σκιαγραφεί τα πορτρέτα των σημαντικότερων εκπροσώπων του· κλείνει την περιγραφή του με ένα δραματικό κεφάλαιο για τον αναρχοσυνδικαλισμό στην Ισπανία, όπου το 1936 η "ολοκληρωτική επανάσταση" πλησίασε χειροπιαστά στην έμπρακτη εδραίωσή της. Αυτή η θεμελιακή και περιεκτική εργασία του άγγλου ιστορικού συμβάλλει όσο λίγα άλλα έργα του τομέα αυτού στη δικαίωση ενός πολιτικού κινήματος, που κατά τη γνώμη του έχει βλαφτεί ιδιαίτερα από τις προκαταλήψεις του πλατύ κοινού και την παραμέληση από την πλευρά των ιστορικών.

Ο James Joll (1918-1994) μεγάλωσε και σπούδασε στην Αγγλία και στη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (SOE). Μετά τον πόλεμο έγινε καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στην Οξφόρδη και στη συνέχεια εργάστηκε σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας. 

Το 1977 έγινε μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας. Από τα σημαντικότερα έργα του είναι τα "The Second International, 1889-1914" (1955), "Intellectuals in Politics: Three Biographical Essays” (1960) και "The Origins of the First World War" (1984). Στα ελληνικά έχει εκδοθεί το "Οι αναρχικοί" (Επίκουρος, 1975).

Άγνωστος κομήτης άνοιξε τον δρόμο στην ανθρωπότητα. Comet impact 'linked' to rise of mammals

Ένας κομήτης που έπεσε στη Γη μετά από τον αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους βοήθησε τα θηλαστικά να κυριαρχήσουν στον πλανήτη. A new study conducted by a team of American researchers has outlined new evidence for the theory that links a comet impact to an ancient rapid phase of global warming and rise of mammals. SCIENCE PHOTO LIBRARY

H κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν μετά την πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς στην αμερικανική ήπειρο πριν από περίπου 66 εκ. έτη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα λίγα είδη θηλαστικών που είχαν κάνει την εμφάνιση τους στον πλανήτη να ζούνε φοβισμένα, κρυμμένα και να κυκλοφορούν μόνο τις νυχτερινές ώρες. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η εξαφάνιση των δεινοσαύρων επέτρεψε στα θηλαστικά να βγουν στο… ξέφωτο του πλανήτη και γρήγορα να κυριαρχήσουν σε αυτόν οδηγώντας τελικά στην εμφάνιση του ανθρώπου.

Νέα ευρήματα υποδεικνύουν την πτώση ενός μεγάλου κομήτη δέκα εκ. έτη μετά την πτώση του αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο κομήτης αυτός δημιούργησε ένα ακόμη πιο ευνοϊκό για τα θηλαστικά περιβάλλον επιτρέποντας τους να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στη Γη.

Η ανακάλυψη

The Eocene period saw the evolution of mammals known as brontotheres, related to present-day rhinos. SCIENCE PHOTO LIBRARY

Ερευνητές, με επικεφαλής τον γεωχημικό Μόργκαν Σάλερ, επίκουρο καθηγητή γεωεπιστημών του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου Ρενσελάερ της Νέας Υόρκης πιστεύουν ότι ανακάλυψαν τα γεωλογικά «αποτυπώματα» μιας πρόσκρουσης κομήτη στον πλανήτη μας πριν από περίπου 56 εκατομμύρια χρόνια.

Η πρόσκρουση αυτή πιθανώς συνέβη σε μια περιοχή του Ατλαντικού ωκεανού - αν και δεν έχει βρεθεί κάποιος κρατήρας- και αφορούσε ένα κομήτη εξίσου μεγάλο με τον αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους.

Η εποχή εκείνη πριν από περίπου 55 έως 56 εκατ. χρόνια ονομάζεται Θερμικό Μέγιστο Παλαιοκαίνου-Ηωκαίνου (γνωστό διεθνώς ως ΡΕΤΜ) και υπήρξε μια περίοδος μεγάλης και απότομης ανόδου της θερμοκρασίας στη Γη -κατά πέντε έως οκτώ βαθμούς Κελσίου μέσα σε λίγες χιλιάδες χρόνια- για λόγους που εδώ και χρόνια αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης. Οι ενδείξεις για την πτώση ενός ουράνιου σώματος -αν επαληθευθούν- δίνουν μια νέα διάσταση στο ζήτημα.

Οι ομοιότητες και οι εκτιμήσεις

The microtektites could have formed when molten material flung out by the impact solidified mid-air. MEGAN FUNG

Οι επιστήμονες μελετούν εκείνο το θερμικό μέγιστο -που διήρκεσε γύρω στα 200.000 χρόνια- και εμφανίζει ομοιότητες με την εποχή μας, προκειμένου να βγάλουν συμπεράσματα σχετικά με την σημερινή κλιματική αλλαγή. Μεταξύ των πιθανών αιτιών για εκείνη την εκτόξευση» της θερμοκρασίας έχουν προταθεί μια μαζική ηφαιστειακή δραστηριότητα που αύξησε κατακόρυφα τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και άλλων «αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, ή μια πτώση ουρανίου σώματος που είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στο κλίμα, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία. Έλιωσαν έτσι σχεδόν τελείως οι πάγοι της Γης και διευκολύνθηκε η γρήγορη εξάπλωση των θηλαστικών, ενώ τότε εμφανίσθηκαν για πρώτη φορά και τα πρωτεύοντα, από όπου προέκυψαν οι πίθηκοι και ο άνθρωπος.

Οι ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science», ανακάλυψαν στο βυθό του Ατλαντικού, στα ανοιχτά της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ και στο υπέδαφος του Νιού Τζέρσι, μικροσκοπικά πυριτικά σφαιρίδια υάλου με διακριτή μορφολογία (μικροτηκτίτες και μικροκρύσταλλοι). Αυτά θεωρούνται η «υπογραφή» εκείνων των σπάνιων υλικών του εδάφους, τα οποία λιώνουν από την τεράστια θερμοκρασία λόγω της πρόσκρουσης του αστεροειδούς ή του κομήτη, εκτινάσσονται από το έδαφος και μετά στερεοποιούνται στον αέρα, προτού ξαναπέσουν στη γη.

Η θερμοκρασία και η πίεση στο ηφαιστειακό μάγμα δεν θεωρούνται ικανές να παράγουν τέτοια υλικά, παρά μόνο μια εξ ουρανού πρόσκρουση κατακλυσμικών διαστάσεων. Τα εν λόγω μικροσφαιρίδια βρέθηκαν σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές που απέχουν έως 1.000 χιλιόμετρα μεταξύ τους και οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι προέρχονται από το ίδιο συμβάν.

Προς το παρόν, παραμένει πάντως ασαφές πού ακριβώς έγινε η πρόσκρουση και ποιες ήσαν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Και επίσης, δεν φαίνεται να συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες ότι όντως συνέβη μια τέτοια πρόσκρουση εκείνη την εποχή και, αν έγινε, κατά πόσο επρόκειτο για κομήτη ή για αστεροειδή. Οι κομήτες διαθέτουν λιγότερα συμπαγή πετρώματα και περισσότερο πάγο σε σχέση με τους αστεροειδείς, είναι όμως έως τρεις φορές ταχύτεροι σε σχέση με τους τελευταίους, οπότε και η πρόσκρουση ενός κομήτη είναι πιο σφοδρή και καταστροφική.

Η επίδραση της αρχαιοελληνικής γλυπτικής στα αγάλματα του Πήλινου Στρατού στην Κίνα. Ancient Greeks 'may have inspired China's Terracotta Army'

Η Κίνα και η Δύση ήταν σε επαφή περισσότερα από 1.500 χρόνια πριν την έλευση του Μάρκο Πόλο στην Ασία, σύμφωνα με νέα στοιχεία. Μάλιστα, οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι η έμπνευση για τον περίφημο Πήλινο Στρατό, που βρέθηκε στον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα, κοντά στην περιοχή Xian, ίσως να προήλθε από την αρχαία Ελλάδα και οι ντόπιοι να εκπαιδεύτηκαν από Έλληνες τεχνίτες του 3ου αι. π.Χ. Some of the 8,000 life-size terracotta figures near the tomb of China’s first emperor. Photograph: Museum of the Terracotta Army/PA

Η είδηση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα είναι πράγματι εντυπωσιακή και κάποιοι σημειώνουν πως ίσως "ξαναγράψει" την ιστορία: Τα αγάλματα του περίφημου Πήλινου Στρατού της Κίνας μπορεί να επηρεάστηκαν από την αρχαιοελληνική γλυπτική, οι δε ντόπιοι να διδάχτηκαν τον τρόπο κατασκευής τους από Έλληνες τεχνίτες που έφτασαν στην περιοχή τον 3ο αιώνα π.Χ. Πόσο πιθανή, όμως, είναι μια τέτοια ερμηνεία;

Experts identify these terra-cotta figures as acrobats. Some believe the sculptures' lifelike details are evidence of Greek artistic influence. PHOTOGRAPH BY BROOK LAPPING PRODUCTIONS

Η Λι Σιουζέν (Li Xiuzhen), αρχαιολόγος στο Μουσείο του Μαυσωλείου του Αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ, με μεγάλη εμπειρία στις ανασκαφές πεδίου, όπως η έρευνα στη θέση όπου βρέθηκαν οι πήλινοι στρατιώτες του 221 π.Χ. μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την ανατρεπτική θεωρία: «Πριν από δέκα χρόνια δεν πίστευα στην εκδοχή της δυτικής επιρροής. Τα τελευταία χρόνια, όμως, γίνονται έντονες συζητήσεις σχετικά με τις επαφές Δύσης και Ανατολής όσον αφορά στις πήλινες μορφές του Τσιν και η δική μου μελέτη έχει αρχίσει να επικεντρώνεται στο θέμα αυτό. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα ως προς την αναζήτηση αδιάσειστων στοιχείων για την τεκμηρίωση μιας τέτοιας επαφής, όπως η εύρεση ελληνικών ονομάτων ή ανθρώπινων σκελετών. Η πιθανότητα μιας τέτοιας επαφής με απασχόλησε σε πρόσφατη ομιλία μου, όπου εστίασα κυρίως στον παραδοσιακό πολιτισμό και στην κινέζικη τέχνη. Στην κινέζικη παράδοση, οι άνθρωποι παρήγαγαν μικρά πήλινα αγαλματίδια ως υποκατάστατα της ανθρώπινης θυσίας, ωστόσο οι πήλινοι στρατιώτες, οι ακροβάτες και τα χάλκινα αγάλματα της περιόδου Τσιν (221-206 π.Χ.) είναι μοναδικά, συγκρινόμενα τόσο με τις προηγούμενες όσο και με τις μεταγενέστερες πήλινες μινιατούρες που χαρακτηρίζουν την κινεζική τέχνη» αναφέρει η αρχαιολόγος. 

  The Terracotta Army discovered in 1974 near Xi’an. Getty Images

Σε πρόσφατη δημοσίευσή της στο περιοδικό «Journal of Anthropological Archaeology», υποστήριξε ότι οι ντόπιοι αγγειοπλάστες που έφτιαξαν τις πήλινες μορφές είχαν τη τάση να χαράζουν σε αυτά τα ονόματά τους. Ως σήμερα, όμως, δεν έχουν βρεθεί χαραγμένα ονόματα Ελλήνων ή άλλων Δυτικών στους πήλινους στρατιώτες. Τι συμπέρασμα μπορεί να συναχθεί από αυτή την παρατήρηση; «Οι πήλινοι στρατιώτες του Τσιν και οι ακροβάτες (τα αγάλματα που συνόδευαν τον Πρώτο Αυτοκράτορα, Τσιν Σι Χουάνγκ, στη μετά θάνατο ζωή του) εμφανίστηκαν στην Κίνα ξαφνικά, σε ένα πλαίσιο που σχετίζεται με τη στρατιωτική κατάκτηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή και την Ελληνιστική Περίοδο που ακολούθησε. Επίσης, σύμφωνα με ιστορικά έγγραφα, ο Πρώτος Αυτοκράτορας του Τσιν συνάντησε τους 'γίγαντες' στα δυτικά σύνορα πολύ σύντομα μετά την ενοποίηση της Κίνας. Αν και δεν έχουν βρεθεί ελληνικά ονόματα, ο ρεαλισμός και η λεπτομέρεια των μυών στους πήλινους στρατιώτες και ακροβάτες προκαλούν υπόνοιες επαφής» σημειώνει η Li Xiuzhen. 

Ο Πήλινος Στρατός βρίσκεται στο μαυσωλείο του, στα ανατολικά της πόλης Χσιάν. Το συγκρότημα του τύμβου του Τσιν Σι Χουάνγκ έχει έκταση περίπου 56 τ. χ., από τα οποία έχει ανασκαφτεί μόνο ένα μικρό τμήμα. Ο λάκκος με τα χιλιάδες πήλινα αγάλματα, σε ανθρώπινο μέγεθος, ανακαλύφθηκε τυχαία το 1974 όταν Κινέζοι αγρότες προσπάθησαν να ανοίξουν πηγάδι στην περιοχή τους, ο δε λάκκος με τους ακροβάτες το 1999. 

A metal bolt shot from a crossbow remains lodged in this male skull. He may have been a prince who was murdered in a bloody struggle for his father's throne. PHOTOGRAPH BY BROOK LAPPING PRODUCTIONS

Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν νέες ενδείξεις πως το σύμπλεγμα τάφων του Πρώτου Αυτοκράτορα είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι πιστευόταν αρχικά και δη 200 φορές μεγαλύτερο από την Κοιλάδα των Βασιλέων στην Αίγυπτο. Επίσης περιλαμβάνουν ακρωτηριασμένα λείψανα γυναικών, που πιστεύεται πως υπήρξαν παλλακίδες του Πρώτου Αυτοκράτορα αλλά και το κρανίο ενός άντρα με περασμένο πάνω του ένα βέλος.

The Terracotta Army found close to the tomb of China's First Emperor, Qin Shi Huang. Qin Shi Huang lived between 259-210BC and became the first emperor of a unified China.

Το κρανίο εικάζεται πως ανήκε στον μεγαλύτερο γιο του Πρώτου Αυτοκράτορα, που φέρεται να σκοτώθηκε μαζί με άλλους κατά τη διάρκεια μάχης μετά τον θάνατο του Αυτοκράτορα. Οι έρευνες συνεχίζονται.

Πηγή: BBC