Στις νυχτερίδες το μυστικό της μακροζωίας; Surprising bat genetic trait holds secrets of longevity

Σε ένα είδος νυχτερίδας τα τελομερή δεν συρρικνώνονται με το πέρασμα του χρόνου - εντοπίστηκαν τα γονίδια που τα διατηρούν το μήκος τους. The greater mouse-eared bat (Myotis myotis) is shown in this undated handout photo taken in Brittany, France, released on February 7, 2018. Courtesy Olivier Farcy/Handout via REUTERS

Ευρωπαίοι επιστήμονες, οι οποίοι μελετούν τις νυχτερίδες για να βρουν το μυστικό της μακροζωίας, ανακοίνωσαν ότι έκαναν ένα πρώτο σημαντικό βήμα προόδου, που μπορεί μελλοντικά να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερα χρόνια.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια βιολογίας Έμα Τίλινγκ του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Δουβλίνου (UCD), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science Advances", ανέλυσαν DNA από περίπου 500 άγριες νυχτερίδες, οι οποίες ανήκουν σε τέσσερα είδη.

The longest-lived species of bats (Myotis) in which telomeres don't shorten with age Credit: UCD

Οι επιστήμονες βρήκαν ότι σε ένα είδος που έχει αφτιά σαν ποντικιού (Myotis) και ζει γύρω στα 37 χρόνια (ενώ θα έπρεπε να ζει μόνο τέσσερα χρόνια με βάση το μέγεθος του), τα τελομερή, δηλαδή τα προστατευτικά τμήματα DNA στις άκρες των χρωμοσωμάτων, που μοιάζουν με τα πλαστικά στις άκρες των κορδονιών, δεν συρρικνώνονται με το πέρασμα του χρόνου, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει. Σε όλα σχεδόν τα ζώα και στους ανθρώπους, όσο πιο γρήγορα μικραίνουν τα τελομερή των χρωμοσωμάτων, τόσο πιο γρήγορα καταστρέφονται τα κύτταρα και «καίγεται» το κερί της ζωής.

Οι επιστήμονες μελέτησαν εξονυχιστικά το γονιδίωμα των νυχτερίδων, συγκρίνοντάς το με 52 άλλα θηλαστικά, και βρήκαν δύο γονίδια (ATM και SETX), που φαίνεται να διατηρούν το μήκος των τελομερών. Τώρα που βρέθηκαν δύο γονίδια που ίσως κρατούν ακέραια τα τελομερή, θα μελετηθούν περαιτέρω.

The vast majority of bat species live much longer than expected given body size (highlighted in blue), as does a single rodent species, the naked mole rat (position indicated by a black star). Here, the relationship between telomere length and age is estimated for species highlighted in black and denoted by a bat outline. SCIENCE ADVANCES

Οι νυχτερίδες είναι τα πιο μακρόβια θηλαστικά ζώα στον κόσμο σε σχέση με το μέγεθός τους. Μόνο 19 είδη θηλαστικών ζουν περισσότερο από τον άνθρωπο σε σχέση με το σωματικό μέγεθός τους. Τα 18 είναι είδη νυχτερίδων και το 19ο ένας παράξενος αφρικανικός άτριχος τυφλοπόντικας.

«Η μελέτη εξαιρετικά μακρόβιων ζώων, που έχουν με φυσικό τρόπο αναπτύξει μηχανισμούς για την καταπολέμηση της γήρανσης, αποτελεί μια εναλλακτική οδό για τον εντοπισμό της μοριακής βάσης της παρατεταμένης διάρκειας ζωής. Οι νυχτερίδες αποτελούν ένα νέο συναρπαστικό είδος-πρότυπο για κάτι τέτοιο», δήλωσε η Τίλινγκ.

Πηγές: N.M. Foley el al., "Growing old, yet staying young: The role of telomeres in bats' exceptional longevity," Science Advances (2018). DOI: 10.1126/sciadv.aao0926  - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=941234

Απλά μαθήματα ονοματοδοσίας. Simple naming lessons

Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία της αρπαγής της Περσεφόνης. Από τον τάφο Α’ της Μεγάλης Τούμπας της Βεργίνας. Ο μόνος από τους τάφους της Μεγάλης Τούμπας της Βεργίνας που δεν είναι μακεδονικός, αλλά κιβωτιόσχημος, φαίνεται ότι είναι ο παλαιότερος και είναι διακοσμημένος στο εσωτερικό του με εξαιρετικής ποιότητας τοιχογραφίες· μπορεί να χρονολογηθεί με σχετική ασφάλεια στην εικοσαετία 350-330 π.Χ. Στον βόρειο μακρό τοίχο εικονίζεται ένα θέμα ιδιαίτερα κατάλληλο για ταφικό μνημείο, η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη, τον θεό του κάτω κόσμου.

Μια συγκυρία, από αυτές που σπάνια εμφανίζονται στην Ιστορία, φάνηκε να επιτρέπει την επίλυση ενός προβλήματος που στοιχειώνει επί δεκαετίας την εξωτερική μας πολιτική: την ονομασία της FYROM. Όμως αίφνης, κάτι η τύφλωση της δεξιάς συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης, κάτι η επιπολαιότητα και ο τακτικισμός του Πρωθυπουργού και κάτι η πολιτική ανεπάρκεια του αρχηγού της αντιπολίτευσης έχουν οδηγήσει την Ελλάδα στα πρόθυρα ενός Βατερλό στην εξωτερική της πολιτική. Ενώ ένθεν και ένθεν των συνόρων οι πατριδοκάπηλοι κόπτονται για αδιαπραγμάτευτα ιστορικά δίκαια παρακινώντας μάζες εθισμένες στη διχρωμία του άσπρου και του μαύρου σε αδιαλλαξίες, κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να ρωτήσει τη γνώμη των ιστορικών για το υποτιθέμενο διακύβευμα. Αυτόκλητος, λοιπόν, θα εξηγήσω κάποιες απλές και αδιαπραγμάτευτες αλήθειες, διακρίνοντας πράγματα που είναι πολύ διαφορετικά.

Η Βερενίκη σε νόμισα της εποχής του Πτολεμαίου Γ'. Πηγή: Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο. © The Trustees of the British Museum

Ας αρχίσουμε από τα εύκολα: την ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων. Μετά από δεκαετίες ερευνών η ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων είναι αδιαμφισβήτητη. Το εθνικό τους όνομα έχει διακριτή ετυμολογία, από το «μακεδνός» (ορεσίβιος ή ψηλορείτης)· οι πόλεις τους έχουν ονόματα με ελληνική ετυμολογία, όπως Αιγές (η κατσικούπολη) και Δίον (το ιερό του Δία). Στα παιδιά τους έδιναν ελληνικά ονόματα, όπως Φίλιππος, Αλέξανδρος, Βερενίκη (δηλαδή Φερενίκη), Βάλακρος (δηλαδή φαλακρός), Περδίκκας, Αμύντας, Κρατερός, Παράμονος. Πτολεμαίος, Κλεοπάτρα κ.λπ. Λάτρευαν θεούς ελληνικούς. Κι αν και η διάλεκτός τους μας ξενίζει (άντε να καταλάβεις ότι Δάρρων σημαίνει Θάρρων), δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ανήκει στις ελληνικές διαλέκτους. Όταν ο Αθηναίος Δημοσθένης τους κατηγορούσε για βαρβάρους, το έκανε με τον ίδιο τρόπο που ο οπαδός του Ολυμπιακού μπορεί να πει τον Παοκτζή «Βούλγαρο».

Ο Θράκας βασιλιάς Σεύθης. Νόμισμα της περιόδου 330-290 π.Χ.. Χάλκινο με διάμετρο 20 χιλιοστά. Εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πλόβντιφ.

Ατυχώς, στην όλη συζήτηση δεσπόζει όχι η ελληνικότητα των Μακεδόνων, αλλά η ελληνικότητα της Μακεδονίας. Και εδώ ξεκινούν οι παρεξηγήσεις. Γιατί, πολύ απλά, η απόδοση εθνικού χαρακτηρισμού σε μια γεωγραφική περιοχή γενικά και αόριστα είναι μια ανιστόρητη ανοησία. Όσο ανόητο και ανιστόρητο θα ήταν να μιλά κανείς για την «τουρκικότητα της Μικράς Ασίας» (διαγράφοντας χιλιετίες Ιστορίας) ή για την «εβραϊκότητα της Παλαιστίνης», εξίσου ανιστόρητο είναι και το να μιλά κανείς γενικά και αόριστα για την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Όσο και αν αυτό δεν αρέσει στους ημιμαθείς φωνακλάδες πολιτικούς, την αρχαία Μακεδονία δεν την κατοικούσαν ποτέ μόνον ελληνικοί πληθυσμοί. Οι πιο εύγλωττες πηγές, οι επιγραφές που επί δεκαετίας δημοσιεύουν οι ερευνητές του Εθνικού (ναι, Εθνικού) Ιδρύματος Ερευνών, της αρχαιολογικής υπηρεσίας και του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δείχνουν τη συνύπαρξη των Ελλήνων (Μακεδόνων και αποίκων από άλλες περιοχές) με μη ελληνικούς πληθυσμούς, αρχικά Θράκες και Ιλλυρούς, αργότερα Γαλάτες, στη συνέχεια Ιταλούς, όπως ο Γαλάτης Αμβίκατος στην Κύρρο, ο Θράκας Σεύθης στην Έδεσσα και ο Τραλλίπορις στο Μεταγγίτσι της Χαλκιδικής, o Γάιος Μέστριος Πρίσκος στο Δίον και άλλοι αναρίθμητοι άνδρες και γυναίκες. Αν οι λαλίστατοι αλλά ιστορικώς άσχετοι απόστρατοι στρατηγοί και στρατευμένοι ιερείς αμφιβάλλουν, ας δουν τις δημοσιεύσεις των επιγραφών.

Ηράκλεια Λυγκηστίς. Μεγάλη Βασιλική, ψηφιδωτό του νάρθηκα – ροδιά. Floor mosaic of a the Tree of Life (as a pomegranite) from the Big Basilica at Heraclea Lyncestis. Bitola.

Όσο η ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων είναι αδιαμφισβήτητη, τόσο η ελληνικότητα της Μακεδονίας είναι αδιευκρίνιστη: ελληνικότητα πότε και πού; Τον 2ο μ.Χ. αιώνα όταν οι σημαντικότερες πόλεις, η Πέλλα, η Πύδνα, οι Φίλιπποι, η Κασσάνδρεια, ήταν ρωμαϊκές αποικίες και κατοικούνταν από ιταλούς αποίκους; Πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους στη Θεσσαλονίκη των Εβραίων, Αρμενίων, Ελλήνων και Οθωμανών; Ή τον 21ο αιώνα στην Μπίτολα, που μπορεί στην αρχαιότητα να ήταν η Ηράκλεια Λυγκηστίς, αλλά σήμερα δεν έχει ελληνικό πληθυσμό; Πολύ απλά: η όποια αναφορά στην ελληνικότητα της Μακεδονίας σε σχέση με την ονομασία της πΓΔΜ είναι αερολογία.

Οι Έλληνες της Αιγύπτου ή Αιγυπτιώτες, είχαν μια ιδιαίτερα ακμάζουσα παρουσία στην Αίγυπτο κατά την κλασική αρχαιότητα, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, και κατόπιν κατά τον 19ο αιώνα έως και την Αιγυπτιακή επανάσταση του 1952, όταν και ένας μεγάλος αριθμός αναγκάστηκε να φύγει. Ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης, είναι ο πιο διακεκριμένος Έλληνας της Αιγύπτου της νεότερης ιστορίας. There has been a large community of Greeks in Egypt, also known as Egyptiotes, from the Hellenistic period until the aftermath of the Egyptian Revolution of 1952, when most were forced to leave. Portrait of Cavafy (1863-1933) taken around 1900.

Και έρχομαι στο τρίτο ζήτημα: Τι σημαίνει Μακεδονία; Τα αρχαία εθνικά και γεωγραφικά ονόματα διακρίνονται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Άλλοτε είναι η γεωγραφική περιοχή (π.χ. Εύβοια, Αίγυπτος) που ονοματίζει τον λαό που την κατοικεί (π.χ. Ευβοείς, Αιγύπτιοι). Άλλοτε μια φυλή (π.χ. Σικελός) δίνει το όνομά της στην περιοχή που κατοικεί (π.χ. Σικελία). Έτσι, η περιοχή που κατοικούν οι Αρκάδες είναι Αρκαδία – Αρκαδίες υπάρχουν και στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη· η περιοχή που κατοικούν οι Βοιωτοί ονομάζεται Βοιωτία κ.ο.κ. Αν σε μια γεωγραφική περιοχή υπάρχει και μια διαφορετική φυλετική ομάδα, η ονομασία της διαφοροποιείται. Οι έλληνες κάτοικοι της Σικελίας που δεν ήταν Σικελοί ήταν Σικελιώτες· οι κάτοικοι της Αιγύπτου που δεν είναι Αιγύπτιοι είναι Αιγυπτιώτες. Η Κυδωνία στην Κρήτη πήρε το όνομά της από τους Κύδωνες· όταν στην Κυδωνία εγκαταστάθηκαν Αιγινήτες, το όνομά τους δεν ήταν πια Κύδωνες, αλλά Κυδωνιάτες.

Μικρασιάτες πρόσφυγες άρτι αποβιβασθέντες στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το 1922. (φωτ.: Library of Congress)

Οι αρχαίοι Μακεδόνες έδωσαν το όνομά τους στην περιοχή που κατέλαβαν και που σήμερα βρίσκεται και βορείως και νοτίως των συνόρων του ελληνικού κράτους. Δεδομένου ότι στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι σημερινοί κάτοικοι της Μακεδονίας είναι ξενόφερτοι πληθυσμοί (με πιο τελευταία εγκατάσταση εκείνη των προσφύγων της Μικράς Ασίας) και όχι απευθείας απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων, κανονικά θα έπρεπε να λέγονται Μακεδονιάτες, Μακεδόνιοι ή Μακεδονικοί.

Σκηνή συμποσίου. Μακεδονικός τάφος Αγίου Αθανασίου Θεσσαλονίκης, π. 325-300 π.Χ.. The Banquet, tomb of Agios Athanasios, near Thessaloniki, Greece. Wall painting. Discovered in 1994.

Φυσικά θα ήταν γελοίο να απαιτεί κανείς να αλλάξουν οι κάτοικοι της (ελληνικής) Μακεδονίας το όνομά τους και να λέγονται Μακεδονιάτες. Με ποια νομιμοποίηση μπορούμε να το ζητήσουμε εμείς από τους γείτονές μας; Πολύ απλά: επειδή δεν έχουν καμιά σχέση με τους (Έλληνες) αρχαίους Μακεδόνες. Το ότι δεν είναι Μακεδόνες, δεν τους εμποδίζει όμως να είναι Novamakedonski (Νεομακεδόνες). Όπως οι κάτοικοι του New Mexico δεν είναι Μεξικανοί, η Nova Makedonija δεν είναι η αρχαία Μακεδονία. Αυτό το όνομα δεν χρειάζεται να σκανδαλίζει τους ιστορικά ευαίσθητους Έλληνες, όπως δεν ενοχλεί και τους αλβανόφωνους της πΓΔΜ. Αντίθετα, το όνομα Βόρεια ή Άνω Μακεδονία (όπως Βόρεια και Νότια Κορέα, Βόρεια Ήπειρος, Ανατολική και Δυτική Γερμανία κ.λπ.) αυτόματα δημιουργεί συνειρμούς διχοτόμησης και καλλιεργεί αλυτρωτισμούς. Το όνομα Nova Makedonija, σημειωτέον το όνομα της αρχαιότερης εφημερίδας στην πΓΔΜ, είναι και γεωγραφικά ακριβές και ιστορικά αποδεκτό. Δημιουργεί σαφέστατη διάκριση ανάμεσα στους αρχαίους Μακεδόνες, που ήταν αναμφισβήτητα Έλληνες, και στους σύγχρονους πληθυσμούς που κατοικούν τα εδάφη στα οποία εκείνοι πριν από χιλιετίες έδωσαν το όνομά τους. Δεν υπάρχει λόγος ούτε να γίνεται πολύ κακό για το τίποτα ούτε, για τους λάτρεις της αρχαίας ελληνικής, να «παίζομεν εν ου παικτοίς».

Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του Πρίνστον, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Πηγές: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=939682 - Macedonian Edessa: prosopography and onomasticon

Τους δεινόσαυρους τους εξόντωσε η... επιτυχία τους! Dinosaurs 'too successful for their own good'

Νέα θεωρία για την μυστηριώδη εξαφάνιση των ζώων που κυριαρχούσαν για περίπου 170 εκ. έτη στην Γη. Dinosaurs were so successful it may have contributed to their demise, new research has found. The rapid expansion of the huge reptiles across the globe meant they were running out of space on Earth long before they went extinct.

Οι δεινόσαυροι εμφανίστηκαν στην Γη πριν από περίπου 230 εκατ. έτη. Τα πρώτα είδη ήταν μικρά σε μέγεθος αλλά γρήγορα άρχισαν να επεκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη και να εξελίσσονται με γοργούς ρυθμούς. Έτσι μερικά εκ. έτη αργότερα είχαν κάνει την εμφάνιση τους εκατοντάδες είδη που είχαν τεράστια ποικιλομορφία σε μέγεθος αλλά και χαρακτηριστικά. Υπήρχαν μικρά είδη που είχαν μέγεθος κατοικίδιων ζώων και φυσικά γιγάντια είδη που έφταναν σε μήκος τα 35 μέτρα και είχαν βάρος 100 τόνων.

Around 65 million years ago non-avian dinosaurs were wiped out and more than half the world's species were obliterated. The Chicxulub asteroid is often cited as a potential cause of the Cretaceous-Paleogene extinction event.

Ενώ οι δεινόσαυροι κυριαρχούσαν για περίπου 140 εκ. έτη στον πλανήτη εντελώς ξαφνικά πριν από περίπου 66 εκ. έτη εξαφανίστηκαν. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για την αιτία της εξαφάνισης των δεινοσαύρων. Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι πριν από 66 εκ. έτη έπεσε στην Γη ένας τεράστιος αστεροειδής με διάμετρο 10 -15 χλμ. Η τρομακτική σύγκρουση του αστεροειδή με τον πλανήτη μας προκάλεσε αλυσιδωτές επιπτώσεις και ακραία φαινόμενα που οδήγησαν γρήγορα στον θάνατο τους δεινοσαύρους και ειδικότερα τους μεγαλόσωμους.

Η νέα θεωρία

Researchers suggest that the dinosaurs were in decline long before the killer asteroid hit because they had clogged up every habitat on Earth. This seriously impeded their ability to produce new species.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Reading στην Βρετανία με άρθρο τους στην επιθεώρηση «Nature Ecology and Evolution» στην Βρετανία διατυπώνουν μια νέα θεωρία. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων ευθύνεται η... επιτυχία τους! Πιο συγκεκριμένα οι ερευνητές αναφέρουν ότι τα προβλήματα επιβίωσης των δεινοσαύρων είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από την πτώση του αστεροειδή.

Σύμφωνα με τους ερευνητές πολύ πριν πέσει στην Γη ο τεράστιος αστεροειδής την επίμαχη περίοδο, δηλαδή πριν από περίπου 65 εκ. έτη οι δεινόσαυροι είχαν πλέον κατακτήσει κάθε σπιθαμή γης στον πλανήτη και ήταν παράλληλα τόσο πολλοί που ο πλανήτης δεν μπορούσε πλέον να τους συντηρήσει. Αυτό είχε σύμφωνα με τους ερευνητές είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει η εξέλιξη των δεινοσαύρων και η μη εμφάνιση νέων ειδών θα οδηγούσε όπως υποστηρίζουν έτσι και αλλιώς κάποια στιγμή στην εξαφάνιση τους και απλά η πτώση του αστεροειδή επιτάχυνε το μοιραίο.

Όποιος και αν ήταν ο λόγος της εξαφάνισης των δεινοσαύρων το βέβαιο είναι ότι η εξαφάνιση αυτή επέτρεψε στα πρώτα είδη θηλαστικών που είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους στον πλανήτη να βγουν από τις κρυψώνες που ζούσαν όσο υπήρχαν οι δεινόσαυροι και να ανοίξει ο δρόμος για να κυριαρχήσουν στην Γη κάτι που οδήγησε τελικά στην εμφάνιση του ανθρώπου.

Πηγές: Nature Ecology and Evolution - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=940785

Πιθανότητες για εξωγήινη ζωή σε απόσταση 40 ετών φωτός από τη Γη. Research reveals more about TRAPPIST-1 planets, and the possibility of life

Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν το σύστημα του Trappist-1 για να εντοπίσουν πιο συγκεκριμένα ποιος ή ποιοι από τους πλανήτες του έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι κατοικήσιμοι. This artist’s impression shows the view just above the surface of one of the middle planets in the TRAPPIST-1 system, with the glare of the host star illuminating the rocky surface. At least seven planets orbit this ultracool dwarf star 40 light-years from Earth and they are all roughly the same size as the Earth. They are at the right distances from their star for liquid water to exist on the surfaces of several of them. This artist’s impression is based on the known physical parameters for the planets and stars seen, and uses a vast database of objects in the Universe. Credit: ESO/N. Bartmann

Πρόσθετα στοιχεία για τους επτά εξωπλανήτες που είχαν ανακαλυφθεί πέρυσι γύρω από το κοντινό άστρο Trappist-1 σε απόσταση 40 ετών φωτός, έχουν πλέον στα χέρια τους οι επιστήμονες με τη βοήθεια και του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Τα νέα δεδομένα αυξάνουν ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες τουλάχιστον τρεις από τους πλανήτες να διαθέτουν συνθήκες φιλόξενες για ζωή.

This artist's concept shows what the TRAPPIST-1 planetary system may look like, based on available data about the planets' diameters, masses and distances from the host star, as of February 2018. The new analysis concludes that the seven planets of TRAPPIST-1 are all rocky, and some could contain significant amounts of water. TRAPPIST-1 is an ultra-cool dwarf star in the constellation Aquarius, and its planets orbit very close to it. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Με βάση τα νέα στοιχεία, τα οποία παρουσιάσθηκαν σε τέσσερις μελέτες που δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά αστρονομίας και αστροφυσικής «Nature Astronomy» και «Astronomy and Astrophysics», εκτιμάται ότι και οι επτά εξωπλανήτες είναι βραχώδεις, ενώ έως το 5% της μάζας τους είναι νερό, μια σημαντική ποσότητα σε σχέση με τη Γη, όπου όλοι οι ωκεανοί αποτελούν μόνο το 0,02% της μάζας της.

Astronomers used Hubble to analyze light from the nearby star TRAPPIST-1 that passed through the atmospheres of four Earth-sized planets in the star’s habitable zone. The graphic at top shows a model spectrum containing the signatures of gases the astronomers would expect to see if the exoplanets’ atmospheres were puffy and dominated by primordial hydrogen from the distant worlds’ formation. The Hubble Space Telescope observations, however, revealed that the planets do not have hydrogen-dominated atmospheres. The flat spectrum shown in the illustration at bottom indicates that Hubble did not spot any traces of water or methane, which are abundant in hydrogen-rich atmospheres. NASA, ESA, and Z. Levy (STScI)

Η μορφή που βρίσκεται το νερό στους εξωπλανήτες εξαρτάται από το πόση θερμότητα δέχονται από το άστρο τους, το οποίο έχει μάζα μόλις το 9% του Ήλιου. Πάντως, και οι επτά πλανήτες φαίνεται να έχουν σχετικά ήπιες επιφανειακές θερμοκρασίες, συνεπώς -υπό ορισμένες γεωλογικές και ατμοσφαιρικές συνθήκες- είναι πιθανό όλοι να διαθέτουν νερό σε υγρή μορφή.

These spectra show the chemical makeup of the atmospheres of four Earth-size planets orbiting within or near the habitable zone of the nearby star TRAPPIST-1. To obtain the spectra, astronomers used the Hubble Space Telescope to collect light from TRAPPIST-1 that passed through the exoplanets’ atmospheres as the alien worlds crossed the face of the star. The purple curves show the predicted signatures of gases such as water and methane that absorb certain wavelengths of light. These gases would be found in a puffy hydrogen-dominated atmosphere similar to gaseous planets such as Neptune. The Hubble results, noted by the green crosses, reveal no evidence of an extended atmosphere in three of the exoplanets (TRAPPIST-1 d, f, and e). Additional observations are needed to rule out a hydrogen-dominated atmosphere for the fourth planet (TRAPPIST-1 g). NASA, ESA, and Z. Levy (STScI)

Επιπροσθέτως, οι πέντε τουλάχιστον από τους επτά εξωπλανήτες φαίνεται να στερούνται ατμόσφαιρας από υδρογόνο και ήλιο, όπως συμβαίνει με τον Ποσειδώνα ή τον Ουρανό, κάτι που ενισχύει τις ομοιότητες με το δικό μας ηλιακό σύστημα.

This graph presents known properties of the seven TRAPPIST-1 exoplanets (labeled b thorugh h), showing how they stack up to the inner rocky worlds in our own solar system. Credit: NASA/JPL-Caltech

Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν το σύστημα του Trappist-1 για να εντοπίσουν πιο συγκεκριμένα ποιος ή ποιοι από τους πλανήτες του έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι κατοικήσιμοι. Μέχρι στιγμής, η εκτίμηση είναι ότι ο τέταρτος σε απόσταση από το άστρο, ο Trappist-1e, είναι αυτός που μοιάζει περισσότερο με τη Γη, αν και παραμένει ασαφές προς το παρόν αν διαθέτει ατμόσφαιρα, ποιες συνθήκες επικρατούν στην επιφάνειά του και αν έχει υγρό νερό.

This chart shows, on the top row, artist concepts of the seven planets of TRAPPIST-1 with their orbital periods, distances from their star, radii, masses, densities and surface gravity as compared to those of Earth. Credit: NASA/JPL-Caltech

Από τότε που η «επτάδα» ανακαλύφθηκε το Φεβρουάριο του 2017 με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου Trappist στη Χιλή, έχει εξάψει τη φαντασία επιστημόνων και μη σε όλο τον κόσμο, καθώς, όπως επιβεβαιώνουν και οι νέες έρευνες, οι επτά εξωπλανήτες μοιάζουν αξιοσημείωτα με τον Ερμή, την Αφροδίτη, τη Γη και τον Άρη. Τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble, Spitzer και Kepler της NASA έχουν έκτοτε μελετήσει το πλανητικό σύστημα του Trappist, ενώ το ίδιο θα κάνει και το μελλοντικό ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb.

This illustration shows the seven Earth-size planets of TRAPPIST-1. The image does not show the planets' orbits to scale, but highlights possibilities for how the surfaces of these intriguing worlds might look. Image Credit: NASA/JPL-Caltech

Οι πλανήτες του άστρου Trappist-1 βρίσκονται τόσο κοντά μεταξύ τους, που ένας παρατηρητής, ο οποίος θα βρισκόταν στην επιφάνεια ενός από αυτούς, θα είχε θεαματική θέα των γειτονικών πλανητών στον ουρανό, μερικοί από τους οποίους θα φαίνονταν μεγαλύτεροι και από τη Σελήνη. Παρ' όλο που και οι επτά βρίσκονται κοντύτερα στο άστρο τους από ό,τι ο Ερμής στον Ήλιο, δεν «ψήνονται», επειδή ο Trappist-1 είναι ένα πολύ αχνό άστρο.

Προς το παρόν, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι αδύνατο να γνωρίζουμε πώς ακριβώς είναι ο κάθε πλανήτης. Με βάση τα έως τώρα δεδομένα, οι καλύτερες εκτιμήσεις είναι ότι:

Astronomers using the Hubble Space Telescope have conducted the first spectroscopic survey of Earth-sized planets in the TRAPPIST-1 system's habitable zone. Hubble reveals that at least the inner five planets do not seem to contain puffy, hydrogen-rich atmospheres similar to gaseous planets such as Neptune. This means the atmospheres may be more shallow and rich in heavier gases like carbon dioxide, methane, and oxygen. Credit: NASA’s Goddard Space Flight Center/Katrina Jackson

• Ο Trappist-1b, ο πιο εσωτερικός πλανήτης, έχει πιθανότατα ένα βραχώδη πυρήνα και περιβάλλεται από μια ατμόσφαιρα πιο πυκνή από τη γήινη.
• Ο Trappist-1c είναι βραχώδης αλλά με πιο αραιή ατμόσφαιρα.
• Ο Trappist-1d είναι ο πιο ελαφρύς από όλους, έχοντας μόνο το 30% της μάζας της Γης. Είναι αβέβαιο αν έχει μεγάλη ατμόσφαιρα, ωκεανό ή στρώμα πάγου.
• Ο Trappist-1e είναι ο μόνος από τους επτά που είναι ελαφρώς πυκνότερος από τη Γη, πράγμα που ίσως οφείλεται στο ότι διαθέτει πιο πυκνό πυρήνα σιδήρου από ό,τι ο πλανήτης μας. Όπως ο 1c, φαίνεται να έχει σχετικά αραιή ατμόσφαιρα. Από άποψη μεγέθους, πυκνότητας και ακτινοβολίας που δέχεται από το άστρο του, εμφανίζει την μεγαλύτερη ομοιότητα με τη Γη.
• Οι άλλοι τρεις πλανήτες Trappist-1f, g και h απέχουν περισσότερο από το άστρο τους και το νερό σε αυτούς μπορεί να βρίσκεται σε μορφή πάγου. Αν έχουν αραιές ατμόσφαιρες, είναι απίθανο να περιέχουν γήινα βαριά μόρια όπως το διοξείδιο του άνθρακα.

Πηγές: Julien de Wit et al, Atmospheric reconnaissance of the habitable-zone Earth-sized planets orbiting TRAPPIST-1, Nature Astronomy (2018). DOI: 10.1038/s41550-017-0374-z - https://exoplanets.nasa.gov/news/1483/hubble-probes-atmospheres-of-exoplanets-in-trappist-1-habitable-zone/ - //hubblesite.org/news_release/ne... -  http://www.tovima.gr/science/article/?aid=940230

Μελέτη αποκαλύπτει την ύπαρξη «βακτηριακού» Game of Thrones. The Bacterial Game of Thrones

Τα βακτήρια χαίρονται να πολεμούν και μάλιστα αποδεικνύονται εξαιρετικά πολυμήχανα στην προσπάθεια τους να υπερισχύσουν. Much like animals and to a degree humans, bacteria enjoy a good fight. They stab, shove and poison each other in pursuit of the best territory. While this much is clear, little is known about the tactics and strategy that bacteria use during their miniature wargames. In a study published in Current Biology, researchers at the University of Oxford have shed light on this area of bacterial behaviour, revealing that bacteria approach conflict in much the same way as an army by responding to a threat with a coordinated, collective retaliation. Credit: Kevin Foster

Τα βακτήρια χαίρονται να πολεμούν και μάλιστα αποδεικνύονται εξαιρετικά πολυμήχανα στην προσπάθεια τους να υπερισχύσουν και να εδραιωθούν, σύμφωνα με βρετανική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Current Biology.

Dr Despoina Mavridou

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη βιοχημικό Δρ Δέσποινα Μαυρίδου του Κολεγίου Imperial του Λονδίνου και τον καθηγητή Εξελικτικής Βιολογίας Κέβιν Φόστερ του Τμήματος Ζωολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μελέτησαν μάχες κοινών βακτηρίων E.coli, τα οποία φιλοξενούνται και στο ανθρώπινο σώμα.

Κάθε στέλεχος του εν λόγω βακτηρίου χρησιμοποιεί μια συγκεκριμένη τοξίνη για να νικήσει τον ανταγωνιστή του. Κάθε στέλεχος είναι ανθεκτικό στη δική του τοξίνη, και έτσι μπορεί και επικρατεί μέσα στο ανθρώπινο έντερο, τουλάχιστον προσωρινά.

Τροποποιώντας κατάλληλα τα βακτήρια, ώστε να φωσφορίζουν με διακριτά χρώματα, οι ερευνητές μπόρεσαν για πρώτη φορά να παρακολουθήσουν τις βακτηριακές μάχες σε πραγματικό χρόνο. Αποκαλύφθηκε ότι δεν πολεμούν όλα τα βακτήρια με τον ίδιο τρόπο. Μερικά είναι άκρως επιθετικά, ενώ άλλα είναι πολύ παθητικά.

Επιπλέον, μερικά στελέχη βακτηρίων όχι μόνο ανιχνεύουν έγκαιρα μια εχθρική τοξίνη, αλλά επίσης απαντούν γρήγορα, προειδοποιώντας την υπόλοιπη αποικία τους.

Τα βακτήρια στις προκεχωρημένες θέσεις της μικροβιακής κοινότητας εντοπίζουν την εισβολή του εχθρού και μοιράζονται την είδηση με τους «συντρόφους» τους, έτσι ώστε να οργανωθεί μια συντονισμένη ανταπάντηση.

Είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται σε βακτήρια μια τέτοια οργανωμένη συμπεριφορά, η οποία έως τώρα είχε παρατηρηθεί μόνο σε εξελιγμένα ζώα.

Σύμφωνα με τον Δρ Φόστερ, «αυτά που φαίνονται να είναι απλοί οργανισμοί, μπορούν να λειτουργήσουν με πολύ προχωρημένο τρόπο. Η συμπεριφορά τους είναι πιο πολύπλοκη από ό,τι είχαμε προηγουμένως θεωρήσει. Με τρόπο παρόμοιο με τα κοινωνικά έντομα όπως οι μέλισσες και οι σφήκες ή με τα κοινωνικά ζώα όπως τα πουλιά και τα θηλαστικά που βγάζουν κραυγές συναγερμού όταν υφίστανται επίθεση, τα βακτήρια είναι ικανά για μια συντονισμένη επίθεση».

Two bacterial colonies fighting on solid media using toxins. These strains can detect the attack of the other, and pass the information on within their colony, to launch massive coordinated attacks on each other. This results in a “no man’s land” in between the two strains where cells are killed (with the exception of a few resistant cells that grow into new little colonies). Strains are fluorescently labelled and they turn green when they are releasing toxins. Video edited with the help of Dr Patricia Bernal, Imperial College London. Credit: University of Oxford

Με δεδομένο ότι ο ανθρώπινος οργανισμός φιλοξενεί ένα τεράστιο αριθμό βακτηρίων αυτό, κατά τους ερευνητές, σημαίνει ότι μέσα στο σώμα μας λαμβάνει χώρα ένας συνεχής βακτηριακός πόλεμος. Είναι συνεπώς σκόπιμο να μάθουμε περισσότερα πράγματα γι' αυτές τις μάχες, οι οποίες μπορεί να έχουν ως κατάληξη όχι μόνο την εξόντωση μιας ομάδας βακτηρίων, αλλά και την πρόκληση λοίμωξης ή άλλης ασθένειας στον άνθρωπο - αν επικρατήσουν οι «κακοί».

Η ομάδα της Δρ Μαυρίδου μελετά ήδη πώς τα βακτήρια χρησιμοποιούν τις τοξίνες για επίθεση ή αυτοάμυνα. «Ο πόλεμος μετά από πρόκληση μπορεί να είναι επωφελής», ανέφερε. «Πιθανότατα συμβαίνει μέσα στο έντερο, εκεί όπου τα βακτήρια μπορούν να προκαλέσουν πολλαπλούς αντιπάλους για να τους επιτεθούν και να αλληλοεξοντωθούν», εξηγεί.

Πηγές: http://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822%2817%2931663-9 - http://www.ox.ac.uk/news/2018-01-25-bacterial-game-thrones - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=940337

Μίνι Αρμαγεδδώνας πριν 13 χιλ. έτη από τη διάσπαση τεράστιου αστεροειδή. Ancient humans witnessed fireballs in the last Ice Age

Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είδαν ξαφνικά δεκάδες ή εκατοντάδες φλεγόμενες μπάλες να πέφτουν στα κεφάλια τους. According to a new study, Earth was plunged suddenly into an apocalyptic scene 12,800 years ago; a sudden barrage of fireballs lit the sky, followed by powerful shock waves and fires that blazed across 10 percent of the planet’s land surface. An artist's impression is pictured.

Οι πυρήνες πάγου είναι δείγματα πάγου κυλινδρικού σχήματος που προέρχονται από τη διάτρηση ενός στρώματος πάγου ή ενός παγετώνα. Οι παγετώνες σχηματίζουν στρώματα χιονιού που συσσωρεύονται το ένα πάνω στο άλλο. Κάθε στρώμα χιονιού είναι διαφορετικό στη χημική σύσταση και την υφή και για αυτό κάθε στρώμα μπορεί να αποκαλύψει πολύ ενδιαφέροντα γεωατμοσφαιρικά στοιχεία της Γης για την χρονική περίοδο που σχηματίστηκε.

Ομάδα 25 περίπου ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Κάνσας μελέτησαν πυρήνες από 170 διαφορετικές περιοχές της Γης. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στο τέλος της τελευταίας περιόδου παγετώνων στην Γη, πριν από περίπου 13 χιλιάδες έτη, έλαβε χώρα ένας... μίνι Αρμαγεδδώνας.

New research suggests fragments of a 62-mile-wide disintegrating comet struck Earth 12,800 years ago and spurred burning events larger than those caused by the ‘dinosaur killers.’ Artist's impression.

Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές εκείνο το χρονικό σημείο ένας τεράστιος αστεροειδής με διάμετρο περίπου 100 χλμ. βρισκόταν κοντά στον πλανήτη μας. Για άγνωστο λόγο ο αστεροειδής διασπάστηκε και πολλά από τα κομμάτια του πήραν τον δρόμο προς την Γη. Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είδαν ξαφνικά δεκάδες ή εκατοντάδες φλεγόμενες μπάλες να κάνουν την εμφάνιση τους στον ουρανό και να πέφτουν τελικά κυριολεκτικά πάνω στα κεφάλια τους.

Οι επιπτώσεις

Five times, a vast majority of the world's life has been snuffed out in what have been called mass extinctions. The most famous may be the End-Cretaceous, which wiped out the dinosaurs. Artist's impression.

Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν πολλές σε αριθμό αλλά και μεγάλης έντασης πυρκαγιές. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο 10% της στεριάς στην Γη ξέσπασαν πυρκαγιές οι οποίες ήταν μεγαλύτερης έντασης ακόμη και από εκείνες που προκάλεσε ο γιγάντιος αστεροειδής που έπεσε πριν από περίπου 62 εκατ. έτη στην Γη και προκάλεσε την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

Οι επιπτώσεις των πυρκαγιών ήταν πολυεπίπεδες. Ο καπνός από αυτή την παγκόσμια πυρκαγιά δημιούργησε ένα τοξικό νέφος στην ατμόσφαιρα το οποίος μπλόκαρε για αρκετό καιρό τις ακτίνες του Ήλιου και έτσι ο πλανήτης κινδύνεψε να παραμείνει εγκλωβισμένος στην εποχή των παγετώνων η οποία εκείνη την περίοδο βρισκόταν στα τελευταία της στάδια.

Η θερμοκρασία έπεσε πολύ απότομα και οι παγετώνες που είχαν αρχίσει να υποχωρούν ανέκαμψαν. Οι ερευνητές υποστηρίζουν επίσης ότι όσες δασικές περιοχές στις οποίες ξέσπασαν οι πυρκαγιές κυριαρχούσαν τα πεύκα κάηκαν ολοσχερώς και την θέση τους στην συνέχεια πήραν δάση από λεύκες. Κάποια είδη χλωρίδας και πανίδας δεν κατάφεραν να επιβιώσουν από τις πυρκαγιές και κάποια που κατάφεραν να γλιτώσουν από τις φλόγες δεν κατάφεραν να επιβιώσουν στις συνθήκες που επικράτησαν αμέσως μετά.

Η κατάσταση αυτή οδήγησε σύμφωνα με τους ερευνητές σε εξαφάνιση ορισμένα μεγάλα είδη ζώων ενώ υπήρξε μείωση του πληθυσμού των ανθρώπων. Παράλληλα το στρώμα του όζοντος άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν εκτός των άλλων και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Πηγές: Daily Mail Online - http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=940060

Βρέθηκαν ενδείξεις εξωπλανητών σε άλλο γαλαξία. Astrophysicists Discover Extragalactic Planets for First Time

Υπάρχουν αμέτρητοι πλανήτες στο Σύμπαν αλλά είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται η παρουσία κάποιων μακριά από τον γαλαξία μας. Αν η ανακάλυψη επιβεβαιωθεί θα πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός. The gravitational lens RX J1131-1231 galaxy with the lens galaxy at the center and four lensed background quasars. It is estimated that there are trillions of planets in the center elliptical galaxy in this image. Credit: University of Oklahoma

Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί χιλιάδες εξωπλανήτες, αλλά όλοι στο δικό μας γαλαξία. Τώρα, για πρώτη φορά, αμερικανοί αστροφυσικοί ανακοίνωσαν ότι έχουν τις πρώτες ενδείξεις για εξωπλανήτες σε έναν άλλο γαλαξία και μάλιστα μακρινό.

Αν και προς το παρόν δεν είναι δυνατό να μιλά κανείς για πραγματική ανακάλυψη - έστω και έμμεση- του πρώτου συγκεκριμένου εξωγαλαξιακού εξωπλανήτη, πρόκειται για ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμα, με επικεφαλής τον καθηγητή Σινίου Ντάι του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters», χρησιμοποίησαν την τεχνική του «μικροφακού» για αναλύσουν με τη βοήθεια υπερυπολογιστή στοιχεία που έχει συλλέξει το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA.

Με αυτόν τον τρόπο, πιστεύουν ότι ανίχνευσαν ανάμεσα στα άστρα ενός γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση 3,8 δισεκατομμυρίων ετών, την «υπογραφή» τουλάχιστον 2.000 πλανητών ή άλλων ουρανίων αντικειμένων. Οι πλανήτες αυτοί εκτιμάται ότι έχουν μέγεθος από αυτό της Σελήνης έως εκείνο του Δία.

Astrophysicists have discovered a group of planets in a galaxy 3.8 billion light years away. Microlensing technique allows detection of distant worlds that could never be observed directly, 'not even with the best telescope one can imagine in a science fiction scenario'. Getty

«Αυτό είναι ένα παράδειγμα του πόσο ισχυρές είναι οι τεχνικές ανάλυσης του εξωγαλαξιακού μικροφακού» δήλωσε ο ερευνητής Εδουάρδο Γκουέρας. «Δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να παρατηρηθούν αυτοί οι εξωπλανήτες απευθείας, ακόμη και με το καλύτερο τηλεσκόπιο που μπορεί να φανταστεί κανείς σε ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Παρόλα αυτά, είμαστε σε θέση να μελετήσουμε αυτούς τους πλανήτες, να αποκαλύψουμε την παρουσία τους, ακόμη και να πάρουμε μια ιδέα για τις μάζες τους. Αυτή είναι μια πολύ "κουλ" επιστήμη», πρόσθεσε.

Πηγές: Xinyu Dai et al, Probing Planets in Extragalactic Galaxies Using Quasar Microlensing, The Astrophysical Journal (2018). DOI: 10.3847/2041-8213/aaa5fb – http://www.ou.edu/content/web/news_events/articles/news_2018/ou-discover-planets.html - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=940022