Μετά την Κυβέλη, βρέθηκαν ο Διόνυσος και ο Πάνας στα Κοτύωρα του Πόντου. Kotyora: Statues were found of Dionysus and Pan

Σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις στο κάστρο της θεάς Κυβέλης. Statuettes of Dionysus and Pan have now come to light in Kotyora.

Ενάμιση χρόνο μετά τα δημοσιεύματα που έστελναν σήμα κινδύνου για το κάστρο της θεάς Κυβέλης στα Κοτύωρα (τουρκικά: Ordu) εξαιτίας του γειτονικού λατομείου, νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις έρχονται να φέρουν νέο κύμα δημοσιότητας στα νοτιοδυτικά της πόλης της Πόντου.

Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν και φέτος στο Κάστρο Κουρούλ, όπως είναι η επίσημη ονομασία του αρχαιολογικού χώρου. H σκαπάνη έφερε στο φως αγαλματίδια του Διόνυσου και του Πάνα. Επίσης, εντοπίστηκε φιγούρα ζώου.

Kurul Castle is located at the peak of the Kurul Rocks in Ordu’s Bayadı village and dates back to the age of King Mithridates VI, who ruled over Pontus and Armenia Minor in northern Anatolia from about 120 B.C. to 63 B.C. Archaeological digs started in 2010 in the castle. The castle’s 250-300 stairs were unearthed during excavations, as well as a number of earthenware roof tiles and ceramic pieces. Examinations of the findings showed that a settlement had existed in the castle between the first and second centuries B.C.

Φέτος στο κάστρο Κουρούλ εργάζονται 15 αρχαιολόγοι υπό τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Γκαζί Σουλεϊμάν Γιουσέλ Σενγιούρτ. Μαζί με τις ανασκαφές συνεχίζονται και οι εργασίες αναστήλωσης, ώστε ο αρχαιολογικός χώρος να γίνει και πάλι επισκέψιμος από το 2019. Το κάστρο βρίσκεται στον οικισμό Μπαγιαντί νοτιοδυτικά της πόλης των Κοτυώρων και χρονολογείται στην εποχή του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη.

Το άγαλμα της θεάς Κυβέλης που ανακάλυψαν Tούρκοι αρχαιολόγοι στα Κοτύωρα του Πόντου. Πρόκειται για άγαλμα 2.100 ετών, ύψους 1,10 μέτρων και βάρους 200 κιλών, που αναπαριστά τη θεά Κυβέλη την ώρα που κάθεται. In 2016, a 2,100-year-old 110-centimeter marble sculpture of mother goddess Kybele, depicted while sitting on her throne, was found at the site, which was hailed by one of Turkey’s most important recent archaeological finds.

Τον Σεπτέμβριο του 2016 έγινε διάσημο εξαιτίας του αγάλματος της θεάς Κυβέλης που βρέθηκε άθικτο. Το εκπληκτικής ομορφιάς μαρμάρινο άγαλμα, ηλικίας 2.100 ετών που δείχνει τη θεά καθισμένη σε θρόνο, πλέον βρίσκεται στο μουσείο των Κοτυώρων.

Τα Κοτύωρα, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα αποτελούσαν αποικία και φόρου υποτελής των Σινωπαίων, διατηρώντας όμως ιδία αρμοστεία. Κατά την Περσική κυριαρχία διατηρούσε την αυτονομία της όπως και όλες οι άλλες πόλεις της περιοχής αυτής. Με την ίδρυση του Βασιλείου του Πόντου, από τους Μιθριδάτες, υποτάχθηκε σ΄ αυτό. Από τα Κοτύωρα, όπου παρέμειναν εκεί οι Μύριοι επί 45 ημέρες μετά από πολλές κακουχίες επιβιβάστηκαν σε πλοία και απέπλευσαν για Σινώπη και από εκεί επέστρεψαν στην Ελλάδα. Σημειώνεται ότι κατά την περίφημη εκείνη κάθοδο των Μυρίων οι Κοτυωρίτες όχι μόνο δεν δέχθηκαν να φιλοξενήσουν αυτούς στις οικίες τους αλλά τους αρνήθηκαν και την αγορά τροφίμων. Προ αυτής της κατάστασης ο Ξενοφών διέταξε τη βίαιη κατάληψη οικιών καθώς και την δια της βίας προμήθεια τροφίμων και από τα πέριξ χωριά. Η εχθρική αυτή εκδήλωση των κατοίκων ήταν αποτέλεσμα των εισηγήσεων του αρμοστή της πόλης και όχι τόσο αυθόρμητη. Τελικά προσήλθαν πρέσβεις της Σινώπης και αφού στην αρχή απείλησαν πόλεμο στη συνέχεια επήλθε συμφιλίωση και έτσι οι Κοτυωρίτες παρείχαν κάθε διευκόλυνση στους μυρίους. Κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. τα Κοτύωρα αναφέρονται από τον Αρριανό ως μικρή κώμη, ενώ κατά τους Βυζαντινούς χρόνους έπαψε ν΄ αναφέρεται πλέον. Kotyora was a colony and paid tribute to the Sinopians. Homer names it Kitoros in the Iliad. During Persian rule it kept its autonomy as did all cities in this region. With the founding of the Kingdom of the Pontus by the Mithridatids, it became subjugated to it. It was in Kotyora that the Ten Thousand stayed for 45 days and after many hardships, boarded ships and sailed for Sinopi and from there returned to Greece. It should be noted that during this famous March of the Ten Thousand, the Kotyorites not only refused to put them up in their homes but denied them the purchase of provisions. Faced with this situation Xenophon ordered the houses to be forcibly occupied as well as the purchase of food by force from the surrounding villages. This hostile behavior shown by the locals was proposed by the city’s commissioner and not so spontaneous. Finally ambassadors arrived from Sinopi and having first threatened war, were then reconciled and thus the Kotyorites offered their services to the Ten Thousand. During the 2nd c. AD, Kotyora is referred to by Arrian as a small town, while in Byzantine times it was no longer mentioned. The sculpture of Cybele sitting on her throne placed in a rectangular naiskos dates to the time of Mithridates, king of Pontus and Armenia Minor in northern Anatolia from 120 to 63 BC. In Anatolian mythology Kybele, Phrygian: Matar Kubileya/Kubeleya "Kubeleyan Mother was the personification of  earth. © S.Yücel Şenyurt

Η πόλη είναι κτισμένη στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, στις υπώρειες του όρους Μπόζτεπε και δίπλα από τον ποταμό Μελάνθιο, που ρέει ανατολικά της πόλης. Ο Ξενοφών αναφέρει την πόλη ως αποικία της Σινώπης, ο δε Όμηρος στην Ιλιάδα την αποκαλεί Κύτωρο. Το όνομα Κοτύωρα προέρχεται από τον βασιλιά της Παφλαγονίας Κότυο και την ώρα (φρούριο). Μετά την ίδρυση του βασιλείου του Πόντου από τους Μιθριδάτες, τα Κοτύωρα (Ορντού) υποτάχθηκαν σ' αυτούς. Ο Στράβων αναφέρει ότι οι κάτοικοι των Κοτυώρων αποίκησαν την Φαρνακία, γεγονός που μας δείχνει ότι την εποχή εκείνη τα Κοτύωρα είχαν πολύ μεγάλο πληθυσμό.

Η παρουσία των Ελλήνων στην πόλη από τον 18ο αι., και η ενίσχυση της ελληνικής κοινότητας με κατοίκους από διάφορους ελληνικούς οικισμούς της εκκλησιαστικής περιφέρειας της μητρόπολης Νεοκαισάρειας από τα μέσα του 19ου αι., έδωσαν πληθυσμιακή και αναπτυξιακή ώθηση στην πόλη, η οποία άρχισε να μεγαλώνει σημαντικά, την ίδια περίοδο που η ναυτιλία στον Πόντο παρουσίαζε ραγδαία ανάπτυξη. Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι. και τις δύο πρώτες του 20ού τα Κοτύωρα καθίστανται οικονομικό κέντρο της περιοχής και της ενδοχώρας και φιλοξενούν όσους Έλληνες από τα χωριά της περιοχής θέλουν να εγκατασταθούν σε αυτήν.

Έτσι σταδιακά οι Έλληνες παίρνουν στα χέρια τους την παραγωγή και το εμπόριο της πόλης, αποκτούν οικονομική ευρωστία, αναπτύσσονται κοινωνικά και δημιουργούν μια αξιοθαύμαστη αστική κοινότητα. Τα ελληνικά Κοτύωρα στα μέσα του 19ου αι. είχαν δύο κύριες συνοικίες, της Υπαπαντής (τη Παναΐας ή το Πέραν μαχαλάν), στους πρόποδες του όρους Μπόζτεπε, στη δυτική είσοδο της πόλης, και του Αγίου Γεωργίου (τη Τσαϊρί τη μαχαλάν), που ήταν ανατολικά, κοντά στην αγορά. Η συνοικία της Υπαπαντής είχε τα πιο εντυπωσιακά σπίτια, αφού εκεί έμεναν οι εύπορες οικογένειες της πόλης. Προς τα τέλη του 19ου αι. κάτοικοι των χωριών της Χαλδίας ίδρυσαν και άλλη συνοικία στα Κοτύωρα, του Αγίου Νικολάου. Η πόλη απέκτησε ρυμοτομία και καλούς δρόμους στρωμένους με λευκή πέτρα.

Κάθε συνοικία είχε τη δική της ομώνυμη εκκλησία, ενώ σημαντική ήταν και η εκπαιδευτική δράση, με ένα τουλάχιστον σχολείο σε κάθε συνοικία. Κατά τον Παπαμιχαλόπουλο, ο πληθυσμός της πόλης στις αρχές του 20ού αι. έφτανε τους 10.000 κατοίκους, από τους οποίους οι 5.500 ήταν Έλληνες, οι 2.500 Τούρκοι και οι υπόλοιποι Αρμένιοι.

Η ενδοχώρα ήταν εύφορη και από το λιμάνι της πόλης εξάγονταν προς την Ευρώπη, την Αίγυπτο και την Αραβία πολλά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Διοικητικά, μέχρι την Ανταλλαγή, η πόλη ήταν πρωτεύουσα υποδιοίκησης (επαρχίας) που υπαγόταν στο νομό Τραπεζούντας και διατηρούσε έξι ναχιγιέδες (δήμους), στους οποίους υπάγονταν 309 χωριά με 120.000 κατοίκους. Από αυτούς, οι μισοί περίπου ήταν Έλληνες, οι περισσότεροι από τους οποίους χάθηκαν στα χρόνια των διωγμών και της Γενοκτονίας.

Πηγές: http://www.hurriyetdailynews.com/photo-dionysus-pan-sculptures-found-at-site-of-2-100-year-old-goddess-kybele-in-northern-turkey-135243 - http://www.mixanitouxronou.gr/meta-to-agalma-tis-miteras-ton-theon-vrethikan-o-dionysos-kai-o-panas-sta-kotyora-toy-pontoy-simantikes-archaiologikes-anakalypseis-sto-kastro-tis-theas-kyvelis/ - http://www.pontos-news.gr/pontic-article/3321/kotyora

Ένα βήμα πιο κοντά στην κβαντική βαρύτητα; A step closer to a theory of quantum gravity

Οι φυσικοί παρουσιάζουν μια νέα προσέγγιση όσον αφορά την επίλυση των διαφορετικών προβλέψεων μεταξύ σχετικότητας και κβαντικής φυσικής. Resolving differences between the theory of general relativity and the predictions of quantum physics remains a huge challenge. Physicists reveal a new approach to resolving different predictions from relativity and quantum physics. Credit: DIUNO / GETTY IMAGES

Mια νέα προσέγγιση για την συσχέτιση της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν με την κβαντική φυσική περιέχεται στην εργασία που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Physics [Quantum formulation of the Einstein equivalence principle]. Οι ιδέες που αναπτύσσονται στην εν λόγω εργασία θα μπορούσαν βοηθήσουν στο χτίσιμο μιας επιτυχημένης θεωρίας της κβαντικής βαρύτητας.

Η Magdalena Zych από το πανεπιστήμιο Κουίνσλαντ στην Αυστραλία και ο Caslav Brukner από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης στην Αυστρία, έχουν αναπτύξει μια σειρά αρχών που συγκρίνουν τον τρόπο συμπεριφοράς των αντικειμένων όπως προβλέπεται από την θεωρία του Αϊνστάιν με την συμπεριφορά που προβλέπεται από την κβαντική φυσική.

Η κβαντική φυσική έχει περιγράψει με μεγάλη επιτυχία την συμπεριφορά των μικροσκοπικών σωματιδίων, όπως τα άτομα και τα ηλεκτρόνια, ενώ η σχετικότητα είναι πολύ ακριβής όσον αφορά τις δυνάμεις σε μακροσκοπικό επίπεδο. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, και συγκεκριμένα όσον αφορά την βαρύτητα, οι δυο θεωρίες παράγουν ασύμβατα αποτελέσματα.

Η θεωρία του Αϊνστάιν έφερε επανάσταση στην έννοια της βαρύτητας, δείχνοντας ότι οφείλεται στην καμπύλωση του χωροχρόνου και όχι σε κάποια δύναμη. Αντίθετα, η κβαντική θεωρία έχει αποδείξει με επιτυχία πως άλλες δυνάμεις, όπως οι ηλεκτρομαγνητικές, είναι το αποτέλεσμα εικονικών σωματιδίων που ανταλλάσσονται μεταξύ των αλληλεπιδρώντων αντικειμένων.

Η διαφορά μεταξύ των δυο περιπτώσεων αναδεικνύει μια αναπάντεχη ερώτηση: τα αντικείμενα που αλληλεπιδρούν με ηλεκτρικές ή μαγνητικές δυνάμεις συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όπως όταν έλκονται βαρυτικά από την Γη;

Στην γλώσσα της φυσικής η αδρανειακή και η βαρυτική μάζα ενός αντικειμένου θεωρούνται ίδιες, μια ιδιότητα που είναι γνωστή ως αρχή ισοδυναμίας του Αϊνστάιν. Όμως, δεδομένου ότι η θεωρία της σχετικότητας και η κβαντική θεωρία είναι τόσο διαφορετικές, δεν είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η αρχή ισχύει και στο κβαντικό επίπεδο.

(From left to right) Magdalena Zych, Fabio Costa, Igor Pikovski, Časlav Brukner.

Οι Zych και Brukner συνδύασαν δύο αρχές για να διατυπώσουν το πρόβλημα. Από την σχετικότητα πήραν την εξίσωση Ε=mc², σύμφωνα με την οποία όταν τα σώματα κερδίζουν περισσότερη ενέργεια τότε γίνονται «βαρύτερα». Αυτό ισχύει ακόμα και για ένα άτομο που διεγείρεται από μια χαμηλότερη ενεργειακή στάθμη σε μια στάθμη υψηλότερης ενέργειας.

Σε αυτή πρόσθεσαν την αρχή της κβαντικής υπέρθεσης, σύμφωνα με την οποία τα σωματίδια μπορούν να βρίσκονται ταυτόχρονα σε περισσότερες από μια καταστάσεις. Και δεδομένου ότι οι διαφορετικές ατομικές στάθμες ενέργειας έχουν διαφορετικές μάζες, τότε η συνολική μάζα μπορεί να παίρνει ταυτόχρονα διαφορετικές τιμές, επίσης.

Αυτή η πρόβλεψη οδήγησε τους Zych και Brukner να προτείνουν πειράματα τα οποία θα μπορούσαν να εκμαιεύσουν την κβαντική συμπεριφορά της βαρυτικής επιτάχυνσης.

Για παράδειγμα, σε ένα σωματίδιο που πέφτει ελεύθερα ευρισκόμενο σε μια υπέρθεση επιταχύνσεων, θα αναπτύσσονται κβαντικές συμπλέξεις μεταξύ των εσωτερικών καταστάσεων του σωματιδίου και των θέσεων του κέντρου μάζας. Έτσι, το σώμα καθώς πέφτει θα απλώνεται στον χώρο γεγονός που θα παραβίαζε την αρχή της ισοδυναμίας.

Eλεύθερη εξέλιξη των βαθμών ελευθερίας του κέντρου μάζας ενός κβαντικού συστήματος σε βαρυτικό πεδίο g καθώς παραβιάζεται η Ασθενής Αρχή της Ισοδυναμίας. Η αρχική κατάσταση του συστήματος είναι ένα γινόμενο μιας εσωτερικής κατάστασης |Ε_i> και της θέσης του κέντρου μάζας |h_i> που δίνεται από μια γκαουσιανή με κέντρο το ύψος h. Αν παραβιάζεται η κβαντική εκδοχή της Ασθενούς Αρχής Ισοδυναμίας το σύστημα βρίσκεται σε υπέρθεση των καταστάσεων του κέντρου μάζας που πέφτουν με διαφορετικές επιταχύνσεις. (α) H πορτοκαλί διακεκομμένη και η γαλάζια καμπύλη (με τις τελείες) παριστάνουν τις ημι-κλασικές τροχιές του κέντρου μάζας που συσχετίζεται με τις εσωτερικές καταστάσεις |η₁>,|η₂>, για τις οποίες η επιτάχυνση είναι καλώς ορισμένη η₁g, η₂g, σημειωμένες με τα αντίστοιχα χρώματα. (β) Η κατανομή πιθανότητας P(z,t) να βρεθεί το σύστημα σε ύψος z την χρονική στιγμή t σημειώνεται με την μωβ γραμμή. Η διακεκομμένη πορτοκαλί και η γραμμή με τις μπλε τελείες παριστάνουν την πιθανότητα που εξαρτάται από τις εσωτερικές καταστάσεις |η₁> και |η₂>, αντίστοιχα. Οι διαμορφώσεις της P(z,t) δείχνουν παραβίαση της κβαντικής διατύπωσης της Ασθενούς Αρχής Ισοδυναμίας, με την υπόθεση ότι η γραμμικότητα της κβαντικής θεωρίας δεν παραβιάζεται. Η διερεύνηση της σύμπλεξης μεταξύ των εσωτερικών και των βαθμών ελευθερίας του κέντρου μάζας θα αποτελούσε έναν άμεσο έλεγχο της κβαντικής εκδοχής της Ασθενούς Αρχής Ισοδυναμίας. Figure 1: Free evolution of the centre of mass (c.m.) degree of freedom (d.o.f.) of a quantum system in a gravitational field g in a presence of the Weak Equivalence Principle (WEP) violations. Initially state of the system is a product of an internal state |Eii and c.m. position |hi given by a gaussian distribution centred at height h. If the quantum formulation of the WEP is violated the system is in superposition of c.m. states each falling with different accelerations. a) Dashed orange and dotted blue lines represent semi-classical trajectories of the c.m. correlated with the internal states |η1i, |η2i, for which acceleration is well defined η1g, η2g, marked in the corresponding colours. b) Probability distribution P(z, t) of finding the system at height z at time t (see main text) is marked by a purple line. Dashed orange and dotted blue lines represent the probability conditioned on the internal state |η1i and |η2i, respectively. Modulations in P(z, t) indicate violation of the quantum formulation of the WEP under the assumption that linearity of quantum theory is not violated. Probing entanglement between internal and c.m. d.o.f. generated in the above scenario, would constitute a direct test of the quantum formulation of the WEP.

Καθώς οι περισσότερες θεωρίες της κβαντικής βαρύτητας προβλέπουν ότι η αρχή της ισοδυναμίας παραβιάζεται, τα πειράματα που προτείνουν οι Zych και Brukner θα μπορούσαν ελέγξουν αν αυτές οι προσεγγίσεις είναι σωστές.

Einstein’s “twin paradox”

Η Zych εμπνεύστηκε την αντιμετώπιση του προβλήματος όταν σκεφτόταν μια παραλλαγή του παραδόξου των διδύμων του Αϊνστάιν. Πρόκειται για μια συνέπεια της σχετικότητας, σύμφωνα με την οποία ένας δίδυμος που ταξιδεύει με μεγάλη ταχύτητα γερνάει λιγότερο σε σχέση με τον ακίνητο αδερφό του.

Αντί αυτών η Zych φαντάστηκε ένα είδος κβαντικών συζευγμένων διδύμων, που δημιουργήθηκαν από την κβαντική υπέρθεση δυο διαφορετικών ενεργειακών καταστάσεων – και επομένως δυο υπερτιθέμενων μαζών. Εκτιμά ότι η διαφορά που προκαλείται από την κβαντική συμπεριφορά ενός ατόμου που αλληλεπιδρά με ένα ορατό μήκος κύματος λέιζερ θα είναι περίπου 1 μέρος στα 1011.

Μια ερευνητική ομάδα από την Ιταλία άρχισε ήδη να πραγματοποιεί τέτοιου είδους πειράματα, χωρίς να βρίσκει απόκλιση από την αρχή της ισοδυναμίας έως 1:109.

According to general relativity, time flows differently at different positions due to the distortion of space-time by a nearby massive object. A single clock being in a superposition of two locations allows probing quantum interference effects in combination with general relativity. [Image credits: Quantum Optics, Quantum Nanophysics, Quantum Information; University of Vienna]

Αν η αρχή του Αϊνστάιν παραβιάζεται, θα υπάρχουν συνέπειες στη χρήση των κβαντικών συστημάτων ως πολύ ακριβή ρολόγια. Σύμφωνα με τον Zych, αν η αρχή του Αϊνστάιν παραβιάζεται στην κβαντική φυσική τότε τα ρολόγια παύουν να είναι ρολόγια!

Πηγές: Magdalena Zych and Caslav Brukner, Quantum formulation of the Einstein Equivalence Principle - Phil Dooley, A step closer to a theory of quantum gravity - physicsgg

Θεωρία χορδών, σκοτεινή ενέργεια και πεμπτουσία. Dark Energy May Be Incompatible With String Theory

Η σκοτεινή ενέργεια μπορεί να είναι ασύμβατη με την θεωρία των χορδών; H θεωρία των χορδών επιτρέπει ένα «τοπίο (landscape)» από πιθανά σύμπαντα, που περιβάλλονται από έναν τέλμα (swampland) λογικά ασύμβατων συμπάντων. Σε όλα τα αποδεκτά και βιώσιμα σύμπαντα η πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας είτε μειώνεται είτε έχει μια σταθερή αρνητική τιμή, σε αντίθεση με το σύμπαν μας, όπου η σκοτεινή ενέργεια φαίνεται να έχει μια σταθερή θετική τιμή. String theory permits a “landscape” of possible universes, surrounded by a “swampland” of logically inconsistent universes. In all of the simple, viable stringy universes physicists have studied, the density of dark energy is either diminishing or has a stable negative value, unlike our universe, which appears to have a stable positive value. Maciej Rebisz for Quanta Magazine

Μια νέα δημοσίευση υποστηρίζει πως τα σύμπαντα με το χαρακτηριστικό της σκοτεινής ενέργειας σαν το δικό μας δεν υπάρχουν στο «τοπίο (landscape)» των συμπάντων που επιτρέπεται από την θεωρία των χορδών.

Σύμφωνα με τον θεωρητικό των χορδών Cumrun Vafa και των συνεργατών του [Georges Obied, Hirosi Ooguri, Lev Spodyneiko, Cumrun Vafa, «De Sitter Space and the Swampland»], υπάρχει μια απλή φόρμουλα που υπαγορεύει σε ποια είδη συμπάντων επιτρέπεται η ύπαρξή τους, με βάση την θεωρία των χορδών.

H θεωρία των χορδών αποτελεί για πολλούς την κορυφαία υποψήφια «θεωρία των πάντων» που ενοποιεί την βαρύτητα με τις άλλες τρεις θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις (ηλεκτρομαγνητική, ασθενή και ισχυρή πυρηνική). Η θεωρία επιτρέπει χονδρικά 10⁵⁰⁰ διαφορετικές λύσεις: ένα τεράστιο, ποικίλο «τοπίο» πιθανών συμπάντων. Οι θεωρητικοί των χορδών, όπως ο Vafa, αγωνίζονταν εδώ και χρόνια να θέσουν το δικό μας σύμπαν μέσα στο τοπίο των δυνατοτήτων που μας προσφέρει η θεωρία.

Την αρχική δημοσίευση των Vafa et al, δυο μέρες αργότερα ακολούθησε και δεύτερη [Prateek Agrawal, Georges Obied, Paul J. Steinhardt, Cumrun Vafa, «On the Cosmological Implications of the String Swampland»], σύμφωνα με την οποία καθώς το σύμπαν διαστέλλεται, η πυκνότητα της ενέργειας κενού του (κενού) χώρου πρέπει να μειώνεται γρηγορότερα από έναν συγκεκριμένο ρυθμό. Το συμπέρασμα αυτό φαίνεται να είναι ορθό σε όλα τα απλά μοντέλα συμπάντων που βασίζονται στην θεωρία των χορδών. Αλλά παραβιάζονται δυο ισχυρές πεποιθήσεις που έχουμε για τον πραγματικό κόσμο: θεωρείται αδύνατη η αποδεκτή εικόνα ενός διαστελλόμενου σύμπαντος, μαζί με το κυρίαρχο μοντέλο της εκρηκτικής γέννησής του.

Lucy Reading-Ikkanda/Quanta Magazine

Από το 1998 οι παρατηρήσεις με τηλεσκόπια  έδειξαν ότι το σύμπαν διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η συνεχώς επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος αποδίδεται σε ένα άγνωστο προς το παρόν είδος βαρυτικής απώθησης που προκαλεί ο κενός χώρος και ονομάζεται σκοτεινή ενέργεια. Επιπλέον φαίνεται πως η σκοτεινή ενέργεια που «γεμίζει» τον κενό χώρο παραμένει σταθερή με την πάροδο του χρόνου. Όμως σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιεύσεις αυτός ο ισχυρισμός δεν ισχύει – η ενέργεια του κενού πρέπει να μειώνεται.

Cumrun Vafa, θεωρητικός φυσικός στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Cumrun Vafa, a prominent string theorist at Harvard University, has been mapping the forbidden “swampland” of impossible universes for 13 years. Hayward Photography

Ο Vafa και οι συνεργάτες του υποστηρίζουν πως τα σύμπαντα με σταθερή θετική ποσότητα ενέργειας κενού, γνωστά ως «σύμπαντα de Sitter», δεν είναι δυνατά. Οι θεωρητικοί των χορδών αγωνίζονται από το 1998, όταν ανακαλύφθηκε η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια, να κατασκευάσουν συμβατά μοντέλα της θεωρίας των χορδών με τα  σύμπαντα de Sitter. Όμως αν ο Vafa έχει δίκιο, τότε αυτές οι προσπάθειες βυθίζονται σε μια λογική ασυνέπεια και τα σύμπαντα de Sitter δεν βρίσκονται στο «τοπίο (landscape)», αλλά σε «βάλτο (swampland)».

Αν αληθεύει αυτός ο ισχυρισμός, τότε η πυκνότητα της σκοτεινής ενέργειας στο σύμπαν μας δεν μπορεί να είναι σταθερή, αλλά πρέπει να πάρει μια μορφή που ονομάζεται «πεμπτουσία (quintessence)». Η πεμπτουσία διαφέρει από την ερμηνεία της σκοτεινής ενέργειας διαμέσου της κοσμολογικής σταθεράς διότι είναι δυναμική. Δηλαδή μεταβάλλεται με τον χρόνο, σε αντίθεση με την κοσμολογική σταθερά που εξ’ ορισμού παραμένει σταθερή.

NASA

Αρκετές έρευνες τηλεσκοπίων βρίσκονται σε εξέλιξη για να διερευνηθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια αν το σύμπαν διαστέλλεται με σταθερό επιταχυνόμενο ρυθμό, που θα σήμαινε ότι καθώς δημιουργείται νέος χώρος, μια ανάλογη ποσότητα νέας σκοτεινής ενέργειας εμφανίζεται, ή αν η κοσμική επιτάχυνση βαθμιαία μεταβάλλεται, όπως προβλέπουν τα μοντέλα που περιλαμβάνουν την έννοια της πεμπτουσίας.

Μια ανακάλυψη της πεμπτουσίας θα φέρει (προφανώς) επανάσταση στη φυσική και την κοσμολογία, συμπεριλαμβανομένης της αναδιατύπωσης της ιστορίας του κόσμου και του μέλλοντός του. Αντί της Μεγάλης Ρήξης (Big Rip), ένα σύμπαν πεμπτουσίας θα επιβραδυνόταν σταδιακά, και στα περισσότερα μοντέλα, η διαστολή θα σταματούσε τελικά και θα άρχιζε η συστολή του προς μια Μεγάλη Σύνθλιψη ή Μεγάλη Αναπήδηση.

Πηγές: https://www.quantamagazine.org/dark-energy-may-be-incompatible-with-string-theory-20180809/ - physicsgg

Ένας γιγάντιος εξωπλανήτης στους 4.300 βαθμούς Κελσίου. Ultra hot planet has iron and titanium in its atmosphere

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη KELT9b και του άστρου του KELT-9 στο φόντο. Artist’s view of a sunset over KELT-9b. The nearby warm blue star covers 35° in the planet’s sky, about 70 times the apparent size of the sun in the Earth’s sky. Under this scorching sun, the planet’s atmosphere is warm enough to shine in reddish-orange tones and vaporize heavy metals such as iron and titanium. © Denis Bajram

Ευρωπαίοι επιστήμονες βρήκαν ότι ένας γιγάντιος εξωπλανήτης είναι τόσο καυτός – η θερμοκρασία του φθάνει τους 4.300 βαθμούς Κελσίου – ώστε στην ατμόσφαιρά του είναι δυνατό να ανιχνευθούν εξαερωμένα μέταλλα, σίδηρος και τιτάνιο. Για πρώτη φορά ανιχνεύονται τέτοια βαριά μέταλλα σε πλανήτη πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.

650 light years away from Earth, in the constellation Cygnus, astronomers discovered a Jupiter-mass gas giant: KELT-9b. The exoplanet has a dayside temperature estimated around 4300 degrees Celsius. KELT-9b is hotter than most stars and only about 1000 degrees cooler than the Sun. Animation & illustration: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (IPAC)

Πρόκειται για τον KELT-9b, έναν αέριο γίγαντα στον αστερισμό του Κύκνου, σε απόσταση περίπου 650 ετών φωτός από τη Γη, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί από αμερικανούς αστρονόμους το 2017, αλλά τώρα μελετήθηκε καλύτερα. Αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και πιθανώς διαθέτει ένα μικρό στερεό πυρήνα. Είναι ο πιο καυτός εξωπλανήτης που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα -πιο καυτός ακόμη και από μερικά άστρα- και ο πρώτος στην ατμόσφαιρα του οποίου βρέθηκαν σίδηρος και τιτάνιο. Ο Ήλιος μας έχει θερμοκρασία περίπου 6.000 βαθμών Κελσίου, αλλά άλλα άστρα είναι αρκετά ψυχρότερα. Όμως η θερμοκρασία του άστρου KELT-9 -του μητρικού άστρου του εξωπλανήτη- ξεπερνά τους 10.000 βαθμούς Κελσίου.

Ο τεράστιος εξωπλανήτης-κόλαση -όπου είναι απίθανο να υπάρχει κάποια μορφή ζωής- έχει τριπλάσια μάζα και διπλάσια διάμετρο από τον Δία, τον γίγαντα του δικού μας ηλιακού συστήματος. Είναι τόσο καυτός, επειδή αντίθετα από τον Δία που ακολουθεί μακρινή τροχιά από τον Ήλιο, περιφέρεται υπερβολικά κοντά στο μητρικό άστρο του KELT-9. Κινείται γύρω από το άστρο του 30 φορές κοντύτερα από ό,τι η Γη γύρω από τον Ήλιο, γι’ αυτό διαγράφει μια πλήρη περιφορά μέσα σε μόνο 36 ώρες (η διάρκεια του έτους του), με την ίδια πάντα πλευρά του να είναι στραμμένη στο άστρο του (σε αυτή τη σκοτεινή πλευρά του η θερμοκρασία εκτιμάται ότι είναι περίπου η μισή, δηλαδή 2.000 βαθμοί Κελσίου).

Ο σίδηρος είναι ένα από τα πιο άφθονα στοιχεία στο σύμπαν, αλλά είναι δύσκολο να ανιχνευθεί σε πιο ψυχρά περιβάλλοντα, επειδή τα άτομά του συνήθως παγιδεύονται μέσα σε άλλα μόρια. Όμως στην περίπτωση του KELT-9b, επειδή έχει τόσο υψηλές θερμοκρασίες, δεν συμπυκνώνονται νέφη στην ατμόσφαιρά του, πράγμα που επιτρέπει στα μεμονωμένα μόρια του σιδήρου και άλλων μετάλλων να «πετάνε σόλο». Το τιτάνιο είχε ανιχνευθεί στην ατμόσφαιρα ενός άλλου εξωπλανήτη στο παρελθόν, αλλά όχι σε ατομική μορφή. Είχαν βρεθεί μόρια διοξειδίου του τιτανίου (ένα άτομο τιτανίου μαζί με δύο άτομα οξυγόνου) στην ατμόσφαιρα του πλανήτη Κέπλερ-13Α.

Η ανίχνευση των χημικών στοιχείων γίνεται μέσω ανάλυσης του φάσματος του φωτός που έρχεται από ένα αντικείμενο στο διάστημα. Κάθε στοιχείο αφήνει το δικό του διακριτό «δαχτυλικό αποτύπωμα» στο φως. Η νέα ανακάλυψη, που παρουσιάσθηκε στο περιοδικό «Nature», έγινε από ερευνητές των Πανεπιστημίων της Βέρνης και της Γενεύης, με επικεφαλής τον καθηγητή Κέβιν Χένγκ και με τη βοήθεια του Εθνικού Τηλεσκοπίου Γαλιλαίος στη Λα Πάλμα των ισπανικών Καναρίων Νήσων.

«Οι θερμοκρασίες του KELT-9b είναι τόσο παράλογες, που παρόλο που πρόκειται για πλανήτη, έχει την ατμόσφαιρα άστρου. Το βασικό μάθημα που μας διδάσκουν οι εξωπλανήτες, είναι ότι δεν αρκεί να κοιτάξει κανείς το δικό μας ηλιακό σύστημα. Υπάρχουν πράγματι εξωπραγματικά πράγματα εκεί έξω», δήλωσε ο Χενγκ. Όπως είπε, προς το παρόν, οι επιστήμονες δεν μπορούν να διανοηθούν πώς μπορεί να μοιάζει μια ατμόσφαιρα με τόσο υψηλή θερμοκρασία (πάντως όχι ευχάριστα…).

Πηγές: H. Jens Hoeijmakers, et al., “Atomic iron and titanium in the atmosphere of the exoplanet KELT-9b,” Nature (2018) - ΑΠΕ-ΜΠΕ

Aποκάλυψη ψηφιδωτού δαπέδου στο Μικρό Θέατρο Αμβρακίας. Pebble floor uncovered in the Small Theatre of Amvrakia

Ερωτιδείς, δελφίνια και κύκνοι, τυπικά διακοσμητικά στοιχεία για το βοτσαλωτό δάπεδο του αρχαίου λουτρού (4ος αι. π.Χ.). The decoration includes a continuous spiral that forms the edge of representations of cupids playing different games with swans, a cupid riding a dolphin, a flying swan, water fowl and an octopus. Credit: Ephorate of Antiquities of Arta.

Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός νέου τμήματος του ωραίου ψηφιδωτού δαπέδου (4ος αι. π.Χ.) που «κρυβόταν» κάτω από το αρχαίο Μικρό Θέατρο της Άρτας έστρεψε και πάλι τη συζήτηση και το ενδιαφέρον του κοινού στον κρυμμένο κόσμο του πλούσιου ιστορικού παρελθόντος της πόλης.

Το βοτσαλωτό δάπεδο έχει κυκλικό σχήμα και καλύπτει το κεντρικό τμήμα του κυκλικού χώρου του λουτρού, που προϋπήρχε στην ίδια θέση, όπου αργότερα κατασκευάστηκε το Μικρό Θέατρο.

Περίπου πέντε μέτρα κάτω από το επίπεδο του δρόμου, μέσα στο εμπορικό κέντρο και περιτριγυρισμένος από πολυκατοικίες και αυτοκίνητα, βρίσκεται ο χώρος του νεολιθικού Μικρού Θεάτρου, ενός από τα μικρότερα που βρέθηκαν στον ελλαδικό χώρο. Ήρθε στο φως το 1976 κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών σε οικόπεδο της περιοχής, και σήμερα έχει αποκαλυφθεί πλήρως. Όπως συμβαίνει σε όλες τις πόλεις που κατοικήθηκαν αδιάλειπτα από την αρχαιότητα, τα ίχνη του παρελθόντος δημιουργούν ένα παλίμψηστο τοπίο όπου οι παλαιότερες και νεότερες μνήμες ενυπάρχουν.

The pebble floor was discovered during excavations by the Ephorate of Antiquities of Arta. Credit: Ephorate of Antiquities of Arta.

Προφανώς εκείνη η εκσκαφή της δεκαετίας του ’70 δεν ήταν η πρώτη που έπρεπε να σταματήσει, και το οικόπεδο όπου βρέθηκαν οι αρχαιότητες, να απαλλοτριωθεί. Η σύγχρονη Άρτα, χτισμένη στη θέση της αρχαίας Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων που ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ., έχει ορατά σε διάφορα σημεία του πολεοδομικού ιστού της τα σημάδια προηγούμενων κατοικήσεων. Η νέα ανακάλυψη του βοτσαλωτού δαπέδου έγινε στη διάρκεια των εργασιών της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο Μικρό Θέατρο για την ανάδειξη και τη διαμόρφωση αυτού του αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος προσωρινά προστατεύεται από ένα κιγκλίδωμα. Έτσι, χωρίς κανείς να το περιμένει, αποκαλύφθηκε στους αρχαιολόγους αυτό το κυκλικό ψηφιδωτό. Τα ασπρόμαυρα και κιτρινωπά βότσαλα σχηματίζουν παραστάσεις που μας φέρνουν στον νου το νερό.

Αποτελείται από μικρά λευκά, φαιοκίτρινα και σκουρόχρωμα ποταμίσια βότσαλα που απεικονίζουν σκηνές που σχετίζονται με το υγρό στοιχείο. Η διακόσμηση περιλαμβάνει τρέχουσα σπείρα που οριοθετεί την παράσταση, στην οποία απεικονίζονται σκηνές ερωτιδέων που παίζουν διάφορα παιχνίδια με κύκνους, ερωτιδέας που ιππεύει δελφίνι, κύκνος που πετά, ψάρια, υδρόβια πτηνά και ένα χταπόδι.

Ο Ναός του Απόλλωνα Πυθίου Σωτήρα στην Άρτα. Η Αμβρακία που κατά την αρχαιότητα υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ελλάδας ήταν κτισμένη στον ποταμό Άραχθο στην ίδια θέση με τη σημερινή Άρτα. Ήταν η σημαντικότερη αποικία των Κορινθίων στη βορειοδυτική Ελλάδα. Αρχαίοι συγγραφείς αποκαλούν την περιοχή της Αμβρακίας Δρυοπίδα. Το τοπωνύμιο Αμβρακία οφείλεται κατά τη μυθολογία στον Άμβρακα, γιο του Θεσπρωτού ή στην Αμβρακία, θυγατέρα του Μελανέα, βασιλιά των Δρυόπων ή του Αυγείου της Ήλιδας ή του Φόρβαντα, γιου του Ήλιου. Ανάμεσα στους Αθαμάνες των Τζουμέρκων και των Κασσωπαίων της Πρέβεζας, ζούσαν ανάμικτα Αθαμάνες, Κασσωπαίοι, Μολοσσοί και άποικοι, στο τρίγωνο μεταξύ Λούρου, Αράχθου και Αμβρακικού κόλπου. Στο 625 π.Χ. οι Κορίνθιοι με αρχηγό τους τον Γόργο, γιο του Κυψέλου, του τυράννου της Κορίνθου, ίδρυσαν αποικία στις όχθες του Άραχθου ποταμού αφού έδιωξαν τους ντόπιους Δρύοπες και τείχισαν την Αμβρακία. Η πόλη αριθμούσε γύρω στους 100.000 κατοίκους και γνώρισε μεγάλη ακμή από την ίδρυση της μέχρι τον 2ο αι. π.Χ.

Οι συνθέσεις με τους φτερωτούς ερωτιδείς που παίζουν και ιππεύουν δελφίνια, οι κύκνοι και τα υδρόβια πτηνά δεν θα μπορούσαν παρά να διακοσμούν το δάπεδο λουτρικών εγκαταστάσεων. Αν συνδέσουμε το συγκεκριμένο εύρημα με ένα παρόμοιο δάπεδο που βρέθηκε σε εκείνη την παλιά ανασκαφή της δεκαετίας του ’70 –και το οποίο, αφού αποκολλήθηκε, φυλάσσεται στην αποθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου– μπορούμε ίσως να φανταστούμε το κεντρικό δημόσιο λουτρό της Αμβρακίας: κεντρικό και πολυσύχναστο, βεβαίως όχι το μοναδικό μιας πλούσιας πόλης, αλλά χτισμένο σε ωραίο σημείο, κοντά στον ναό του Απόλλωνα, προστάτη της πόλης. Η διακόσμηση του δαπέδου με αυτούς τους μικρούς έρωτες και τους κύκνους υπήρξε πολύ διαδεδομένη στην αρχαιότητα, αγαπημένο θέμα των καλλιτεχνών. Ωστόσο, δεν υπάρχει άλλο όμοιό του στην πόλη, αν και μοιάζει με τα βοτσαλωτά στο Λουτρό του Κενταύρου, ένα ανάλογο λουτρικό συγκρότημα από την αρχαία Κόρινθο.

Η Αμβρακία ως κορινθιακή αποικία γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση και ναυτική ισχύ όπως προκύπτει από τα αρχαία κείμενα και τα αρχαιολογικά ευρήματα. Διέθετε ένα από τα καλύτερα πολεοδομικά συστήματα της αρχαιότητας. Ονομαστά ήταν επίσης τα γυναικεία αμβρακιώτικα υποδήματα γνωστά σε όλη την Ελλάδα με το όνομα Αμβρακίδες. Κατά τους Περσικούς πολέμους έλαβε μέρος με επτά πλοία στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και με πεντακόσιους οπλίτες στη μάχη των Πλαταιών. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο συμμάχησε με τους Λακεδαιμονίους, αλλά οι 3.000 οπλίτες της ηττήθηκαν τον χειμώνα του 426 π.Χ. στη μάχη των Όλπων από τους εχθρούς τους Ακαρνάνες που ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων και καταστράφηκε από το στρατηγό Δημοσθένη. Αργότερα, συμμάχησε με τους Αθηναίους για να προστατευτεί από τους Μακεδόνες του Φιλίππου. Ωστόσο το έτος 338 π.Χ. ο Φίλιππος ο Β΄ κατέλαβε την πόλη, λίγο πριν τη μάχη της Χαιρώνειας. Μετά το θάνατο του Φιλίππου Β΄ οι Αμβρακιώτες έδιωξαν τους Μακεδόνες, αλλά τους κατέλαβε και πάλι αργότερα ο γιος του Κασσάνδρου Αλέξανδρος. Το 295 π.Χ. η Αμβρακία παραχωρήθηκε από τους Μακεδόνες στον Πύρρο, ο οποίος την έκανε πρωτεύουσα του βασιλείου του κι από αυτή εξορμούσε για τις εκστρατείες του στη λοιπή Ελλάδα και την Ιταλία. Ο Πύρρος γέμισε την Αμβρακία με μνημειώδη κτίσματα, ναούς, αγάλματα και ζωγραφικούς πίνακες.

Το 189 π.Χ., μετά από την εξέγερση κατά των Ρωμαίων, πολιορκείται από τον ύπατο της Ρώμης Μάρκο Φλούβιο. Τέλος, με τη φιλική παρέμβαση του Περιάνδρου, βασιλιά των Αθαμάνων, η πόλη παραδίδεται (187 π.Χ.) στο Φλούβιο. Ο Φλούβιος, αφού επικράτησε σε όλη την περιοχή, λεηλάτησε την Αμβρακία, αρπάζοντας πολλά από τα έργα τέχνης για τη Ρώμη. Επί Αιμίλιου Παύλου, υποδουλώνεται όλη η Ήπειρος στους Ρωμαίους (167 π.Χ.), ενώ λεηλατούνται και καταστρέφονται οι πόλεις της. Η Αμβρακία καίγεται και γκρεμίζονται τα τείχη της. Ο περιηγητής Παυσανίας, που πέρασε αργότερα, βρήκε πέτρες σε χορταριασμένο τόπο. Μετά από 1.000 χρόνια, στη θέση της κτίστηκε η σημερινή Άρτα. Η Αμβρακία είχε οχυρωμένο λιμάνι τον Άμβρακο για διέξοδο προς τον Αμβρακικό κόλπο. Ο Οκταβιανός Αύγουστος για να ενισχύσει τη Νικόπολη με πληθυσμό, μετέφερε υποχρεωτικά τους κατοίκους της Αμβρακίας στη Νικόπολη μετά το 31 π.Χ.

Διάσημοι Αμβρακιώτες ήταν ο γλύπτης Πολύστρατος που έζησε τον 6ο αι. π.Χ., ο μουσικός Επίγονος και ο ποιητής της Μέσης Κωμωδίας Επικράτης. Ο Παυσανίας αναφέρει επίσης τον Αμβρακιώτη Ολυμπιονίκη Λέοντα που νίκησε στην 96η Ολυμπιάδα.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε ότι έχουν ληφθεί από τους συντηρητές της υπηρεσίας τα πρώτα μέτρα προστασίας του και ξεκινά η σύνταξη μελέτης για τη συντήρησή του.

Πηγές: http://www.kathimerini.gr/979134/article/epikairothta/ellada/symplhrwnetai-to-pazl-toy-arxaioy-loytroy-artas - http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=7003 - https://www.archaeology.wiki/blog/2018/08/09/pebble-floor-uncovered-in-the-small-theatre-of-amvrakia/

Πανάρχαιος μετεωρίτης περιέχει στοιχεία για την ύπαρξη της ζωής. Organic makeup of ancient meteorites sheds light on early Solar System

Σημαντικά ευρήματα για την ύπαρξη της ζωής στην Γη και σε άλλους πλανήτες στο Σύμπαν. Οι ερευνητές έδωσαν στην δημοσιότητα μια φωτογραφία του πανάρχαιου μετεωρίτη που μελετούν. The origin of organic matter found in meteorites that formed during the birth of the Solar System 4.5 billion years ago may provide key clues to understanding the birth of life here on Earth. It could also help astronomers investigate the potential habitability of other solar systems. The Orgueil carbonaceous meteorite, a scientific treasure that fell in 1864 in southwest France. The main mass of the meteorite can be seen at the meteorite exhibit at the Muséum National d'Histoire Naturelle in Paris until January 2019. The stand on which the meteorite is displayed is about 30 cm across Credit: K.H. Joy

Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες της Σχολής Επιστημών Γης και Περιβάλλοντος του Μάντσεστερ ανακοίνωσαν τα πρώτα αποτελέσματα των μελετών που πραγματοποιούν τα τελευταία δύο έτη σε ένα μετεωρίτη που έχει ηλικία παρόμοια με εκείνη του ηλιακού μας συστήματος. Ο μετεωρίτης είναι ένας ανθρακούχος χονδρίτης, μια σπάνια κατηγορία μετεωριτών οι οποίοι σχηματίστηκαν κατά την διαδικασία γέννησης του ηλιακού μας συστήματος. Οι επιστήμονες αναζητούν επίμονα τέτοιους μετεωρίτες αφού η μελέτη τους ανασύρει στοιχεία πολύτιμα για την κατανόηση όχι μόνο του ηλιακού μας συστήματος και των πλανητών του αλλά και για την ύπαρξη και εξέλιξη και άλλων πλανητικών συστημάτων.

The CAMECA NanoSIMS instrument at The University of ManchesterMore details at https://sites.google.com/view/manchester-nanosims/home. Credit: K.L. Moore

Η μελέτη αυτού του μετεωρίτη που έχει ηλικία περίπου 4,5 δισ. έτη (ίδια με το ηλιακό μας σύστημα) παρέχει στους επιστήμονες πολύτιμα στοιχεία για την ύπαρξη της ζωής στην Γη αλλά και την πιθανή παρουσία της σε άλλες περιοχές του Γαλαξία και του Σύμπαντος. Οι ερευνητές εντόπισαν στον μετεωρίτη τα ίχνη διαφόρων οργανικών ουσιών (άνθρακα, οξυγόνο, άζωτο, θείο, υδρογόνο) οι οποίες αποτελούν δομικά συστατικά της ζωής και οι οποίες φαίνεται πώς ήταν παρούσες στην γέννηση του ηλιακού μας συστήματος.

Πολλοί επιστήμονες έχουν διατυπώσει την άποψη ότι τα δομικά υλικά της ζωής υπήρχαν στους μετεωρίτες, οι οποίοι με την πτώση τους τα έσπειραν στον πλανήτη μας, οι συνθήκες του οποίου επέτρεψαν στα υλικά αυτά να «δράσουν» και να δημιουργήσουν τις πρώτες μορφές ζωής. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αν πράγματι αυτές οι απαραίτητες για την ζωή ουσίες δημιουργούνται με απλό τρόπο στην βρεφική ηλικία ενός πλανητικού συστήματος τότε θα διασπείρονται με διαφόρους τρόπους στους πλανήτες του συστήματος και αν κάποιος πλανήτης έχει τις κατάλληλες συνθήκες τότε η ζωή θα κάνει εκεί την εμφάνιση της όπως εκτιμάται ότι συνέβη και στην περίπτωση της Γης. Αν αυτό ισχύει τότε η ζωή θα πρέπει να είναι πολύ πιο διαδεδομένη στο Σύμπαν από όσο εκτιμούν οι ειδικοί.

Πηγές: Romain Tartèse el al., "Insights into the origin of carbonaceous chondrite organics from their triple oxygen isotope composition," PNAS (2018). www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.1808101115 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=1012749

Πλανήτης 12πλάσιος από τον Δία βρέθηκε να τριγυρνάει στο Διάστημα. Astronomers discover a free-range planet with incredible magnetism

Επιστήμονες πέτυχαν να εντοπίσουν ένα «αδέσποτο» γιγαντιαίο αντικείμενο με πανίσχυρο μαγνητικό πεδίο να κόβει βόλτες στη γαλαξιακή μας «γειτονιά,» με τη βοήθεια του ραδιοτηλεσκοπίου Very Large Array (VLA). SIMP J01365663+0933473, shown here in this artist’s concept, is a massive, nearby exoplanet with a powerful, aurora-generating magnetic field. Credit: Caltech/Chuck Carter; NRAO/AUI/NS

Ένα πλανήτη 12 φορές μεγαλύτερο από τον Δία που βρέθηκε να «τριγυρνάει» μόνος του στο διάστημα, περίπου 20 έτη φωτός μακριά από τη Γη, ανακάλυψαν Αμερικανοί αστρονόμοι σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του επιστημονικού εντύπου The Astrophysical Journal.

Ο πλανήτης αυτός δεν συνδέεται με κανένα άστρο και είναι το πρώτο αντικείμενο αυτού του είδους που ανακαλύπτεται με ραδιοτηλεσκόπιο. Τόσο η μάζα όσο και η τεράστια δύναμη του μαγνητικού του πεδίου θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτά που μέχρι σήμερα γνωρίζουν οι επιστήμονες για την ποικιλία των αστρονομικών αντικειμένων που βρίσκονται στα βάθη του Διαστήματος.

«Αυτό το αντικείμενο βρίσκεται ακριβώς στα όρια μεταξύ ενός πλανήτη και ενός καφέ νάνου και μας προκαλεί κάποιες εκπλήξεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τις μαγνητικές διεργασίες τόσο στα αστέρια όσο και στους πλανήτες», λέει η Δρ Μέλοντι Κάο από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Οι καφέ νάνοι είναι δύσκολα αντικείμενα ως προς την ταξινόμηση τους, αφού είναι ταυτόχρονα τεράστια για να θεωρηθούν πλανήτες και όχι αρκετά μεγάλα για να θεωρηθούν αστέρια. Ο νέος πλανήτης, που αρχικά είχε εντοπιστεί το 2016 μέσω του τηλεσκοπίου Very Large Array (VLA) που βρίσκεται στο Νέο Μεξικό, είχε θεωρηθεί καφέ νάνος.

Πολλά από αυτά τα αστρονομικά σώματα παραμένουν άγνωστα – με το πρώτο να εντοπίζεται μόλις το 1995 – και οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμα να κατανοήσουν όσο περισσότερα μπορούν για τα μαγνητικά πεδία και τις ραδιοεκπομπές πέντε καφέ νάνων.

Ωστόσο, όταν μια άλλη ομάδα ειδικών εξέτασε όλα τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα δεδομένα για τους καφέ νάνους και συνειδητοποίησαν ότι ένα από τα αντικείμενα, το SIMP J01365663 + 0933473, ήταν πολύ νεώτερο από τα άλλα.

Η ηλικία του τους έκανε να θεωρήσουν ότι επρόκειτο για έναν πλανήτη που έπλεε ελεύθερος στο Διάστημα. Το όριο που χρησιμοποιούν συχνά οι επιστήμονες για να διακρίνουν ένα γιγάντιο εργοστάσιο αερίου από έναν καφέ νάνο είναι το «όριο καύσης δευτερίου», η μάζα κάτω από την οποία το στοιχείο δευτέριο σταματά να συγχωνεύεται στον πυρήνα των αντικειμένων.

Το όριο αυτό είναι γύρω στις 13 μάζες Δία, και του νέου πλανήτη είναι στα 12,7. Η Δρ Καο έκανε μετρήσεις μαγνητικού πεδίου σε αυτό το απομακρυσμένο πλανήτη, τις πρώτες για ένα πλανητικό αντικείμενο έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

«Όταν ανακοινώθηκε ότι το SIMP J01365663 + 0933473 είχε μάζα κοντά στο όριο καύσης δευτερίου, μόλις είχα ολοκληρώσει την ανάλυση των νεώτερων δεδομένων από το τηλεσκόπιο VLA», εξηγεί.

Παρόμοια με το βόρειο σέλας της Γης, αυτός ο πλανήτης και κάποιοι καφέ νάνοι είναι γνωστοί ότι έχουν δικές τους αύρες- παρά την έλλειψη ηλιακών ανέμων που παραδοσιακά τις κατευθύνουν. Και ήταν η ακτινική «υπογραφή» της αύρας που επέτρεψε στους ερευνητές να ανιχνεύσουν αυτά τα μακρινά αντικείμενα, χωρίς όμως να είναι ακόμα σαφές πώς διαμορφώνονται.

This schematic of Jupiter’s magnetic field shows the Io plasma torus (red), which is filled with energetic charged particles, and Io’s flux tube (yellow-green), which connects Io to Jupiter’s upper atmosphere like a giant umbilical cord, spawning auroras near the poles of the planet. Credit: Yned/Wikimedia Commons

Ωστόσο, η ανάλυση της ερευνητικής ομάδας έδειξε ότι το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη είναι απίστευτα ισχυρό, περίπου 200 φορές ισχυρότερο από το Δία του, και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί έχει επίσης ισχυρή αύρα.

«Αυτό το αντικείμενο είναι συναρπαστικό επειδή η μελέτη των μαγνητικών μηχανισμών του μπορεί να μας δώσει νέες ιδέες για το πώς ο ίδιος τύπος μηχανισμών μπορεί να λειτουργήσει σε εξωπολικούς πλανήτες – πλανήτες πέρα ​​από το ηλιακό μας σύστημα», εξηγεί η Δρ Καο.

«Νομίζουμε ότι αυτοί οι μηχανισμοί μπορούν να λειτουργήσουν όχι μόνο σε καφέ νάνους, αλλά και τους χερσαίους πλανήτες», συμπληρώνει.

Σε κάθε περίπτωση η μελέτη δείχνει ότι οι ραδιενεργές εκπομπές από τις αύρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ανακαλυφθούν περισσότεροι πλανήτες πέρα ​​από το ηλιακό μας σύστημα, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων που δεν συνδέονται με αστέρια.

Πηγές: The Astrophysical Journal - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=1012294