Μάριος Χάκκας, «Ο μπιντές»

Pierre Bonnard (1867-1947), Mirror in the Dressing Room (1908), oil on panel, 120 x 97 cm, The Pushkin State Museum of Fine Arts, Moscow, Russia. The Athenaeum.

Είχαμε φαγωθεί μέσα μας χωρίς να το πάρουμε είδηση. Εκείνη η λουξ τουαλέτα με τον ιππόκαμπο στα πλακάκια οικόσημο, μια πάπια και γύρω παπάκια, κύκνους και παραδείσια ψάρια, νιπτήρα, λεκάνη, μπανιέρα, μπιντές, παραμπιντές, όλα απαστράπτοντα, είχανε παίξει το ρόλο τους ύπουλα, σκάψανε μέσα βαθιά μας τερμίτες, όπως το σαράκι το ξύλο, και τώρα νιώθαμε κούφιοι.

Θυμάμαι όταν ήρθα από την επαρχία για πρώτη φορά στην Αθήνα και νοίκιασα ένα δωμάτιο χωρίς καμπινέ. Υπήρχε βέβαια ένας πρόχειρος καμπινές στην αυλή, αλλά έπρεπε να κατέβεις μια κατασκότεινη ξύλινη σκάλα που έτριζε και σήκωνε τον κόσμο στο πόδι. Ένα βράδυ που έβρεχε και μ' έπιασε κόψιμο, τα 'κανα σε μια εφημερίδα, κι αφού τα πακετάρισα ωραία, ώς και κορδελάκι με φιόγκο τους έβαλα, πηγαίνοντας πρωί πρωί στη δουλειά, τ' άφησα στη μέση του δρόμου. Θα θυμόσαστε βέβαια πόσα τέτοια πακέτα συναντούσατε τότε στους δρόμους. Μερικοί τα κλοτσούσαν για να μαντέψουν το περιεχόμενο. Λέγεται πως κάποιος το πήγε στην αστυνομία χωρίς να τ' ανοίξει και ζήταγε εύρετρα. Ε, ένα τέτοιο πακέτο έφτιαξα κάποτε κι εγώ, κι ακόμη τώρα που το θυμάμαι μετά τόσα χρόνια μου έρχονται γέλια.

Εκείνο τον καιρό ήμουν ένας κεφάτος άνθρωπος με λίγες ανάγκες. Ξυριζόμουν μόνο δυο φορές τη βδομάδα, όποτε είχα ραντεβού στο βουναλάκι με μια κοπέλα, που όλο βιαζόταν να γυρίσει στο σπίτι. Όλο σκαστή ήταν κι είχε αυστηρό αδερφό, νοοτροπία σισιλιάνου. Την παντρεύτηκα κι εγώ. Τί να έκανα; Παρά να τρώει μπερντάχι κάθε φορά που αργούσε. Άλλωστε, αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου, έτσι τουλάχιστον λέγεται. Πάντως, μ' αυτά και μ' αυτά, βρέθηκα μ' όλα τα κουμπιά μου γερά, είναι κι αυτό ένα όφελος, είναι κι αυτό μια ασφάλεια. Τί σιδερωμένα πουκάμισα τον πρώτο καιρό, τί καθαρές αλλαξές, γυαλισμένα παπούτσια, στο καντίνι που λένε.

Charles Demuth (1883–1935), Modern Conveniences (1921), oil on canvas, 65.4 x 54.3 cm, Columbus Museum of Art, Columbus, OH. Wikimedia Commons.

Είχε και δικό της σπιτάκι, ένα μόνο δωμάτιο, αλλά μεγάλη αυλή, και σιγά σιγά με τις οικονομίες μας, χτίσαμε κουζίνα κι άλλα δωμάτια. Γενικά προοδέψαμε. Πήραμε ψυγείο, πλυντήριο κι η ζωή γινόταν όλο και πιο άνετη.

Μόνο στον καμπινέ καθυστερήσαμε. Στο βάθος της αυλής μέσα σε μια παραγκούλα ήταν μια τούρκικη λεκάνη που με ανάγκαζε κάθε πρωί να κάθομαι στο κότσι, αν κι αυτό ήταν μια καλή άσκηση όπως δε συνήθιζα να κάνω γυμναστική. Στην παραγκούλα υπήρχε κι ένα τενεκεδένιο βρυσάκι που το γέμιζα κάθε πρωί και πλενόμουν. Μπάνιο στη σκάφη. Το Σαββατόβραδο άρχιζε η περιπέτεια. Μ' έχωνε η γυναίκα στη σκάφη κι έτριβε μέχρι γδάρσιμο. Ας είναι.

Συνέχιζα να προοδεύω. Βοηθός λογιστού ακόμα ξεχρέωνα την κρεβατοκάμαρα, βαρύ έπιπλο με κομοδινάκια κι απάνω αμπαζούρ, σιέλ στο δικό μου, ροζ στης κυράς. Έπειτα έγινα κανονικός λογιστής, τότε που πήραμε κι εκείνο το οικοπεδάκι με δόσεις. Φυτέψαμε μάλιστα και δυο τρία δέντρα που πήγαινα στις αρχές, μετά από επιμονή της γυναίκας μου, κάθε

Κυριακή και τα πότιζα. Κατόπιν ξεράθηκαν κι αυτά, πολλές οι δουλειές, αρχιλογιστής πια, γερός ο μιστός και σε λίγα χρόνια ήταν το σπίτι κομπλέ, πλην τουαλέτας. Έμενε σαν επιστέγασμα μιας προσπάθειας είκοσι χρόνων.

Pierre Bonnard (1867-1947), Nude in Bathroom (Cabinet de Toilette) (1932), oil on cardboard, 120.7 x 117.5 cm, Museum of Modern Art, New York, NY. The Athenaeum.

«Κάποτε θα 'ρθει και της τουαλέτας η ώρα», έλεγα στη γυναίκα μου που με γκρίνιαζε πάντα, παραπονιόταν πως έρχεται κανένας επισκέπτης, θέλει να πάει προς νερού του και πέφτουν τα μούτρα της. Κι άλλωστε, τί ήταν πια ο καμπινές εδώ που φτάσαμε; Η ουρά του γαϊδάρου. Κι όπως όλα τα πράγματα που σιάχνονται μια φορά στη ζωή μας βάζομε τα δυνατά μας να γίνουν όσο πιο πολύ μερακλίδικα, έτσι και στην τουαλέτα πήρα όλα τα μέτρα μου για να σιάξω κάτι το ωραίον: Έβαλα πλακάκια πανάκριβα που σχημάτιζαν ένα παράξενο σύνολο με παραστάσεις διάφορες έτσι που να νιώθω ευχάριστα σε τούτο το χώρο, όλα τ' απαραίτητα είδη υγιεινής, φυσικά και μπιντέ.

Τ' άλλα είδη δε με πειράξανε. Κομμάτια να γίνει. Έχουν μια χρησιμότητα κι ύστερα στην ηλικία που βρισκόμαστε τώρα ας απολαύσουμε και ‘μεις κάτι. Μόνο ο μπιντές μού την έδωσε και πήρε μπάλα και τ' άλλα. Ο μπιντές. Γιατί, όπως είμαι δυσκοίλιος και τον είχα μπροστά μου για ώρα, μου φάνηκε να με κοροϊδεύει με κείνο το μακρουλό πρόσωπό του, το 'να μάτι μπλε τ' άλλο κόκκινο, τριγωνικά πάνω στο μέτωπο και πεταμένα ίδια βατράχου, το στόμα του καταβόθρα που ρουφούσε τα πάντα με κείνο τον ξαφνικό ρόγχο τελειώνοντας το νερό, σα να μουρμούριζε: Είδες πώς σε κατάντησα; Θυμάσαι όταν πρωτόρθες από το χωριό τί λεβέντης που ήσουνα; Πώς έμπλεξες, κακομοίρη μου, έτσι, μια ζωή — ένα σπίτι; Εγώ είμαι το βραβείο μετά από είκοσι χρόνια δουλειά. Για να πλένεσαι από κάτω. Είδες που σε έφερα;

Pierre Bonnard (1867-1947), Portrait of the Artist in the Bathroom Mirror (Self-Portrait) (1939-46), oil on canvas, 73 x 51 cm, Musée National d’Art Moderne de Paris, Paris. The Athenaeum.

Με είχανε βάλει στο ζυγό είκοσι ολόκληρα χρόνια με τη θέλησή μου (αυτό είναι το χειρότερο), για να καταλήξω εδώ μπροστά σε μια σειρά άχρηστα πράγματα, κατά τη γνώμη μου, ή που κι αν είναι χρήσιμα, π' ανάθεμά τα, δεν αξίζουν όσο αυτή η υπόθεση που λέγεται ζωή και νιάτα. Τα καλύτερα χρόνια τα σπατάλησα σαν το μερμήγκι κουβαλώντας και σιάχνοντας αυτό το κολόσπιτο, οικοδομώντας τελικά αυτόν τον μπιντέ, είκοσι χρόνια μου κατάπιε η καταβόθρα του, κι εγώ τώρα έχω μείνει στιμμένο λεμόνι, σταφιδιασμένο πρόσωπο, για ένα μπιντέ.

Με τέτοιες σκέψεις τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο ν' αναπνεύσω λιγάκι, ν' ακούσω τον ήχο της πόλης. Από παντού ερχόταν ένας παράξενος θόρυβος. Δεν ήταν ο γνωστός θόρυβος απ' τ' αυτοκίνητα. Άλλου είδους αυτός: Ένα επίμονο πλατς-πλατς σκέπαζε κάθε άλλη βοή. Έστησα το αυτί και κατάλαβα. Όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ' ένα απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδό μας.

Charles Demuth (1883–1935), Chimney and Water Tower (1931), oil on board, dimensions not known, Amon Carter Museum of American Art, Fort Worth, TX. Wikimedia Commons.

Πηγή: Μάριος Χάκκας, «Άπαντα» Κέδρος, Αθήνα 1978, σ. 259-263

 

 

 

 

 

Ανδρέας Εμπειρίκος, «Σέλας των αντηχήσεων»

Eugène Jansson (1862–1915), Dawn Over Riddarfjärden (1899), oil on canvas, 150 x 201 cm, Prins Eugens Waldemarsudde, Stockholm, Sweden. Wikimedia Commons.

Μια γυναίκα λούζεται στην άμμο
Και πέφτουν τα φιλιά της στον αφρό
Άστρα και μέδουσες προσμένουνε την ιπποκάμπη
Το τηλεσκόπιον εν εγρηγόρσει
Ρουφά το γλεύκος τ’ ουρανού
Ο γαλαξίας μετουσιώνεται
Τρέφει τις νοσταλγίες του κ’ έπειτα σβήνει
Σαν φως που πια κουράστηκε να περιμένη
Γλυκειά η αναμονή της γυναικός που ελούσθη
Μέσα στο σκότος την συνήντησε ο κουρσάρος
Η καρατόμησις του εχθρού του δεν τον εμποδίζει
Να σχίσει την χλαμύδα του να φανερώσει
Στα μάτια της καλής του
Τα μυστικά των κοιμισμένων πέρα ώς πέρα
Μιά νύχτα
Δυό νύχτες
Κ’ έπειτα φως μέσα στο μέγα πλήθος που κραυγάζει
Κάτω από τον θόλο της ηχούς ενός αιώνος.

Jakub Schikaneder (1855–1924), Podzimní červánky (Autumn Red) (1910), media and dimensions not known, Muzeum umění Olomouc, Olomouc, The Czech Republic. Wikimedia Commons.

ΕΝΔΟΧΩΡΑ (1945)

 

Νίκος Γκάτσος, «Ελλαδογραφία»

Βοιωτικός μελανόμορφος σκύφος, 525-500 π.Χ. Ύψ. 12 εκ. Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Σκύφος με εικόνες καθημερινής ζωής γυναικών, τα ονόματα των οποίων αποδίδονται με γραπτές επιγραφές σε βοιωτικό αλφάβητο. Στη μία όψη η Eυάρχα μαζί με την Κοδόμα συνθλίβουν με μεγάλα γουδοχέρια σπόρους ή καρπούς σε αγγείο τοποθετημένο σε ψηλή βάση, ενώ η Ευφαρία τις παρακολουθεί γνέθοντας. Στην άλλη όψη σώζεται αποσπασματικά σκηνή γυναικείου λουτρoυ (μία από τις πρωιμότερες στην ελληνική αγγειογραφία). Η νεαρή Ευάρχα λούζεται σκυμμένη πάνω από μικρή μεταλλική λεκάνη, ενώ δεξιά της η Ευφροσύνα τη βοηθά ρίχνοντας νερό με οινοχόη. Μία τρίτη γυναικεία μορφή στα αριστερά σώζεται αποσπασματικά. Πάνω από τη λουόμενη διατηρείται τμήμα επιγραφής, πιθανώς αναθηματικού χαρακτήρα. Τη διακόσμηση συμπληρώνουν μορφές ζώων (σκύλος και λιοντάρι) κάτω από τις λαβές.

Το γεγονός ότι η Ευάρχα απεικονίζεται και στις δύο όψεις πιθανώς υποδηλώνει ότι πρόκειται για μια οικοδέσποινα, η οποία περιστοιχίζεται από τις θεραπαινίδες της. Την υπόθεση ενισχύει η ετυμολογία του ονόματός της (Ευ+άρχειν = αυτή που διοικεί καλά). Η σκηνή του λουσίματος, που παραπέμπει στην περιποίηση του γυναικείου σώματος πριν από τη γαμήλια τελετή, καθώς και η αναθηματική(;) επιγραφή πιθανώς υποδηλώνουν ότι το αγγείο ήταν προσφορά σε ιερό με αφορμή κάποιο γάμο.

Boeotian black figure skyphos,625-600 BC, H. 12 cm. The Paul and Alexandra Canellopoulos Museum. Ancient Art, Athens. On this skyphos we see young women involved in daily activities. The names of the figures are recorded in Boeotian alphabet. On one side Euarcha and Qodoma are crushing seeds or nuts with large wooden pestles in a vase set on high base, while on the left of the scene Eupharia is spinning. On the other side we can see a partially preserved bathing scene (one of the earliest in Greek vase-painting). Euarcha is washing her hair over a metal basin, while Euphrosyne pours water on her. A third female figure on the left is largely damaged. Above Euarcha part of an inscription (possibly of votive character) is preserved. The areas below the handles are decorated with animal figures (a dog with the name Philothera, and a lion).

The fact that Euarcha is depicted in both sides suggests that she was the lady of the house, surrounded by her servants. This suggestion is supported by her very name, which in Greek means “she who administers well”. Bathing scenes are often associated with the preparation of the body for the wedding. This fact, combined with the presence of a possibly votive(?) inscription, may suggest that the skyphos was an offering to a sanctuary on the occasion of a wedding.

Τω καιρώ εκείνο ο ακμαιότερος κλάδος της πελασγικής δρυός
εκάλυπτε τρεις οικισμούς πέριξ του μυστηριώδους Βράχου της Ακροπόλεως.
Αλλά μετά τα δραματικά γεγονότα της Μεσοποταμίας, τα οποία οδήγησαν
εις την έξωσιν των πρωτοπλάστων εκ της κοιλάδος του Τίγρεως και
προεκάλεσαν σύγχυσιν εις τας φρένας των ανθρώπων, οι οικισμοί
των Αθηνών ήρχισαν να πληθύνονται παραλόγως.
Αποτέλεσμα υπήρξεν η αλματώδης επέκτασις της πόλεως και η δημιουργία
του λεγομένου άστεως, το οποίο κατά τους αρχαιοπλήκτους ιστορικούς
εμεγαλούργησε και περιεβλήθη την αίγλην της αιωνιότητος.

Πήλινο ειδώλιο ιππέα, 560-550 π.Χ. Ύψ. 11 εκ. Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Αρχαία Τέχνη, Αθήνα. Το ειδώλιο είναι δουλεμένο στο χέρι. Το άλογο έχει ψηλό λυγερό λαιμό, μικρό σφαιρικό κεφάλι με υποτυπώδη δήλωση των χαρακτηριστικών, μικρό ρύγχος και κυλινδρικό σώμα, από όπου εκφύονται τα πόδια και η ουρά. Ο ιππέας είναι συμφυής με τη ράχη του ζώου, με τα χέρια κολλημένα στο λαιμό του. Γραμμική διακόσμηση από ζώνες με διάταξη ακτινωτή στο λαιμό, κατακόρυφη στο σώμα και οριζόντια στα πόδια του ζώου, πού ποικίλλει με δύο σειρές στιγμών στο στήθος. Αραιότερη είναι η γράμμωση στη ράχη και την ουρά του ζώου, καθώς και στο σώμα του αναβάτη.

Το ειδώλιο ανήκει στην τελευταία και πιο τυποποιημένη ομάδα των ιππέων με διακόσμηση ζωνών σε μαύρο γάνωμα (στιλπνό βερνίκι) (glaze-stripped horsemen) πού παρήγαγε το βοιωτικό κοροπλαστικό εργαστήριο, γύρω στα μέσα τον 6ου αι. π.Χ.

Clay figurine of a mounted horseman, 560-550 BC. H. 11 cm. The Paul and Alexandra Canellopoulos Museum. Ancient Art, Athens. The figurine is handmade. The horse has a long, slender neck, a small round head with a rudimentary features, a small muzzle and a cylindrical body, continuing into the legs and tail. The rider is in one piece attached ith the back of the animal, with his hands are joined to its neck. Linear decoration with bands, arranged as rays across the curving neck, vertical across the body and horizontal across the legs of the animal, and varied by two rows of dots on the chest. The lines are mire widely spaced on the back and tail of the animal and on the rider.

The figurine belongs to the latest and most stylized group of horsemen with decorative bands in black glaze (glaze-stripped horsemen), produced by a Boeotian figurine workshop around the middle of the 6th century B.C.

Επίσκοποι και προεστοί
κατακτητές και στρατηλάτες
επαναστάτες και αστοί
της ιστορίας οι πελάτες.

Αλλά οι αρχαίοι Θεοί, εν τη μερίμνη των δια τα υπόλοιπα πελασγικά
φύλα, απεφάσισαν την βαθμιαία κατάρρευσιν των Αθηνών ως ηγέτιδος
πόλεως και την απαλλαγήν του Ελληνισμού, ως εθνικού πλέον συνόλου,
εκ των κινδύνων του συγκεντρωτισμού. Κατά τους επόμενους μακρούς αιώνας
κατεβλήθησαν αρκεταί προσπάθειαι δια την αναβίωσιν του παλαιού άστεως,
αλλ’ αύται απέβησαν άκαρποι. Ευτυχώς δε, διότι κατά την νεωτέραν και σκληροτέραν δοκιμασίαν
του γένους, η εκ νέου κυριαρχία των Αθηνών θα απεδυνάμωνε τας
κορυφάς και τας πεδιάδας της πελασγικής γης,
αι οποίαι διεμόρφωσαν την οριστικήν φυσιογνωμίαν της φυλής και κατηύγασαν
δι’ ανεσπέρου φωτός τους ομιχλώδεις ορίζοντας της
περιδεούς ανθρωπότητος.

Ary Scheffer (1795–1858), The Souliote Women (1827), media and dimensions not known, Musée du Louvre, Paris. Image by Sailko, via Wikimedia Commons.

Στο Σούλι και στην Αλαμάνα
κάναμε φως τη συμφορά
θα μας θυμούνται τάχα μάνα
καμιά φορά;

Ματαία ελπίς. Ουδείς τους ενεθυμήθη ως ζωσας αιωνιότητας,
ουδείς τους κατενόησεν εις τας πραγματικάς των διαστάσεις. Και αι
Αθήναι, καταστάσαι πρωτεύουσα νεοπαγούς κράτους, ήρχισαν να
προετοιμάζονται δια την εκ νέου απορρόφησιν της ικμάδος του έθνους.
Αλλά η προγονική κληρονομία δεν είχεν εξ ολοκλήρου σπαταληθή και
οι μεταγενέστεροι αδελφοί του μικρού Χορμόπουλου, εκ των Ηπειρωτικών
ορέων και εξ όλων των στενωπών της αθανάτου πατρίδος, διέπλευσαν την
Αχερουσίαν της μοίρας των με την γαλήνην του μαρτυρίου και της θυσίας.
Και τα βαρβαρικά έθνη ηπόρησαν και κατ’ ιδίαν εκάγχασαν ακριβώς όπως
αι Αθήναι.

George Bellows (1882–1925), The Barricade (1918), oil on canvas, 122.2 × 212.1 cm, Birmingham Museum of Art, Birmingham, AL. Wikimedia Commons.

Χτυπάτε της οργής προφήτες
καμπάνα στην Καισιαριανή
νά `ρθουν απόψε οι Διστομίτες
νά `ρθουν κι οι Καλαβρυτινοί
με σπαραγμό κι απελπισία
για τη χαμένη τους θυσία.

Πήλινο ειδώλιο Αρτέμιδος κουροτρόφου, 500-480 π.Χ. Ύψ. 21 εκ. Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Αρχαία Τέχνη, Αθήνα. Η θεά κάθεται κατενώπιον σε θρόνο χωρίς ερεισίνωτο, πατώντας σε χαμηλό υποπόδιο, ανάγλυφο στη βάση του ειδωλίου. Φοράει κλειστά υποδήματα, ποδήρη χιτώνα και ιμάτιο που πέφτει από το κεφάλι της στη ράχη και τους βραχίονες. Το πρόσωπό της πλαισιώνει μια σειρά βοστρύχων. Στα γόνατά της κρατάει ένα κορίτσι με τα μαλλιά τον τυλιγμένα σε κεκρύφαλο, που φοράει μακρύ ένδυμα, κάτω από το οποίο αιωρούνται τα πόδια του. Το παιδί υψώνει τα χέρια προς το πρόσωπο της Θεάς και ακουμπά το κεφάλι του στο αριστερό της στήθος.

Αττικός τύπος ειδωλίου από μήτρα, γνωστός από ευρήματα στο ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα της Αττικής και από ένα ακέραιο ειδώλιο στο Μουσείο τον Λούβρου (CA 805). Η θεά παριστάνεται ως κουροτρόφος εξαιτίας της ιδιότητάς της ως προστάτριας των παιδιών, ιδιαίτερα των μικρών κοριτσιών που την υπηρετούσαν ως άρκτοι, από την παιδική τους ηλικία μέχρι την ενηλικίωσή τους και τη μετάβαση στον έγγαμο βίο.

Clay figurine of Artemis Kourotroplios, 500-480 BC.H. 21 cm. The Paul and Alexandra Canellopoulos Museum. Ancient Art, Athens. The goddess is seated frontally on a throne without a back-rest, her feet on a low stool, shown in relief at the base of the figurine. She wears closed shoes, a long chiton and an himation that hangs from her head over her back and upper arms. Her face is framed by a row of curls. She holds on her lap a little girl with her hair in a snood. She too wears a long garment from beneath which her feet hang. The child raises her hands toward the face of the goddess and rests her head against her left breast.

Attic type of figurine, mould-made, type known from finds in the temple of Artemis at Brauron in Attica and from a complete figurine in the Louvre Museum (CA 805). The goddess is represented as kourotrophos in her capacity as protectress of children, especially the little girls who served her as “bears”, from their childhood years to their adulthood and their transition to married life.

Άραγε είναι αληθές ότι η θυσία των απέβη επί ματαίω;
Ουδείς δύναται να αποφανθή μετά βεβαιότητος και ουδείς δύναται να
προεξοφλήση το μέλλον διότι η ιστορία των ανθρώπων είμαι μία
συνεχής παλινδρόμησις. Αλλά με την διαρκώς ογκούμενην υπερτροφίαν της
Αττικής αι προοπτικαί διαγράφονται σκοτειναί. Οι αρχαίοι Θεοί δεν
υπάρχουν πλέον δια να δώσουν την λύσιν, και ούτω, θάττον η βράδυον,
αι Αθήναι θα συγκεντρώσουν εις τους κόλπους των και θα εξαφανίσουν δια
παντός την Ελληνικήν αρετήν, ως ο Κρόνος εις το απώτατον παρελθόν
κατέτρωγε τα ίδια αυτού τέκνα ή ως ο Ήλιος εις το απώτατον μέλλον θα
συγκεντρώσει εις τας αγκάλας του τους πλανήτας του
και θα καταβροχθίσει αυτούς!
Γένοιτο! και εις τους αιώνας των αιώνων αμήν.

Πότε θ’ ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα `ρθούνε κανούργιοι ανθρώποι
να συνοδεύσουνε την βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Από τον δίσκο «Τα Παράλογα», 1976

Ιμπραχίμ Τουκάν, «Πατρίδα μου». Ibrahim Tuqan, “My Homeland”

Caravaggio, David with the Head of Goliath, c. 1610, oil on canvas, 125 cm × 101 cm, Galleria Borghese. Wikimedia Commons.

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Δόξα και Ομορφιά, Μεγαλοπρέπεια και Λάμψη

Είναι στους λόφους σου, βρίσκονται στους λόφους σου

Ζωή και Λυτρωμός, Ευχαρίστηση και ελπίδα

είναι στον αέρα σου, είναι στον αέρα σου

Θα σε δω; Θα σε δω;

 

Ασφαλή και απαλλαγμένη από τους πόνους, σώα και τιμημένη

Θα σε δούμε στην αγιότητά σου?

Φτάνοντας μέχρι τα αστέρια, φτάνοντας μέχρι τα αστέρια

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

 

Ακούραστη θα είναι η νεολαία, μέχρι την ανεξαρτησία σου

Ή θα πεθάνουν

Θα πιούμε από το θάνατο

Και δε θα ζούμε με τους εχθρούς μας

Σαν σκλάβοι, σαν σκλάβοι

Δε θέλουμε, δε θέλουμε

Την αιώνια ταπείνωση

Ούτε μια μίζερη ζωή

Δε θέλουμε

Αλλά θα ξαναφέρουμε

Την ιστορική δόξα, την ιστορική δόξα

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

 

Το σπαθί και η γραφίδα

Όχι η συζήτηση ούτε ο καυγάς

Είναι τα σύμβολά μας, είναι τα σύμβολά μας

Η δόξα μας και το συμβόλαιό μας

Και το καθήκον να είμαστε πιστοί

Μας κινητοποιεί, μας κινητοποιεί

Η δόξα μας η δόξα μας

είναι η τιμημένη αιτία

Και ένα πρότυπο που κυματίζει <!>(προφανώς εννοεί τη σημαία)</!>

Ω, σε κρατά

Στην αγιότητά σου

Που νικάς όλους τους εχθρούς σου

Που νικάς όλους τους εχθρούς σου

Πατρίδα μου, πατρίδα μου

Vasily Vasilyevich Vereshchagin (1842–1904), The Road of the War Prisoners (1878-79), oil on canvas, 202.6 x 320.5 cm, Brooklyn Museum, New York, NY. Wikimedia Commons.

Mawtini (αραβικά: موطني, μτφ. «Πατρίδα μου») είναι δημοφιλές πατριωτικό ποίημα που γράφτηκε από τον Παλαιστίνιο ποιητή Ιμπραχίμ Τουκάν (αραβικά: إبراهيم طوقان) στα 1934 στην Παλαιστίνη και έγινε ντε φάκτο εθνικός ύμνος της Παλαιστινιακής Αρχής και του Ιράκ. Επίσης αναγνωρίζεται ως ύμνος στη Συρία και την Αλγερία για την υποστήριξη των Παλαιστινίων. Η αρχική μουσική είναι του Μουχάματ Φουλιεφίλ (Muhammad Fuliefil, αραβικά: محمد فليفل). Με την πάροδο των χρόνων απέκτησε δημοφιλία σε όλο τον αραβικό κόσμο.

Το 2004 καθιερώθηκε προσωρινά ως εθνικός ύμνος του Ιράκ σε αντικατάσταση του παλαιού ύμνου Ardh Alforatain (1979-2003) που συνδέεται με το μπααθικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν.

Ibrahim Tuqan, “My Homeland”

Caravaggio, David and Goliath, c. 1610, oil on canvas, 110 cm × 91 cm, Museo del Prado, Madrid. Wikimedia Commons.

My homeland

My homeland

Glory and beauty

Sublimity and prettiness

Are in your hills

Life and deliverance

Pleasure and hope

Are in your atmosphere

Will I see you?

Safe and comfortable

Sound and honored
Will I see you?
In your eminence
Reaching the stars
My homeland
My homeland
*

The youth will not get tired
Their goal is your independence

Or they die
We will drink from death
But we will not be slaves to our enemies
We do not want
An eternal humiliation
Nor a miserable life
We do not want
But we will return
Our great glory
My homeland
My homeland

*
The sword and the pen
Are our symbols
Not talking nor quarreling
Our glory and covenant
And a duty to fulfill it
Shake us
Our honor
Is an honorable cause
A raised flag
O, your beauty
In your eminence
Victorious over your enemies
My homeland
My homeland

Vasily Vasilyevich Vereshchagin (1842–1904), The Apotheosis of War (1871), oil on canvas, 127 x 197 cm, Tretyakov Gallery Государственная Третьяковская галерея, Moscow, Russia. Wikimedia Commons.

As mentioned above, Ibrahim is Fadwa’s brother who initially introduced her to poetry and literature. Born and raised to a prominent governing family in Nablus in 1905, his works are believed to have influenced generations and echoed the very silenced Palestinian voices at the turn of the 20th century. 

My Homeland seems to serve as both a tribute and reminder of how resilient Palestinians are,  bearing and carrying “the sword and the pen (as) (their) symbols” at all times – proof that the Palestinian cause will only die out once each and every single pen runs out of ink.

Πηγές: https://el.wikipedia.org/wiki/Mawtini - https://www.milleworld.com/palestinian-poems-resistance/

Επιστήμονες κατέγραψαν δραστηριότητα που συνδέεται με τη συνείδηση σε ετοιμοθάνατο εγκέφαλο. People in comas showed ‘conscious-like’ brain activity as they died, study says

Η έρευνα παρέχει πρώιμες ενδείξεις για μια αύξηση της δραστηριότητας που σχετίζεται με τη συνείδηση στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλο. Σε δύο από τους ασθενείς εμφανίστηκαν κύματα γάμμα, τα οποία θεωρούνται ως η ταχύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και σχετίζεται με τη συνείδηση. ‘Potential neuro-signatures of consciousness’ observed in unresponsive patients at time of death, scientists say. Two of the patients showed a surge of gamma wave activity, considered the fastest brain activity and associated with consciousness. Photograph: Deco/Alamy

Μετά από μια μεταθανάτια εμπειρία ορισμένοι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι είδαν ένα έντονο λευκό φως στην άκρη ενός τούνελ, άλλοι ότι αισθάνθηκαν την παρουσία αγαπημένων τους προσώπων και άλλοι ότι αιωρούνταν πάνω από το σώμα τους.

Τώρα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν ανακοίνωσαν ότι κατέγραψαν δραστηριότητα σε περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη συνείδηση. Η έρευνα του νευρολόγου Jimo Borjigin και της ομάδας του παρέχει πρώιμες ενδείξεις για μια αύξηση της δραστηριότητας που σχετίζεται με τη συνείδηση στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλο.

«Το πώς η ζωντανή εμπειρία μπορεί να προκύψει από έναν δυσλειτουργικό εγκέφαλο κατά τη διαδικασία του θανάτου είναι ένα νευροεπιστημονικό παράδοξο», δήλωσε ο Jimo Borjigin, του, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. «Είδαμε πιθανές νευρο-υπογραφές της συνείδησης».

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τους εγκεφάλους τεσσάρων ασθενών που ήταν σε κώμα και δεν αναμενόταν να επιζήσουν. Με την άδεια των οικογενειών τους, οι γιατροί αποσύνδεσαν τους ασθενείς από τα μηχανήματα υποστήριξης. Λίγο αργότερα, οι ασθενείς υπέστησαν καρδιακή ανακοπή και απεβίωσαν.

Surge of gamma1 directed connectivity across the brain of the dying patients. (A) Spatial and temporal dynamics of directed connectivity in gamma1 band in the dying brain in Pt1. Direction of connectivity is listed from an electrode listed in the y axis to an electrode in the x axis. Black boxes indicate null interactions (with self); warmer color denotes higher connectivity. (B) Temporal progression of gamma1 directed connectivity within TPO junctions in the dying brain of Pt1. T5P3, for instance, indicates directed connectivity from T5 to P3, whereas P3T5 denotes directed connectivity from P3 to T5. (C) Directed connectivity in gamma1 oscillations shows marked and significant increase within the TPO junctions in S2 for both Pt1 (P < 0.001) and Pt3 (P < 0.001). (D) Long-range gamma1 directed connectivity between the TPO junctions and the prefrontal lobes in Pt1 in both feedforward [FF; from the left (T5, P3, O1) and right (T6, P4, O2) TPO clusters to the prefrontal areas] and feedback (FB; from the prefrontal areas to the TPO clusters) directions. (E) Interhemispheric (contra) and intrahemispheric (ipsi) gamma1 directed connectivity between the temporal (T5, T6), parietal (P3, P4) lobes and the prefrontal (F); Fp1, F7, F3, Fp2, F4, F8) lobes at near-death (S3) in both Pt1 (P < 0.01) and Pt3 (P < 0.001). T5F indicates the averaged NSTE values of T5 with each of the prefrontal (F) lobes of either the same hemisphere (ipsi; Fp1, F7, and F3; open boxes) or the contralateral hemisphere (contra; Fp2, F4, and F8; solid black boxes). (F), Long-range interhemispheric gamma1 directed connectivity between the TPO zones and ventrolateral prefrontal (VLPFC) lobes at near-death (S4, S9) for Pt1. Feedforward connectivity is shown as dashed lines and triangles, whereas feedback connectivity as solid lines and circles. (G) Interhemispheric feedforward (ff) and feedback (fb) connectivity between the TPO zone (TPO) and left (F7) and right (F8) VLPFC for both Pt1 (P < 0.01) and Pt3 (P < 0.01) at baseline (S1) and near-death (ND, S4 for Pt1, S3 for Pt3). The open boxes indicate the connectivity at baseline, the solid black boxes indicate the connectivity at near-death. The interhemispheric feedback connectivity (ffTPO and fbTPO) values were compared between baseline and near-death stages using two-sided paired t tests (P < 0.01). Processed data, codes, and methods are all included in the manuscript. Anonymized EEG and ECG signals data have been deposited in Zenodo;https://zenodo.org/record/7803212#.ZC3CbzML0q (https://doi.org/10.5281/zenodo.7803212)

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν ανέλυσαν τα δεδομένα της εγκεφαλικής δραστηριότητας τις στιγμές από την αποσύνδεση της μηχανικής υποστήριξης μέχρι τον θάνατο των ασθενών. Μετά την αφαίρεση της μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής με αναπνευστήρα, δύο από τους ασθενείς παρουσίασαν αύξηση του καρδιακού ρυθμού μαζί με μια έξαρση της δραστηριότητας των κυμάτων γάμμα, που θεωρείται η ταχύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα και σχετίζεται με τη συνείδηση.

Η δραστηριότητα ανιχνεύθηκε στη λεγόμενη θερμή ζώνη των νευρικών συσχετισμών της συνείδησης, μια περιοχή που έχει συσχετιστεί με τα όνειρα, τις οπτικές ψευδαισθήσεις κατά τη διάρκεια επιληπτικής κρίσης και τις μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης. Οι άλλοι δύο ασθενείς δεν εμφάνισαν την ίδια αύξηση του καρδιακού ρυθμού ή της εγκεφαλικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences».

«Μπορεί να ενεργοποιεί την εσωτερική κρυφή συνείδηση, να φέρνει στην επιφάνεια αναμνήσεις του παρελθόντος, μπορεί να είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης του εγκεφάλου, δεν ξέρουμε», πρότεινε ο Borjigin.

Σε προηγούμενες μελέτες τους ο Jimo Borjigin και οι συνεργάτες του έχουν καταγράψει παρόμοιες υπογραφές ενεργοποίησης γάμμα στους ετοιμοθάνατους εγκεφάλους τόσο των ζώων όσο και των ανθρώπων μετά από καρδιακή ανακοπή.

Ωστόσο, λόγω του μικρού μεγέθους του δείγματος, οι ερευνητές τονίζουν, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τι βίωσαν οι τέσσερις ασθενείς επειδή δεν επέζησαν.

Πηγές: https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2216268120 - https://www.theguardian.com/society/2023/may/01/people-in-comas-showed-conscious-like-brain-activity-as-they-died-study-says - https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/epistimones-kategrapsan-drastiriotita-pou-syndeetai-me-ti-syneidisi-se-etoimathanato-egkefalo/