Γιουβάλ Νώε Χαράρι: Στην Ουκρανία διακυβεύεται η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Yuval Noah Harari argues that what’s at stake in Ukraine is the direction of human history

Το μεγαλύτερο πολιτικό επίτευγμα της ανθρωπότητας ήταν η παρακμή του πολέμου. Αυτό κινδυνεύει τώρα. Humanity’s greatest political achievement has been the decline of war. That is now in jeopardy. Thomas Calloway “Tom” Lea III (1907-2001), The 2000 Yard Stare (1944), oil on canvas, 91.4 x 71.1 cm, U.S. Army Center of Military History, Fort Belvoir, VA. By US Army, Tom Lea, via Wikimedia Commons.

Μπορούν οι άνθρωποι να αλλάξουν τον τρόπο συμπεριφοράς τους ή η ιστορία επαναλαμβάνεται ατέρμονα, με τους ανθρώπους να είναι για πάντοτε καταδικασμένοι να αναπαράγουν τραγωδίες του παρελθόντος χωρίς να αλλάζουν τίποτα εκτός από το ντεκόρ;

Μια σχολή σκέψης αρνείται σταθερά τη δυνατότητα αλλαγής. Υποστηρίζει ότι ο κόσμος είναι μια ζούγκλα, ότι οι ισχυροί λυμαίνονται τους αδύναμους και ότι το μόνο πράγμα που εμποδίζει μια χώρα να κατακρεουργήσει μια άλλη είναι η στρατιωτική δύναμη. Έτσι ήταν πάντα, και έτσι θα είναι. Όσοι δεν πιστεύουν στο νόμο της ζούγκλας δεν αυταπατώνται απλώς, αλλά θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τους την ύπαρξη. Δεν θα επιβιώσουν για πολύ.

Μια άλλη σχολή σκέψης υποστηρίζει ότι ο λεγόμενος νόμος της ζούγκλας δεν είναι επ’ ουδενί φυσικός νόμος. Τον δημιούργησαν οι άνθρωποι κι αυτοί μπορούν να τον αλλάξουν. Σε αντίθεση με την επικρατούσα εσφαλμένη αντίληψη, οι πρώτες σαφείς ενδείξεις περί οργανωμένου πολέμου εμφανίζονται στα αρχαιολογικά αρχεία μόλις πριν από 13.000 χρόνια. Ακόμα και μετά από αυτή την ημερομηνία υπήρξαν πολλές περίοδοι χωρίς αρχαιολογικά στοιχεία για πολέμους. Σε αντίθεση με τη βαρύτητα, ο πόλεμος δεν είναι μια θεμελιώδης δύναμη της φύσης. Η ένταση και η ύπαρξή του εξαρτώνται από τους υποκείμενους τεχνολογικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες. Καθώς αυτοί οι παράγοντες αλλάζουν, το ίδιο αλλάζει και ο πόλεμος.

O πόλεμος δεν είναι μια θεμελιώδης δύναμη της φύσης

George Bellows (1882–1925), The Barricade (1918), oil on canvas, 122.2 × 212.1 cm, Birmingham Museum of Art, Birmingham, AL. Wikimedia Commons.

Οι αποδείξεις αυτής της αλλαγής βρίσκονται παντού γύρω μας. Τις τελευταίες γενιές, τα πυρηνικά όπλα έχουν μετατρέψει τον πόλεμο μεταξύ των υπερδυνάμεων σε μια τρελή πράξη συλλογικής αυτοκτονίας, αναγκάζοντας τα ισχυρότερα έθνη της Γης να βρουν λιγότερο βίαιους τρόπους επίλυσης των συγκρούσεων. Ενώ οι πόλεμοι μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, σφράγισαν μεγάλο μέρος της ιστορίας, τα τελευταία εβδομήντα χρόνια δεν υπήρξε κανένας άμεσος πόλεμος μεταξύ υπερδυνάμεων.

Κατά την ίδια περίοδο, η παγκόσμια οικονομία μετατράπηκε από οικονομία των αγαθών σε οικονομία της γνώσης. Εκεί που κάποτε οι κύριες πηγές πλούτου ήταν τα υλικά αγαθά, όπως τα χρυσωρυχεία, οι σιτοβολώνες και οι πετρελαιοπηγές, σήμερα η κύρια πηγή πλούτου είναι η γνώση. Και ενώ μπορείτε να καταλάβετε τις πετρελαιοπηγές δια της βίας, η γνώση δεν μπορεί να αποκτηθεί με αυτό τον τρόπο. Ως αποτέλεσμα, το κέρδος της κατάκτησης έχει μειωθεί.

Τέλος, στον παγκόσμιο πολιτισμό έχει συντελεστεί μια τεκτονική μετατόπιση. Πολλές ελίτ στην ιστορία -Ούννοι οπλαρχηγοί, Βίκινγκ και Ρωμαίοι πατρίκιοι, για παράδειγμα- έβλεπαν τον πόλεμο θετικά. Οι ηγεμόνες, από τον Σαργκόν τον Μέγα μέχρι τον Μπενίτο Μουσολίνι, επιδίωκαν να περάσουν στην αιωνιότητα μέσω των κατακτήσεων (και άνθρωποι των τεχνών όπως ο Όμηρος και ο Σαίξπηρ ευχαρίστως ικανοποιούσαν τέτοιες φαντασιώσεις). Άλλες ελίτ, όπως η χριστιανική εκκλησία, θεωρούσαν τον πόλεμο ως αναγκαίο κακό.

O κόσμος κυριαρχείται από ελίτ που θεωρούν τον πόλεμο κακό και αποφεύξιμο

Pablo Picasso, La Guerre, The War, 1952. Huile sur bois aggloméré, 4,5x10,5 m. Musée Picasso, Paris. Wikimedia Commons.

Τις τελευταίες γενιές, ωστόσο, για πρώτη φορά στην ιστορία ο κόσμος κυριαρχείται από ελίτ που θεωρούν τον πόλεμο κακό και αποφεύξιμο. Ακόμη και οι Τζορτζ Μπους και Ντόναλντ Τραμπ- για να μην αναφέρουμε τις Μέρκελ και Άρντερν του κόσμου-, είναι πολύ διαφορετικοί τύποι πολιτικών από τον Αττίλα τον Ούννο ή τον Αλάριχο τον Γότθο. Συνήθως έρχονται στην εξουσία με όνειρα για εγχώριες μεταρρυθμίσεις και όχι για κατακτήσεις άλλων χωρών. Αλλά και στο βασίλειο της τέχνης και της σκέψης, οι περισσότερες πεφωτισμένες προσωπικότητες -από τον Πάμπλο Πικάσο έως τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ- είναι περισσότερο γνωστές για την απεικόνιση της παράλογης φρίκης της μάχης παρά για την εξύμνηση των αρχιτεκτόνων της.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των αλλαγών, οι περισσότερες κυβερνήσεις έπαψαν να θεωρούν τους επιθετικούς πολέμους ως αποδεκτό εργαλείο για την προώθηση των συμφερόντων τους και τα περισσότερα έθνη σταμάτησαν να φαντασιώνονται την κατάκτηση και την προσάρτηση των γειτόνων τους. Απλώς δεν είναι αλήθεια ότι μόνο στρατιωτική δύναμη εμποδίζει τη Βραζιλία να κατακτήσει την Ουρουγουάη ή την Ισπανία να εισβάλει στο Μαρόκο.

Οι παράμετροι της ειρήνης

Pablo Picasso, La Paix, Peace, 1952. Huile sur bois aggloméré, 4,5x10,5 m. Musée Picasso, Paris. Wikimedia Commons.

Η παρακμή του πολέμου είναι εμφανής σε πολλές στατιστικές. Από το 1945, είναι σχετικά σπάνιο να επανασχεδιάζονται τα διεθνή σύνορα λόγω ξένης εισβολής και ούτε μία διεθνώς αναγνωρισμένη χώρα δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς από τον χάρτη λόγω εξωτερικής κατάκτησης. Βεβαίως, δεν έλειψαν άλλα είδη συγκρούσεων, όπως οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι εξεγέρσεις, αλλά ακόμη και αν όλα τα είδη συγκρούσεων κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα ληφθούν υπόψη, η ανθρώπινη βία έχει σκοτώσει λιγότερους ανθρώπους απ’ ό,τι οι αυτοκτονίες, τα τροχαία ή οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Η πυρίτιδα έχει καταστεί λιγότερο θανατηφόρα από τη ζάχαρη.

Η παρακμή του πολέμου υπήρξε τόσο ψυχολογικό όσο και στατιστικό φαινόμενο

Albin Egger-Lienz (1868–1926), Finale (1918), oil on canvas, 140 x 227 cm, Leopold Museum (Die Sammlung Leopold), Vienna, Austria. Wikimedia Commons.

Οι μελετητές διαφωνούν για τα ακριβή στατιστικά στοιχεία, αλλά είναι σημαντικό να βλέπουμε πέρα από τα μαθηματικά. Η παρακμή του πολέμου υπήρξε τόσο ψυχολογικό όσο και στατιστικό φαινόμενο. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του ήταν μια ουσιαστική αλλαγή στην ίδια την έννοια του όρου «ειρήνη». Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας η ειρήνη σήμαινε μόνο «”την προσωρινή απουσία πολέμου». Όταν οι άνθρωποι το 1913 έλεγαν ότι υπήρχε ειρήνη μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, εννοούσαν ότι ο γαλλικός και ο γερμανικός στρατός δεν συγκρούονταν άμεσα, αλλά, ωστόσο, όλοι γνώριζαν ότι ο πόλεμος μεταξύ τους θα μπορούσε να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή.

Τις τελευταίες δεκαετίες «ειρήνη» σημαίνει «μη πιθανότητα πολέμου». Για πολλές χώρες, η εισβολή και η κατάκτηση από τους γείτονες φαντάζει σχεδόν αδιανόητη. Ζω στη Μέση Ανατολή, οπότε γνωρίζω πολύ καλά ότι υπάρχουν και εξαιρέσεις σε αυτές τις τάσεις, αλλά η αναγνώριση των τάσεων είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντική με το να μπορεί κανείς να επισημάνει τις εξαιρέσεις.

Η «νέα ειρήνη» δεν ήταν μια στατιστική σύμπτωση ή μια χίπικη φαντασίωση

Marc Chagall, Soldats, 1912, gouache sur carton, 38, à X. 31,7 cm, collection particulière. Wikimedia Commons.

Η «νέα ειρήνη» δεν ήταν μια στατιστική σύμπτωση ή μια χίπικη φαντασίωση. Αντανακλάται με μεγαλύτερη σαφήνεια στους ψυχρά μελετημένους προϋπολογισμούς. Τις τελευταίες δεκαετίες οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο αισθάνονται αρκετά ασφαλείς ώστε να ξοδεύουν κατά μέσο όρο μόνο το 6,5% του προϋπολογισμού τους στις ένοπλες δυνάμεις τους, ενώ ξοδεύουν πολύ περισσότερα για την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική πρόνοια.

Τείνουμε να το θεωρούμε δεδομένο, αλλά αποτελεί μια εκπληκτική καινοτομία στην ανθρώπινη ιστορία. Για χιλιάδες χρόνια, οι στρατιωτικές δαπάνες αποτελούσαν μακράν το μεγαλύτερο κονδύλι στον προϋπολογισμό κάθε πρίγκιπα, ηγεμόνα, σουλτάνου και αυτοκράτορα. Δεν ξόδευαν σχεδόν ούτε δεκάρα στην εκπαίδευση ή την ιατρική βοήθεια για τις μάζες.

Η παρακμή του πολέμου δεν προέκυψε από κάποιο θεϊκό θαύμα ή από μια αλλαγή στους νόμους της φύσης. Προέκυψε από το γεγονός ότι οι άνθρωποι έκαναν καλύτερες επιλογές. Αποτελεί αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο πολιτικό και ηθικό επίτευγμα του σύγχρονου πολιτισμού. Δυστυχώς, το γεγονός ότι απορρέει από ανθρώπινη επιλογή σημαίνει επίσης ότι είναι αναστρέψιμη.

Για να απολαύσουμε την ειρήνη, πρέπει σχεδόν όλοι να κάνουμε σωστές επιλογές

Η τεχνολογία, η οικονομία και ο πολιτισμός συνεχίζουν να αλλάζουν. Η άνοδος των κυβερνοόπλων, των οικονομιών που καθοδηγούνται από την Τεχνητή Νοημοσύνη και των νέων μιλιταριστικών πολιτισμών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα εποχή πολέμων, χειρότερη από οτιδήποτε έχουμε δει στο παρελθόν. Για να απολαύσουμε την ειρήνη, πρέπει σχεδόν όλοι να κάνουμε σωστές επιλογές. Αντίθετα, μια κακή επιλογή από μία μόνο πλευρά μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ρωσική απειλή για εισβολή στην Ουκρανία πρέπει να ανησυχεί τους πάντες στη Γη. Αν γίνει και πάλι κανόνας για τις ισχυρές χώρες να κατατροπώνουν τους ασθενέστερους γείτονές τους, κάτι τέτοιο θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αισθάνονται και συμπεριφέρονται. Το πρώτο και πιο προφανές αποτέλεσμα μιας επιστροφής στο νόμο της ζούγκλας θα ήταν η απότομη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών εις βάρος όλων των άλλων. Τα χρήματα που θα έπρεπε να πηγαίνουν σε δασκάλους, νοσηλευτές και κοινωνικούς λειτουργούς θα πήγαιναν σε τανκς, πυραύλους και κυβερνοόπλα.

Η επιστροφή στη ζούγκλα θα υπονόμευε επίσης την παγκόσμια συνεργασία σε προβλήματα όπως η πρόληψη της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής ή η ρύθμιση ανατρεπτικών τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η γενετική μηχανική. Δεν είναι εύκολο να συνεργάζεσαι με χώρες που ετοιμάζονται να σε εξοντώσουν. Και καθώς τόσο η κλιματική αλλαγή όσο και η κούρσα των εξοπλισμών στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης επιταχύνονται, η απειλή των ένοπλων συγκρούσεων θα αυξηθεί περαιτέρω, κλείνοντας έναν φαύλο κύκλο που μπορεί κάλλιστα να στοιχειώσει το είδος μας.

Η πορεία της ιστορίας

Francisco Goya (1746–1828), Truth, Time and History (c 1812), oil on canvas, 294 x 244 cm, Nationalmuseum, Stockholm, Sweden. Wikimedia Commons.

Αν πιστεύετε ότι η ιστορική αλλαγή είναι αδύνατη και ότι η ανθρωπότητα δεν έφυγε ποτέ από τη ζούγκλα και δεν θα φύγει ποτέ, η μόνη επιλογή που απομένει είναι αν θα παίξουμε το ρόλο του θηρευτή ή του θηράματος. Με μια τέτοια επιλογή, οι περισσότεροι ηγέτες θα προτιμούσαν να μείνουν στην ιστορία ως αρπακτικά και να προσθέσουν τα ονόματά τους στον ζοφερό κατάλογο των κατακτητών που οι άτυχοι μαθητές είναι καταδικασμένοι να απομνημονεύουν για τις εξετάσεις ιστορίας.

Αλλά μήπως η αλλαγή είναι δυνατή; Μήπως ο νόμος της ζούγκλας είναι επιλογή και όχι αναπόφευκτο γεγονός; Αν είναι έτσι, κάθε ηγέτης που επιλέγει να κατακτήσει έναν γείτονα θα πάρει μια ξεχωριστή θέση στη μνήμη της ανθρωπότητας, πολύ χειρότερη από τον γνωστό ως «η μάστιγα του Θεού» Ταμερλάνο. Θα μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που κατέστρεψε το μεγαλύτερο επίτευγμά μας. Εκεί που νομίζαμε ότι βγήκαμε από τη ζούγκλα, μας τράβηξε πάλι μέσα.

Δεν ξέρω τι θα συμβεί στην Ουκρανία. Αλλά ως ιστορικός πιστεύω στη δυνατότητα αλλαγής. Δεν νομίζω ότι πρόκειται για αφέλεια – αλλά για ρεαλισμό. Η μόνη σταθερά της ανθρώπινης ιστορίας είναι η αλλαγή. Και αυτό είναι κάτι που ίσως μπορούμε να μάθουμε από τους Ουκρανούς. Για πολλές γενιές, οι Ουκρανοί γνώρισαν μόνο τυραννία και βία. Υπέμειναν δύο αιώνες τσαρικής απολυταρχίας (η οποία τελικά κατέρρευσε εν μέσω του κατακλυσμού του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου). Μια σύντομη απόπειρα ανεξαρτησίας συνετρίβη γρήγορα από τον Κόκκινο Στρατό που επανέφερε τη ρωσική κυριαρχία. Στη συνέχεια οι Ουκρανοί έζησαν τον τρομερό ανθρωπογενή Γολοντόμορ [ο Μεγάλος Λιμός της Ουκρανίας (1932-1933)], τη σταλινική τρομοκρατία, τη ναζιστική κατοχή και δεκαετίες ψυχοφθόρου κομμουνιστικής δικτατορίας. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, η ιστορία φαινόταν να εγγυάται ότι οι Ουκρανοί θα ακολουθούσαν και πάλι τον δρόμο της βάναυσης τυραννίας – άλλωστε, τι άλλο ήξεραν;

Αυτοί όμως επέλεξαν διαφορετικά. Παρά την ιστορία, παρά την εξοντωτική φτώχεια και παρά τα φαινομενικά ανυπέρβλητα εμπόδια, οι Ουκρανοί εγκαθίδρυσαν δημοκρατικό πολίτευμα. Στην Ουκρανία, σε αντίθεση με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης αντικατέστησαν επανειλημμένα τους κατεστημένους. Όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την απειλή της απολυταρχίας το 2004 και το 2013, οι Ουκρανοί εξεγέρθηκαν δύο φορές για να υπερασπιστούν την ελευθερία τους. Η δημοκρατία τους είναι νέα. Το ίδιο και η “νέα ειρήνη”. Και οι δύο είναι εύθραυστες και μπορεί να μην διαρκέσουν για πολύ. Αλλά και οι δύο είναι πιθανές, και μπορούν να αποκτήσουν βαθιές ρίζες. Κάθε τι παλιό ήταν κάποτε νέο. Όλα τελικά είναι θέμα επιλογής.

Photo: AFP

Ο Yuval Noah Harari είναι ιστορικός, φιλόσοφος και συγγραφέας των βιβλίων “Sapiens” (2014), “Homo Deus” (2016) και της σειράς “Sapiens: A Graphic History” (2020-21). Είναι λέκτορας στο τμήμα ιστορίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ και συνιδρυτής της Sapienship, μιας εταιρείας με κοινωνικό αντίκτυπο.

Πηγές: https://www.economist.com/by-invitation/2022/02/09/yuval-noah-harari-argues-that-whats-at-stake-in-ukraine-is-the-direction-of-human-history - https://www.tovima.gr/2022/02/18/world/giouval-noe-xarari-stin-oukrania-diakyveyetai-i-poreia-tis-anthropinis-istorias/

 

 

Βιο-υβριδικό ψάρι φτιαγμένο από ανθρώπινα καρδιακά κύτταρα. Robofish powered by human cardiac cells gives fresh insight into heart

Το «βιο-υβριδικό» ψάρι δημιουργήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μπορεί να κινείται μέσω των μυϊκών συσπάσεων που κάνει η καρδιά.  Insights from a synthetic fish built from plastic and gelatine and powered by human cardiac cells might one day be useful for treating heart disease. The biohybrid fish. Credit: Michael Rosnach, Keel Yong Lee, Sung-Jin Park, Kevin Kit Parker

Ένα «ζωντανό» ρομποτικό ψάρι, που είναι φτιαγμένο από ανθρώπινα καρδιακά κύτταρα και κολυμπά ακριβώς όπως ένα αληθινό ψάρι, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για τεχνητές καρδιές, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη.

Το «βιο-υβριδικό» ψάρι δημιουργήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μπορεί να κινείται μέσω των μυϊκών συσπάσεων που κάνει η καρδιά. 

A fish built from human heart cells that swims like a zebrafish could teach us how the human heart functions. The human heart can pump without signals from the brain, a feature known as automaticity. This is coordinated using electrical signals and mechanical feedback in heart cell tissue, but the process isn’t fully understood. Kit Parker at the University of Harvard and his colleagues built a biohybrid fish, using plastic, gelatine and a two-sided “fin” of human cardiac cells, in order to better understand these automatic physical processes. The work follows previous projects at Parker’s lab which built stingray and jellyfish-like cyborgs from heart cells. Credit: New Scientist

Είναι κατασκευασμένο από πλαστικά πτερύγια και χάρτινη ράχη, αλλά και στις δύο πλευρές υπάρχουν δύο λωρίδες ζωντανών καρδιακών μυϊκών κυττάρων που εκτελούν αυτές τις συσπάσεις.

Εκτός από τις εφαρμογές του στον τομέα της ρομποτικής, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η δημιουργία του σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα για την κατασκευή μιας τεχνητής καρδιάς.

Μια τεχνητή καρδιά αναπτυγμένη από βλαστοκύτταρα θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα με αρρυθμίες.

Στο μέλλον, η ομάδα στοχεύει να κατασκευάσει ακόμη πιο πολύπλοκες βιο-υβριδικές συσκευές από ανθρώπινα καρδιακά κύτταρα, που θα μιμούνται την ανθρώπινη καρδιά.

Πηγές: Science, DOI: 10.1126/science.abh0474 - https://www.newscientist.com/article/2307975-robofish-powered-by-human-cardiac-cells-gives-fresh-insight-into-heart/ - https://www.skai.gr/news/technology/meleti-rompotiko-psari-apo-anthropina-kardiaka-kyttara-anoigei-to-dromo-gia-texnites-kar

 

 

 

Μήπως η Κβαντική Φυσική μας αποκαλύπτει ότι η ζωή δεν είναι παρά ένα όνειρο; Does Quantum Mechanics Reveal That Life Is But a Dream?

Μια προκλητική κβαντική υπόθεση αμφισβητεί την αντικειμενική πραγματικότητα. A radical quantum hypothesis casts doubt on objective reality. Credit: gremlin/Getty Images

Η φίλη μου η Έμιλυ, μου λέει συχνά τα όνειρά της κι εγώ λιγότερο συχνά της λέω τα δικά μου, τα οποία συνήθως είναι πολύ θολά και ασύνδετα για να τα διηγηθώ. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε τα όνειρά μας, να βρούμε νόημα σε αυτά. Τι αποκαλύπτουν για τους φόβους και τις επιθυμίες μας;

Η ερμηνεία των ονείρων είναι μια ατελής, άκρως υποκειμενική τέχνη, όπως σίγουρα θα ομολογούσε ο Sigmund Freud, στις σπάνιες στιγμές της ταπεινότητάς του. Τα όνειρα είναι εντελώς ιδιωτικές εμπειρίες ενός προσώπου, που δεν αφήνουν ίχνη πέρα ​​από την ελλιπή μνήμη του ονειροπόλου.

Κι όμως, το να δίνουμε νόημα στα όνειρα, δεν είναι εντελώς διαφορετικό από το να νοηματοδοτούμε την «πραγματικότητα», ότι κι αν είναι αυτή. Ναι, όλοι ζούμε στον ίδιο κόσμο. Μπορούμε να συγκρίνουμε σημειώσεις για το τι συμβαίνει και να βγάλουμε συμπεράσματα, με έναν τρόπο που δεν ισχύει για τα όνειρα.

Κι όμως η εμπειρία μας για τον κόσμο είναι μοναδική για τον καθένα μας. Το ίδιο και η ερμηνεία του, η οποία εξαρτάται από τις πεποιθήσεις μας, τις επιθυμίες, τις αποστροφές μας και ότι έχει σημασία για εμάς. Δεν είναι περίεργο που συχνά διαφωνούμε έντονα, και πολλές φορές βίαια, για το τι έχει συμβεί και τι σημαίνει.

Η επιστήμη προσφέρει την καλύτερη ελπίδα μας για την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με το τι συμβαίνει. Οι επιστήμονες συγκεντρώνουν στοιχεία αποδεικτικών στοιχείων και προσπαθούν να συναρμολογήσουν αυτά τα θραύσματα σε μια συνεκτική ιστορία. Μετά από πολλές διαφωνίες και δεύτερες σκέψεις, οι επιστήμονες συγκλίνουν σε μια εύλογη αφήγηση. Οι σύγχρονοι άνθρωποι εξελίχθηκαν από πιθηκοειδή πλάσματα που ζούσαν στην Αφρική πριν από εκατομμύρια χρόνια. Ένας νέος, θανατηφόρος κορωνοϊός εμφανίστηκε στην Κίνα και εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο.

Όπως επισημαίνει ο φιλόσοφος Michael Strevens στο The Knowledge Machine, η επιστήμη επιλύει τις διαφορές μέσω επαναλαμβανόμενων παρατηρήσεων και πειραμάτων. Ο Strevens αποκαλεί την αφοσίωση των επιστημόνων στα εμπειρικά δεδομένα ως ο «σιδηρούς κανόνας της ερμηνείας». Στην ιδανική περίπτωση, ο σιδηρούς κανόνας παράγει ανθεκτικές, αντικειμενικά αληθινές θεωρήσεις του κόσμου.

Αλλά η υποκειμενικότητα είναι δύσκολο να εξαλειφθεί ακόμη και στη φυσική, το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζονται όλες οι επιστήμες. Η κβαντομηχανική, ένα μαθηματικό μοντέλο για την συμπεριφορά της ύλης στον μικρόκοσμο, είναι η πιο αυστηρά δοκιμασμένη θεωρία της επιστήμης. Αμέτρητα πειράματα την έχουν επιβεβαιώσει, όπως επίσης και τα τσιπ των υπολογιστών, τα λέιζερ και άλλες τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται τα κβαντικά φαινόμενα.

Δυστυχώς, η κβαντική μηχανική αψηφά την κοινή λογική. Για περισσότερο από έναν αιώνα, μάταια οι φυσικοί προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την θεωρία και να την μετατρέψουν σε μια ‘λογική’ ιστορία. «Κάθε επαρκής φυσικός μπορεί να ‘κάνει’ κβαντομηχανική», γράφει ο David J. Griffiths στο βιβλίο του ‘Introduction to Quantum Mechanics’, «αλλά οι ιστορίες που λέμε στους εαυτούς μας για αυτό που κάνουμε είναι τόσο διαφορετικές και σχεδόν τόσο απίθανες, όσο και τα παραμύθια της Σεχραζάντ».

One expert warns that the field is overpromising, while another says his firm is on the verge of building “useful” machines. Credit: Getty Images

Πολλοί φυσικοί αγνοούν τους γρίφους που θέτει η κβαντική μηχανική. Παίρνουν μια πρακτική, λειτουργική στάση απέναντι στη θεωρία, η οποία συνοψίζεται στην προτροπή, «Βούλωσέ το και υπολόγιζε!» Δηλαδή, ξεχάστε αυτά τα κβαντικά παράδοξα και συνεχίστε να εργάζεστε π.χ. για την κατασκευή του κβαντικού υπολογιστή, που μπορεί να σας κάνει πλούσιους!

O «φίλος του Wigner» στην θέση του «γάτου του Schrödinger»

Άλλοι συνεχίζουν να διερευνούν τη θεωρία. Το 1961 ένας πρωτοπόρος θεωρητικός φυσικός, ο Eugene Wigner, πρότεινε ένα πείραμα σκέψης παρόμοιο με το αίνιγμα του γάτου του Schrödinger. Αντί για τον μυθικό γάτο σε ένα κουτί, φαντάστηκε ότι ένας φίλος του (ο φίλος του Wigner) βρίσκεται μέσα σε ένα εργαστήριο όπου υπάρχουν μια φιάλη που περιέχει θανατηφόρο αέριο, έναν απαριθμητή Geiger, και μια ραδιενεργή πηγή. Η ραδιενέργεια θα ενεργοποιούσε τον απαριθμητή Geiger, ο οποίος αναβοσβήνει, και στην συνέχεια θα έθετε σε κίνηση ένα σφυρί που θα έσπαγε το μπουκάλι και το δηλητηριώδες αέριο θα απελευθερωνόταν.

Τώρα φανταστείτε ότι ο Wigner είναι έξω από το εργαστήριο. Αν ο φίλος του Wigner δει τον ανιχνευτή να αναβοσβήνει, ξέρει ότι το θανατηφόρο αέριο θα απελευθερωθεί. Αλλά για τον Wigner, που βρίσκεται έξω από το εργαστήριο, η ραδιενεργή πηγή, ο φίλος του και ολόκληρο το εργαστήριο κυμαίνονται σε μια θολούρα πιθανών καταστάσεων. Ο Wigner και ο φίλος του φαίνεται να βρίσκονται σε δύο διαφορετικές πραγματικότητες.

Not just "philosophical mumbo-jumbo": An experiment shows how facts may depend on the observer. Credit: DAVIDE BONAZZI/SALZMAN ART

Το 2020, οι φυσικοί πραγματοποίησαν μια εκδοχή του πειράματος σκέψης του Wigner και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι διαισθήσεις του ήταν σωστές. Σε μια είδηση ​​του Science με τίτλο “Quantum paradox points to shaky foundations of reality”, εικάζεται ότι το πείραμα θέτει υπό αμφισβήτηση την αντικειμενικότητα. «Θα μπορούσε να σημαίνει ότι δεν υπάρχει απόλυτο γεγονός», γράφει ο δημοσιογράφος George Musser, «κάτι που να είναι τόσο αληθινό για μένα όσο και για σένα».

Μια νέα ερμηνεία της κβαντικής μηχανικής που ονομάζεται QBism (προφέρεται «Κυβισμός», όπως το αντίστοιχο κίνημα της τέχνης) καθιστά την υποκειμενική εμπειρία το θεμέλιο της γνώσης και της ίδιας της πραγματικότητας. Ο David Mermin, ένας θεωρητικός φυσικός, λέει ότι η ερμηνεία QBism μπορεί να εξαφανίσει την «σύγχυση στα θεμέλια της κβαντικής μηχανικής». Απλώς πρέπει να αποδεχτείτε ότι όλη η γνώση ξεκινά με την «ατομική προσωπική εμπειρία».

Σύμφωνα με το QBism, ο καθένας από εμάς κατασκευάζει ένα σύνολο αντιλήψεων για τον κόσμο, με βάση τις αλληλεπιδράσεις του με αυτόν. Συνεχώς και σιωπηρά, ενημερώνουμε τις πεποιθήσεις μας όταν αλληλεπιδρούμε με συγγενείς που αρνούνται να εμβολιαστούν, με επιστήμονες που με 110 νεκρούς την ημέρα θεωρούν ότι όλα πάνε καλά ή με ανιχνευτές που εντοπίζουν φωτόνια. Η μεγάλη πραγματικότητα στην οποία ζούμε όλοι αναδύεται από τις συγκρούσεις όλων των υποκειμενικών μας μικρο-πραγματικοτήτων.

A freewheeling symposium explores experiences, theories and philosophies that challenge conventional materialist science. Credit: Nazar Abbas Getty Images

Οι QBists κρύβουν τον νου-κεντρισμό τους, έστω και μόνο για να μην θεωρούνται τρελοί ή μυστικιστές.

The solipsism problem, also called the problem of other minds, lurks at the heart of science, philosophy, religion, the arts and the human condition. Credit: Getty Images

Αποδέχονται ότι η ύλη υπάρχει, όπως επίσης και ο νους, και απορρίπτουν τον σολιψισμό, ο οποίος υποστηρίζει ότι κανένα ον με αισθήσεις δεν μπορεί πραγματικά να είναι σίγουρο ότι αντιλαμβάνεται τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο όπως κάποια άλλη παρόμοια ύπαρξη. Αλλά το βασικό μήνυμα του QBism, υπογραμμίζει η δημοσιογράφος Amanda Gefter, είναι η ιδέα ότι «μια ενιαία αντικειμενική πραγματικότητα είναι μια ψευδαίσθηση». Ένα όνειρο, θα μπορούσατε να πείτε.

Οι υποστηρικτές διαφωνούν για τους ορισμούς και οι φυσικοί και οι φιλόσοφοι που αγαπούν την αντικειμενικότητα απορρίπτουν πλήρως την ερμηνεία QBism. Όλη αυτή η διαμάχη, ειρωνικά, φαίνεται να επιβεβαιώνει την υπόθεση του QBism ότι δεν υπάρχει απόλυτη αντικειμενικότητα. υπάρχουν μόνο υποκειμενικές, οι προσωπικές απόψεις.

Οι φυσικοί έχουν περισσότερα κοινά από όσα θα ήθελαν να παραδεχτούν με τους καλλιτέχνες, οι οποίοι προσπαθούν να μετατρέψουν το χάος των πραγμάτων σε μια αφήγηση γεμάτη νόημα. Μερικοί καλλιτέχνες αποτρέπουν την επιθυμία μας για νόημα. Το ποίημα του T. S. Eliot «Η έρημη χώρα» είναι ένα συνονθύλευμα εικόνων που ξεπροβάλλουν μέσα και έξω από το κενό. Το ποίημα μοιάζει με όνειρο ή εφιάλτη. Το νόημά του είναι ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα, δεν υπάρχει κύρια αφήγηση. Η ζωή είναι ένα αστείο και το αστείο είναι δικό σου αν πιστεύεις το αντίθετο.

Αν είστε πρακτικός άνθρωπος, όπως ένας πρωτοετής φοιτητής των οικονομικών επιστημών που παρακολουθεί το μάθημα λογοτεχνίας, μπορεί να συμπεράνετε όπως και ο T. S. Eliot, ότι οι προσπάθειες κατανόησης της ύπαρξης είναι μάταιες. Μπορεί να παροτρύνετε τους φίλους που ειδικεύονται στη φιλοσοφία να απολαύσουν τη ζωή αντί να ανησυχούν για το νόημά της. Μπορείτε να συνοψίσετε αυτή τη συμβουλή με ένα πιασάρικο σύνθημα: «Βουλώστε το και δημιουργήστε!» Αλλά ακόμη και αυτοί οι πραγματιστές πρέπει να αναρωτιούνται πότε πότε τι σημαίνει το κοινό μας όνειρο.

Τα παραπάνω είναι μια ελεύθερη και συνοπτική απόδοση ενός άρθρου του δημοσιογράφου John Horgan που δημοσιεύθηκε χθες στο περιοδικό scientificamerican. Αν σας δημιουργήθηκαν απορίες, υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να τις απαντήσετε. Για παράδειγμα, μπορείτε να μελετήσετε τα βιβλία κβαντομηχανικής του Στέφανου Τραχανά, ο οποίος ως φυσικός αντί ‘να το βουλώσει κάνοντας υπολογισμούς’, επέλεξε να κατανοήσει και στη συνέχεια να εκλαϊκεύσει την κβαντομηχανική. Πρόσφατα μάλιστα κυκλοφόρησε το κατάλληλο για τέτοιους προβληματισμούς βιβλίο του: ‘Οι ερμηνείες της κβαντομηχανικής‘.

Πηγές: https://www.scientificamerican.com/article/will-quantum-computing-ever-live-up-to-its-hype/ - https://physicsgg.me/2022/02/03/

 

 

Εμφύτευση τσιπ στον εγκέφαλο από την Neuralink. Elon Musk’s brain chip firm Neuralink lines up clinical trials in humans

Έτοιμη για την πραγματοποίηση κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους είναι η Neuralink, η οποία επιχειρεί την εμφύτευση τσιπ στον εγκέφαλο. Implants that Musk says could allow paralysed people to walk already tested on a macaque and a pig. Elon Musk (left), and a computer-generated image of the Neuralink device (right).

Σε νέα φάση περνάει η Neuralink του δισεκατομμυριούχου Έλον Μασκ που θέλει να συνδυάσει τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης με τις ανθρώπινες ικανότητες. 

Neuralink Brain Microchip in the human brain will enable paralyzed people to use smartphones with minds faster than someone using with thumbs. Jakub Porzycki/NurPhoto via Getty Images

Η εταιρεία που ίδρυσε ο Έλον Μασκ μαζί με τον επιχειρηματία και μηχανολόγο Max Hodak το 2016, υπόσχεται να φέρει την τεχνολογία που «θα επιτρέψει σε κάποιον με παράλυση να χρησιμοποιεί smartphone με το μυαλό του ταχύτερα από κάποιον που χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του», όπως έχει δηλώσει ο Μασκ.

Ο ίδιος μάλιστα δήλωσε τον προηγούμενο μήνα αισιόδοξος, αλλά κρατώντας επιφυλάξεις, ότι η τεχνολογία της Neuralink ενδέχεται να επιτρέψει σε τετραπληγικούς να περπατήσουν.

Το εγκεφαλικό εμφύτευμα της Neuralink, το οποίο, σύμφωνα με τον Μασκ, επιτρέπει ήδη στους πιθήκους να παίζουν βιντεοπαιχνίδια μόνο με τις σκέψεις τους, προορίζεται να βοηθήσει στη θεραπεία μιας ποικιλίας νευρολογικών διαταραχών, όπως η παράλυση. Pager, a nine year old Macaque, plays MindPong with his Neuralink.

Η εταιρεία έχει ήδη εμφυτεύσει επιτυχώς τα τσιπ σε δύο ζώα, μία μαϊμού και ένα γουρούνι.

What do you think of when you hear the term brain implant? Does Elon Musk’s Neuralink come to mind? How about neurotech company MindX or the latest technology of 'neurograins'?

Τώρα, όμως, η Neuralink προσλαμβάνει διευθυντή για την πρώτη κλινική έρευνα που θα εξετάσει την εφαρμογή της τεχνολογίας σε ανθρώπους.

«Ως διευθυντής της κλινικής έρευνας, θα συνεργαστείτε στενά με oρισμένους από τους πιο καινοτόμους γιατρούς και κορυφαίους μηχανικούς, καθώς και θα συνεργαστείτε με τους πρώτους συμμετέχοντες της κλινικής έρευνας της Neuralink», αναφέρεται στην σχετική αγγελία που δημοσιεύθηκε στην Καλιφόρνια.

«Ελπίζουμε να έχουμε το επόμενο έτος την τεχνολογία στους πρώτους μας ανθρώπους, οι οποίοι θα είναι άνθρωποι με σοβαρούς τραυματισμούς στην σπονδυλική στήλη όπως τετραπληγικοί, ανάλογα με την έγκριση του FDA», δήλωσε ο Μασκ σε συνέδριο της Wall Street Journal.

Elon Musk: ‘I think we have a chance with Neuralink to restore full-body functionality to someone who has a spinal cord injury.’ Photograph: Hannibal Hanschke/AP

«Πιστεύω ότι έχουμε μία ευκαιρία με την Neuralink να δώσουμε πλήρη λειτουργικότητα του σώματος σε κάποιον που έχει τραυματιστεί στην σπονδυλική στήλη. Η Neuralink δουλεύει καλά σε μαϊμούδες και κάνουμε απλώς πολλές δοκιμές και επιβεβαιώνουμε ότι είναι πολύ ασφαλές και αξιόπιστο, καθώς και ότι η συσκευή της Neuralink μπορεί να αφαιρεθεί με ασφάλεια», συμπλήρωσε ο Μασκ.

Τον περασμένο μήνα, ο Μασκ δήλωσε στη Wall Street Journal ότι η Neuralink ήλπιζε να εμφυτεύσει τη συσκευή της στον ανθρώπινο εγκέφαλο μέσα στο 2022. Ωστόσο, έχει κάνει παρόμοιες προβλέψεις στο παρελθόν, οι οποίες αποδείχθηκαν υπερβολικά αισιόδοξες.

Για να προχωρήσει η δοκιμή σε ανθρώπους, οι κατασκευαστές ιατροτεχνολογικών προϊόντων πρέπει να υποβάλουν αίτηση προς την έγκριση στην Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ- FDA (τεστ εφαρμοσιμότητας). Στο επόμενο στάδιο μετά την επανεξέταση και έγκριση, γίνεται μια κεντρική δοκιμή της συσκευής.

Δεν είναι σαφές σε ποιο στάδιο ακριβώς βρίσκεται η Neuralink στη διαδικασία. Ωστόσο, γενικά, οι κατασκευαστές συσκευών προσλαμβάνουν διευθυντές δοκιμών από νωρίς στην αλληλεπίδρασή τους με τον FDA, για να βοηθήσουν στο σχεδιασμό των δοκιμών με τρόπο που θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες έγκρισης του FDA. 

Πηγές: https://www.theguardian.com/technology/2022/jan/20/elon-musk-brain-chip-firm-neuralink-lines-up-clinical-trials-in-humans - https://interestingengineering.com/elon-musks-neuralink-took-one-step-closer-to-implanting-chips-into-human-brains - https://www.skai.gr/news/technology/tsip-ston-egkefalo-pro-ton-pylon-gia-protes-dokimes-se-anthropous-i-etaireia-tou-mask - https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1823762/neuralink-pio-konta-stin-emfuteusi-tsip-ston-anthropino-egkefalo

 

 

 

Ανιχνεύθηκε άνθρακας-12 στον Άρη. NASA’s Curiosity Rover Measures Intriguing Carbon Signature on Mars

Το ρόβερ Curiosity της NASA ανίχνευσε την υπογραφή άφθονου «ελαφρού» άνθρακα στον Άρη, για τον οποίο υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις. This mosaic was made from images taken by the Mast Camera aboard NASA’s Curiosity rover on the 2,729th Martian day, or sol, of the mission. It shows the landscape of the Stimson sandstone formation in Gale crater. In this general location, Curiosity drilled the Edinburgh drill hole, a sample from which was enriched in carbon 12. Credits: NASA/Caltech-JPL/MSSS

Το ρόβερ Curiosity της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) ανίχνευσε την υπογραφή άφθονου «ελαφρού» άνθρακα στον Άρη [Υπάρχουν δυο σταθερά φυσικά ισότοπα άνθρακα, ο ¹²C και ο ¹³C, και ένα ραδιενεργό ο ο ¹⁴C με χρόνο ημιζωής περίπου 5.730 έτη], για τον οποίο υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις: να προέρχεται από χημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας, να δημιουργήθηκε από περαστικό νέφος κοσμικής σκόνης ή να έχει «ντόπια» βιολογική προέλευση, έχοντας παραχθεί στο παρελθόν από μορφές μικροβιακής ζωής, όπως συμβαίνει και στη Γη.

A selfie taken by NASA’s Curiosity Mars rover on Sol 2291 at the “Rock Hall” drill site, located on Vera Rubin Ridge. Reduced carbon released from powder from this drill hole was strongly depleted in carbon 13, the surprising carbon isotopic signature reported by the team. The selfie is composed of 57 individual images taken by the rover’s Mars Hand Lens Imager (MAHLI), a camera on the end of the rover’s robotic arm. Credit: NASA/Caltech-JPL/MSSS

Το ρόβερ τριγυρνάει στον γειτονικό πλανήτη από το 2012, παίρνοντας κατά καιρούς δείγματα από την επιφάνεια του και κάνοντας αναλύσεις επιτόπου με το φορητό χημικό εργαστήριο του. Αυτή τη φορά, οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωεπιστημών Κρίστοφερ Χάουζ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το “Science”, ανακοίνωσαν ότι το Curiosity ανίχνευσε φασματοσκοπικά ένα σήμα που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη αρχαίας αρειανής ζωής, χωρίς ασφαλώς να αποκλείονται άλλες πιο «πεζές» εξηγήσεις.

Ο άνθρακας που βρέθηκε παγιδευμένος σε αρειανά πετρώματα, είναι εντυπωσιακά εμπλουτισμένος με ελαφριά ισότοπα άνθρακα. Στη Γη ένα τέτοιο σήμα αποτελεί ισχυρή ένδειξη για αρχαία μικροβιακή ζωή. Δεδομένου όμως ότι πρόκειται για τον Άρη – όπου έχουν διαψευστεί οι κατά καιρούς αρχικές εκτιμήσεις – οι ερευνητές είναι διστακτικοί να πανηγυρίσουν. Έτσι, μελετούν παράλληλα όλες τις εναλλακτικές μη βιολογικές ερμηνείες του φαινομένου, κυρίως την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα του «κόκκινου» πλανήτη και την αστρόσκονη. Πάντως και οι εναλλακτικές αυτές εξηγήσεις είναι εξίσου «εξωτικές» με την πιθανότητα κάποια υπόγεια μικρόβια να παρήγαγαν κάποτε εμπλουτισμένο άνθρακα με τη μορφή αερίου μεθανίου.

Ο άνθρακας υπάρχει σε δύο σταθερές ισοτοπικές μορφές: του «ελαφρού» άνθρακα-12 που αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα του υπάρχοντος άνθρακα, και του βαρύτερου άνθρακα-13. Η ζωή έχει εξελίξει μηχανισμούς στη Γη που ευνοούν τον ελαφρύτερο άνθρακα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα οργανικά μόρια που έχουν βιολογική προέλευση, να περιέχουν άνθρακα-12.

This image shows the Highfield drill hole made by NASA’s Curiosity rover as it was collecting a sample on Vera Rubin Ridge in Gale crater on Mars. Drill powder from this hole was enriched in carbon 12. The image was taken by the Mars Hand Lens Imager on the 2,247th Martian day, or sol, of the mission. Credits: NASA/Caltech-JPL/MSSS.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τις μετρήσεις του ρόβερ από 24 διαφορετικά δείγματα πετρωμάτων από τον κρατήρα Γκέιλ, ο οποίος κάποτε περιείχε μια αρχαία λίμνη. Σε έξι από αυτά τα δείγματα η αναλογία του άνθρακα-12 σε σχέση με τον άνθρακα-13 ήταν τόσο μεγάλη (πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στη Γη), που ο Χάουζ έκανε λόγο για «δραματικά σήματα». Μια πιθανή εύλογη εξήγηση είναι ότι πριν δισεκατομμύρια χρόνια μικρόβια τρέφονταν με άνθρακα από το μάγμα στο αρειανό υπέδαφος και στη συνέχεια παρήγαγαν αέριο μεθάνιο. Μετά, άλλα επιφανειακά μικρόβια θα τρέφονταν με τη σειρά τους με αυτό το μεθάνιο, εμπλουτίζοντας το περαιτέρω με ελαφρύ άνθρακα, ο οποίος τελικά παγιδεύτηκε στα πετρώματα μετά τον θάνατο των μικροοργανισμών.

Μέχρι στιγμής όμως το ρόβερ δεν έχει δει φυσικά ίχνη αρχαίων μικροβίων, συνεπώς μια τροποποιημένη εκδοχή της παραπάνω θεωρίας είναι ότι μετά το αρχικό στάδιο της διαδικασίας που ξεκίνησε από μικρόβια βαθιά στο υπέδαφος, το δεύτερο στάδιο στην επιφάνεια του πλανήτη δεν έγινε από άλλα μικρόβια, αλλά από την υπεριώδη ακτινοβολία που μπορεί να διέσπασε το αέριο μεθάνιο μικροβιακής προέλευσης, εμπλουτίζοντας έτσι τον ελαφρύ άνθρακα.

Εναλλακτικά, η υπεριώδης ακτινοβολία θα μπορούσε να έχει κάνει εξ αρχής όλη τη «δουλειά», χωρίς καθόλου βοήθεια από τα μικρόβια. Η ακτινοβολία αυτή, όπως έχουν δείξει πρόσφατα εργαστηριακά πειράματα στη Γη από Ιάπωνες πλανητικούς επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Τόκιο, μπορεί να αντιδράσει χημικά με το μονοξείδιο του άνθρακα – που αποτελεί το 96% της αρειανής ατμόσφαιρας – και να παράγει άκρως εμπλουτισμένο άνθρακα-12.

Μια άλλη εναλλακτική εξήγηση είναι ότι, στο νεαρό ακόμη ηλιακό σύστημα, ο Άρης πέρασε μέσα από ένα διαστρικό μοριακό νέφος αερίων και σκόνης, κάτι που πιστεύεται ότι συμβαίνει κάθε 100 εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρακας στη διαστρική σκόνη είναι ελαφρύς και, κρίνοντας από τις αναλύσεις μετεωριτών, θα μπορούσε να εξηγεί τα αυξημένα επίπεδα άνθρακα-12 που παρατηρούνται στον Άρη.

Το Curiosity συνεχίζει να «μυρίζει» τη σημερινή αραιή αρειανή ατμόσφαιρα και έχει ήδη ανιχνεύσει μεθάνιο, αλλά σε συγκεντρώσεις πολύ χαμηλές για να μπορέσει να μετρήσει τα επίπεδα των ισοτόπων του άνθρακα. Προς το παρόν, είναι δύσκολο να πει κανείς πιο από τα παραπάνω σενάρια – ή ίσως κάποιο άλλο – είναι πιο βάσιμο.

Ο Χάουζ δήλωσε, με συγκρατημένη επιφύλαξη, ότι τα νέα ευρήματα ενισχύουν κάπως την πιθανότητα να υπήρχαν κάποτε μικροοργανισμοί στον Άρη, χωρίς μάλιστα να αποκλείεται ότι υπάρχουν ακόμη στο υπέδαφος του. Επεσήμανε ότι «και τα τρία σενάρια υποδηλώνουν έναν ασυνήθιστο κύκλο άνθρακα στον Άρη, πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε στη Γη σήμερα. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα δεδομένα για να αποφασίσουμε ποιά είναι η σωστή εξήγηση. Θα ήταν ωραία αν το ρόβερ ανίχνευε μια μεγάλη ποσότητα μεθανίου και μετρούσε τα ισότοπα άνθρακα σε αυτήν, αλλά μέχρι στιγμής οι ποσότητες μεθανίου που έχουν ανιχνευθεί, είναι τόσο μικρές που τα ισότοπα δεν είναι δυνατό να μετρηθούν».

Πηγές: https://www.nasa.gov/feature/goddard/2022/nasa-s-curiosity-rover-measures-intriguing-carbon-signature-on-mars - https://scitechdaily.com/newly-discovered-carbon-on-mars-origin-may-be-biologically-produced-methane/ - https://www.kathimerini.gr/world/561674233/diastima-anichneythike-anthrakas-ston-ari-poy-isos-na-echei-proeleysi-apo-archaia-mikrovia/

 

 

 

Ερευνητές του Χάρβαρντ – Μεγάλη ανατροπή για τα έξυπνα παιδιά. The Problem with Being Really Stressed and Having a Fixed Mindset

Τι δείχνει νέα έρευνα του Ιατρικού Κέντρου της Βοστώνης και μελετητών του Χάρβαρντ. Η νοοτροπία των γονέων και οι νέες παιδαγωγικές αντιλήψεις βοηθούν στο «στήσιμο» μιας ώριμης και σωστά ανεπτυγμένης προσωπικότητας. New study shows that it’s better for stressed mothers to believe their children’s abilities can change. Giuseppe Sciuti (1834–1911), The Joys of the Good Mother (1877), further details not known. Wikimedia Commons.

Το άγχος που μπορεί να έχει μια μητέρα την πρώτη περίοδο της ζωής του παιδιού της, είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Αυτό το έχουν καταγράψει οι επιστήμονες και το διαβάζουμε συχνά. Εκείνο που δεν είναι γνωστό, είναι ότι υπάρχει μια «ασπίδα προστασίας» από τις αρνητικές επιπτώσεις του άγχους:  η πίστη ότι οι δεξιότητες των παιδιών μας μπορούν να αλλάξουν.

Τι σημαίνει αυτό; Ερευνητές του Χάρβαρντ και του Ιατρικού Κέντρου της Βοστώνης, ανακάλυψαν ότι το «κλειδί» για την υποστήριξη της ανάπτυξης του εγκεφάλου ενός παιδιού, είναι η πεποίθηση μιας μητέρας ότι οι ικανότητες του, μπορούν να επεκταθούν με την πάροδο του χρόνου, μέσω προσπάθειας και στρατηγικής.

Αντίθετα προς αυτό, η σταθερή νοοτροπία της μητέρας και η πεποίθηση ότι οι ικανότητες είναι έμφυτες και παραμένουν ίδιες με την πάροδο του χρόνου, ανεξάρτητα από την επένδυση σ αυτές, είναι ακριβώς εκείνες που δεν προστατεύουν τελικά από τις αρνητικές επιπτώσεις του άγχους τους, τον εγκέφαλο του παιδιού τους.

Έτσι, η νέα μελέτη, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο «τύπος» της νοοτροπίας που μπορεί να έχει μια μητέρα θα μπορούσε να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται το παιδί της. Για παράδειγμα, αναφέρουν οι επιστήμονες, εάν ένα παιδί δεν τα πήγε καλά σε μια εξέταση στα μαθηματικά, μια μητέρα που επενδύει στο χρόνο και την υποστήριξη θα απαντούσε: «Δούλεψες πολύ σκληρά σε αυτήν την εξέταση. Ας δούμε μαζί τα αποτελέσματα για να μάθουμε από τις ερωτήσεις που δεν κατάλαβες ακόμα». Αντίθετα μια μητέρα με σταθερή και εμπεδωμένη νοοτροπία θα απαντούσε: «Δεν πειράζει, απλά δεν είσαι μαθηματικός! Ούτε κι εγώ είμαι άνθρωπος των μαθηματικών!»

Μεγάλη ανατροπή

Maternal stress has been shown to negatively affect a baby’s brain development but less is known about the role protective factors — such as believing your child’s skills can change — may play. Olga Boznańska (1865–1940), Maternity (1902), oil on canvas, dimensions not known, Private collection. Wikimedia Commons.

Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Εφόσον αφήσουμε στην «άκρη» την βιολογία και τα γενετικά «αποτυπώματα», η έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα από το Ιατρικό Κέντρο της Βοστώνης και καθηγητές του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ανατρέπει όσα ξέραμε ως σήμερα. Τα αποτελέσματα της δείχνουν ότι η ενθάρρυνση των γονέων να υιοθετήσουν την αποκαλούμενη  «νοοτροπία ανάπτυξης» οδηγεί σε καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα για τα παιδιά τους. Βέβαια, η εκπαιδευτική αυτή «πολιτική» μπορεί να ξεκινήσει πολύ νωρίς.

Η μελέτη κυκλοφόρησε πρόσφατα από την αναπληρώτρια καθηγήτρια, παιδίατρο στο Ιατρικό Κέντρο Βοστώνης Mei Elansary, καθώς και πέντε ακόμη μελετητές μεταξύ των οποίων, η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Χάρβαρντ Dana McCoy, ο καθηγητής εκπαιδευτικής πολιτικής, παιδιατρικής με ερευνητικό τομέα την νευροεπιστήμη Charles Nelson και η διδακτορική φοιτήτρια Wendy Wei. Τα αποτελέσματα της στηρίχθηκαν σε προηγούμενα ερευνητικά αποτελέσματα, μεταξύ των οποίων και της καθηγήτριας σε θέματα Early Learning του Χάρβαρντ Meredith Rowel που διερευνά από την πλευρά της ψυχολογίας τον ρόλο των γονέων και των οικογενειών στην γλωσσική ανάπτυξη και την ευφυΐα των παιδιών στα πρώτα στάδια της ζωής τους.

Όπως εξηγεί η ίδια η ερευνήτρια του Ιατρικού Κέντρου Βοστώνης, η νοοτροπία για την οποία κάνει λόγο στην μελέτη, είναι το να ανατραπεί η νοοτροπία και η πεποίθηση ότι οι ικανότητες των παιδιών μας δεν αλλάζουν και να εγκαθιδρυθεί στη σκέψη της μητέρας ότι μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητες της μέσα από προσωπική δουλειά και προσπάθεια ώστε να βοηθήσει τα παιδιά της να μάθουν νέα πράγματα και να επεκτείνουν τις ικανότητες τους.

The purpose of this study was to test associations between maternal stress, maternal mindset, and infant neurodevelopment at 12 months of age. Specifically, we sought to examine the extent to which maternal growth mindsets may serve to attenuate the negative associations between maternal stress and infants’ neurodevelopment. Maternal perceived stress, maternal mindset, and infant electroencephalography (EEG) recordings were collected when infants were 12 months of age. The final analytic sample included 33 dyads. Results revealed no statistically significant main effects of maternal stress or maternal mindset for any of the infant EEG frequency band outcomes. After including interactions between maternal stress and mindset, statistically significant positive interactions were detected for all EEG frequency bands. Simple slope tests revealed significant negative associations between maternal stress and each of the six EEG frequency bands for mothers with more fixed-oriented mindsets. Associations between maternal stress and infant EEG outcomes for mothers with more growth-oriented mindsets did not differ from zero. These findings suggest that infants raised by mothers with growth mindsets may be protected against the neurodevelopmental consequences of higher maternal stress.

Η έρευνα που έγινε συμπεριέλαβε 33 μητέρες και τα παιδιά τους, που ήταν 12 μηνών και αποτελούσαν μέρος μιας διαχρονικής μελέτης σχετικά με τον ρόλο του στρες και την ανάπτυξη του παιδιού. Επικεφαλής της μελέτης ήταν ο κ.  Nelson. Οι μητέρες, που ήταν δημόσια ασφαλισμένες, συμμετείχαν στην έρευνα μέσω της κλινικής πρωτοβάθμιας φροντίδας στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης.

Οι ερευνητές της μελέτης ρώτησαν τις μητέρες για τη νοοτροπία και τα επίπεδα άγχους τους. Η εγκεφαλική δραστηριότητα των παιδιών παρατηρήθηκε μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφίας. Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει τον αρνητικό αντίκτυπο του μητρικού στρες όχι μόνο στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ μητέρας και βρέφους, αλλά και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου στην παιδική ηλικία.

Τα νέα αποτελέσματα έδειξαν χαμηλότερη εγκεφαλική δραστηριότητα στα βρέφη των γυναικών μητέρων που ένιωθαν άγχος. Αντίθετα, τα βρέφη των μητέρων που είχαν προσπαθήσει να αλλάξουν την νοοτροπία τους στην ανάπτυξη των παιδιών τους, σίγουρες ότι μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της ευφυίας και των πρώτων δεξιοτήτων τους, δεν παρουσίασαν αρνητικό αντίκτυπο.

Εδώ, ακόμη και στις περιπτώσεις του υψηλού άγχους, η διαφορετική νοοτροπία στην αντιμετώπιση του παιδιού και η προσπάθεια της μητέρας να βοηθήσει στην  ανάπτυξη του, κρίθηκε ότι μπορεί να το προφυλάξει από τις αρνητικές επιπτώσεις του.

Ανάπτυξη εγκεφάλου

Αν και η μελέτη είναι μικρή, είναι η πρώτη που εξετάζει τη νοοτροπία της μητέρας στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.

«Αυτό που είναι συναρπαστικό σε αυτή τη μελέτη είναι ότι δείχνει ότι οι νοοτροπίες σχετίζονται με τα αποτελέσματα ήδη από τη βρεφική ηλικία», δήλωσε σχετικά για τα παραπάνω η κυρία McCoy. «Υποδηλώνει κάποιες αρχικές ενδείξεις ότι υπάρχουν πραγματικά ερείσματα για το πώς οι νοοτροπίες ενσωματώνονται στα παιδιά ή πώς οι μητρικές νοοτροπίες θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στα παιδιά σε πολύ μικρή ηλικία».

Όμως, ενώ η μελέτη δείχνει ότι οι νοοτροπίες ανάπτυξης μπορούν να αποτρέψουν τις αρνητικές συνέπειες του μητρικού στρες, δεν αποτελούν πανάκεια για τα συστημικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι νέοι γονείς.

«Πρέπει να υποστηρίξουμε παρεμβάσεις που υποστηρίζουν νοοτροπίες ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν τεράστιοι ‘συστημικοί’ στρεσογόνοι παράγοντες και φραγμοί που τίθενται στους νέους γονείς, ειδικά κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής των παιδιών», είπε ο McCoy. «Χρειαζόμαστε καλύτερες πολιτικές γονικής άδειας, καλύτερα συστήματα δημόσιας υποστήριξης για έγκαιρη φροντίδα και εκπαίδευση και περισσότερη υποστήριξη για την πρόσβαση στην υγεία και τη διατροφή για γονείς και μητέρες για να μειώσουμε τα συνολικά επίπεδα άγχους» κατέληξε.

Μπορεί λοιπόν να μην είμαστε σε θέση να αλλάξουμε το επίπεδο άγχους κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής του παιδιού μας. Αλλά μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την ανάπτυξη του…

Πηγές: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34456304/ - https://www.gse.harvard.edu/news/uk/21/11/problem-being-really-stressed-and-having-fixed-mindset - https://www.tovima.gr/2022/01/17/science/ereynites-tou-xarvarnt-megali-anatropi-gia-ta-eksypna-paidia/

 

 

Στέφανος Τραχανάς, Η «επιστήμη» της … Νέας Εποχής

Η επίκληση της κβαντομηχανικής στην θρησκεία, την ιατρική, το θέατρο και τόσα άλλα, αν δεν είναι καθαρή διακωμώδηση των αρχών και του περιεχομένου της, είναι τελείως ανυπόστατη. Credit: Getty Images

Ο μέσος μορφωμένος πολίτης που θα επισκεφθεί το διαδικτυακό βιβλιοπωλείο Amazon για να αναζητήσει ένα εκλαϊκευτικό βιβλίο κβαντικής φυσικής θα πρέπει να είναι έτοιμος για μια δυσάρεστη έκπληξη. Αν και για το «πρόσημο» της έκπληξης δεν είμαι τελείως σίγουρος!

 

Θα δει λοιπόν ο πολίτης αυτός να παρελαύνουν μπροστά του τίτλοι βιβλίων – συνήθως ευπώλητων – όπως οι παρακάτω,  σε ακριβή μετάφραση: Ο κβαντικός γιατρός: Ένας κβαντικός φυσικός εξηγεί τη θεραπευτική δύναμη της ολιστικής ιατρικής. Κβαντική ίαση: Ερευνώντας τα μέτωπα της ψυχοσωματικής ιατρικής. Κβαντικό άγγιγμα: Η δύναμη του ιάσθαι. Ψυχοεπιστήμη: Πώς οι νέες ανακαλύψεις στην κβαντική φυσική εξηγούν τα παραφυσικά φαινόμενα. Κβαντική κάθαρση ψυχής: Επουλώνοντας τα τραύματα που αφήνει η ζωή στην ψυχή μας. Τηλεπάθεια: Μια κβαντική προσέγγιση. Το εγχειρίδιο του κβαντικού αστρολόγου. Το κβαντικό ταρό. Κβαντομηχανική για την ψυχή σας: Πώς να επισκευάσετε τον εαυτό σας και συγχρόνως να σώσετε τον κόσμο κ.λπ., κ.λπ.!

Ακραία και λαθραία οικειοποίηση της κβαντικής φυσικής

Lasers, maglev trains and MRI are just a few of the applications of quantum physics. Marine Joumard, Flammarion, Author provided

Ας μείνουμε εδώ, γιατί η κβαντική βιβλιογραφία της… Νέας Εποχής – του αμερικανικού New Age βεβαίως – δεν έχει τέλος. Η συνταγή είναι γνωστή και δοκιμασμένη εδώ και μερικές δεκαετίες. Ένα ευπώλητο κοκτέιλ ανατολικού μυστικισμού – με όλες τις αποκρυφιστικές δοξασίες και «εναλλακτικές» πρακτικές του – και κβαντικής μεταφυσικής στην πιο ευφάνταστη εκδοχή της.

Κεντρικό μοτίβο: Όλα είναι δυνατά με τη δύναμη του κβαντικού μας πνεύματος! Το οποίο βεβαίως – σύμφωνα με την… κβαντομηχανική(!) – είναι έξω από την ύλη και «χορογραφεί» όλα όσα συμβαίνουν μέσα μας και έξω μας! Με τη δύναμη λοιπόν του κβαντικού μας πνεύματος τίποτα δεν είναι αδύνατον. Η αυτοΐαση από πάσαν νόσον μεταξύ άλλων! Και βέβαια δεν πρέπει να εκπλαγούμε αν μάθουμε ότι οι περισσότεροι οπαδοί της Νέας Εποχής -που υιοθετούν συνήθως και «εναλλακτικές» ιατρικές πρακτικές (συχνά κάτω από την ομπρέλα της… κβαντικής ιατρικής!) – είναι και αρνητές των σύγχρονων φαρμάκων και, φυσικά, των εμβολίων.

Όμως, ως ένα νέο είδος θρησκείας, η Κβαντική Νέα Εποχή οφείλει να μεριμνά και για την πνευματικότητα των πιστών και ακολούθων της, ακόμα περισσότερο όταν – όπως διδάσκουν οι μεγάλοι ινδοί μύστες και επιβεβαιώνει η… κβαντομηχανική(!) – το πνεύμα, και όχι η ύλη, είναι η πρωταρχική ουσία του κόσμου. Αναμενόμενο λοιπόν ότι δίπλα στους κβαντικούς ψευδογιατρούς θα εμφανιζόταν κι ένα άλλο είδος· οι κβαντικοί ψευδοπροφήτες! Με ειδικεύσεις σε νέα… γνωστικά πεδία όπως κβαντική θεολογία, κβαντική φυσική του θεού, κβαντική αθανασία και ό,τι άλλο η… κβαντική μας φαντασία μπορεί να υποθέσει! Και επειδή η Νέα Εποχή δεν αντιτίθεται στις παραδοσιακές θρησκείες (θεωρεί ότι είναι πέρα από αυτές) δεν πρέπει επίσης να μας ξενίσει ότι η κβαντική θεολογία έχει χώρο για όλα τα δόγματα. 

Με τίτλους βιβλίων – χωρίς τον αναλυτικό τους υπότιτλο – όπως: Κβαντικός Χριστιανισμός, Κβαντικός Ιουδαϊσμός, Κβαντικός Βουδισμόςκαι Το Κβαντικό ζήτημα του Ισλάμ! Ο απόλυτος ευτελισμός της πιο βαθιάς ανθρώπινης ανάγκης δίπλα στην περιέργεια να καταλάβουμε τον κόσμο: της ανάγκης του θρησκεύεσθαι.

Για να μη μείνει καμία αμφιβολία για το καίριο. Η επίκληση της κβαντομηχανικής σε όλα τα παραπάνω, αν δεν είναι καθαρή διακωμώδηση των αρχών και του περιεχομένου της, είναι τελείως ανυπόστατη.

Τις πταίει;

Και ερχόμαστε στα δύσκολα: Πώς φτάσαμε άραγε ως εδώ; Η σημαντικότερη και επιτυχέστερη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών να διαδραματίζει στον δημόσιο χώρο ακριβώς τον αντίθετο ρόλο απ’ αυτόν που οραματίστηκε για την επιστήμη ο Ρήγας Φεραίος όταν έγραφε το Φυσικής Απάνθισμα; 

Ότι η διδασκαλία της θα βοηθούσε τους υπόδουλους Έλληνες να αντιστέκονται στις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις και θα συνέβαλλε στην εθνική αφύπνιση; Τι πήγε τόσο στραβά και η επιστήμη από δύναμη απελευθερωτική του ανθρώπου – όπως την είδε ο Διαφωτισμός – να έχει μετατραπεί σε εργαλείο παραπλάνησης και χειραγώγησής του;

Ο συντάκτης του παρόντος αισθάνεται ότι έχει δικαίωμα να απευθύνει δημόσια το ερώτημα αυτό μόνο αν το έχει θέσει πρώτα στον εαυτό του και έχει αποδεχθεί το όποιο μερίδιο ευθύνης του αναλογεί. Πολύ περισσότερο, όταν διδάσκει κβαντομηχανική επί πολλά χρόνια τώρα και είναι συγγραφέας βασικών πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στο αντικείμενο.

Θα αποφύγει όμως να υπερασπιστεί τον εαυτό του, με την ελπίδα ότι κάποιοι από τους αναγνώστες τούτου του άρθρου ίσως να γνωρίζουν κάτι για την προσωπική του στάση στο ζήτημα αυτό. Ιδιαίτερα απέναντι σε εκφυλιστικά φαινόμενα που συνέβαιναν δίπλα μας και είχαν οδηγήσει κορυφαία επιστημονική Ένωση της χώρας μας να έχει μετατραπεί σε εστία αναπαραγωγής και διάδοσης μέχρι και των πιο ευτράπελων μορφών ψευδοεπιστήμης. Με εκδόσεις βιβλίων που πραγματεύονται «επιστημονικά» θέματα όπως η «κβαντική ηθοποιία» και τα «κβαντικά τσάκρας», με «εφευρέσεις» που συζητούνται «επιστημονικά» σε διαδικτυακές… ζούγκλες και με δημοσιεύσεις «επιστημονικών» άρθρων στο περιοδικό της Ένωσης, που καταρρίπτουν με συνοπτικές διαδικασίες τη θεωρία της Σχετικότητας! Ενώ δεν λείπουν και δημόσιες ομιλίες στελεχών της Ένωσης που «αποδεικνύουν» όχι μόνο την αθανασία της ψυχής, αλλά ότι και η θεωρία της εξέλιξης είναι λάθος! Τελειώσαμε και με τον Δαρβίνο! Η ίδια υπόθεση δίνει όμως λαβή και για πολύ μελαγχολικές σκέψεις σχετικά με τη στάση δημόσιων θεσμών – π.χ. Υπουργείο Παιδείας και Δημόσια Τηλεόραση – απέναντι σε εκφυλιστικά φαινόμενα τέτοιου τύπου και τη διείσδυσή τους στον χώρο της εκπαίδευσης.

Για όσους από εμάς πιστεύουν ότι ο ανορθολογισμός και η ψευδοεπιστήμη – με την ανεξέλεγκτη πλέον διάδοσή τους μέσω των κοινωνικών δικτύων – ροκανίζουν τα θεμέλια των δημοκρατικών κοινωνιών (βλ. γεγονότα στο αμερικανικό Καπιτώλιο) και υπονομεύουν τη στοιχειώδη ικανότητά τους να διαχειρίζονται κρίσεις σαν αυτή που σήμερα ζούμε, η χώρα μας προσφέρεται για θετική δράση – και όχι απλώς λόγια –στο πεδίο της προσωπικής ευθύνης του καθενός μας. Και μια καλή αρχή – ας πούμε για πανεπιστημιακούς δασκάλους – θα ήταν να σταθούμε για λίγο μπροστά στον καθρέφτη απαγγέλλοντας τον στίχο του τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ: «Κι εσύ αδελφέ μου φταις λιγάκι».

Ο κ. Στέφανος Τραχανάς διδάσκει κβαντική φυσική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και είναι διευθυντής του Κέντρου Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis.

Πηγές: Έντυπη έκδοση Το Βήμα - https://www.vice.com/en/article/8q89x4/dalai-lama-religion-without-quantum-physics-is-an-incomplete-picture-of-reality