Μυστηριώδες κενό στην Πυραμίδα του Χέοπα. Mysterious Void Discovered in Egypt's Great Pyramid

Ανακαλύφθηκε με τη βοήθεια ακτίνων μιονίων, υποατομικών σωματιδίων που βρίσκονται στην κοσμική ακτινοβολία. Researchers use muon detectors to find a hidden 30-meter-long space, which could help reveal how the 4,500-year-old monument was built. The cavity is the first major inner structure discovered in the pyramid since the 1800s. The Pyramids of Giza and the Great Sphinx. PHOTOGRAPH BY B. ANTHONY STEWART, NATIONAL GEOGRAPHIC CREATIVE

Η τεχνολογία αιχμής της σωματιδιακής φυσικής μπαίνει για άλλη μια φορά στην υπηρεσία της αρχαιολογίας με θεαματικά αποτελέσματα.

 Credit: TelescopeArray.org

Χρησιμοποιώντας τα μιόνια, υποατομικά σωματίδια που «εμφανίζονται» στην κοσμική ακτινοβολία, επιστήμονες κατόρθωσαν για πρώτη φορά να δουν το εσωτερικό της δομής της Πυραμίδας του Χέοπα.

A muon detector set up outside the Great Pyramid. Credit: ScanPyramids

Γνωστό και ως Μεγάλη Πυραμίδα της Γκιζας το μνημείο, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου, υπολογίζεται ότι χτίστηκε ως τάφος γύρω στο 2.500 π.Χ.. Παρ’ όλα αυτά ο ακριβής τρόπος κατασκευής του παραμένει μυστήριο, το οποίο διχάζει τους αρχαιολόγους.

Muon emulsions film is set up in Khufu Queen’s Chamber. Credit: ScanPyramids

Προκειμένου να ανακαλύψει περισσότερα για την εσωτερική δομή του, οι ερευνητές από την Αίγυπτο, τη Γαλλία και την Ιαπωνία με επικεφαλής τον Μεχντί Ταγιούμπι και τον Κουνιχίρο Μορισίμα εφήρμοσαν μια πρωτοποριακή τεχνική απεικόνισης με ακτίνες μιονίων.

An illustration depicts where the research team thinks the void is located in the pyramid. Credit: ScanPyramids mission

Όπως περιγράφουν σε άρθρο τους στην επιθεώρηση «Nature», τα μιόνια αποκάλυψαν ένα μεγάλο κενό στο εσωτερικό της πυραμίδας: έχει μήκος 30 μ. και μια εγκάρσια τομή όμοια με εκείνη της Μεγάλης Στοάς η οποία βρίσκεται από πάνω του.

Η ακριβής δομή και ο ρόλος του κρυμμένου ως τώρα κενού παραμένουν άγνωστα – περαιτέρω μελέτες ίσως δώσουν μια απάντηση.

Πηγές: https://www.vox.com/science-and-health/2017/11/2/16594408/great-pyramid-giza-cosmic-rays-void-particle-physics-nature - http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=912346

Εντοπίστηκε πλανήτης που δεν έπρεπε να υπάρχει! ‘Monster’ planet discovery challenges formation theory

Ευρωπαίοι αστρονόμοι εντόπισαν εξωπλανήτη που είναι ο μεγαλύτερος σε σχέση με το μητρικό του άστρο. Artist's impression of the planet NGTS-1b, the first to be found using the NGTS system at ESO's Paranal Observatory. This planet is a hot Jupiter, at least as large as the Jupiter in the Solar System, but with around 20% less mass. It is very close to its star – just 3% of the distance between Earth and the Sun – and orbits the star every 2.6 days, meaning a year on NGTS-1b lasts two and a half days. Credit: University of Warwick/Mark Garlick

Μια ομάδα Ευρωπαίων αστρονόμων ανακάλυψε ένα μοναδικό δίδυμο, καθώς πρόκειται για τον μεγαλύτερο εξωπλανήτη που έχει βρεθεί ποτέ στο σύμπαν γύρω από το μικρότερο άστρο. Δεν είναι ο μεγαλύτερος εξωπλανήτης σε απόλυτο μέγεθος που έχει ποτέ βρεθεί γενικά, αλλά είναι ο μεγαλύτερος σε σχέση με το μέγεθος του άστρου του. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς σχηματίσθηκε ένα τόσο δυσαρμονικό «ντουέτο».

Ο πλανήτης

Artist's impression of the gas giant planet NGTS-1b and its neighboring star, an ultracool red dwarf. Credit: Mark Garlick/University of Warwick

Ο εξωπλανήτης NGTS-1b βρίσκεται σε απόσταση περίπου 600 ετών φωτός από τη Γη και είναι ένας αέριος γίγαντας με το μέγεθος του Δία. Από την άλλη, το μικροσκοπικό μητρικό άστρο του είναι ένας ψυχρός και αχνός καφέ νάνος, που έχει μόλις τη μισή μάζα και τη μισή ακτίνα του Ήλιου μας. Αυτά τα άστρα κατηγορίας Μ είναι τα πιο κοινά στο γαλαξία μας, καθώς καίνε τα «καύσιμά» τους πολύ πιο αργά από τα υπόλοιπα άστρα, με αποτέλεσμα να μπορούν να ζήσουν ακόμη και τρισεκατομμύρια χρόνια. Συνήθως γύρω από τέτοια άστρα ανακαλύπτονται βραχώδεις και όχι αέριοι εξωπλανήτες. 

Είναι η τρίτη φορά που ανακαλύπτεται ένας αέριος γίγαντας γύρω από ένα καφέ νάνο Μ, αλλά πρόκειται με διαφορά για τον πιο μεγάλο σε σχέση με το άστρο του. Ο καυτός εξωπλανήτης κινείται σε τροχιά πολύ κοντά στο άστρο του (μόλις στο 3% της απόστασης Γης-Ήλιου) και έτσι χρειάζεται μόλις 2,6 γήινες μέρες για να διαγράψει μια πλήρη περιφορά (η διάρκεια του έτους του). Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του φθάνει τους 530 βαθμούς Κελσίου περίπου, συνεπώς οι συνθήκες για την ανάπτυξη ζωής δεν είναι ευνοϊκές.

Η ανακάλυψη του εξωπλανήτη έγινε από τη συστοιχία τηλεσκοπίων Next-Generation Transit Survey (NGTS) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στο Παρανάλ της βόρειας Χιλής. Είναι ο πρώτος εξωπλανήτης, που βρίσκει το νέο αυτό τηλεσκόπιο. «Η ανακάλυψη μας εξέπληξε πλήρως. Δεν πιστεύαμε ότι τόσο μεγάλοι εξωπλανήτες μπορούσαν να υπάρξουν γύρω από τόσο μικρά άστρα», δήλωσε ο Ντάνιελ Μπέιλις του βρετανικού Πανεπιστημίου του Γουόργουικ, επικεφαλής της μελέτης.

Πηγές: https://warwick.ac.uk/newsandevents/pressreleases/monster_planet_discovery/ - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=912210

Οι έφηβοι πρέπει να πηγαίνουν σχολείο μετά τις 10 το πρωί! Why teen brains need a later school start time

Felice Casorati, Gli scolari (Schoolchildren), 1928. Μια «επανάσταση περισσότερου πρωινού ύπνου» έχει ήδη ξεκινήσει, και όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία έχει τα καλύτερα αποτελέσματα για την παραγωγικότητα και την υγεία παιδιών και ενηλίκων. School start times should be put back to as late as 10am to combat a sleep-deprivation crisis among young people, a scientist has suggested.

«Μη με ξυπνάς απ' τις έξι, είναι ακόμη η μέρα να φέξει, ξυπνητήρι χτυπάς σαν τρελό, σε μισώ, σε μισώ...». Οι σημερινοί σαραντάρηδες (και όχι μόνο) δεν μπορεί να μη θυμούνται αυτόν τον παιδικό «ύμνο» που έκλεινε μέσα του μια μεγάλη αλήθεια: το φορτωμένο πρόγραμμα του κάθε παιδιού, τον ανεπαρκή ύπνο του και το (βίαιο) πολύ πρωινό ξεκίνημα μιας νέας ημέρας για την οποία το (παιδικό) όνειρο θα ήταν να μην είχε αρχίσει τόσο νωρίς...

Καθώς τα διάσημα Στρουμφάκια όμως στα οποία ανήκει ο «ύμνος» είναι άκρως διαχρονικά, η αλήθεια από αυτό το παιδικό στιχάκι μοιάζει τώρα πιο επίκαιρη από ποτέ. Παιδιά, έφηβοι αλλά και ενήλικοι βιώνουν καθημερινά ένα μαρτύριο έλλειψης ύπνου - η ανεπάρκεια ύπνου έχει μετατραπεί σε επιδημία, σύμφωνα με τους αρμοδίους, με τον μέσο έφηβο να κοιμάται τουλάχιστον δύο με τρεις ώρες λιγότερες το 24ωρο σε σύγκριση με τις (8 ως 10) συνιστώμενες για την ηλικία του. Οσο για το ξυπνητήρι, μάλλον αποτελεί τον μεγαλύτερο «βασανιστή» της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ολοένα και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα ετοιμάζουν μια νέα, ειρηνική «επανάσταση του ύπνου».

Ούτε λίγο ούτε πολύ, μελέτες που έρχονται και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προτείνουν το σχολικό κουδούνι να χτυπά αργότερα - τόσο στο Δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Την ίδια στιγμή επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το ίδιο ακριβώς πρέπει να συμβεί και σε ό,τι αφορά τον «πανεπιστημιακό κώδωνα» αλλά και την έναρξη του ωραρίου εργασίας για τους ενηλίκους. Όπως θα διαβάσετε, όπου υιοθετήθηκαν τέτοιου είδους ελαστικότερα ωράρια τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά σε ό,τι αφορούσε τις σχολικές, τις ακαδημαϊκές αλλά και τις εργασιακές επιδόσεις. Ελάτε λοιπόν: οριζοντιωθείτε, χαλαρώστε και ελάτε να «χουζουρέψουμε» μαζί μέσα από ένα θέμα που μας αφορά όλους, από τους ολίγων ετών έως τους πολλών δεκαετιών.

Paul Kelley says young people are losing 10 hours’ sleep a week, and calls for 8.30am starts for primary pupils and 10 or 11am for teenagers. Ignoring young people’s natural circadian rhythms could lead to exhaustion, frustration, anxiety and weight gain, says Prof Kelley. Photograph: Christopher Thomond for the Guardian

«Σύμβουλος ύπνου» σε αυτό το άρθρο θα είναι ένας ειδήμων σε παγκόσμιο επίπεδο επί του θέματος της έλλειψης ύπνου του σύγχρονου κόσμου αλλά και των λύσεων για τη «μάστιγα της νύστας»: πρόκειται για τον δρα Πολ Κέλι, ερευνητή στο Τμήμα για τον Ύπνο, τους Κιρκαδικούς Ρυθμούς και τη Νευροεπιστήμη της Μνήμης στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας. Ο δρ Κέλι έχει ήδη διεξαγάγει σε πολλές χώρες πιλοτικά προγράμματα σε σχολεία αλλά και πανεπιστήμια, στο πλαίσιο των οποίων η ημέρα ξεκινά μία, δύο ή και αρκετές ώρες αργότερα από το συνηθισμένο. Και, όπως μας πληροφορεί, το τέλος του «δυνάστη» που δεν είναι άλλο από το πρωινό ξυπνητήρι, μόνο οφέλη έχει φανεί να φέρνει.

«Οι ανάγκες για ύπνο αλλάζουν σημαντικά με βάση την ηλικία» μας λέει. «Είναι πολύ διαφορετικές για ένα βρέφος που χρειάζεται να κοιμάται 12-14 ώρες μέσα στην ημέρα έως έναν ηλικιωμένο που ξυπνά τα χαράματα καθώς δεν χρειάζεται άλλον ύπνο. Σε γενικές γραμμές ως την ηλικία των 20 ετών το άτομο αρχίζει σταδιακά να μένει ξύπνιο περισσότερο τη νύχτα, με αποκορύφωμα την εφηβεία». Τα πώς και τα πότε του ύπνου όμως αποτελούν πέρα και πάνω από όλα «προσωπική υπόθεση», επισημαίνει ο δρ Κέλι. «Υπάρχει και ο χρονότυπος του κάθε ανθρώπου, το αν είναι πρωινός ή βραδινός τύπος και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Οι άνθρωποι διαφέρουν σε κάθε ηλικία αλλά διαφέρουν και με βάση την ηλικία τους».

Πρόταση ύπνου και παραγωγικότητας

Teenagers' hormones mean they still need sleep even when they're already supposed to be in the classroom. Credit: Jens-Olaf Walter, CC BY-NC

Τι προτείνει λοιπόν ο ειδικός; Έναρξη των σχολικών μαθημάτων το νωρίτερο στις 9 για τα παιδιά του δημοτικού σχολείου, το νωρίτερο στις 10 με 11 για τους εφήβους και ακόμη και μετά τις 12 το μεσημέρι για τους φοιτητές. Όταν μάλιστα τον πληροφορούμε ότι τα σχολεία στη χώρα μας ξεκινούν στις 8.10-8.15 π.μ. κατά μέσο όρο απαντά ότι «αυτό το πρόγραμμα, αν και μπορεί, ως έναν βαθμό, να είναι ανεκτό για τα μικρά παιδιά, είναι ένα μαρτύριο για τους εφήβους». Ο ίδιος έχει ξεκινήσει σε συνεργασία με βρετανικά ιδρύματα μια πιλοτική μελέτη από το 2015 με τον τίτλο TeenSleep σε 100 σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οποία ξεκινούν καθημερινά τα μαθήματα στην ώρα που το καθένα έχει επιλέξει. «Ένα από τα σχολεία στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου έχει ορίσει ως ώρα έναρξης των μαθημάτων τις 13.00. Τα περισσότερα όμως ξεκινούν γύρω στις 10.00». Τα οριστικά αποτελέσματα αναμένεται να εξαχθούν το ερχόμενο έτος, ωστόσο τα μέχρι στιγμής δεδομένα είναι άκρως ενθαρρυντικά, λέει ο ερευνητής. «Σε σχολείο, για παράδειγμα, που ξεκινά τα τελευταία δύο χρόνια τα μαθήματα στις 10.00 π.μ. εμφανίστηκε αύξηση του ποσοστού επιτυχίας των μαθητών στις εθνικές εξετάσεις κατά 18%. Την ίδια στιγμή - και αυτό είναι το πιο σημαντικό - κατεγράφη μείωση των απουσιών των μαθητών εξαιτίας ασθένειας κατά 30%».

Όπως σημειώνει ο δρ Κέλι, η μεγαλύτερη επιτυχία αυτού του… αργοπορημένου συστήματος είναι το σημαντικότερο όφελος που μπορεί να έχει ο κάθε άνθρωπος: η υγεία. «Η έλλειψη ύπνου που μαστίζει τη σημερινή κοινωνία - ελάχιστοι ενήλικοι κοιμούνται στον αναπτυγμένο κόσμο τις απαραίτητες επτά με οκτώ ώρες κάθε ημέρα ενώ ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη ύπνου εμφανίζουν οι έφηβοι - μεταφράζεται σε πολύ κακά νέα για την υγεία. Έχει αποδειχθεί περίτρανα ότι το να κοιμάται κάποιος 6,5 ώρες ή και λιγότερο κάθε νύχτα συνδέεται με πρόωρο θάνατο, με ψυχικές νόσους, με παχυσαρκία, με διαβήτη, με προβλήματα μνήμης και προσοχής, με υψηλή αρτηριακή πίεση και προβλήματα στην καρδιά αλλά και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι μια εβδομάδα με ύπνο λιγότερο από έξι ώρες την ημέρα οδηγεί σε αλλαγές στη λειτουργία περισσότερων από 700 γονιδίων». Δεν χρειάζεται τρομερή μαθηματική σκέψη για να εννοήσουμε ότι τη σήμερον ημέρα ένας έφηβος φορτωμένος με εκατομμύρια δραστηριότητες και μαθήματα που γυρνά αργά στο σπίτι και κοιμάται σίγουρα μετά τα μεσάνυχτα (σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι στην εφηβεία ο εγκέφαλος παράγει την καθοριστική για τον ύπνο ορμόνη μελατονίνη πιο αργά τη νύχτα, με αποτέλεσμα η νύστα να μην εμφανίζεται πριν τις 23.00 με 24.00 ενώ ο εγκέφαλος παραμένει σε... sleep mode έως τις 08.00) δεν προλαβαίνει να κοιμηθεί τις 8-10 ώρες που του χρειάζονται. Διότι πολύ απλά πολύ νωρίτερα από τις οκτώ ώρες πρέπει να βρίσκεται ήδη στο σχολείο... Η έλλειψη ύπνου όμως, υπογραμμίζει ο δρ Κέλι, «χτυπά» και τους ενηλίκους. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι και οι ενήλικοι ως τα 55 έτη χάνουν τουλάχιστον μια ώρα ύπνου κάθε ημέρα σε σχέση με το συνιστώμενο. Αυτή η επίδραση είναι μάλιστα σωρευτική για τον οργανισμό».

«Πειραματικές» αποδείξεις

Schools that have made a change have found a difference. Teenager image via www.shutterstock.com

Όλα αυτά μαρτυρούν, κατά τον ερευνητή, την ανάγκη για αυτή την «επανάσταση του… αργά» - και δεν είναι τυχαίο ότι έστω και σιγά-σιγά το «κίνημα του περισσότερου ύπνου» εξαπλώνεται παντού. Ήδη ο δρ Κέλι και οι συνεργάτες του έχουν πραγματοποιήσει παρεμβάσεις με μετάθεση της έναρξης του πρωινού ωραρίου σε σχολεία και πανεπιστήμια πολλών χωρών - εκτός από τη Βρετανία, αργότερα ξεκινούν πλέον σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα στις ΗΠΑ, στη Σουηδία, στην Κίνα, στη Νότια Κορέα. «Στη Νότια Κορέα μάλιστα έχει γίνει η "μαζικότερη" αλλαγή αφού όλα τα σχολεία αρχίζουν πλέον στις 9 το πρωί».

Πρόκειται μάλιστα για μια «επανάσταση» που βρίσκει ολοένα και περισσότερους έγκριτους υποστηρικτές. Ήδη η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ) αλλά και τα Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) έχουν προτείνει αργότερη ώρα έναρξης για γυμνάσια και λύκεια ενώ πριν από μερικούς μήνες η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Υπνου (ΑΑSM) εξέδωσε με δημοσίευσή της στην επιθεώρηση «Journal of Clinical Sleep Medicine» ανακοίνωση στην οποία εκφράζει τη θέση της σχετικά με το ότι όλα τα γυμνάσια και τα λύκεια της χώρας πρέπει να ξεκινούν μετά τις 08.30. Η Ακαδημία τονίζει ότι κάτι τέτοιο θα έλυνε πλήθος προβλημάτων, από την κατάθλιψη και την παχυσαρκία των εφήβων έως τις χαμηλές επιδόσεις στα μαθήματα. Και οι συστάσεις σιγά-σιγά εισακούγονται. Στο Σιάτλ όλα τα σχολεία αρχίζουν πλέον μετά τις 08.30.  Όσο για τους ενηλίκους, ο δρ Κέλι υποστηρίζει ότι κανένας δεν πρέπει να ξεκινά την εργασία του πριν από τις 10 το πρωί - τουλάχιστον ως τα 55 έτη καθώς μετά από αυτήν την ηλικία το βιολογικό ρολόι αλλάζει και ο άνθρωπος χρειάζεται λιγότερο ύπνο. «Βέβαια αυτές θα ήταν γενικές συστάσεις, αφού πάντα μέσα στην κάθε ηλικιακή ομάδα θα υπάρχουν οι εξατομικευμένες ανάγκες που προαναφέραμε. Ωστόσο προσπαθούμε να βρούμε μια λύση που θα είναι καλύτερη από τις σημερινές για τον μέσο όρο. Διότι πρέπει να αναφέρουμε ότι οι πολύ πρωινοί τύποι στον πληθυσμό είναι η μειονότητα, ποσοστό μικρότερο του 20% του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή οι βραδινοί τύποι, που είναι περισσότεροι, λειτουργούν καλύτερα μετά το μεσημέρι. Βρίσκονται σε μεγαλύτερη εγρήγορση και η απόδοσή τους είναι πολύ καλύτερη το απόγευμα - στους πολύ βραδινούς τύπους μάλιστα που κοιμούνται τη νύχτα μετά τις δύο το πρωί η φάση της μεγαλύτερης διαύγειας και εγρήγορσης μέσα στην ημέρα μπορεί να ξεκινά στις επτά το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και έτσι αυτές οι ώρες είναι οι καλύτερες για εργασία για εκείνους».

Καθένας στην ώρα του

Teens don't get enough sleep, and it's not because of Snapchat, social lives or hormones -- it's because of public policy, says Wendy Troxel. Drawing from her experience as a sleep researcher, clinician and mother of a teenager, Troxel discusses how early school start times deprive adolescents of sleep during the time of their lives when they need it most.

Βέβαια, σύμφωνα με τον βρετανό ειδικό, η πραγματική «επανάσταση» θα ήταν ένας κόσμος στον οποίο οι εργοδότες θα επέτρεπαν στους εργαζομένους τους να εργάζονται τις ώρες που εκείνοι έχουν τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα με βάση τον χρονότυπό τους. «Έτσι θα υπήρχε το μεγαλύτερο δυνατό όφελος τόσο για τον εργαζόμενο όσο και για την εταιρεία του». Μπορεί να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ωστόσο αποτελεί (επιστημονικώς ορθή) απτή πραγματικότητα για ουκ ολίγους εργαζομένους ανά τον κόσμο. «Στις ΗΠΑ, το 20% των εργαζομένων επιλέγει πλέον τις ώρες εργασίας του ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχει ξεπεράσει το 10%. Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται πια όταν είναι "στα καλύτερά τους μέσα στην ημέρα" και αυτό είναι μια υπόθεση win-win για τους ίδιους αλλά και για τους εργοδότες τους. Στην Κίνα μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη το μεγαλύτερο τέτοιο πείραμα εργασίας σε περίπου 100.000 εργαζομένους, η παραγωγικότητα ανέβηκε κατά 32%. Αλλά και στις ΗΠΑ ολοένα και περισσότερες κυβερνητικές υπηρεσίες, όπως το υπουργείο Γεωργίας, επιτρέπουν στους εργαζομένους να εργάζονται τις ώρες που επιλέγουν οι ίδιοι. Και εκεί τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν άνοδο της παραγωγικότητας». Και ο ίδιος ο δρ Κέλι ασχολείται τώρα ενδελεχώς με μελέτες που αφορούν τη βελτίωση των ωραρίων εργασίας των ενηλίκων. «Έχουμε ήδη πραγματοποιήσει χιλιάδες συνεντεύξεις με εργαζομένους και αναμένεται να εκδώσουμε πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα το επόμενο έτος».

Κλείνοντας ο ερευνητής, που σκοπεύει να... σπάσει με τις μελέτες του τα ξυπνητήρια, τονίζει πως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι βιολογική η τάση των ανθρώπων να είναι μοναδικοί. «Πρέπει ο καθένας μας να εμπιστεύεται τη γνώση του εαυτού του και να μην πιέζει το σώμα του και πρέπει και οι υπόλοιποι να το σέβονται αυτό. Αλλιώς η ζωή γίνεται μαρτύριο τη στιγμή που μπορούμε να κάνουμε καλύτερες τις ζωές των ανθρώπων. Πώς; Πολύ απλά. Αφήνοντάς τους χρόνο να κοιμηθούν. Κάτι που δεν απαιτεί καθόλου χρήματα και μόνο πλεονεκτήματα έχει για όλους». Μάλλον δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ευχαριστούν στο μέλλον τον δρα Κέλι (σίγουρα ήδη ανακηρύσσεται σε «αγαπημένος» μας επιστήμονας). Και μη νομίζετε ότι έχει ίδιον όφελος για όλες αυτές τις μελέτες. Ο 69χρονος σήμερα... υποκινητής της «επανάστασης του ύπνου» κοιμάται στις 10 το βράδυ και ξυπνά στις 5 το πρωί (από μικρός, όπως διαβεβαιώνει. Αυτός είναι ο χρονότυπός του, τι να κάνουμε...).

Η έλλειψη ύπνου προκαλεί «χάος» στον οργανισμό

Ακόμη και μια νύχτα χωρίς επαρκή ύπνο είναι αρκετή για να αρχίσει να επικρατεί «θολούρα» στον εγκέφαλο και «κατάρρευση» στη φυσική μας κατάσταση: συγκεκριμένα, ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι λιγότερες από τις συνιστώμενες 7-8 ώρες νυχτερινού ύπνου (έστω και για μία φορά) επιδρούν αρνητικά στην κίνησή μας αλλά και στην προσοχή μας, αντίστοιχα με συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα της τάξεως του 0,10%. Ουσιαστικώς δηλαδή, αν δεν έχετε κοιμηθεί καλά μια νύχτα, τα επίπεδα απόκρισης του οργανισμού σας σε διαφορετικά ερεθίσματα είναι συγκρίσιμα με εκείνα ενός ανθρώπου που έχει... πιει ποτά.

Φανταστείτε λοιπόν τώρα τι συμβαίνει όταν η έλλειψη ύπνου γίνει χρόνια. Οι επιπτώσεις είναι πολλές σε πλήθος συστημάτων και αυτό είναι επόμενο αφού ο ύπνος είναι «φάρμακο» για τον οργανισμό, είναι οι ώρες «επούλωσης» του σώματος και αποκατάστασης της χημικής ισορροπίας του. Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι νευρώνες δημιουργούν νέα «μονοπάτια» ώστε να αρχειοθετούνται σωστά οι αναμνήσεις. Όταν λοιπόν υπάρχει έλλειψη ύπνου, ο εγκέφαλος «εξουθενώνεται» με αποτέλεσμα να κάνει... εκπτώσεις στο πώς θα φέρει εις πέρας τα πολλαπλά καθήκοντά του. Έτσι εμφανίζονται προβλήματα στη συγκέντρωση και στη μάθηση ενώ επειδή τα σήματα που στέλνει το σώμα στον εγκέφαλο μπορεί να καθυστερούν να περάσουν από επεξεργασία λόγω... εγκεφαλικής εξάντλησης, εμφανίζεται μείωση του συντονισμού των κινήσεων με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Και βέβαια, καθώς η έλλειψη ύπνου δεν επιτρέπει να λάβει σωστά χώρα η διαδικασία έκλυσης χημικών του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη, μπορεί συχνά να οδηγήσει σε ψυχικές νόσους σαν την κατάθλιψη.

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα άλλο μεγάλο «θύμα» της έλλειψης ύπνου. Κατά τη διάρκεια της νύχτας το ανοσοποιητικό μας σύστημα παράγει προστατευτικές πρωτεΐνες όπως οι κυτταροκίνες και άλλες ουσίες που πολεμούν λοιμογόνους «εχθρούς» σαν τους ιούς και τα βακτήρια. Οι κυτταροκίνες μάς βοηθούν επίσης να κοιμηθούμε παρέχοντας στο ανοσοποιητικό σύστημα περισσότερη ενέργεια ώστε να αμύνεται ενάντια στους «εισβολείς». Έτσι, όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά διακόπτεται η ομαλή λειτουργία αυτού του συστήματος και είμαστε άκρως «ευάλωτοι» απέναντι σε πλήθος νόσων.

Κοιμηθείτε για να μη χρειαστείτε δίαιτα!

Στη λίστα με τα «θύματα» της έλλειψης ύπνου προσθέστε και το βάρος μας (με ό,τι βέβαια συνεπάγεται η αύξησή του για τον οργανισμό, όπως ο διαβήτης τύπου 2). Ο λίγος ύπνος «εγκυμονεί» παχυσαρκία, αναφέρουν οι επιστήμονες. Πώς συμβαίνει αυτό; Ο ύπνος επιδρά άμεσα στα επίπεδα δύο ορμονών, της λεπτίνης και της γρελίνης, οι οποίες ελέγχουν το αίσθημα της πείνας και της πληρότητας. Η λεπτίνη ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι έχουμε φάει αρκετά. Όταν όμως κοιμόμαστε λίγο, ο εγκέφαλος μειώνει τα επίπεδα της λεπτίνης και αυξάνει εκείνα της γρελίνης, η οποία ενεργοποιεί το αίσθημα της πείνας - ουσιαστικώς ο εγκέφαλός μας προσπαθεί με τον συγκεκριμένο τρόπο να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε ενέργεια ώστε να αντεπεξέλθουμε στα καθήκοντά μας αφού είμαστε ξύπνιοι. Αυτή η αλλαγή στη «ροή» των δύο ορμονών δίνει την εξήγηση στο γιατί αρκετοί άνθρωποι τσιμπολογούν στη μέση της νύχτας ή παρατρώνε αργά το βράδυ. Τι προκύπτει από την εξίσωση που μόλις περιγράψαμε; Η ήττα μας στη μάχη με τη ζυγαριά. Η έλλειψη ύπνου όμως ωθεί το σώμα να εκλύει και περισσότερη ινσουλίνη μετά την κατανάλωση τροφής - η ορμόνη ινσουλίνη ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μεταφράζονται σε μεγαλύτερη αποθήκευση λίπους στον οργανισμό και αυξάνουν τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.

Η λίστα όμως των «κακών» από την έλλειψη ύπνου δεν έχει τελειωμό. Ο ύπνος παίζει ζωτικό ρόλο σε διαδικασίες που διατηρούν υγιή την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Έτσι η έλλειψή του συνδέεται με αύξηση της αρτηριακής πίεσης αλλά και φλεγμονές στο καρδιαγγειακό σύστημα που μακροπρόθεσμα μπορούν να οδηγήσουν σε καρδιαγγειακές νόσους αλλά και σε καρδιαγγειακά επεισόδια όπως το έμφραγμα και το εγκεφαλικό.

Όλο το ενδοκρινικό σύστημα επηρεάζεται από τον ύπνο - η παραγωγή των ορμονών μας εξαρτάται από το κιρκαδικό ρολόι μας. Για παράδειγμα, προκειμένου να παραχθεί από τον οργανισμό τεστοστερόνη απαιτούνται τουλάχιστον τρεις ώρες συνεχόμενου ύπνου. Τα «διαλείμματα» στον ύπνο καθώς και οι λίγες ώρες ύπνου τη νύχτα μειώνουν επίσης την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης, κυρίως στα παιδιά και στους εφήβους, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης αναπτυξιακών προβλημάτων.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος «γιατρός» του οργανισμού μας που ονομάζεται ύπνος συνεχίζει να παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο για τους επιστήμονες. Το σίγουρο είναι ότι παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία και στην ασθένεια, ωστόσο πολλοί μηχανισμοί που διέπουν τα πώς και τα γιατί του ύπνου αλλά και της έλλειψής του μένει να αποκαλυφθούν στο μέλλον.

Τι δείχνουν πρόσφατες μελέτες

Τα ερευνητικά στοιχεία που συνηγορούν υπέρ τού να μένουν περισσότερη ώρα το πρωί τα παιδιά κάτω από το... πάπλωμα συνεχώς αυξάνονται. Τελευταίο παράδειγμα αυτό πριν από μερικές ημέρες ειδικών του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, οι οποίοι ανέφεραν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό περιοδικό «Sleep Health» πως οι έφηβοι που ξεκινούν τα σχολικά μαθήματα πριν από τις 08.30 εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης και αγχώδους διαταραχής, ακόμη και αν κάνουν τα πάντα σωστά ώστε να κοιμούνται αρκετά το βράδυ. Δεν είναι η πρώτη φορά που μελέτη συνδέει με κατάθλιψη και άγχος στους εφήβους την πρώιμη έναρξη της σχολικής ημέρας, είναι όμως η πρώτη φορά που ερευνητικά στοιχεία μαρτυρούν ότι ακόμη και αν οι έφηβοι κοιμούνται επαρκώς (κάτι πάντως που σε γενικό πλαίσιο αποτελεί μάλλον... όνειρο θερινής νυκτός) και μόνο η έναρξη του σχολείου τόσο νωρίς το πρωί τούς προκαλεί μεγάλο στρες. Η μελέτη διεξήχθη σε μαθητές ηλικίας 14 ως 17 ετών από πολλά σχολεία των ΗΠΑ.

Στις αρχές του 2017 μια καναδική μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Μακ Γκιλ που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Journal of Sleep Research» έδειξε ότι όταν η σχολική ημέρα αρχίζει γύρω στις 8.00 αυξάνεται ο κίνδυνος έλλειψης ύπνου αλλά και κούρασης των εφήβων καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας σε σύγκριση με την έναρξη της σχολικής ημέρας στις 9.30 π.μ. Τα αποτελέσματα προέκυψαν μετά από μελέτη στοιχείων σχετικά με 30.000 μαθητές 362 σχολείων από ολόκληρο τον Καναδά. Όπως ανέφεραν οι ερευνητές, «η έναρξη της σχολικής ημέρας νωρίς έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το κιρκαδικό ρολόι των εφήβων, το οποίο σε αυτή τη φάση της ζωής τους καθυστερεί κατά 2 με 3 ώρες σε σύγκριση με τις άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι έφηβοι πολεμούν την ίδια τη βιολογία για να προφτάσουν να είναι στην ώρα τους στο σχολείο».

Πηγές: https://www.theguardian.com/science/2015/sep/08/start-school-later-11am-students-sleep - https://theconversation.com/sleepy-teenage-brains-need-school-to-start-later-in-the-morning-82484 - http://www.startschoollater.net/uploads/9/7/9/6/9796500/aasm_position_statement_on_delaying_school_start_times.pdf - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=910650

Πλανητικό τζακπότ! We may have found 20 habitable worlds hiding in plain sight

Ανακαλύφθηκαν 20 νέοι εξωπλανήτες ορισμένοι εκ των οποίων πιθανώς φιλόξενοι στην ζωή. In a press briefing today, scientists revealed the 'most reliable' catalog yet of potential planets in our galaxy, bringing the total to 4,034. In addition, the researchers identified a notable distinction between groupings of small planets that could help guide the search for alien life.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler ξεκίνησε το 2009 να εξερευνά τον γαλαξία μας αναζητώντας πλανήτες σε άλλα αστρικά συστήματα. Ο επονομαζόμενος «κυνηγός των πλανητών» μέχρι σήμερα έχει εντοπίσει περίπου δύο χιλιάδες εξωπλανήτες ενώ έχει υποδείξει την ύπαρξη άλλων τεσσάρων χιλιάδων περίπου. 

Οι αστρονόμοι χρησιμοποιώντας τον στόλο των διαστημικών τηλεσκοπίων και πολύ ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια σε σχεδόν καθημερινή βάση επιβεβαιώνουν την ύπαρξη πλανητών από αυτούς που έχει υποδείξει το Kepler. Ορισμένες φορές μάλιστα υπάρχει μαζική επιβεβαίωση με τους επιστήμονες να ανακοινώνουν την ταυτόχρονη ανακάλυψη δεκάδων εξωπλανητών. Αυτό συνέβη ξανά με τα στελέχη της αποστολής Kepler να ανακοινώνουν την ανακάλυψη 20 νέων εξωπλανητών.

H παγωμένη Γη

The 'alien tundra: The finds include KOI-7923.01, an exoplanet 97 per cent the size of Earth, but colder that astonomers says could be similar to the Arctic tundra, shown here.

Ανάμεσα τους ξεχωρίζει ο εξωπλανήτης που έλαβε την κωδική ονομασία KOI-7923.01. Πρόκειται για ένα βραχώδη πλανήτη με μέγεθος σχεδόν όμοιο με αυτό της Γης. Ο πλανήτης βρίσκεται λίγο πιο μακριά από το μητρικό του άστρο του από ότι η Γη από τον Ήλιο και ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από αυτό σε 395 μέρες. Επιπλέον το άστρο αυτό είναι λιγότερο θερμό από τον Ήλιο με αποτέλεσμα ή μέση θερμοκρασία στον KOI-7923.01 να είναι κατά πολύ χαμηλότερη από ότι στην Γη.

Δείτε ένα βίντεο για την ανακάλυψη των 20 εξωπλανητών. An analysis of data from the Kepler space telescope has revealed 20 promising worlds that might be able to host life. Credit: New Scientist

Σύμφωνα με τα στελέχη της αποστολής Kepler στον KOI-7923.01 οι συνθήκες μπορεί να είναι πολύ πιο κρύες από ότι στην Γη αλλά τέτοιες που να έχουν οδηγήσει στην δημιουργία περιοχών παρόμοιων με τις τούνδρες στην Γη με την παρουσία εκεί νερού σε υγρή μορφή και άρα να υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχουν αναπτυχθεί κάποιες μορφές ζωής έστω και σε μικροβιακό επίπεδο. Τα μέλη της αποστολής Kepler συνεχίζουν την αξιολόγηση των δεδομένων από την νέα ανακάλυψη και δηλώνουν πεπεισμένοι και ότι και κάποιοι από τους υπόλοιπους 19 εξωπλανήτες θα διαθέτουν συνθήκες φιλικές στην ζωή. Όπως λένε χαρακτηριστικά «δεκάδες κατοικήσιμοι εξωπλανήτες ήταν κρυμμένοι μπροστά στα μάτια μας»...

Πηγές: arxiv.org/abs/1710.06758 – http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=911950 - http://ow.ly/QC6f30gfqXu

31 Οκτωβρίου: Ημέρα Σκοτεινής Ύλης. Happy Dark Matter Day

Is our universe haunted? It might look that way on this dark matter map. The gravity of unseen dark matter is the leading explanation for why galaxies rotate so fast, why galaxies orbit clusters so fast, why gravitational lenses so strongly deflect light, and why visible matter is distributed as it is both in the local universe and on the cosmic microwave background. The featured image from the American Museum of Natural History’s Hayden Planetarium Space Show Dark Universe highlights one example of how pervasive dark matter might haunt our universe. In this frame from a detailed computer simulation, complex filaments of dark matter, shown in black, are strewn about the universe like spider webs, while the relatively rare clumps of familiar baryonic matter are colored orange. These simulations are good statistical matches to astronomical observations. In what is perhaps a scarier turn of events, dark matter -- although quite strange and in an unknown form -- is no longer thought to be the strangest source of gravity in the universe. That honor now falls to dark energy, a more uniform source of repulsive gravity that seems to now dominate the expansion of the entire universe. Illustration Credit & Copyright Tom Abel & Ralf Kaehler (KIPAC, SLAC), AMNH

Είναι γνωστό πως μόνο το 5% της ύλης-ενέργειας του σύμπαντος αποτελείται από την συνηθισμένη γνωστή ύλη – την ύλη από την οποία είμαστε φτιαγμένοι και αντιλαμβανόμαστε γύρω μας. Το υπόλοιπο 95% μας είναι εντελώς άγνωστο και «σκοτεινό». Αποδεικνύεται πως το 27% του σύμπαντος συνίσταται από την αποκαλούμενη σκοτεινή ύλη και το 68% από την σκοτεινή ενέργεια.

Η σκοτεινή ύλη υπολογίζεται πως είναι 5 φορές περισσότερη από την γνωστή ύλη, αυτή τη στιγμή ενδέχεται να σας περιβάλει και να περνάει από μέσα σας χωρίς να το αντιλαμβάνεστε.

Οι φυσικοί που συμμετέχουν στις έρευνες για να εξιχνιάσουν τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης καθιέρωσαν την 31 Οκτωβρίου (και ημέρα που γιορτάζεται το Halloween), ως παγκόσμια Ημέρα Σκοτεινής Ύλης (Dark Matter Day), πραγματοποιώντας ανοιχτές εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο με θέμα το κυνήγι της αόρατης «σκοτεινής ύλης» του σύμπαντος.

Οι εκδηλώσεις της ημέρας αυτής περιλαμβάνουν εκλαϊκευμένες διαλέξεις για την σκοτεινή ύλη και τα πειράματα που προσπαθούν να την ανιχνεύσουν, ερωτήσεις και απαντήσεις από εξειδικευμένους επιστήμονες, προβολές σχετικών ταινιών κ.λ.π. Σκοπός της Dark Matter Day είναι να ενημερωθεί το κοινό για την έρευνα σχετικά με την σκοτεινή ύλη, να προσελκύσει περισσότερες πνευματικές δυνάμεις και επιστημονικούς πόρους προς τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεωρητικές ιδέες και ανακαλύψεις.

Η Dark Matter Day σχεδιάστηκε από μια ομάδα επιστημόνων που εκπροσωπούν εργαστήρια σωματιδιακής φυσικής ανά τον κόσμο. Δημιούργησαν την ιστοσελίδα www.darkmatterday.com απ΄ όπου μπορείτε να πάρετε όποια πληροφορία θέλετε σχετικά με τις εκδηλώσεις της Ημέρας Σκοτεινής Ύλης. Δείτε επίσης κι ΕΔΩ: www.interactions.org.

Λόγω της ημέρας λοιπόν, ας θυμηθούμε μερικούς προβληματισμούς σχετικά με την σκοτεινή ύλη:

Αφού δεν την βλέπουμε και δεν την αισθανόμαστε πως ξέρουμε ότι υπάρχει;

A simulation of the large-scale structure of the Universe that shows density filaments in blue and places of galaxy formation in yellow. (Image: Zarija Lukic/Berkeley Lab)

Υπάρχουν ατράνταχτα αστρονομικά δεδομένα που αποδεικνύουν την αναγκαιότητα ύπαρξής της. Αν δεν υπήρχε αυτό που ονομάζουμε σκοτεινή ύλη τότε οι περιστρεφόμενοι γαλαξίες θα είχαν διαλυθεί. Όσο πιο γρήγορα περιστρέφεται ένας γαλαξίας τόσο περισσότερη μάζα χρειάζεται για να συγκρατεί βαρυτικά τα άστρα που περιέχει. Οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι η γνωστή ορατή ύλη δεν επαρκεί για να συγκρατήσει βαρυτικά το περιεχόμενο των περιστρεφόμενων γαλαξιών. Για να εξηγηθεί η σταθερότητα αυτών των γαλαξιών εισήχθη η έννοια της σκοτεινής ύλης. Και ονομάστηκε έτσι διότι δεν την βλέπουμε, αφού δεν εκπέμπει ούτε ανακλά το φως. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλα αστρονομικά φαινόμενα που χωρίς την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης είναι αδύνατον να κατανοηθούν, όπως το φαινόμενο των βαρυτικών φακών ή τα εντυπωσιακά αποτελέσματα των συγκρούσεων σμηνών γαλαξιών.

Τι γνωρίζουμε για την σκοτεινή ύλη;

Το μόνο σίγουρο είναι πως έχει μάζα και γι αυτό ονομάζεται «ύλη». Ο μόνος γνωστός τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρά με την γνωστή ύλη (και τον εαυτό της) είναι η βαρύτητα. Δεν αλληλεπιδρά ηλεκτρομαγνητικά, οπότε δεν μπορούμε να τη δούμε ή να την αγγίξουμε – και γι αυτό αποκαλείται «σκοτεινή».

Μπορούμε να ανιχνεύσουμε την σκοτεινή ύλη στα επίγεια εργαστήρια;

Eighty-five percent of the matter in our universe is dark matter. We don’t know what dark matter is made of, and we’ve yet to directly observe it, but scientists theorize that we may actually be able to create it in the Large Hadron Collider, the most powerful particle collider in the world. So how would that work? CERN scientist Rolf Landua explains how to discover a new particle. Lesson by Rolf Landua, directed by Lazy Chief.

Υπάρχουν αρκετές ιδέες για το ζήτημα αυτό. Η απλούστερη ιδέα είναι να υποθέσουμε πως η σκοτεινή ύλη αποτελείται από σωματίδια που αλληλεπιδρούν με εξαιρετικά ασθενή τρόπο με την κανονική ύλη. Τα σωματίδια αυτά ονομάζονται WIMPs (Weakly Interacting Massive Particles) και θα μπορούσαν ίσως να αλληλεπιδρούν με κάποια νέα υποθετική δύναμη, πέρα από τις 4 γνωστές – βαρυτική, ηλεκτρομαγνητική, ασθενή και ισχυρή πυρηνική. Χωρίς να γνωρίζουν πως ακριβώς αλληλεπιδρούν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης με την κανονική ύλη, οι φυσικοί κάνοντας εύλογες υποθέσεις, σχεδίασαν πειράματα που φιλοδοξούν να αποδείξουν την ύπαρξη των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης που κυκλοφορούν γύρω μας.

Πηγές: CERN - https://apod.nasa.gov/apod/ap171031.html - physicsgg

Η αρχαιότερη καταγεγραμμένη ηλιακή έκλειψη έγινε σαν σήμερα, το 1207 π.Χ. Annular Solar Eclipse of 1207 BC Helps Date Egyptian Pharaohs

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτή η ανακάλυψη θα βοηθήσει στην ακριβέστερη χρονολόγηση των Αιγυπτίων Φαραώ και μπορεί να έχει γενικότερες επιπτώσεις για τη χρονολόγηση άλλων γεγονότων στην αρχαιότητα. Using a combination of the Biblical text and an ancient Egyptian text, Professor Humphreys and Dr. Graeme Waddington were able to refine the dates of the Egyptian pharaohs. Image credit: Pete Linforth

Βρετανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι εντόπισαν την ημερομηνία της αρχαιότερης καταγεγραμμένης ηλιακής έκλειψης, την οποία προσδιόρισαν στις 30 Οκτωβρίου 1207 π.Χ. Μάλιστα, υποστηρίζουν ότι αυτή η ανακάλυψη θα βοηθήσει στην ακριβέστερη χρονολόγηση των Αιγυπτίων Φαραώ και μπορεί να έχει γενικότερες επιπτώσεις για τη χρονολόγηση άλλων γεγονότων στην αρχαιότητα.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, με επικεφαλής τον καθηγητή Κόλιν Χάμφρεϊς, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας και γεωφυσικής «Astronomy & Geophysics» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας, πήραν ως αφετηρία τους ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Ιησού του Ναυή της Παλαιάς Διαθήκης, όπου αναφέρεται ότι, καθώς οι Ισραηλίτες εισέβαλαν στη γη Χαναάν, ο Ήλιος και η Σελήνη ακινητοποιήθηκαν, ώσπου οι επιτιθέμενοι εξόντωσαν τους εχθρούς τους.

Joshua Commands the Sun to Stand Still (Josh. 10:12-14). Doré's English Bible, Wikipedia Commons.

Σύμφωνα με τη Βίβλο, «Είπε τότε ο Ιησούς προς τον Κύριον· «ας σταθή ο ήλιος επάνω από την Γαβαών και η σελήνη επάνω από την κοιλάδα Αιλών». Και πράγματι εστάθη ο ήλιος και έμεινεν εις την θέσιν της η σελήνη, μέχρις ότου ο Θεός απέκρουσε τελείως τους εχθρούς των Ισραηλιτών. Ο ήλιος εσταμάτησεν ακίνητος στο μέσον του ουρανού. Δεν επροχώρει προς δυσμάς επί μίαν ολόκληρον ημέραν».

Ανατρέχοντας στο πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο, οι ερευνητές πρότειναν ως πιο σωστή την εναλλακτική ερμηνεία ότι τα δύο ουράνια σώματα απλώς έπαψαν να λάμπουν με τον συνηθισμένο τρόπο. Με αυτό το σκεπτικό, υποστήριξαν ότι επρόκειτο για ένα πραγματικό αστρονομικό φαινόμενο, μια ηλιακή έκλειψη, κατά την οποία το φεγγάρι παρενεβλήθη ανάμεσα στη Γη και στον Ήλιο, σκιάζοντας τον τελευταίο.

Η ερμηνεία τους αυτή, όπως υποστηρίζουν, ενισχύεται από το ότι η εβραϊκή λέξη που μεταφράσθηκε «έμειναν ακίνητα», έχει την ίδια ρίζα με τη βαβυλωνιακή λέξη που χρησιμοποιείται στα αρχαία αστρονομικά κείμενα για να περιγράψει τις εκλείψεις.

Researchers have pinpointed the date of what could be the oldest solar eclipse yet recorded. The event, which occurred on Oct. 30, 1207 BC, is mentioned in the Bible, and could have consequences for the chronology of the ancient world. Total solar eclipse corona. Credit: University of Cambridge

Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιος επιστήμονας υποστήριξε ότι το συγκεκριμένο βιβλικό απόσπασμα παραπέμπει σε έκλειψη, είναι η πρώτη φορά που, μετά από υπολογισμούς, κάποιος εκτίμησε ότι η εν λόγω έκλειψη δεν ήταν μια ολική ή μερική έκλειψη, αλλά σχετικά ασυνήθιστη δακτυλιοειδής έκλειψη, δηλαδή σχηματίσθηκε ένα ηλιακό «δαχτυλίδι φωτιάς» γύρω από το σκοτεινό σώμα της Σελήνης. Τέτοιου είδους έκλειψη ορατή από την αρχαία Χαναάν (σημερινή περιοχή Ισραήλ και Παλαιστίνης), σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούσε να έχει συμβεί μόνο το απόγευμα της 30ής Οκτωβρίου 1207 π.Χ.

Με δεδομένο ότι οι ηλιακές εκλείψεις χρησιμοποιούνται ως σταθερά σημεία στο χρόνο για τη χρονολόγηση διαφόρων συμβάντων, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η έκλειψη του 1207 π.Χ. βοηθά να χρονολογηθεί καλύτερα η βασιλεία του φαραώ Ραμσή του Μέγα και των διαδόχων του. Με βάση τις εκτιμήσεις τους, ο Ραμσής βασίλεψε από το 1276 έως το 1210 π.Χ (συν/πλην ένα έτος).

Πηγές: http://www.skai.gr/news/technology/article/358760/i-arhaioteri-katagegrammeni-iliaki-ekleipsi-egine-san-simera-to-1207-ph-/ – http://www.cam.ac.uk/research/news/oldest-recorded-solar-eclipse-helps-date-the-egyptian-pharaohs - Colin Humphreys and Graeme Waddington. ‘Solar eclipse of 1207 BC helps to date pharaohs.’ Astronomy & Geophysics (2017). DOI: 10.1093/astrogeo/atx178.

Σε εξωπλανήτη βρέχει... αντηλιακό! Hubble Observes Exoplanet that Snows Sunscreen

Εντοπίστηκε σε απόσταση 1.730 ετών φωτός από εμάς πλανήτης με μοναδικά χαρακτηριστικά. Καλλιτεχνική απεικόνιση του Kepler 13-Ab. The NASA/ESA Hubble Space Telescope has found a blistering hot-Jupiter exoplanet where it ‘snows’ titanium dioxide, the active ingredient in sunscreen. The Hubble observations are the first detections of this ‘snow-out’ process — called a ‘cold trap’ — on an exoplanet. This illustration shows Kepler-13Ab that circles very close to its host star, Kepler-13A. In the background is the star’s binary companion, Kepler-13B, and the third member of the multiple-star system is the orange dwarf star Kepler-13C. Image credit: NASA / ESA / G. Bacon, STScI

Η ανακάλυψη εξωπλανητών έχει γίνει πλέον ρουτίνα αφού σχεδόν κάθε εβδομάδα ανακοινώνεται ο εντοπισμός κάποιου πλανήτη σε κάποιο κοντινότερο ή πιο μακρινό σημείο του γαλαξία μας. Αρκετοί από αυτούς δεν μοιάζουν καθόλου με τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και η ύπαρξη τους ανατρέπει τις κρατούσες θεωρίες των επιστημόνων για τον σχηματισμό, την λειτουργία αλλά γενικότερα την «φύση» των πλανητών. Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον αστρονόμο Τόμας Μπίτι του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Penn στις ΗΠΑ εντόπισαν με την βοήθεια του τηλεσκοπίου Hubble ένα εξωπλανήτη σε απόσταση 1.730 ετών φωτός από την Γη. Πρόκειται για ένα πλανήτη με χαρακτηριστικά που όμοια του δεν έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα.

Ο Kepler 13-Ab όπως ονομάστηκε ο πλανήτης αυτός βρίσκεται σε «κλειδωμένη» τροχιά γύρω από το άστρο του, έτσι ώστε μόνο η μια πλευρά του αντικρίζει μόνιμα το μητρικό του άστρο. Σύμφωνα με τους ερευνητές στην πλευρά που κοιτάζει μόνιμα το άστρο του αναπτύσσονται θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 2.800 βαθμούς Κελσίου ενώ αντίθετα η άλλη πλευρά είναι ένας απόλυτα σκοτεινός και παγωμένος κόσμος όπου συχνά βρέχει και χιονίζει. 

Όμως στον Kepler 13-Ab δεν πέφτουν σταγόνες νερού ή νιφάδες παγωμένου νερού αλλά βρέχει και χιονίζει διοξείδιο του τιτανίου. Το διοξείδιο του τιτανίου είναι ένα φυσικό λευκό μετάλλευμα το οποίο χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, για τη λεύκανση των καλλυντικών. Λόγω της ικανότητας που έχει να αντανακλά τις ηλιακές ακτίνες και να απορροφά τις ακτίνες UV, χρησιμοποιείται εκτεταμένα στη παρασκευή αντηλιακών προϊόντων. Σύμφωνα με τους ερευνητές το διοξείδιο του τιτανίου μεταφέρεται με τους ανέμους στην σκοτεινή πλευρά του πλανήτη συμπυκνώνεται σχηματίζοντας νέφη και τελικά πέφτει στην επιφάνεια είτε ως βροχή είτε με την μορφή χιονιού.

This is an artist’s impression of Kepler-13Ab as compared in size to several planets in our Solar System. Image credit: NASA / ESA / A. Feild, STScI

Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται αυτό το φαινόμενο σε κάποιο αντικείμενο του Σύμπαντος. Όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη παρέχει νέα στοιχεία για τις ατμοσφαιρικές και καιρικές συνθήκες που μπορούν να διαμορφωθούν σε ένα πλανήτη.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή αστρονομίας Τόμας Μπίτι του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «The Astronomical Journal». Μεταξύ των ερευνητών ήταν ο Άγγελος Τσιάρας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL).

Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων βασίζονται στις φασματοσκοπικές παρατηρήσεις που έκαναν με την κάμερα ευρέος πεδίου του Hubble στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη, στο μήκος κύματος του εγγύς υπέρυθρου.

Πηγές: http://www.amna.gr/home/article/199893/Anakalufthike-enas-exoplanitis-opou-chionizeiantiliako – https://www.nasa.gov/feature/goddard/2017/hubble-observes-exoplanet-that-snows-sunscreen