Είναι δυνατόν να ξεφύγουμε από το φως; Is it possible to get away from the light?

The physicist Lee Smolin has controversial ideas about time and how physics should influence our understanding of society. Is he right? (© Brett Renfer)

Aν είστε αδρανειακός παρατηρητής (αν δηλαδή κινείστε με σταθερή ταχύτητα, δίχως να επιταχύνεστε), το φως θα σας προλαβαίνει πάντοτε.

Αν όμως επιταχύνεστε διαρκώς, τότε το φως που εκπέμπεται σε αρκετή απόσταση πίσω σας δεν θα καταφέρει να σας φτάσει ποτέ.

Πρόκειται ουσιαστικά για γενικότερο φαινόμενο το οποίο σχετίζεται με τις μαύρες τρύπες. Κάθε επιταχυνόμενος παρατηρητής, οπουδήποτε στο Σύμπαν, βρίσκεται σε κατάσταση παρόμοια με κάποιον που αιωρείται πάνω από τον ορίζοντα μιας μαύρης. Κάτι τέτοιο βλέπουμε στο παρακάτω σχήμα:

Με έντονη γραμμή βλέπουμε την κοσμική γραμμή ενός διαρκώς επιταχυνόμενου παρατηρητή. Πλησιάζει, δίχως ποτέ να συναντά, την διαδρομή μιας φωτεινής ακτίνας που εκφράζει τον ορίζοντά του, μιας και δεν μπορεί να δει τίποτα πέρα από αυτόν όσο συνεχίζει να επιταχύνεται. Πίσω από τον ορίζοντα του παρατηρητή βλέπουμε και τη διαδρομή μιας ακτίνας φωτός που δεν τον φθάνει ποτέ. Βλέπουμε επίσης ποια θα είναι η τροχιά του παρατηρητή αν σταματήσει να επιταχύνεται: θα διαπεράσει τον ορίζοντά του και θα μπορέσει να δει από την άλλη πλευρά.

The principle of equivalence states every force is equivalent to the accelerated frame of reference of an observer. The only reason different observers observe different forces is because they enter to differing frames of reference that move relative to each other with accelerated motion. In other words, there is no such thing as a force, only the differing accelerated frames of reference of observers.

Ο επιταχυνόμενος παρατηρητής θα ξεφύγει από τα φωτόνια εκείνα από τα οποία προπορευόταν αρκετά κατά την εκκίνησή του. Επομένως, ο επιταχυνόμενος παρατηρητής διαθέτει μια κρυφή περιοχή χάρη στο γεγονός ότι κάποια φωτόνια δεν μπορούν να τον προλάβουν.

Η επιφάνεια που αποτελεί το σύνορο της κρυφής περιοχής του είναι ο ορίζοντάς του. Ο ορίζοντας αυτός χωρίζει τα φωτόνια εκείνα που θα φτάσουν στον παρατηρητή από εκείνα που δεν θα το κατορθώσουν, αποτελείται δε από φωτόνια τα οποία, παρ’ όλο που κινούνται προς την κατεύθυνση του παρατηρητή (με την ταχύτητα του φωτός προφανώς), ουδέποτε τον προσεγγίζουν. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση η ύπαρξη του ορίζοντα οφείλεται αποκλειστικά στην επιτάχυνση του παρατηρητή. Μόλις αυτός σβήσει τους κινητήρες του και κινηθεί αδρανειακά, το φως από τον πρώην ορίζοντά του και πέρα θα τον προσπεράσει.

Στο σημείο αυτό ίσως να έχετε μπερδευτεί: Πως είναι δυνατόν ένας παρατηρητής να επιταχύνεται συνεχώς χωρίς να ξεπερνά την ταχύτητα του φωτός; Σας βεβαιώνω ότι και τούτο δεν αντιφάσκει με τη σχετικότητα.

Ο επιταχυνόμενος παρατηρητής δεν υπερβαίνει ποτέ την ταχύτητα του φωτός, αλλά την προσεγγίζει οριακά όλο και περισσότερο. Παρ’ όλο που οι κινητήρες του σκάφους παρέχουν παρατηρητή σταθερή επιτάχυνση, σε κάθε χρονικό διάστημα προκαλείται όλο και μικρότερη αύξηση στην ταχύτητά του, με αποτέλεσμα αυτή να πλησιάζει όλο και περισσότερο την ταχύτητα του φωτός αλλά χωρίς να τη φθάνει ποτέ. Ο λόγος είναι ότι η ενεργός (ή βαρυτική) μάζα του παρατηρητή αυξάνεται καθώς πλησιάζει την ταχύτητα του φωτός.

Αν ο παρατηρητής έφθανε την ταχύτητα του φωτός, η μάζα του θα γινόταν άπειρη, εξού και κανένα αντικείμενο δεν μπορεί να επιταχυνθεί έως την ταχύτητα του φωτός, ή και περαιτέρω. Παράλληλα, ο χρόνος στο σύστημα του παρατηρητή θα μοιάζει να προχωρεί όλο και πιο αργά σε σύγκριση με τα δικά μας ρολόγια όσο η ταχύτητα του παρατηρητή πλησιάζει – αλλά ουδέποτε αγγίζει – την ταχύτητα του φωτός. Αυτό θα εξακολουθεί να συμβαίνει όσο οι κινητήρες του σκάφους παραμένουν σε λειτουργία και ο παρατηρητής επιταχύνεται.

Πηγή: Lee Smolin, «Τρεις δρόμοι προς την κβαντική βαρύτητα», εκδόσεις κάτοπτρο.

ΦΑΣΙΣΜΟΣ Α.Ε. / FASCISM INC

«Όσοι καταδικάζουν τον φασισμό χωρίς να καταδικάζουν τον καπιταλισμό, είναι ευχαριστημένοι αν ο χασάπης πλένει τα χέρια του πριν ζυγίσει το ζώο που έσφαξε». Μπ. Μπρεχτ

«Επειδή φασισμός δεν είναι μόνο η συμμορία της Χρυσής Αυγής αλλά και οι πολιτικοί, οι επιχειρηματίες και οι εκδότες που την εξέθρεψαν…».

«Επειδή η οικονομική κρίση που ευνοεί την ανάπτυξη του φασισμού και του ναζισμού είναι μπροστά μας και όχι πίσω μας…»

«Επειδή ολόκληρη η Ευρώπη βυθίζεται στο σκοτάδι της άκρας δεξιάς…».

Θέλουμε να σας διηγηθούμε μικρές, άγνωστες ιστορίες από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του φασισμού και τις διασυνδέσεις του με τα οικονομικά συμφέροντα κάθε εποχής.

Θα ταξιδέψουμε από την Ιταλία του Μουσολίνι, στην Ελλάδα της κατοχής, του εμφυλίου και της δικτατορίας και από τη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ στο σήμερα.

Το νέο ντοκιμαντέρ θα συνεχίσει στα βήματα του Debtocracy και του Catastroika, όπου περιγράψαμε τα αίτια της κρίσης χρέους, τις επιπτώσεις του μνημονίου, την κατάλυση της δημοκρατίας και το ολοκληρωτικό ξεπούλημα της χώρας.

Το ντοκιμαντέρ ΦΑΣΙΣΜΟΣ Α.Ε. φιλοδοξεί να εμπνευστεί και να εμπνεύσει τα αντιφασιστικά κινήματα όλης της Ευρώπης και ταυτόχρονα να συνεχίσει ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα ανεξάρτητης δημοσιογραφίας.

Fascism Inc is a crowdfunded documentary on the rise of neo-fascism in Greece and Europe and the role of the economic elites.

Διονύσιος Σολωμός, «Ο Κρητικός». Dionysios Solomos, “The Cretan”

1 [18]

Έκοίταα, κι ήτανε μακριά ακόμη τα’ ακρογιάλι·

«Αστροπελέκι μου καλό, για ξαναφέξε πάλι!»

Τρία αστροπελέκια επέσανε, ένα ξοπισω στ’ άλλο,

Πολύ κοντά στην κορασιά με βρόντημα μεγάλο·

Τα πέλαγα στην αστραπή κι ό ουρανός αντήχαν,

Οι ακρογιαλιές και τα βουνά μ’ όσες φωνές κι αν είχαν.

2 [19]

ΑΝΩΓΕΙΑ, NELLY'S, 1927.

Πιστέψετε π’  ό,τι θα πω είν’ ακριβή αλήθεια,

Μα τές πολλές λαβωματιές πού μόφαγαν τα στήθια,

Μα τους συντρόφους πόπεσαν στην Κρήτη πολεμώντας,

Μα την ψυχή πού μ' έκαψε τον κόσμο άπαρατώντας.

(Λάλησε, Σάλπιγγα! κι' εγώ το σάβανο τινάζω,

Και σχίζω δρόμο και τς αχνούς αναστημένους κράζω:

«Μην είδετε την ομορφιά που την Κοιλάδα αγιάζει;

Πέστε, να ιδήτε το καλό εσείς κι ο, τι σας μοιάζει.

Καπνός δε μένει από τη γή' νιος ουρανός εγίνη'

Σαν πρώτα εγώ την αγαπώ και θα κριθώ μ’ αυτήνη.

—Ψηλά την είδαμε πρωί· της τρέμαν τα λουλούδια

Στη θύρα της Παράδεισος που εβγήκε με τραγούδια

Έψαλλε την Ανάσταση χαροποιά η φωνή της,

Κι έδειχνεν ανυπομονιά για να ‘μπει στο κορμί της·

Ο Ουρανός ολόκληρος αγρίκαε σαστισμένος,

Το κάψιμο αργοπορούνε ο κόσμος ο αναμμένος"

Και τώρα ομπρός την είδαμε· ογλήγορα σαλεύει·

Όμως κοιτάζει εδώ κι εκεί και κάποιονε γυρεύει»).

3. [20]

William Turner, Clair de lune, étude à Millbank, 1797.

Ακόμη εβάστουνε ή βροντή ... ... ...

Κι ή θάλασσα, πού σκίρτησε σαν το χοχλό πού βράζει,

Ησύχασε και έγινε όλο ησυχία και πάστρα,

Σαν περιβόλι ευώδησε κι εδέχτηκε όλα τα’ αστρα·

Κάτι κρυφό μυστήριο εστένεψε τη φύση

Κάθε ομορφιά να στολιστή και το θυμό ν’ αφήση.

Δεν ειν’ πνοή στον ουρανό, στη θάλασσα, φυσώντας

Ούτε όσο κάνει στον ανθό η μέλισσα περνώντας,

Όμως κοντά στην κορασιά, πού μ’ έσφιξε κι εχάρη,

Εσειότουν τ’ ολοστρόγγυλο και λαγαρό φεγγάρι·

Και ξετυλίξει ογλήγορα κάτι που εκείθε βγαίνει,

Κι ομπρός μου ιδού πού βρέθηκε μία φεγγαροντυμένη.

Έτρεμε το δροσάτο φως στη θεϊκιά θωριά της,

Στα μάτια της τα ολόμαυρα και στα χρυσά μαλλιά της.

4. [21]

Αντόνιο Κανόβα, Psyché ranimée par le baiser de l'Amour, «η Ψυχή αναβιώνει με το φιλί του Έρωτα», 1793.

Εκοίταξε τα’ αστέρια, κι εκείνα αναγάλλιασαν,

Και την αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν·

Κι από το πέλαο, που πατεί χωρίς να το σουφρώνει,

Κυπαρισσένιο ανάερα τα’ ανάστημα σηκώνει,

Κι ανεί τς αγκάλες μ’ έρωτα και με ταπεινοσύνη,

Κι έδειξε πάσαν ομορφιά και πάσαν καλοσύνη.

Τότε από φως μεσημερνό ή νύχτα πλημμυρίζει,

Κι η χτίσις έγινε ναός πού ολούθε λαμπυρίζει.

Τέλος σ’ εμέ πού βρίσκομουν ομπρός της μες στα ρείθρα,

Καταπώς στέκει στο Βοριά η πετροκαλαμήθρα,

Όχι στην κόρη, αλλά σ’ εμέ την κεφαλή της κλίνει·

Την κοίταζα ό βαριόμοιρος, μ’ έκοίταζε κι εκείνη.

Έλεγα πώς την είχα ιδεί πολύν καιρόν οπίσω,

Καν σε ναό ζωγραφιστή με θαυμασμό περίσσο,

Κάνε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισμός μου,

Καν τα’ όνειρο, όταν μ’ έθρεφε το γάλα της μητρός μου·

Ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκιά κι αστοχισμένη,

Που ομπρός μου τώρα μ’ όλη της τη δύναμη προβαίνει·

Σαν το νερό που το θωρεί το μάτι ν’ αναβρύζη

Ξάφνου οχ τα βάθη του βουνού, κι ο ήλιος το στολίζει.

Βρύση έγινε το μάτι μου κι ομπρός του δεν εθώρα,

Κι έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολλή ώρα,

Γιατί άκουγα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου,

Που ετρέμαν και δε μ’ άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου·

Όμως αυτοί είναι θεοί, και κατοικούν απ’ όπου

Βλέπουνε μες στην άβυσσο και στην καρδιά τα’ ανθρώπου,

Κι ένιωθα πως μου διάβαζε καλύτερα το νου μου

Πάρεξ αν ήθελε της πω με θλίψη του χειλιού μου:

«Κοίτα με μες στα σωθικά, που φύτρωσαν οι πόνοι

………………….

………………….

Όμως εξεχειλίσανε τα βάθη της καρδιάς μου·

Τ’ αδέλφια μου τα δυνατά οι Τούρκοι μού τα’ αδράξαν,

Την αδελφή μου ατίμησαν κι αμέσως την έσφαξαν,

Τον γέροντα τον κύρη μου εκάψανε το βράδυ,

 Και την αυγή μου ρίξανε τη μάνα στο πηγάδι.

 Στην Κρήτη ............               

Μακριά ‘πο κειθ’ εγιόμισα τες φούχτες μου και εβγήκα.

Βόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο να ‘χω·

Σε γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αυτό βαστώ μονάχο».

5. [22]

Anne-Louis Girodet, Malvine, Dying in the Arms of Fingal.

Εχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της ψυχής μου,

Κι εδάκρυσαν τα μάτια της, κι έμοιαζαν της καλής μου.

Εχάθη, αλιά μου! αλλ’ άκουσα του δακρύου της ραντίδα

Στο χέρι, πού ‘χα σηκωτό μόλις εγώ την είδα.

— Εγώ από κείνη τη στιγμή δεν έχω πλια το χέρι,

Π’ αγνάντευεν Αγαρηνό κι εγύρευε μαχαίρι·

Χαρά δεν του ‘ναι ο πόλεμος· τα’ απλώνω του διαβάτη

Ψωμοζητώντας, κι έρχεται με δακρυσμένο μάτι·

Κι όταν χορτάτα δυστυχιά τα μάτια μου ζαλεύουν

Αργά, κι ονείρατα σκληρά την ξαναζωντανεύουν,

Και μέσα στ’ άγριο πέλαγο τ' αστροπελέκι σκάει,

Κι η θάλασσα να καταπιή την κόρη αναζητάει,

Ξυπνώ φρενίτης, κάθομαι, κι ο νους μου κινδυνεύει,

Και βάνω την παλάμη μου, κι αμέσως γαληνεύει. -    

Τα κύματα έσχιζα μ’ αυτό, τ’ άγρια και μυρωδάτα,

Με δύναμη πού δεν είχα μήτε στα πρώτα νιάτα,

Μήτε όταν εκροτούσαμε, πετώντας τα θηκάρια,

Μάχη στενή με τους πολλούς ολίγα παλληκάρια,

Μήτε όταν τον μπομπο - Ίσούφ και τς άλλους δύο βαρούσα.

Σύρριζα στη Λαβύρινθο π’ αλαίμαργα πατούσα.

Στο πλέξιμο το δυνατό ο χτύπος της καρδιάς μου

(Κι αυτό μου τ’ αυξαιν’) έκρουζε στην πλεύρα της κυράς μου.

…………..

…………..

Αλλά το πλέξιμ’ άργουνε και μου τ’ αποκοιμούσε

Ηχός, γλυκύτατος ηχός, οπού με προβοδούσε.

Δεν είναι κορασιάς φωνή στα δάση που φουντώνουν,

Και βγαίνει τ’ άστρο του βραδιού και τα νερά θολώνουν,

Και τον κρυφό της έρωτα της φύσης τραγουδάει,

Του δέντρου και του λουλουδιού πού ανοίγει και λυγάει·

Δεν είν’ αηδόνι κρητικό, που παίρνει τη λαλιά του

Σε ψηλούς βράχους κι άγριους όπ’ έχει τη φωλιά του,

Κι αντιβουίζει ολονυχτίς από πολλή γλυκάδα

Η θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά η πεδιάδα,

Ώστε που πρόβαλε η αυγή και έλιωσαν τ’ αστέρια,

Κι ακούει κι αυτή και πέφτουν της τα ρόδα από τα χέρια

Δεν είν’ φιαμπόλι το γλυκό, οπού τα’ αγρίκαα μόνος

Στον Ψηλορείτη όπου συχνά μ’ ετράβουνεν ο πόνος

Κι έβλεπα τ’ άστρο τ’ ουρανού μεσουρανίς να λάμπει

Και του γελούσαν τα βουνά, τα πέλαγα κι οι κάμποι·

Κι ετάραζε τα σπλάχνα μου ελευθερίας ελπίδα

Κι' έφώναζα: «ώ θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα!»

Κι άπλωνα κλαίοντας κατ’ αυτή τα χέρια με καμάρι·

Καλή ‘ν’ η μαύρη πέτρα της και το ξερό χορτάρι.

Λαλούμενο, πουλί, φωνή, δεν είναι να ταιριάζει,

Ίσως δε σώζεται στη γη ήχος που να του μοιάζει

Δεν είναι λόγια· ήχος λεπτός ... ...

Δεν ήθελε τον ξαναπεί ο αντίλαλος κοντά του.

Αν είν’ δεν ήξερα κοντά, αν έρχονται από πέρα·

Σαν του Μαϊού τες ευωδιές γιόμιζαν τον αέρα,

Γλυκύτατοι, ανεκδιήγητοι ... ...

Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.

Μ’ άδραχνεν όλη την ψυχή, και να ‘μπει δεν ημπόρει

Ο ουρανός, κι η θάλασσα, κι η ακρογιαλιά, κι η κόρη

Με άδραχνε, και μ’ έκανε συχνά ν’ αναζητήσω

Τη σάρκα μου να χωρισθώ για να τον ακλουθήσω.

Έπαψε τέλος, κι άδειασεν η φύσις κι η ψυχή μου·

Πού εστέναξε κι εγιόμισεν ευθύς οχ την καλή μου·

Και τέλος φθάνω στο γιαλό την αρραβωνιασμένη,

Την απιθώνω με χαρά, κι ήτανε πεθαμένη.

Ο Διονύσιος Σολωμός, φιλοτεχνημένος από τον Γιώργη Βαρλάμο. Dionysios Solomos was born on April 8, 1798 in Zakynthos, as the illegitimate child of a wealthy count, Nikolaos Solomos and his housekeeper, Angeliki Nikli. He is a famous Greek poet, best known for writing the Hymn to Liberty, of which the first two stanzas became the Greek National Anthem in 1865. Dionysios Solomos is the main figure of the so-called Hepatanese School of poetry. He is considered as Greece’s national poet not only because he wrote the Greek National Anthem, but also because he contributed to the preservation of the earlier poetic tradition and highlighted its usefulness to the modern literature. In addition, he was the first to use the demotic Greek. “The Cretan” describes the story of a Cretan who left from Crete after the revolution was lost in 1826, the shipwreck and his efforts to save his beloved from the tempest. A central point in the work is the apparition of an oracle, the Feggarontymeni (meaning the one dressed by the moon).

Ο «Κρητικός» του Δ. Σολωμού με το βλέμμα του Δημήτρη Λιαντίνη

Άγαλμα του Διονύσιου Σολωμού στην πόλη της Ζακύνθου. Statue of Greek poet Dionysios Solomos at Dionysios Solomos Square (Platia Dionysiou Solomou), Zakynthos (city), Greece. The sculpture is copy of a work by Georgios Vroutos (1843 – 1909).

Στα 1833, στην κορυφή της ζωής του, ο Σολωμός έχει τελειώσει με όλες τις μεγάλες συλλήψεις, που έμειναν ατελείωτα έργα. Εκείνη τη χρονιά της ισορροπίας των άνω και των κάτω μας έδωκε τον Παρθενώνα του Βράχου του, τον Κρητικό.

Ο Σολωμός στον Κρητικό χάραξε την εικόνα της ζωής, του πνεύματος, και της τέχνης, ιστορώντας τη συγκεκριμένη στιγμή, το στίγμα του στερεοποιημένου χρόνου, που το δημιουργεί η αγωνία  του θνητού και η γαλήνη του αθάνατου. Τον ήχο του  παρελθόντος τον θερίζει το βλέμμα του μέλλοντος:

Γιατί άκουγα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου

Που ετρέμαν και δεν μ΄άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου

William Blake, Eve Tempted by the Serpent, ca. 1799-1800.

Η φεγγαροντυμένη είναι το πλάσμα  του φωτός της νύχτας, που γεννιέται και πατάει στην κόψη των κυμάτων. Η ποίηση γίνεται Θεά της αλήθειας και Σώτειρα του χρόνου:

Ξυπνώ φρενίτης, κάθομαι, κι ο νους μου κινδυνεύει,

                        Και βάνω την παλάμη μου, κι αμέσως γαληνεύει.

ΣΦΑΚΙΑΝΟΣ, NELLY'S,  1939.

Εκεί που ο άνθρωπος πάει να καταποντιστεί στην άβυσσο της υπαρκτικής αγωνίας του, τον παραπαίρνει ξαφνικά ρεύμα ανέλπιστης γαλήνης κι αντί τρελός γίνεται αλαφροΐσκιωτος.

Μήτε όταν εκροτούσαμε, πετώντας τα θηκάρια, Μάχη στενή με τους πολλούς ολίγα παλληκάρια.  Μήτε όταν τον Μπόμπο- Ισούφ και τα άλλους δυό βαρούσα σύρριζα στη Λαβύρινθο, π΄αλαίμαργα πατούσα.

Σκέψεις συναρτημένες με τα «δασικά μονοπάτια» του Heidegger (Holzwege). Στην κυριολεκτική του σημασία δηλώνει δρόμους που διανοίγονται στο δάσος για την ξύλευση, ενώ στην κοινή, μεταφορική του χρήση σημαίνει την έλλειψη διόδου και προοπτικής, την απατηλή οδό, το αδιέξοδο. 

Σε σημείωμά του στην αρχή του τόμου, ο Χάιντεγκερ λαμβάνει αποστάσεις από αυτήν τη μεταφορική σημασία και επεξηγεί τη δική του χρήση, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Στο δάσος [Holz] υπάρχουν δρόμοι που συνήθως χάνονται στη βλάστηση, καταλήγοντας απότομα σε αδιέξοδα. Ονομάζονται Holzwege. Ο καθένας τους οδεύει χωριστά, αλλά μέσα στο ίδιο δάσος. Συχνά δίνεται η εντύπωση ότι ο ένας μοιάζει με τον άλλο. Πρόκειται όμως για απλή εντύπωση. Υλοτόμοι και δασοφύλακες γνωρίζουν τους δρόμους. Γνωρίζουν τι σημαίνει να βρίσκεται κανείς πάνω σε έναν Holzweg».

Ο Δαίδαλος, η Πασιφάη και ξύλινη αγελάδα. Τοιχογραφία στην Πομπηία, 1ος αιώνας μ.Χ. Daedalus, Pasiphae and wooden cow. Roman fresco from the northern wall of the triclinium in the Casa dei Vettii (VI 15,1) in Pompeii.

Στενωποί, και αδιέξοδα μας παραπέμπουν στον μυθικό Δαίδαλο∙ στο χρέος του ανθρώπου να πολεμάει τη «στενή μάχη», τη σκοτεινή Λαβύρινθο, για να βγει στο φως, στην έξοδο, στην ηθική και πνευματική ολοκλήρωση.

Ancient Greek theatre in Delos, Greece. Ancien théâtre grec de Délos en Grèce.

Ο Σολωμός, αν και είδε το χάσμα της φύσης, που πάντα θα υπάρχει θαυμαστό, και το χάος της ιστορίας, που τώρα πλησιάζει τερατώδες, έμεινε ο ποιητής της αισιοδοξίας όσο κανένας έλληνας και λίγοι ευρωπαίοι. Αμέτε και κυττάξτε ένα πρωινό του Ιουλίου τη μαρμαρόσπαρτη Δήλο, πώς δηλοί. Αστράφτει στον ήλιο σαν τα αξόνια και τα μάτια του Απόλλωνα. Και μυρίζει στη θάλασσα σαν τα δάση και τα μαλλιά της Αρτέμιδας. Δύναμη που κρύβεται στο μουσικό όργανο του Σολωμού:

                        Τα κύματα έσχιζα μ’αυτό, τ’ άγρια και μυρωδάτα.

Ο Σολωμός έζησε ισχυρός και ερημίτης σε μια ώρα αρχής και ανυδρίας. Εν τούτοις αυτή η φυλετική ώρα ήταν μεγάλη. Γιατί μέσα από τον καύσωνα και τη λιγονεριά ο λαός του εξέρχοταν βλοσυρός «εκ γης δουλείας». Σ’αυτή την έρημο ήταν ταγμένος να τον οδηγήσει και να τον νομοθετήσει, έστω και χωρίς να το ξέρει συνειδητά.(...)

Και πιο κάτω:

Statue of Eros (or Thanatos) of the Centocelle type. Roman copy of the Antonine era from a Late Classical original. 2nd century AD.

Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.

Sigmund Freud claimed each human had a death instinct, called Thanatos, the Greek word for "death." This Greek relief sculpture shows Thanatos positioned between Aphrodite and Persephone, who are thought to be competing for the soul of Adonis.

Με τον έρωτα και το θάνατο ιστοριέται η ιδέα της πανεπίσκοπης εξουσίας, που ενσαρκώνεται στην απέραντη λειτουργία της ύλης. Η ισοδυναμία των αντιπάλων οδηγεί σε μια σύρραξη, στην οποία νικητής αναδείχνεται ο ηττημένος, κατά τον τρόπο που στην τακτική του πολέμου η υποχώρηση ημπορεί να κυκλώνει και η επίθεση να εγκλωβίζεται. Η πορεία του λουλουδιού προς την άνθιση είναι σύγκαιρα κίνηση προς το μαρασμό. Το τέλος της ακμής συμπίπτει με την αρχή της παρακμής. Το νόημα της μεταβολής αναπαύεται σ’ ένα ελάχιστο «μόλις», που αποτελεί το κλειδί του απείρου, το δείκτη δηλαδή της αύξησης και της μείωσης στην ενιαία κίνηση του όντος. 

Ο Ηράκλειτος σε λεπτομέρεια της Σχολής των Αθηνών του Ραφαήλ. «Héraclite l'Obscur», détail de L'École d'Athènes de Raphaël, 1509.

Αυτό το «μόλις», που δεν είναι άλλο από το «ωυτό»* της ηρακλείτειας οδού,  που γυροφέρνει μόνιμα στη μουσική σκέψη του ποιητή και εκφράζεται σταθερά στο στίχο του Κρητικού. Στην Ηθική οι έννοιες του Είναι και του Μηδενός συμβολίζονται στις παραστάσεις του αγαθού και του κακού, τα οποία καθαυτά και μονωμένα έχουν τη σημασία μιας πέτρας στο βυθό του Ειρηνικού, που κανείς δεν είδε και ποτέ δεν θα ιδεί. Το νόημα αυτών των δύο δυνάμεων ευρίσκεται μόνο στην ασίγαστη αμάχη, που ανοίγει την άπειρη διάσταση της ηθικής απάνου στο ελάχιστο «μόλις» της απόφασης. Το όσιο και το ανόσιο είναι μπλεγμένα καθώς το νερό και το χώμα στο κορμί του δέντρου. Αυτή την αποτρόπαιη βούληση του όντος ο Σολωμός την παρασταίνει πολύ σημαδιακά.

Ο Λάμπρος θα δώσει λόγο για τις ανομίες του τη Λαμπρή:

Χείλη με χείλη τότε εκολληθήκαν

Όσα εδώσαν φιλιά, τόσα μαχαίρια

Στού δυστυχή τα φυλλοκάρδια εμπήκαν.

Η κράση δηλαδή του Μηδενός και του Είναι στην απερινόητη διάσταση του οντολογικού στίγματος, ερμηνεύεται με τη Στιγμή, στην οποία δίνει μορφή το φως της αστραπής.

Ο Διονύσιος Σολωμός σε νεανική ηλικία, συλλογή Μουσείου Δ.Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων. Dionysios Solomos young.

Άστραψε φως κι εγνώρισεν ο νιός τον εαυτό του.

Ημπορεί ο άνθρωπος να εντάξει τη ζωή του στα όρια αυτής της στιγμής;

Να ανοίξει τη στιγμή σε διάσταση ή να πυκνώσει τη διάσταση σε στιγμή;

Να στίξει τη ζωή του ή να χρονώσει τη στιγμή του; 

 

Ο τάφος του Διονύσιου Σολωμού στη Ζάκυνθο. Tomb of Greek poet Dionysios Solomos. Located in the Museum of Dionysios Solomos and other famous Zakynthians, Zakynthos (city), Greece.

Κι έζησε ζωή ατέλειωτη σε μια στιγμή.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*«Άδης καί Διόνυσος έν’ καί ωυτό» (Ο Άδης, ο θάνατος, και ο Διόνυσος, ο έρωτας, είναι το ίδιο πράγμα.). Ο Εμπεδοκλής είπε ακριβώς το ίδιο με τη φιλότητα και το νείκος, η φιλότης, ο έρωτας, το νείκος, φιλονικία, έρις, διάλυση, καταστροφή, απάνω σ’ αυτές τις δύο δυνάμεις, συντελείται όλο το δράμα του σύμπαντος.

Από το εξαιρετικό βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη «Χάσμα σεισμού, ο φιλοσοφικός Σολωμός».

«Μετανάστης» ο Ερμής; Is Mercury an alien planet? Volcanic past suggests closest world to the sun first formed OUTSIDE the solar system

Νέα μελέτη αναφέρει ότι δημιουργήθηκε έξω από το Ηλιακό Σύστημα. 2011 data from Nasa's Messenger probe revealed that Mercury had a violent, volcanic past. Pictured is a topographic map of Mercury constructed from data taken by the Messenger probe. The colours indicate elevation, with purple indicating low-lying regions and red meaning higher elevations.

Ο Ερμής κρύβει πολλά μυστήρια τα οποία οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να απαντήσουν. Η γεωλογία του είναι τόσο πολυεπίπεδη και σύνθετη δυσκολεύοντας τους ειδικούς να κατανοήσουν την δημιουργία και εξέλιξη του. Μια νέα μελέτη ρίχνει στο τραπέζι μια νέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα όσο και εντυπωσιακή θεωρία.

Ο Ερμής μπορεί να είναι ένας πλανήτης-μετανάστης. Lava-flooded craters and large expanses of smooth volcanic plains are shown here on Mercury's surface. While the planet appears geologically dead today, astronomers believe it had a violent volcanic history.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Brown στις ΗΠΑ μελέτησαν εικόνες υψηλής ανάλυσης που έχει στείλει το διαστημικό σκάφος Messenger που εξερευνά τον Ερμή. Επικέντρωσαν την προσοχή τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς που δεν είναι προϊόν προσκρούσεων αστεροειδών ή άλλων διαστημικών σωμάτων στην επιφάνεια του Ερμή.

The latest theory contradicts the view that a large impact early in Mercury's history may have destroyed most of its outer layers.

Τα ευρήματα από τις παρατηρήσεις που έκαναν τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Ερμής σχηματίστηκε έξω από το ηλιακό μας σύστημα και κάποια στιγμή εισήλθε σε αυτό και τελικά κατέληξε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα.

BepiColombo, a joint mission between Europe and Japan, is due to launch in 2016 and reach Mercury in 2024. Pictured here is the BepiColombo Mercury Planetary Orbiter being constructed.

Περισσότερο φως για τα μυστήρια του Ερμή αναμένεται να ρίξει η αποστολή BepiColombo που αποτελεί συνεργασία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA). Η αποστολή είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2024.